AXELSCHE IK COURANT
Frankering bij abonnement, Axe'.
ZATERDAG 4 JUNI 1949
63e JAARGANG No. 69
s
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
'F
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie:
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
Pinksteren wil zeggen: vijftig!
SYMBOLISCHE BETEKENIS VOOR
ONZE TIJD.
„Ende als de dagh des Pinckstei(feesls)
vervult werf, waren sij alle
eendrachtelick bijeen."
(Van een bijzondere medewerker)
H:t is niet algemeen bekend dat de toena
iling «Pinksteren" afgeleid is van een Grieks
woord dat vijftig betekent. Het was de naam
van het Joodse dankfeest voor de oogst dat
ip de vijftigste dag na Pasen val». Voor
de Christenheid is Pinksteren het derde
grote feest, dat de uitstorting van de Hei-
Geest, waarvan in het tweede hoofd
tak van de Handelingen der Apostelen
wordt verhaald en die begrepen wordt als
de stichting van de eerste Christelijke kerk,
gedenkt.
Het wonder.
Het is niet zonder bekoring dit belang
wekkende verhaal te lezen in een heel oude
vertaling van het Nieuwe testament. Terwijl
Apostelen „eendrachtelik" bijeen waren
de dag van het Pinksterfeest, geschiedde
let wonder.
„Ende daer geschiedde haestelick uyt den
hemel een geluyt, gelijck als van eenen
geweldigen wint, ende vervulde het geheele
huys daer sy saeten.
Ende van haer werden gesien verdeelde
longen als van vuyr, ende het sat op een
yegelick van haer. Ende sij werden vervult
met den Heyügen Geest ende begonnen te
spreken met andere talen, soo als de Geest
haer gaf uyt te spreken."
Een merkwaardig gebeuren. Nog merk
waardiger als ons wordt verteld, dat daar
Ie Jeruzalem mensen bijeen waren, behorend
lot verschillende volkeren, die de meest
uiteenlopende talen spreken. De Apostelen
echter, op wie de Heilige Geest was uitge
stort en die men kende ais Gallilrërs spra
ken in alle talen van de toen bekende
wereld
„Parthers ende Meders, ende Elamiten.
ende die inwoonders zijn van Mesopotamia,
sn Judea, ende Capadocia, ende Asia. Phry-
gia ende Pamphilia, Egypter, ende de hee-
len Liby. welck bij Curenen (ligt) ende uyt-
landisctie Romeynen, beyde Joden erde
Jodengenooten. G'etersen ende Arabiers."
Zij allen hoorden de Apostelen spreken
in de taal die zij verstonden, zij horden hun
eigen taal, in welke zij geboren waren, Geen
wonder dat zij daarna bereid waren te luis
teren naar een predikatie van de Apostel
Petrus en toegankelijk waren voor zijn
woord.
„Ende alle geloofden, waren bijeen, ende
hadden alle dingen gemiyn'.
Hst is stellig niet verwonderlijk, dat ve
len dit Pinksterwonder overdenkende zich
bezinnen op de internationale betekenis van
de Christelijke gedacht*, die ln haar ideale
verwezenlijking de gemeenschap van alie
dingen belichaamt.
Daar het Pinksterfeest zeven weken na
Pascha werd gevierd, heette het bij de
joden het Feest der Weken. Bij de rabijnen
gold het tevens als het Feest der Wetgeving
van de Sinai. De tegenwoordige Joden vie
ren 't met het versieren der huizen en synago
gen in welke zij gewoonlijk de geschiedenis
van Ruth lezen.
Eerste Christelijke Pinksterviering.
Tot het vieren van het Pinksterfeest werd
eerst besloten in het jaar 305 op de Kerk
vergadering te Elviramen vierde aanvan
kelijk alle vijftig dagen van het Paasfeest
af door dagelijkse communie en gebeden.
Later werd de viering tot een dag beperkt.
PausUrbanus li voerde het Pinksterfeest
van'drie dagen in. Dat was in het jaar 1904.
Later werd het pinksterfeest tot twee dagen
teruggebracht, hi sommige streken van ons
land wordt nog aan de derde Pinksterdag
vastgehouden. In vele landen is het gebrui
kelijk met Pinksteren beikenboompjes op
te stellen (Pinkstermeiën). Men vermoedt
dat dit gebruik samenhangt met oud-Ger
maanse lentefeester, welke echter in de loop
der eeuwen gekerstend werden.
z
Pinksteren 1949 roept bij ons herinnerin
gen op van wel zeer verschillende aard.
We herinneren ons Pinksteren 1940. De
week van de voorbereidingen voor de aan
staande feestdagen, die op Vrijdagmorgen
al onze illusies met een slag deed verdwij
nen.
Het werd oorlog, iets, dat we in ons landje
steeds als onmogelijk hadden beschouwd.
