AXELSCHE H COURANT
AXELSCHE H COURANT
r
Pinksteren wil zeggen vijftig
Enkele bijzonderheden uit
Axels historie,
i.
Frankering bij abonnement, Axel.
ZATERDAG 4 JUNI 1949
63e JAARGANG No. 69
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie:
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
SYMBOLISCHE BETEKENIS VOOR
ONZE TIJD.
„Ende als de dagh des Pinckstei(feesls)
al onze illusies met een slag deedvetdwlj-
nen.
Het werd oorlog, iels, dat we in ons landje
steeds als onmogelijk hadden beschouwd.
Levendig staat al wat we In vijf bange ja
ren beleefden, ons weer voor de geest..
ningen staat, dat de Commissarissen, be
noemd tot het nazien der rekening, het
gemeentebestuur aanmaanden wat mindir
gul te zijn met het presenteren vanschenk-
wijnen.
De mooiste en grootste processie of optocht
was die van 1549, welke leek op het Lim
burgs Maasstrichts Paasspel of een ver
kleinde editie ervan in optochtvorm was.
Toen gingen in de stoet mee sleden met
Riihpisp vnnrstpiiinaop, die voortgetrokken
voerd werden,
adsrekeningen posten,
hadden, want alles
kas bekostigd,
lgende opsomming der
Frankering bij abonnement, Axel.
WOENSDAG 1 JUNI 1949.
63e JAARGANO No. 68
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
Adres Redactie en Administratie:
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
In verband met de naderende viering
van hel 550-jarig jubileum der Axelse week
markt mochten wij van de stadsarchivaris,
de heer J. R. de Jonge, nog enkele bijzon
derheden over Axels historie ontvangen.
Heel dikwijls was het in de 4 Ambachten
rumoerig en werden steden door brand en
plundering geteisterd. Gaan we na, hoe
het in Axel ging. Johanna van Konstanti-
nopel, de vrouw van Ferdinand van Por
tugal, de gravin, die de stadsrechten van
Axel had bevestigd, was opgevolgd door
haar zuster Margaretha, ook wel in later
tijd Zwarte Margriet genoemd. Deze was
in 1244 een vrouw van omstreeks 50 jaar
en voor de tweede maal weduwe. In haar
jeugd was Margaretha in het huwelijk
getreden met Bouchard van Avennes, de
beschermeling van haar zuster, een fier
ridder, aan de Universiteit van Parijs tot
een wetenschappelijk man gevormd, die
evenwel bij zijn huwelijk voor zijn bruid
verzwegen had, dat hij als subdiaken der
kerk niet meer tot het aangaan van een
huwelijk gerechtigd was. Er waren twee
zonen geboren, nl. Jan en Boudewijn. Na
door de Paus gewezen te zijn op het z.i.
onwettige hunner samenleving, had Marga
retha in 1225 Bouchard verlaten om te
huwen met Willem van Dampierre. Sedert
die tijd haatte zij de kinderen uit haar
eerste huwelijk.
Na het overlijden van hun vader in 1240
werden zij door keizer Frederik II van
Duitsland in 1242 als wettige zonen, die
bevoegd waren tot de troonsopvolging,
erkend. Jan van Avennes was gehuwd met
Aleida, de zuster van Graaf Willem II van
Holland, een dapper vorst. Sterk «taande
door de steun van zijn zwager eiste Jan de
Zeeuwse eilanden en keizerlijk Vlaanderen
voor zich op. En aan die eis zette hij
kracht bij door in Duitsland, Friesland,
Holland, Zeeland, Henegouwen en Luik een
leger te verzamelen, waarmede hij Keizerlijk
Vlaanderen binnentrok. Tevergeefs zocht hij
steun bij Gent, Brugge en Ieperen en deed
'hij een beroep op de Vierambachten. Vlaan
deren in zijn geheel bleef trouw aan Mar
garetha en de Dampierres. Wordend over
die tegenwetk'ng poogde hij door oorlogs
geweld af te dwingen, wat hij niet door
overreding kon verkrijgen. Het land van
Waes, de vier Ambachten, het Graafschap
Aalst, de steden Gerardsbergen en Dender-
monde werden te vuur en te zwaard geno
men en Axel in 1248 voor de eerste maal
verwoest. Langzamerhand kon Margaretha
het vreemde leger terugdringen en moest
Jan van Avennes over de Hont terugtrekken.
Ax:l moest opneuw opgebouwd worden.
Dat ons stadje weer opbloeide blijkt daaruit,
dat het een eigen munt kreeg. In het tol
tarief van de Axelse tol of de tol van Hel
mond van 1368 wordt daarop gezinspeeld.
