AXELSCHE «K COURANT
F srkerlrg bi} ahornetti<'n,1 Axel.
ZATERDAG 10 SFPTEMBER 1949
63e JAARGANG No 94
fN
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie:
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
Modern Nieuw-Zeeland.
WAAR ORDENING REGEL IS.
De jonge Nieuw-Zeelander vraagt van het
leven voor alles 3 dingen hij wil uitblinken
ils rugby-voetbailer, hij wil geld hebben
ip de spaarbank, en hij hoopt, voor de
dagelijkse plichten hem te zeer binden,
Eenmaal de gelegenheid te hebben het
taoederland te zien. Ziedaar in het kort
te meest typische eigenschappen van dit
pnge volkgeestdriftige samenwerking met
|aderen, aangeboren spaarzaamheid, en een
diepgeworteld verlangen naar het land van
lijn oorsprong.
Wat dit gevoel van saamhorigheid betreft
leeft Nieuw-Zeeland veel op de andere
ijksdelen voor. Anders dan Canada heeft
et door de zorg van het voorgeslacht een
lijna volkomen homogene bevolking. An-
lers dan Zuid-Afrika heeft het geen moei-
ijk naturellenvraagstuk. In tegenstelling
iet Australië is het geen bondsstaat
naar heeft een enkele regering, en heeft.
:ijn economisch'leven zich zonder ernstige
chokken ontwikkeld. Zo.ider twijfel heeft
10k Nieuw-Zeeland zijn moeilijkheden, maar
n het algemeen gesproken heeft de bevol-
ling, gaaf en eendrachtig als ze is, in de
oop van haar meer dan honderdjarige
reschiedenis en geholpen door ongewoon
ijke bodemschatten, wonderen verricht, en
zij erin geslaagd van dit lieflijke, vrucht
je land met zijn gematigd klimaat het
jezondste ter wereld te maken, een raar
lerhoudlng grote in. en uitvoerhandel op te
jouwen dan enig ander land, een vaderlijk
ilaatssocialisme tot ontwikkeling te brengen
iat reeds ver over het experimentele stadium
een is, en tevens een Rutherford en een
atherine Mansfield voor te brengen.
De zuiver socialistische staat.
Meer nog dan door zijn productiviteit
derscheidt Nieuw-Zeeland zich van andere
inden door zijn vooruitstrevendheid,
venals Zweden aan de andere kant van
Je aarde legt het zich consequent en
paar het oordeel van sommigen met roeke
loze ijver toe op de verbetering van
Irbeidsvoorwaarden en levensomstandighe-
irfen. Een verlichte sociale en industriële
'etgeving, is reeds lang een nationale
aditie, waarvoor als regel zowel de rechtse
Is de linkse partijen de verantwoordelijk-
leid aa vaarden. Ouderdomspensioenen
,v., dateren hier al van 1898, en de wtt
Ep de industriële arbitrage is van 1894.
Maar een volledig stelsel van sociale zorg
vaarvoor van elke staatsburger een bijdrage
vordt gevorderd, is toch pas ingevoerd
nadat de conservatieve regering tijdens de
;dsis in 1935 met behulp van de Schotse
in Ierse bootwerkers en mijnwerkers ten
ral was gebracht, en een nieuw kabinet
mder leiding van de vakverenigingsman
Michael Joseph Savage het bewind had
ivergenomen. De nieuwe regering, bestaan-
le uit practische democraten meer dan
lolitieke theoretici, voerde daarna met
lekwame spoed de ene sociale maatregel
ia de andere in. In tien jaar tijd, zonder
ten al te gewaagd financieel beleid, en
londer de Londense bankiers, die op een
legeven ogenblik probeerden haar de voet
Iwars te zetten, te zeer van zich te ver
leemden, is zij erin geslaagd van Nieuw-
leeland een vrijwel zuiver socialistische
Haat te maken, met al de voordelen, en
evens met al de remmende bepalingen en
il de ontmoediging, die daaraan onalschei-
lelijk zijn verbonden. De conservatieve
iartij strijdt op het ogenblik meer voor de
lerziening van de hervormingen dan voor
Je' afschaffing daarvan. Aan terugtreden
denkt niemand.
