AXELSCHE 85 COURANT
Frankering bij abonnement, Axel,
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1948.
62e lAARGANfl.
98
h
Frankering bij abonnement, Axel.
WOENSDAG 22.' SEPTEMBER 1948.
62e JAARGANG. No 97
N
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster.-
Firma J. C. VINK
Adres Redactie en Administratie:
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
De plechtigheden rondom
19 September, i
Sedert onze bevrijding op 19 September
1944 is deze datum voor Axel er een van
de grootste betekenis geworden, en nu dit
jaar tevens de onthulling van het ter nage
dachtenis var. de gevallen Polen op te
richten monument kon plaats vinden maakte
dit de herinnering aan de dagen van strijd
nog levendiger en was hetgeen er op 17 en
18 September te gebeuren stond indruk
wekkender dan ooit te voren.
Reeds op 17 September arriveerde Axel's
ereburger Colonel Szydlowski en enige
officieren en manschappen uit de hier in
'44 strijdende legereenheden in ons stadje.
De eerste officiële gebeurtenis was nu
een kranslegging bij het door de Polen
opgerichte kruis aan de Kanaalweg. Nadat
door Colonel Szydlowski namens het Poolse
leger, door burgemeester van Oeveren na
mens de gemeente, door de vereniging
„Axel-Polen" en door particulieren kransen
waren gelegd aan de voet van dit eenvou
dige symbool sprak burgemeester Van Oeve
ren enkele woorden en zeide o.a. dat dit
kruis ons steeds zal herinneren aan de
Polen die hier op vreemde grond streden
en aan een vreemd volk de vrijheid brach
ten. Tevens noemde hij de aanwezigheid
van velen op die plaats een belofte dat
Axel's bevolking nooit zal vergeten en aan
jongere generaties zal blijven overdragen
de eerbied en de dank jegens deze Polen.
Ook colonel Szydlowski sprak enkele
woorden en noemde de aanwezigheid van
Poolse militairen hier bij het graf van hun
gevallen makkers een bewijs, dat het Poolse
leger nog altijd klaar staat voor zijn taak
en het doel waarvoor zij ook hier
stredenhet brengen van de vrijheid aan
eigen land en volk. De Colonel hoopte dat
alle Christenen in de toekomst de hun op
gelegde taak zullen vervullen.
Na deze korte plechtigheid vertrokken
allen weer naar Axel waar Jan H. de Groot
in de bovenzaal van „Het Gulden Vlies" op
initiatief van de Vereniging „Axel-Polen"
een boeiende en interessante lezing hield
over „West-Polen". (Op de inhoud van
deze rede komen wij nog nader terug.)
Zaterdag 18 September.
Reeds betrekkelijk vroeg arriveerden weer
een 30-tal Polen die door een bus van de
Z.V.T.M. waren afgehaald uit Vlissingen,
waar zij op „De Schelde" hun dagelijkse
arbeid verrichten. Jammer was het, dat
deze niet meer over hun uniform beschikten.
Om 9 uur werd in de R.K. Kerk een H.
Mis opgedragen voor de zielerust van de
gevallen Polen, welke d.or allen werd
bijgewoond. Hierna werd in gezelschap
van het Dag. Bestuur der gemeente een
rondrit gemaakt door het oorlogsterrein.
Eerst reed men naar „Zoraerlust", waar
allen een kopje koffie werd aangeboden,
terwijl Colonel Szydlowski zijn mannen in
het Pools toesprak en hun een uiteenzetting
gaf over de huidige politieke toestand in de
wereld t.a.v. Polen en verder in het kort
het verloop vertelde van de gevechten in
1944. Hierna ging het door het Axelse
polderland en konden allen nog eens rustig
het toen zo woelige gebied bekijken.
Kransleggihg op de begraafplaats.
Om 2 uur kwamen de militairen mei het
gemeentebestuur, bestuur van de monu-
mentencommissie en van Axel—Polen weer j
bijeen en begaven zich thans naar de Alge-^
mene Begraafplaats waar kransen werdeng
gelegd bij de graven der hier ter aarde
bestelde Poolse militairen. Een Pools Ka
tholiek geestelijke sprak hier enkele woorden
van dank voor de wijze waarop deze graven
waren onderhouden en beplant en wees er
op dat deze mannen in een vrij land zijn
gevallen voor de poort van hun eigen land,
dat nog steeds voor hen allen gesloten is.