Adriaanse zegt in „De Poort van Hulst",
dat deze munt in het werk van Galllard
„Monnaies des Contes de Flandre" wordt
afgetekend en beschreven als volgt: üe
ene zijde vertoont een hoofd naar links
gewend met een kroon (zeker h"t hoofd van
de Vlaamse graaf). En aan de andere zijde
een kruis, waar de punten als ronde ballen
waren gevormd en daartussen stonden de
letters A X L-E,
hi 1381 was er strijd tussen Graal Lode-
wljk van Male en Gent, waar de Witte
Kaproenen van zich deden spreken. De
Gentenaars hadden dikwijls gebrek aan
levensmiddelen. In 1381 hadden ze onder
aanvoering van Gilles de Voldere een stroop
tocht gemaakt door de Vier Ambachten en
een grote buit behaald te Thielt, Eeclo,
Baudelo en Axel. Toen de Franse koning
Karet VII in de twisten tussen de Graaf en
Gent te hulp werd geroepen en met een
leger Vlaanderen binnenrukte, lag het land
bijna geheel verwoest.
Niet alleen krijgsgeweld, ook overstro
mingen teisterden deze streek. Op 11 Novem
ber 1377 werd, zoals reeds gezegd, het
water van de Honte door storm opgezweept
en drong met woest geweld di geul van
Biervliet binnen. En de dorpen de Piet,
Hamele, Moerkerke, Nieuwkerke en St.
Janscapelle verdwenen: de Braakman ont
stond. De dijken van Boterzande en Bier
vliet bezweken. Tot Westdorpe werd het
zeewater voortgejaagd. De polders van
Coudekercke en Wevelwaie heten verder
„Submersa" (overstroomd). Nog andere
watervloeden zijn die van 1404, 1415 en
1488, toen de Abdij van Bijloke veel land
verloor in Coudekercke, Willemskerke, Stee-
lant (bij Driewegen), Peerboom (tussen
Westdorpe en Sluiskil) en Assende.
in de Middeleeuwen brak soms ineens de
pestziekte uit, die ook wel „De zwarte
dood" werd genoemd. In de stadsrekenin
gen komen heel dikwijls posten voor, die
daarop betrekking hebben en waar staat
„dat betaald is voor brood en vlees of
loon voor verplegers van de lijders aan de
contagieuse of heete ziekte" (pestziekt*).
We lezen later nog: „Betaald de moeder
der Zwarte zusters te Gent voor de dienst
en arbeid, die haar zusterkins gehad hebben
binnen dezer stede gedurende de kwade
ziekte ende dit sichfens Mei tot nu half
Augustus toe".of„Betaald Ant. Rijcels
Lazaru» (Pestmeester) voor diverse kosten
en reparaiiën bij hem gedaan aan het huis
van der Lazarie van de stad"of
„Betaald de gezelnede van Romekin van
dat ze in het sterfhuis van Herman ging
visiteren of het van de haestige ziekte
gestorven is"of: „Betaald voor een
weekmesse van St. Rochus 6 weken lang".
Soms moesten er wachten uitgezet worden,
teneinde te verhinderen, dat mensen van
buiten in de stad kwamen. Zodoende werd
besmetting voorkomen.
als wraak bedacht. Het duurde niet lang of
Vlaanderen telde 300 dorpen en 800 grote
hoeven, die slechts rokende of geblakerde
puinhopen vertoonden. Kwam de üraaf
hier geen'huis houden, dan waren het de
Gentenaars, die hier roofden. Nadat de
Gentenaars gevoelige verliezen geleden had
den, vroegen zij vredesvoorwaarden aan.
Deze behelsden dat de macht <Jer Gente
naars zeer beknot zouden worden. Boven
dien zouden zij 250.000 gouden rjjders
opbrengen, al de wethouders, hoofdmannen
en dekens en nog 2000 inwoners zouden
op een half uur buiten de stad de Hertog
tegemoetkomen. Toen de overwonnenen
die voorwaarden hoorden voorlezen, klonk,
het geroep„Liever de stad tot de laatste
steen verdedigen." De klokken klepten, de
vaandels zwierden boven de hoofden der
Gilden en de gewapende benden rukten uit
(1452). Allereerst trok men naar Hulsi en
Axel, welke steden uitgeplunderd en ver
brand werden, omdat daar buit te behalen
was en omdat men toen meende, dat deze
steden meer gingen voelen voor onder
werping aan hertog Filips. Dit was de 2e
verwoesting van Axel. Daarna moest Gent
echter het onderspit delven. Langzaam slechts
kon Axel weer opgebouwd worden. Eerst
in 1492 zien we haar weer als een opge
bouwde, geregeld geregeerde stad. Daar
door komt het zeker wel, dat het oudste
stuk in het Axelse archief dateert van 1492
en kunnen we de lotgevallen der stad van
die tijd af opdiepen uit de stadsrekeningen
en andere archieistukken.
Axel was steeds nauw verbonden met
Gent. Noodgedworgen of soms gewillig
was de liefde van Gent, ook die van Axel
en omgekeerd ook de haat, wat ons niet
moet verwondere-, gezien de verbinding
met Gent door de Gentse vaart en ook als
we denken aan de rechterlijke macht van
Gent over Axel. In 1448 had Fdips van
Bourgond (de Go d een belasting op
het zout en in 1449 een recht op het koren
in gans Vlaanderen gelegd. De bewoners
van Brugge, Yperen en het Vrije (Sluis en
omstreken) ondrwierpen zich aan het bevel
van Filips, doch de Gentenaren weigerden
ronduit de beide schattingen te voldoen.