Levendig staat al wat we in vijf bange ja
ren beleefden, ons weer voor de geest-
Maar ook, hoe na ruim vier jaar van
onderdrukking en verzet op 6 Juni 1944 de
blijde lijding tot ons kwam van de janding
der geallieerden bij Caen De bevrijding was
in aantocht en op deze Pinksterdagen her
denken we tegelijk het droeve en het blijde
gebeuren en ondank» vele zorgen in heden
en toekomst, vieren we opgewekt en dank
baar het aloude feest.
Enkele bijzonderheden uit
Axels historie,
li.
FEESTEN TE AXEL IN DE
MIDDELEEUWEN.
„Toen de wereld vijf eeuwen jonger was",
zegt Huizingein „Herfsttij derM ddeleeuwen"
hadden alle levensgevallen veel scherper
uiterlijke vormen dai nu. Tussen leed en
vreugde, tussen rampen en geluk scheen de
afstand groter dan voor ons'; al wat men
beleefde had nog die graad van onmiddeiijk-
heid en absoluutheid, die de vreugd er, het
leed nu nog hebben in de kindergeest."
Daaraan denkt men, als men de stads
rekeningen doorleest. Want daarin komen
de uitgaven voor, gedaan door de stads
regering ter gelegenheid van de feesten.
Mer, kon hemelhoog juichen ter gelegenheid
van de feesten of was ten dode bedroefd,
als er bij*, de pest heerste. We kunnen
er ook in lezen, hoe er feest gevierd werd.
in de 2e maand van het jaar was O.iza
L'eve Vrouwedag Lichtmisse (2 Februari),
een feestdag. In de stadsrekening van 1495"
96 treffan we de post aan: „Gepresenteert
de ghesellen van de Retotjjck dezer stede,
ter causen van de spelen, die zij speelden
1 kan wijn kostende 12 schellingen." De
Retorijck was de Rederijkerskamer„De
vier mefcteelen", hebbende als schuts
patrones: St. Ontcommere. De kamer had
had als zinspreukGod ontcommer elx
herte. Het jblazoen wordt nog in afdruk
bewaard in Gent en vertoont St. Ont
commere aan het kruis met aan de ene
zijde een doopvont en aai de andere zijde
een harl, terwijl er onder is afgebeeld een
wijnstok met ranken, bloem :i en druiven
trossen. Daaronder bevinden zich 4 schotels
(melcteeler) en daaronder staat het oude
wapen van Axel (de keper met de 3 sleutels).
Deze Rederijkerskamer vertoonde dikwijls
een esbattement of toneelspel en trok in
1539 naar Gent naar het beroemde Land
juweel, uitgeschreven door de r.u nog
bestaande Rederperskamer„De Fonteyne„,
waarover Dr. van Dis ons in zijn proef
schrift veel heeft medegedeeld. Zij voerde
daar een spel in refereinen op, dat ant
woord moest geven op de vraag: „Wat
den mensen stervende meesten troost es
In de stadsrekening ven 1538 39 staat
„Betaald Lieven Pit van dat hij bij laste
van .scepenen geweest heeft te Gendt met
deken en gildebroeders van de retoiijcke
omme te lotene metten anderen steden en
dorpen es (ln) Juni en vachlsrde (was uil)
4 dagen."
Prins of Beschermheer was in 1505: Jan
Pierens, die ook 8 maanden orgelisle was.
De Factor of schrijver der toneelspelen was
een zekere Wulfaert W<ysse.
Wat werd er op het Zuivelplein genoten
door de toenmalige bewoners van Ax:l van
het in onze ogen zo eenvoudige toneelspel
van die lijd, vooral wanneer er een klucht
of sotternie met taferelen uit het volksleven
op komische wijze werd voorgesteld. Er
komt onder andere voor: „Gepresenteerd
den koning der sotten." We lezen ook:
„Gepresenteerd de jongens, die te Vastel-
avond speelden met mijnheer „Luttel in de
band en ook lezen we van de bende van mijr-
hcer Toutluifault. Zeker zo iets al „De
Spaanse Brabander."
De dag voor Vastelavont was een feest
dag ter ere van mijnheer de Abt. Ook dan
gaf de Kamer van Retorijck zijn zirnespel
of sotternie ten beste, zoals deze post aan
geeft Gepresenteerd Jan Scolpaert te
Vastelavont, als hij zijn Conincfees'e hield
2 kan wijn 30 schellingen.
Het Gemeentebestuur presenteerde steeds
gul wijn, waarvoor de uitgaven op de duur
zo hoog liepen, dat er in een der reke
ningen staat, dat de Commissarissen, be
noemd tot het nazien der rekening, het
gemeentebestuur aanmaanden wat minder
gul te zijn met het presenteren vanschenk-
wijnen.