De ingrijpendste hervorming afgezien
van hogere uitkeringen op grotere schaal
krachtens de bestaande wetten was de
schepping van een enkel allen omvattend
systeem van regeringssteun met contributie
door de belanghebbenden, in plaats van het
oude pensioenstelsel, waarvoor niets werd
bijgedragen en dat aanleiding gaf.tot allerlei
onbillijkheden. Bovendien werd een nieuwe
ïiekteverzekering ingevoerd. De kosten
werden in hoofdzaak bestreden door een
beffing van 7,5 pet. op alle lonen, salarissen
en andere inkomsten vanaf het eerste pond.
In de laatste vier jaar is de opbrengst van
deze belasting bijna voldoende gebleken
om de uitgaven te dekken. Ouderdoms
pensioen, gezinstoelagen en uitkeringen bij
invaliditeit, die kunnen stijgen tot 105 pond
sterling per jaar, vormen de hoofdschotel
en de allernieuwste hervorming is de toe
kenning van een algemeen ouderdoms
pensioen (universal superanuation benefit)
ongeacht de welstand van de betrokkenen.
Met deze uitkering is .begonnen in 1940.
Zij bedroeg toen 10 pond sterling per jaar
stijft jaarlijks met een bedrag van 2 pond
10 sh. en zal in 1978 haar maximum van
105 pond sterling hebben bereikt. In April
1947 ontvingen 60.000 personen op een
bevolking van 1.700.000 in dit verband een
uitkering vaa 27 pond 10 sh. en zelfs ouden
van dagen die beschikten over particuliere
middelen en zich bitter hadden verzet tegen
de huis inziens onzinnige geldverspilling
vai de arbeidersregering, zien nu met dank
baarheid hun driemaandelijkse uitkering
tegemoet.
Kosteloze gszondheidsdienst.
In verband met de wet op de ziekte
verzekering betaalt de staat bij opname in
een ziekenhuis 9 s. per patiënt per dag.
Tevoren hadden de openbare ziekenhuizen
uit dien hoofde slechts recht op een uit
kering van 3 s. Particuliere ziekenhuizen^
klinieken brengen dit bedrag van 9 s. in
mindering van wat de verpleegde overigens
verschuldigd is.
De maatregel, die evenals elders de meeste
stof heeft opgeworpen, is die, waarbij de
■particuliere doktoren bij de openbare
medische dienst zijn ingeschakeld. Niemand
in Nieuw Zeeland is verplicht een dokters
rekening te betalen. Als regel ontvangt de
arts uit het waarborgfonds een uitkering
van 7 s 6 d. per visite cf consult. Het ver
zet tegen deze regeling was eerst verwoed
en goed georganiseerd. Nu evenwel schijnen
de meeste dokters zich bij het hun opge
drongen systeem te hebben neergelegd. De
meest gegronde klacht, die steeds weer van
de medici wordt vernomen, is dat ze nog
meer dan vroeger overwerkt zijn, en verder,
dat er geen rekening wordt gehouden met
de bizondere bevoegdheden van de specia
list, en de lust tot voortgezette studie op
deze wijze wordt gedood. Meer en meer
zal de medische wetenschap, naar men
vreest, worden tot een gewoon ambacht.
Financiële steun bij bevallingen met inbe
grip van vrije voor- en nabehandeling van
de moeder, kosteloze verstrekking van
geneesmiddelen en chirurgische apparaten
en vrije tandheelkundige behandeling voor
kinderen en jeugdige personen, behoren
eveneens tot de overheidszorg voor de
volksgezondheid, die door de linkse politici
in Nieuw Zeeland is ingevoerd. En ook
nu zijn er nog plannen in de maak voor
voor verdere uiibreiding.
Staatsbemoeiing.
