AXELSCHE rv COURANT
i
AXELSCHE HCOURANT
Frankering bij abonnement, Axel.
ZATERDAQ 13 AUGUSTUS 1949.
63? JAARGANO. No 87
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie:
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
s
President van de
Verenigde Staten.
Het presidentschap in de Verenigde Staten
is een ambt van uitzonderlijk gezag, morele
George VI, maar ook Attlee is. Hij begroet
belangrijke bezoekers, legt kransen op het
graf van de onbekende soldaat, reikt
onderscheidingen uit, koopt het eerste
speldje voor de U.N.A.C. en stopt een
zijn woorden geschiedenis maken, zoals
Churchill dat in 1940 en 1941 deed.
Als alle gebeurtenissen uit 1933 al lang in
de vergetelheid zijn geraakt, zullen de
Amerikanen zich nog het woord herinneren
Frankering bij abonnement, Axel.
S
WOENSDAG 10 AUGUSTUS 1949.
63e JAAROANQ. No 8
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie:
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
Radium.
Als men vijftig jaar geleden aan iemand
had gevraagd wat de duurste stof ter wereld
was, dan zou het antwoord heoben moeten
luiden «platina". Stel deze vraag vandaag
aan den dag aan de eerste de beste
HB.S.-leerling en hij zal U zeggen, dat
radium de duurste stof is, die de mens kent.
Radium 1 Het is een magisch woord.
Een halve eeuw geleden had het nog voor
niemand betekenis en thans vertegenwoor
digt het een ontzagwekkend begrip voor
onze gehele beschaving. Het woord kan
ieder ogenblik opklinken uit de woestijnen
van Colorado, uit de lome sferen van de
Congo of van de ijzige kusten van het
Canadese poolgebied. Want op vele plaat
sen ter wereld zoekt men ingespannen naar
ertsen, die radium bevatten. En geen won
der, want het radium is zoveel als een
toverstaf in de handen der wetenschap. Voor
bedlegerige kankerpatiënten wekt het een
glimp van hoop op nieuw leven, voor de
geleerden, chemici zowel als physici bete
kent radium een sleutel tot een toekomst
van nog ongekende mogelijkheden. Men
overdrijft niet, als men zegt dat het radium
een der voornaamste stoffen van het huidige
wetenschappelijk aera is.
De prijs van deze geheimzinnige stof gaat
het voorstellingsvermogan van de meeste
mensen te boven. Eén ounce (31.01 gr.)
goud kostte voor de oorlog in de Verenigde
Staten ongeveer 35 dollar, terwijl dezelfde
hoeveelheid radium, als het mogelijk zou
zijn geweest zulk een kwantum te kopen,
anderhalf millioen dollar gekost zou hebben,
let welvóór de oorlog. In die tijd heeft
men voor één gram radium op de wereld
markt wel eens 70.000 dollar beta«ild.
Het «zonderlinge" element.
Men weet, dat onze aarde is opgebouwd
uit enkelvoudige stoffen, elementen genaamd.
Geen enkel element is zo moeilijk te isole
ren als radium. Het beste woord om het
te beschrijven is «zonderling". Op zonder
linge wijze maakte het negen en veertig
jaar geleden zijn opwachting in onze samen
leving. Zijn hele gedrag is zo merkwaar
dig, dat het temidden van de overige ele
menten een volkomen aparte plaats inneemt.
Nadat het ten koste van heel veel moeite
door de mens verworven is, volbrengt het
radium een der zonderlingste krachttoeren
waartoe ooit een element in staat kan zijn,
namelijk, het zet zichzelf om in een ander
element, te weten lood. Is het wonder,
dat de mensheid zich omtrent het element
radium enige zonderlinge opvattingen heeft
eigen gemaakt De wereld der wetenschap
is nog steeds niet helemaal bekomen van
de schok, die teweeg werd gebracht toen
het radium ten tonele verscheen. Dat was
aan het eind van de vorige eeuw.