Nog andere vertoningen, nl. der wapen-
reispeler3 of wapenreiders gaven het volk
vermaak. Denk U het Zuivelplein bevolkt
met die bont Middeleeuws geklede bewo
ners, welke kijken naar de wapenreiers,
die hun behendigheid tonen in het gebruik
der wapenen, zoals deze post ons zegt
Gepresenteert de wapenreiders van Beoos-
tenblie, die hier kwamen spelen en dansen
over het zwert in drankgelde 24 pond.
Ook op Paasdagen op Si. Qntcommers-
dag (23e dag van Juli?) gaven de rede
rijkers hu.i esbattementen, terwijl we ook
lezen van calfdansers. Wat met die caif-
dansers bedoeld wordt, is niet goed uit te
maken. In de rekening van 1533-34 staat
bijv. de post: Betaald voor een nieuw
hoofd aan het calf van de calfdansers, een
nieuw schild van de 9 beesten en nieuwe
duvelshoofden 20 schellingen. In de reke
ning van 1555 komen de calfdansers voor
het laatst voor.
We lezen maar een enke maal, dat ae
Graaf (O. ze geduchten here) hier vertoc ft.
In de rekening 1497—1498 staat b.v.„Ge
presenteerd mijnen gheduchten heere (Filips
de Schoone) den 18sten Ougst 1497 ais hij
hier in stede was, te zijner blijde wille-
comen: een hame en 200 screven Rijn
wijnsbetaald voor twee ton keyle (bier)
en twee zakken evene (haver), die mijn
gheduchten heere gezonden was
gepresenteerd den artsiers (boogschutters)
van onsen gheduchten heere 6 kannen wijn.
Filips de Schoone was hier komen jagen
en werd op stadskosten onihaald.
De voornaamste feesten waren die ter
ere van „'t heiig cruce" (heilig kruis op de
3e dag van Pinksteren, op 1 Augustus en
op St. Bavodag (1 October).
In de Parochiekerk, gewijd aan de apos
tel Petrus, berustte een „afbeelding" van
het kruis van den Here Jezus. Die „afbeel
ding" schijnt werkelijk een kruis geweest te
zijn. Daarvan vertelt Dr, G. Bmm in zijn
Bullarium Trajectense II bl. 73 o.a. het
volgende„Paus Innocentius VI gaf in de
bul van 1 October 1355 een aflaat van een
jaar en veertig dagen aan allen, die op
gemelde drie dagen de parochiekerk te Axel
bezochten, godvruchtig de afbeelding ver
eerden en een aalmoes aan de kerk schon
ken, vooral aan wie op de 3e dag van
Pinksteren de processie meemaakten. Van
heinde en verre uit de 4 ambachten en
daarbuiten kwamen velen naar Axel om de
afl at te verdienen door de processie mee
te maken. We zien edelen en voorname
overheidspersonen o'a. Joost van Gistelle
en mevrouw zijn geselnede Margaretha van
Raveschoot, die dan van het kasteel van de
Moere naar hun kasteel in Axel kwamen,
of Willem van Berchem, ruddere en mevrouw
van Berchem, of ook de Bailluw van de
4 ambachten; Ghiselbrecht Dullaert, ontfan-
ger van de Moere: Adriaen Willemse,clerc
van den lande van Dendermonde: Jan
Pottelsberghe, onderbailluw van Gent; de
ontfanger van Curtrijcke (Kortrijk) en cok
gewone poorters utt omliggende plaatsen
vulden Axels straten. Altijd is de 3e dag
van Pinksteren ééi der drukke dagen van
de Pinksterweek geweest. Op het Zuivel
plein en rond de kerk staan veel kramen
en daartuseen beweegt zich een woelige
menigte, die de processie wil zien.
Door de gegevens uit de stadsrekeningen
kunnen we ons een voorstelling maken, hoe
de processie of optocht samengesteld was.
Voorop kwam het „heiig ouce", gedragen
door de scipiieden (schippers) die het ook
rond de „Clincmeulene" droegen en het
daar op de baiüen (omheining) zetten. We
lezen van Bastene zeelen, „daer ons Heer
in de processie mee gebonden was", men
zag de prebende (of presbieter Melsisedech(
Metchizedek, koning van Salem?), een
huisken met St. Anthonis, die getemperd
(verzocht) werd met een schotel spijze.
Nooit werd vergetende „Draak" met
„couleuren" opgeve.fd, die in de processie
werd meegevoerd en St. Joris met een lans
gewapend. Bij het einde van de optocht
werd een „greppe" gedolven en St Joris
stak de draak dood. 't Was een voorstelling
van het oude verhaal van St. Joris en de
draak; alleen staat er nergens iets vermeld
van een jonkvrouw, die bevrijd werd, zoals
in Beesel aan de Maas volgens zeggen om
de zeven jaar nog gebeurt.