En zo begint nu het bureau voor sociale
verzorging overal in de onregelmatig ge
bouwde Nieuw Zeelandse dorpen en steden
naast het station en het postkantoor
(meestal het fraaiste gebouw in de gemeente)
zijn plaats in te nemen als factor in het
gemeenschapsleven en wordt het invullen
van eindeloze formulieren meer en meer
het enigszins zielige amusement van allen.
Reeds nu zijn er tekenen, dat deze toe
nemende neiging om alle lasten op de
staat af te wentelen bezig is de traditio
nele energie van de bevolking te onder
mijnen. Maar meer nog wordt gevreesd,
dat deze energie op de duur een volko
men overtollige weelde zal blijken in een
land, waar men door de staat ter wereld
wordt gebracht, door het leven wordt geleid
en tenslotte netjes begraven wordt. Dit is
een oud argument, dat evenwel in Nieuw
Zeeland als gevolg van de snelheid, waar
mee de nieuwe maatregelen elkaar opvol
gen, krachtiger is dan tevoren.
De zuivelindustrie.
De ingrijpende sociale wetgeving wordt
niet minder grondig toegepast bij de keuring
en verkoop van voortbrengselen van land
bouw en veeteelt, waarvan het economische
leven en de welvaart van het land afhanke
lijk zijn. Er bestaat inderdaad een beschei
den aantal industriën, en daarom heen hebben
zich ook kleine steden gevormd, maar met
dat al is Nieuw Zeeland ook nu nog voor
alles een agrarisch land met een merk
waardig groot voedseloverschot vcor export.
Vanaf de eenzame schapenfokkerijen in het
heuvelland om de burgruggen en het vrucht
bare bouw- en weiland in de dalen tot aan
de dokken en moderne haveninstallaties toe,
is alles gebaseerd op de productie en de
verscheping van voedingsmiddelen. Op
deze langgerekte, grillig gevormde eilanden,
1650 km. lang van noord naar zuid en met
een oppervlakte van iets mper dan 250.000
vierkante kilometer, is er overvloed van
voedsel voor 33.000.000 schapen en vier-
en-een-half millioen stuks vee. Nieuw
Zeeland dankt zijn trotse positie als grootste
exporteur ter wereld van boter, kaas,
schapen* en lamsvlees, en op twee na
grootste exporteur van wol, aan de 16.0000
boeren en boerenarbeiders en een klein
leger van arbeiders in de slachthuizen,
koelinrichtingen en levensmiddelenfabrieken.
De bereiding van boter en kaas is een tot
in kleinigheden geregeld, wetenschappelijk
bedrijf. Het gebruik van kunstmest voor de
weidegronden, wat het verbouwen van vee
voeder onnodig maakt, is nu algemeen en
de electrische melkmachine is vrijwel overal
regel. Alles wordt georganiseerd en gekana
liseerd. Strenge regeringscontrole wordt
uitgeoefend vanaf de koestal tot in de haven.
Alles wordt van het begin tot het einde
gekeurd en geclassificeerd. 105 boterfabrie-
ken, 245 kaasfabrieken en 50 of meer die
beide fabriceren, leveren een betrouwbaar,
eenvormig product van goede, hoewel niet
uit lemende kwaliteit. Grote vriesinrichtingen
wachten op de kaden. Zuiveldistricten zijn
precies afgebakend om dubbel werk te
voorkomen. En dank zij het coöperatieve
bezit van de fabrieken ontvangt de boer
81 pet. van de grossiersprijs van zijn boter
en 70 pet. van de waarde van zijn kaas.
Gegarandeerde pijzen.
Het zal niemand verwonderen, dat de
Nieuw-Zeelandse regering eveneens de ver
koop van deze producten in het groot aan
zich heeft getrokken. Sedert de gegaran
deerde prijs ii 1936 is ingevoerd, koopt
de staat het gehele uitvoeroverschot aan
zuivelproducten, betaalt de boer een vaste
en vooruit aangekondigde prijs, die hem
„een redelijk bestaan* verzekert, en brengt
daarna alles voor eigen rekening aan de
markt. Men denkt of hoopt althans
erin te zullen slagen op deze wijze de
goede tegen de slechte jaren te doen
opwegen.