De wereld van 1895 was toen zelfvoldaner
dan ooit. Electrisch licht, telefoon, tele
graaf en tientallen andere uitvindingen waren
toen reeds lang genoeg in gebruik om de
mensheid te bewijzen, dat de natuurkundigen
en chemici dingen kunnen scheppen, die
in het dagelijks leven bruikbaar zijn en die
een zekere mate van comfort vertegen
woordigen. Door de spectaculaire uitvin
dingen van die tijd was de wetenschap in
de achting der wereld gestegen. De
geleerde zelf werd niet meer als een sjofele
rare pisang beschouwd, die urenlang in
vieze mengsels staat te roeren of er met
een vlindernetje op uittrekt, terwijl alle
fatsoenlijke stervelingen aan het werk zijn.
Integendeel. De dragers der wetenschap
vonden steeds meer erkenning voor hun
verdiensten. Hun pad ging als het ware
over rozen, hun laboratoria werden gefinan
cierd door industriëlen, die op het vinken
touw zaten voor alle nieuwe uitvindingen
en ontdekkingen en zij trokken zich in
«splendid isolation" terug in waardige
genootschappen, alwaar zij gezapige discu
teerden over de verworvenheden hunner
faculteiten.
Als men zulk een geleerde vroeg naar
zijn opvatting omtrent de toekomst der
wetenschap, dan kreeg men steevast een
uiteenzetting te horen die begon met de
atoomtheorie. De wereld immers bestaat
uit atomen, die in werkelijkheid de bouw
stenen zijn van alles wat wij zien en voelen.
Met het merendeel van deze bouwstenen
was onze geleerde goed vertrouwd. De
paar, die nog niet ontdekt zijn, zullen alleen
maar nieuw koren op zijn molen leveren,
als ze arriveren. Zo denkt In die jaren de
man der wetenschap. Eenvoudig door de
sloffen ie splitsen en ze dan weer op te
bouwen op een wijze, die volkomen ver
schilde van die, welke de natuur toepaste,
was volgens hem de wetenschap bezig de
voedstermoeder te worden van de industrie
en de schepster van een kunstmatige wereld,
geheel en al verschillend van die, welke
tot dusver had bestaan. Het was het tijd
perk der synthetische stoffen.
Er werd hard gewerkt in de laboratoria,
en onder gunstiger omstandigheden dan ooit
maar toch was alles pais en vree. Men wist
wat men wist en had de wetenschap
eenvoudig in zijn zak.
Toch was dit maar alleen de stilte, die
voorafging aan een ontzaglijke storm. De
storm woedt thans nog, en het heeft er niet
de schijn van, dat wij het zullen meemaken,
dat hij uitgeraasd is. Dat kan nog tientallen
jaren ja zelfs nog eeuwen duren.
Een sensationele mededeling.
Het was op 4 Januari 1896, dat een ern
stig uitziende Duitse geleerde in een bijeen
komst van de Berlijnse Natuurkundige
Vereniging zich van zijn zetel verhief om
een belangwekkende mededeling te doen
Wilhelm Conrad Röntgen had de radio
activiteit ontdekt 1 Zo nieuw en verbluffend
was dit nieuwe begrip, dat hij als een hand
granaat in de tuin der wetenschap slingerde
dat men er voorlopig geen woord voor wist
te vinden. Men sprak voorlopig maar over
„X-stralen".
Nog voor de zitting van het genootschap
geëindigd was, was alle gezapigheid in de
geleerde wereld verdwenen als sneeuw in
de hondsdagen.
Wat als een heilig dogma beschouwd
was, werd eensklaps onhoudbare ketterij.
Absolute zekerheden veranderde in een
seconde in volkomen dubieuze onzekerheden.
Hier stond men van aangezicht tot aange
zicht met een ontdekking, die men neit
door grafische voorstellingen of door de
stoutste fantasie had kunnen voorspellen.