De mooiste en grootste processie of opiochl
was die van 1549, welke leek op hef Lim
burgs Maasstrichts Paasspel of een ver
kleinde editie ervan in optochtvorm was.
Toen gingen in de stoet mee sleden met
Bijbelse voorstellingen, die voortgetrokken
en zo de stad rondgevoerd werden.
We lezen in de stadsrekeningen posten,
die daarop betrekking hadden, want alles
werd uit de gemeentekas bekostigd.
We geven U de volgende opsomming der
sleden
le. een slede, waarop voorgesteld werd
hoe Adam en Eva uit het paradijs werden
verjaagd, 2e. één met Abraham en Izak,
3e. hoe Mozes de geboden ontving, 4e, voor
stelling van de boodschap aan Maria,
5e. Bethlehem, 6'. daar ons Heer over de
doeme zit (voorstelling van het laatste oor
deel), 7e. Herodus met zijn knechten, 8e.
ons Heer in het hovekin (Gethsemané, 9e.
2 sleden n.l. daar Annas in de trooneziten
daar Cajafas in de troone zit, 10e. 3 sleden
n.l. Pilatus in de troone, Herodus in de
troone en de berg Calvariën, 11e. daar Judas
in vergangen is, 12:. geeselinge onzes
Heeren, 13e. daar ons Heer gewoond heeft,
14e. daar Pilatus ons Heer vertoogde (recht
huis van Pilatus), 15e. ons Heer en de
Joden lopen metten cruce, 16e. ons Heer
verrijzenisse. Alles te zamen enkele Oud-
Testamentische voorstellingen gevolgd door
episoden uit Christus lijden.
Stelt U zich dit alles voor, de hele optocht
met de speellieden of trompers, ook wel
pijpers genormd-, gevolgd door de mannen
van de bcogschuitersgilden St. Sebastiaan,
St. Joris of Si. Victor, trots voortstappend
met hun hand- of voetboog, daarna gevolgd
door de andere gilden, de bailluw met
schout en schepenen in hun mooiste
ambtskledij, de herderkens achter 't Bethleëm,
die pijpten, de Ingelkens (engelkens), de
juwelen, die schitterden op de kleding,
kortom de hele kleurrijke stoet, voorttrekkend
in schitterend zonlicht van het Zuivelplein
langs Vogelensang-, Rechte-, Burcht-, Fien-
nis-, St. Joris-, en Genischevaartstraat naar
de Clincmeulene en ge ziet Tiet kleurrijkste
toneel uit het Axel der Middeleeuwen voor
U.
J. R. de Jonge.
VAN 5 JUNI TOT EN MET 2 JULI: 7
EXPORTEIEREN PER KIP.
Voor de periode 5 Juni tot en met 2 Juli
1949 moeten pluimveehouders ten behoeve
van de export 7 eieren per kip (vorige
periode 8) leveren.
De desbetreffende exportzegels moeten
uiterlijk 17 Juni a,s. bij de plaatselijk
bureauhouders zijn ingeltve d.
BUITENLANDSE KAAS ZONDER BON
De mogelijkheid van een ruimere voor
ziening van de Nederlandse markt m.et bui
tenlandse kaassoorren krachtens de met
enige landen gesloten handelsverdragen zal
een hoeveelheid kaas uit de landen (o.a
Frankrijk, Italië en Zwitserland) in Neder
land ingevoerd kunnen worden heeft de
Minister van Landbouw, Visserij en Voed
selvoorziening doen besluiten met ingang
van 3 Juni 1949 voor alle gëimporteerde
kaas de distributiebepalingen in te trekker.
Van deze datum af mag buitenlandse kaas
derhalve bonvrij verkocht worden.
In tegenstelling met Nederlandse kaas,
die als volksvoedsel algemeen geconsumeerd
wordt, bedraagt buitenlandse kaas een min
of meer uitzonderlijk karakter, waarbij het
aanbod groter it dan de vraag. Van de
fatale kaasvoorziening van ons land maken
de buitenlandse kaassoorten een zeer beschei
den deel uit. Voor binnenlandse kaas blijft
de rantsoenering volledig gehandhaafd.
UITKERING TOT 2 PROCENT VAN
JAARLOON,
Het college van rijksbemiddelaars heeft
evenals het vorige jaar, bepaa'd dat het
geoorloofd is, zonder voorafgaan ie afzon
derlijke toestemming van het college, in de
loop van 1949 een of meer uitkeringen toe
te kennen tot een totaal bedrag van maxi
maal 2 procent van het jaarloon van de
betrokken werknemer.
Deze uitkering kan ineens of in gedeelten
plaats vinden bij gelegenheden als Kerstmis
vacantie, einde boekjaar enz. en mag niet
in de verkoopsprijzen werden doorberekend.
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indié fl. 1,55.
Buitenland fl. 2,
Advertentieprijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Mededeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentiën
(maximum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.