Onafhankelijke schapenboeren.
Het systeem \an de gegarandeerd prijzen
is niet uitgebreid tot de vleesindustrie. Het
is trouwens allerminst waarschijnlijk, dat de
bij uitstek individualistische schapenboeren,
de middenstand van Nieuw Zeeland, er
vrijwillig in zouden toestemmen hun wol
en vlees over te leveren aan een politiek,
die zij als klasse veroordelen. De schapen
fokkerij in Nieuw Zeeland is nog niet het
grootbedrijf, dat in Australië nog regel is.
Als maatstaf van succes geldt hier kwaliteit
meer dan kwantiteit. Uitputting van de
weidegronden in het heuvelterrein als ge
volg van te grote kudden is op het ogen
blik een van de ernstigste problemen, zowel
als de toenemende tegenzin van de jonge
Australiërs om het zware werk te verrichten,
dat voor de bescherming en het bijeendrijven
der kudden nodig is.
De exportslagerijen, vanwaar het schaaps-
en lamsvlees in de koelkamers van Britse
schepen wordt geladen, zijn de grootste
industriële ondernemingen in Nieuw Zee
land en evenals de zuivelfabrieken uiterst
doelmatig en volgens een vast model inge
richt. 35 van deze slachthuizen verwerken
per jaar 300 millioen kilogram vlees.
Stoff ilijka rijkdom.
Eén op de vijf Nieuw Zeelanders bezit
een auto en bereikt daarmee zonder moeite
en langs goede wegen de talrijke bad
plaatsjes, bergen, gletschers, geisers, warme
en koude meren, wouden, fjorden, viswaters
en renbanen. 85 pet. der bevolking heeft
een radio-toestel. Al wat het leven veraan
genaamt, van parken tot badkamers in de
particuliere woningen, is in orde. Dank zij
de hoge bergruggen heeft 93 pet. van de
bevolking electrisch licht. De lonen zijn er
betrekkelijk hoog het minimum voor een
arbeider is 5,5 pond sterling per week
en de stijging van de kosten van levens
onderhoud sedert de oorlog wordt geschat
op ten hoogste 50 pet. Het sterfte cijfer, 9,7
per duizend, is lager dan in de meeste
landen, en de kindersterfte, 25,36 per 1000
levendgeboren, is het laagste ter wereld,
hoofdzakelijk als gevolg van de moeder
en zuigelingenverpleging volgens het systeem
van Dr. Truby King, da) door 70 pet. van
de bevolking wordt toegepast.
Geestelijke armoede.
Als onvermijdelijk gevolg van zijn geïso
leerde ligging en kleine bevolking schiet
Nieuw Zeeland In geestelijke ontwikkeling
tekort. Met mogelijke uitzondering van de
litteratuur en de alom tegenwoordige
Engels-Amerikaanse cinema komt de Nieuw
Zeelander in dit opzicht ook het aller-
nod'gste te kort. Het is tegenwoordig in
Nieuw Zeeland mode neer le zien op de
sentimentele schrijvers, die zich inspireren
op de bloemen en kleuren van het eigen
landschap en de meer levenskrachtige en
ernstige poëzie te prijzen van mannen als
Fairburn, de heftige dichter uit de crisis
jaren, en Alan Curnow. De techniek van de
Nieuw Zeelandse schrijvers heeft ook in
vergelijking met de literatuur van andere
landen iets prikkelends en iets opwindends.
Van de prozaschrijvers is er wel geen vlotter
en oprechter dan Frank Sargeson met zijn
sobere verhalen in de trant van Saroya.
Niemand heeft op overtuigender wijze het
wrange, stoffige toneel geschilderd van de
kleine Nieuw-Zeelandse plaatsjes met hun
lelijke planken woningen, bier-drinkende
bevolking en gruwelijke platvloersheid.