En toch betekende dit alles nog maar heel
weinig in verhouding tot de enorme ont
dekkingen die op komst waren.
Natuurlijk moest er enige tijd verlopen
tussen de dag waarop Röntgen in het dra
ma der moderne wetenschap de rol van
beeldenstormer had gespeeld en het ogen
blik, waarop men tot de overtuiging kwam
dat de wetenschap haar gedragslijn diende
te veranderen. Verschillende ontdekkingen
werden er intussen gedaan. De belangrijkste
daarvan was wel, dat er in de natuur een
vorm van radio-activiteit bestaat, die in
sommige opzichten afwijkt en in andere
overeenstemt met die, welke Röntgen langs
kunstmatige weg in zijn toverbuis had
opgewekt.
Becquerel en Madame Curie
Omdat hij het te druk had met andere
dingen om radium te kunnen ontdekken,
heeft Antoine Henri Becqeurel de kans
gemist om zich een plaats in de historie te
veroveren. Laat ons hem dat vergeven, want
dank zij hem viel deze eer te beurt aan een
der liefste figuren, die de wetenschap ooit
heeft gekend aan Madame Marie Curie.
Becquerel aanschouwde het levenslicht
in 1852, als telg van een befaamd geslacht
van geleerden. Niets was natuurlijker dan
dat hij ging studeren en expirimenteren.
Zo gebeurt het op een dag dat hij achteloos
een stuk uranium.erts in de lade van zijn
laboratoriumtafel wegsluit omdat hij ruimte
nodig had voor zijn proeven op het gebied
van het phosphoresceren. Veertien dagen
verlopen en op een ochtend herinnert hij
zich dat hij nog een gevoelige plaat, die
hij zolang had opgeborgen, moet laten ont
wikkelen. Hij grabbelt in de lade, duwt het
stuk erts opzij en overhandigt de plaat aan
een assistent. De volgende morgen maakte
de assistent wel duizend excuses. Hij heeft
de plaat zorgvuldig en geheel volgens de
regelen der kunst ontwikkeld en desondanks
is er middenin een grote plek licht te zien.
Als Becquerel niet zo goed op de hoogte
was geweest van de fotografie, dan zou hij
zijn assistent waarschijnlijk een uitbrander
hebben gegeven en een nieuwe opname
hebben gemaakt. Maar hij wist, dat gevoe
lige platen wel eens meer licht vertoonden,
als gevolg van een lek in de camera, maar
dan altijd aan de kantenlichte plekken
had hij nog nooit «per ongeluk" zien ont
staan. Hij ging zitten piekeren en voor zijn
scherpe denkvermogen was het niet moei
lijk een verband te leggen tussen de plaat
en het stuk erts, dat er op had gelegen.
Het uranium-erts zond onzichtbare stralen
uit 1 Hoe opmerkelijk deze ontdekking ook
was, Becquerel was teveel wetenschapsmens
om zich aan voorbarige conclusies te wagen.
Hij tekende het verschijnsel op in zijn log
boek en nam zich voor het experiment nog
eens rustig te herhalen. Aanvankelijk was
hij van mening, dat het uranium zelf de
oorzaak van deze stralen was, doch uit
andere proeven bleek hem, dat sommige
andere ertsen ook stralen uitzonden, zei het
met verschillende intensiteit. Pekblende uit
Bohemen bijvoorbeeld registreerde de uit
gezonden energie in verhouding tot het
uraniumgehalte op een veel te krachtige
wijze, dan dat uranium er de uitsluitende
oorzaak van had kunnen zijn. Er was maar
één conclusie mogelijk: uranium bevatte
een ander element van grotere potentie.
Becquerel wist genoeg van metallurgie af,
om in te zien, dat de jacht op dit verbor
gen element een uiterst tijdrovend werk zou
zijn. Hij moest er iemand anders voor vin
den, want zijn eigen werk liet niet toe, dat
hij er van werd afgeleid. Zo miste deze
man dus de kans van zijn leven.