De Gentse gilden staakten alle arbeid en
vormden een krijgsmacht, die zich tooide
met het teken van het verzet: „De witte
kaproenen". Terwijl de Gentenaars al hun
krijgsgevangenen om het leven brachten,
deed de hertog het hoofd afslaan aan
iedere opstandeling, die hem in handenviel.
Elk der partijen was op plundering of roof
HET BEDRIJFSPENSIOENFONDS VOOR
DE LANDBOUW EN DE WERGEVER.
Hoewel langzamerhand ieder in de land
bouw nu wel het bestaan kent van het
Bebrijfspenitoenfonds voor de Landbouw,
is lang niet ieder voldoende op de hoogte
van de hoofdzaken der regeling. Evenmin
zal iedere werkgever de verplichtingen ken
nen, die op hem komen te rusten. Het is
dus niet onnut hierover in het kort een en
ander te vertellen.
Het Bedrijfspensioenfonds voor de Land
bouw is op 1 Mei in werking gelreden.
Het zorgt er voor, dat de arbeiders in de
landbouw een pensioen krijgen bij ouder
dom en invaliditeit, terwijl ook bij hun
overlijden aan de weduwen en wezen een
pensioen wordt toeg kend.
Het ouderdomspensioen gaat in op het
65e jaar en bedraagt voor de oudste arbei
ders, die het eerst aan de beurt komen
voor pensioen, f6,— per week. In de loop
van 40 jaren stijgt het geleidelijk tot f 12,—
per week, alles in de onderstelling, dat er
zonder onderbreking premie wordt betaald.
Het invaliditeitspensioen is 2/3 van het
ouderdomspensioen Het weduwenpensioen,
dat uitgekeerd wordt tot aan de 60e ver
jaardag der weduwe, bedraagt 15,- per
week, het wezenpensioen bedraagt f 1,—
per week voor ieder kind en eindigt op de
17e verjaardag van het kind.
De deelneming aan het Fonds is niet een
zaak van vrijwilligheid, maar is voor iedere
arbeider verplicht, evenals tedere werkgever
gehouden is de verplichtingen, die het
reglement hem oplegt, na te komen.
Het bedrag van de premie is gesteld op
f 2 50 per week, behalve voor degenen, die
17 jaar of ouder zijn, maar nog niet 21
jaar. Voor deze is de premie f 1.25 per
week. Werkt de arbeider 4 dagen per week
of minder, dan is voor iedere dag een dag-
rop voorgesteld werd
het paradijs werden
et Abraham en Izak,
iden ontving, 4e, voor-
bodschap aan Maria,
ar ons Heer over de
g van het laatste oor-
net 7 ijn knechten, 8e.
ïkin (Gethsemané, 9e.
nas in de troone zit en
one zit, 10e. 3 sleden
roone, Herodus in de
'ariën, 11e. daar Judas
2geeselinge onzes
i Heer gewoond heeft,
Heer vertoogde (recht
se. ons Heer en de
cruce, 16e. ons Heer
e zamen enkele Oud-
lellingen gevolgd door
lijden.
is voor, de hele optocht
of trompers, ook wel
olgd door de mannen
gildenSt. Sebastiaan,
trots voortstappend
etboog, daarna gevolgd
len, de bailluw met
ien in hun mooiste
«ens achter 't Bethleëm,
lkens (engelkens), de
rden op de kleding,
jke stoet, voorttrekkend
t van het Zuiveiplein
Rechte-, Burcht-, Flen-
enischevaartstraat naar
ge ziet Tiet kleurrijkste
er Middeleeuwen voor
J. R. de Jonge.
EN MET 2 JULI7
*EN PER KIP.
Juni tot en met 2 Juli
ehouders ten behoeve
en per kip (vorige
exportzegels moeten
i. bij de plaatselijk
igeltved.
AAS ZONDER BON
in een ruimere voor-
landse markt mjet bui-
i krachtens de met
i handelsverdragen zal
as uit de landen (o.a
svitserland) in Neder-
n worden heeft de
iw, Visserij en Voed-
oesiuiten met ingang
ir alle gëlmporteerde
Dalingen in te trekken,
ïag buitenlandse kaas
;ocht worden,
iet Nederlandse kaas,
Igemeen geconsumeerd
inlandse kaas een min
karakter, waarbij het
jan de vraag. Van de
van ons land maken
)orten een zeer brschei-
nnenlandse kaas blijft
edig gehandhaafd.
2 PROCENT VAN
*LOON,
ijksbemiddelaars heeft
ar, bepaald dat het
voorafga; n je afzon
van het college, in de
f meer uitkeringen toe
aal bedrag van maxi-
het jaarloon van de
ineens of in gedeelten
igenheden als Kerstmis
aar ?nz. en mag niet
werden doorberekend.
X
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland eu
Ned. Indië fl. 1,55.
Buitenland fl. 2,-.
Advertentieprijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
20 cent per m.m
Kleine Advertentiën
(maximum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
Nnir anrlprf> vprtrmincrnn nl Hor tuonon.
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indië fl. 1,55.
Buitenland fl. 2,
X
Advertentie prijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Meaedeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentiën
(maximum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
'f
I