De schilderkunst in Nieuw Zeeland be
paalt zich vrijwel geheel tot het op aan
trekkelijke wijze weergeven van het eigen
landschap en traditionele, flatteuse portretten.
In beide genres is reeds zeer behoorlijk
werk geleverd. Onder de kunstenaars die
hoger grijpen zijn er slechts weinige van
werkelijke aanleg en distinctie. Evenals
andere kunstenaars kan ook de schilder
slechts een gedeelte van zijn tijd besteden
aan de uitoefening van zijn kunst. In een
omgeving, waai^ materieel succes altijd de
doorslag geeft, moet hij het weinige, wat
er met de kunst te verdienen valt, wel aan
vullen door het geven van onderwijs en het
maken van commerciële ontwerpen. Juist
zoals een studiebenrs voor Oxford of Cam
bridge ook nu nog de climax vormt van
het kosteloze openbare onderwijs, verlaten
ook de beste intellectuele en artistieke
talenten hun vaderland en vestigen zich in
Engeland.
Blank en bruin.
Na het eerste koloniale tijdperk waren er
van de oorspronkelijke bewoners de vro
lijke, van zang en dans houdende Maori's
nog maar 40.000 over en hun aantal
slonk snel als gevolg van ziekte en melan
cholie. Sedert echter is ingegrepen met een
intelligentie en goede wil, die de bewon
dering hebben gewekt van de antropologen
np de gehele beschaafde wereld. Lang
zamerhand zijn aan de Maori's alle burger
rechten verleend, nadat hun vertegenwoor
digers reeds in 1867 tot het parlement
waren toeglaten. Zij worden nu vrijwel
geheel op voet van gelijkheid behandeld
wat betreft arbeidsvoorwaarden, onderwijs,
maatschappelijk verkeer, en zelfs ten opzichte
van de huwelijkswetgeving.
Op het ogenöllk bedraagt het aantal
Maori's in Nieuw Zeeland iets minder dan
100.000, dat is één op de zestien blanken
en het reeds hoge geboortecijfer blijft stijgen.
Meer en meer Maori's vinden werk naast
hun blaike landgenoten in de steden en de
industrie buiten het eigen stamverband.
In de laatste jaren zijn er maatregelen
getroffen om het particulier grondbezit der
Maori's tot grotere eenheden samen te voe
gen, waar met steun en voorlichting van
de regering het boerenbedrijf collectief
wordt uitgeoefend, waardoor aan talrijke
inheemse gezinnen de gelegenheid wordt
geboden zich een onafhankelijke positie te
verzekeren en het stamverband tot op zekere
hoogte te herstellen, wat hun gevoel van
eigenwaarde zeer ten goede komt. Baan
brekend werk is daarbij verricht door Sir
Apirana Ngata, advocaat en politicus en
zelf volbloed Maori, de resultaten van wiens
arbeid ook de ongelovigste Europeanen
beschaamd hebben doen staan. Tevoren
werden de Maori's maar al te vaak aange
gaapt als „nobele wilden*. Mannen als
Ngata hebben hun de hun toekomende
plaats in de gemeenschap teruggegeven.
In twee wereldoorlogen hebben de Maori's
wat moed en discipline betreft hun waarde
als infanteriesoldaten bewezen. Het is mis
schien goed hierbij op te merken, dat
Nieuw Zeeland in de tweede wereldoorlog
in verhouding tot enig ander deel van het
Britse rijk de zwaarste verliezen heeft gele
den. Vanaf El Alamein tot Cassino stond de
Nieuw-Zeelandse infanterie altijd vrijwillig
voor de heetste vuren.
Politieke hartstochten.
De ironie van het lol heeft gewild, dat de
Maori's met hun vier parlementszetels sedert
1946 in politiek opzicht de doorslag geven.
Het kabinet-Fraser, dat nu elf jaar aan het
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indië fl. 1,55.
Buitenland il. 2,
Advertentieprijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Mededeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentiën
(maximum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