Becquerel koos voor het tijdrovende werk
Marie Curie, die samen met haar man aan
het werk toog. In een schuur verwerkten
zij een ton pekblende uit Bohemen, zoekend
naar een speld in een hooiberg en zonder
zich zelfs in de verste verte te kunnen
voorstellen, hoe die speld er uit zou zien.
Tenslotte hield ze een handvol bismuth
over, dat een grote mate van activiteit bleek
te bevatten.
net die dag werd een belangrijke voetbal
wedstrijd gespeeld. De eigenaar en de
kapitein wilden van geen uitstel horen. Toen
had een van de leden een helder ogenblik.
Hij zette een speelgoed-konijntje neer in de
Wat de «ouwe" zei,
is niet met woorden
de list slaagde. Hij
te kiezen en de beman-
d.
I van bepaalde woor-
an bepaalde mensen zijn
ran schippers-bijgeloof
e Foula b.v. voor de
iand gelooft men, dat
te invloed op de vangst
lie zal uitvaren loopt
)meter om dan dat hij
egen te komen. Aan de
ran de reis terugkeert
tt en dan een vrouw
haar belonen met een
Wie een vrouw aan
)u zich een oegeluk op
ijdens het vissen mag
niet gebruikt worden,
enwerk en het woord
chap opwekken van de
lere woorden die men
i zijn: lichf, dominee,
Zo nodig gebruikt men
b. v. zij die bij nacht
g voor de maan.
lere reden verheugen
in de gunst van de
gevallen bekend, waarin
e naar zijn schip te gaan
i een dominee zijn pad
el eens geopperd, dat
in de geschiedenis van
Er zijn mensen die
el elk schip, dat een
heeft, zal doen zinken
dominee te krijgen,
i dokte een schip ineen
I. De bemanning verliet
le terug te keren, want
i een dominee had er
gemaakt. Sinds die aan
was alles mis gegaan.
an bijgeloof gaf aan
tak in Londen. De kapi-
schip werd gedagvaard,
p in de haven van Lon-
okkeld, dat in de ver
weest. Het dier was de
i door de bemanning
en de bemanning was
gesteld. Ongelukkiger
ït overboord gestoten,
de steven gewend en
hadden ze het beest
as zo uitgeput, dat men
het niet zou blijven
erechter werd verklaard
in het schip vond, dat
mocht worden afge-
eloof wilde, dat datgene
zee viste, niet mocht
'e zaak werd gesepo-
kapitein beboet was,
e boete voor hem heb-
zal fluiten, als het
an roept hij de wind,
oral niet te hard, want
el eens kunnen gaan
log zeilschepen waren
bij een lange periode
ms een kat over boord
rns zeggen zit er storm
tt kat. Maar men zou
zwarte kat gebruiken,
arengen op zee geluk,
rste wereldoorlog was
lag naar zwarte katten
i het bijgeloof van de
erger dan dat van de
heeft een felle afkeer
Zelfs oceaan-reuzen
f minuten over twaalf,
dag de 13e Uitvaren,
rijdag ongeluk brengt,
(odsdienstige oorzaken
in het verleden was er
ie reden voor. Vrijdag
en de bemanning van
ie dag wilde uitvaren,
ste kans «er eentje te
afloop". En dat was
je, vaak eentonige en
toch wel wenselijk,
lostkust van Engeland
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indié fl. 1,55.
Buitenland fl. 2,
Advertentie prijs
7 cent per m.m.
Inaezonden
Mededeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentiën
(maximum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
l/canht
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
tt 1.25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indlë fl. 1,55.
Buitenland fl. 2,
Advertentieprijs
7 cent per m.m.
Inaezonden
Mededeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentiën
(maximum 8 regelt)
1 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