Voorstelling Szydlowski-groep.
Nadat de kolonel op het Marktplein was
teruggekeerd werden de padvindsters van
de naar hem genoemde Szydlowski-groep,
die voor het stadhuis stonden opgesteld,
aan hem voorgesteld.
De onthulling van het monument.
Ondertussen begon de raadszaal zich te
vullen met de voor de plechtige onthulling
van het monument genodigden. Het aantal
Polen bleek weer aangegroeid. Wij zagen
nu nog enkele in België woonachtige Poolse
militairen, w.o. vertegenwoordigers van de
Poolse Combattanten Vereniging in België
te Charleroi, van de Poolse Combattanten
Vereniging te Breda, van de Poolse Katho
lieke Vereniging te Breda en van de Poolse
Verenigingen te Rotterdam en Amsterdam.
Or.der de genodigden merkten wij verder
o.a. op de wnd. commissaris der Koningin,
dhr. Philipse, de leden van Ged. Staten
Schouten en Hamelink, de burgemeesters
van Hulst, St. Jansteen, Terneuzen en
Zaamslag, de oud-militair commissaris en
voorzitter van de Kamer van Koophandel
res.-majoor F. P. O. M, Koch, de wethouder
Verhaert van Gent, ir. de Bel uit Sas van
Gent, ir. G. Westerhof, rector van het
Lyceum te T-erneuzeo, h.h. directeuren en
ingenieurs van de Cokesfabriek en de C.N.
de l'Azote. Verder vele plaatselijke auto
riteiten, de predikanten, gemeenteraadsleden,
hooiden der verschillende gemeentediensten
enz. enz.
De heer Olieslager verwelkomde allen
als volgt:
Dames en Heren,
Namens de Monumenten-Commissie heb
ik de eer en het genoegen U hartelijk wel
kom te heten op deze bijeenkomst en tevens
dank te zeggen voor Uwe aanwezigheid.
In het bijzonder begroeten we hier Colonel
Szydlowski, bevrijder en Ere-Burger van
Axel, zijn aanwezigheid stellen wij ten zeer
ste op prijs en verder alle Poolse vrienden.
Vier jaar liggen reeds achter de dag der
bevrijding, een dag onvergetelijk voor het
hedendaags geslacht door de verschrikkin
gen van de oorlog, maar ook onvergetelijk
om haar schoonheid, doordat wij de „Vrij
heid, verkregen. Nog zien wij het glorieuze
binnentrekken van de le Poolse Pantser
Divisie, onder aanvoering van hun Colonel
Szydlowski en een onbeschrijfelijk enthou
siasme der bevolking. Getekend door de
hardheid van den strijd, trokken zij vast
beraden zegevierend door de straten om de
laatste zuiverings-acties in ons stedeke uit
te voeren.
Wij konden juichen: „Het juk is van den
hals genomen, God Lofwij zijn geen sla
ven meer."
Het morgenrood der overwinning, zo
dikwijls verscholen achter donkere wolken,
doch waarin wij onwrikbaar geloofden, was
voor ons onweerstaanbaar doorgebroken,
Helaas ging deze strijd gepaard met offers,
zowel aan militaire als aan burgelijke zijde
dankbaar dienen wij echter te zijn, dat nog
ijniet grotere offers gebracht moesten worden
ijwaarvoor onze Gemeente is gespaard geble-
ïven. Het was daarom juist gezien van den
Edeiachtb. Heer Burgemeester Van Oeveren
om in Mei 1945 een Commissie uit de
burgerij te vormen, wier taak het was £en
passend gedenkteeken voor onze bevrijders
te stichten. Onze Commissie ging, dank
baar voor de opdracht, met een groot
enthousiasme aan het werk. Enthousiasme
is echter een factor welke voor een derge-
gelijk object, niet mag overheersen.
Immers maar al te dikwijls blijkt, dat in dit
geval verkeerde wegen worden ingeslagen.
Het was ook zeer juist, dat van Rege
ringszijde voorschriften bestonden, teneinde
te vooikomen, dat in ons land allerlei mo
numenten tot stand zouden komen onder de
indruk van het eerste ogenblik.
Verschillende adviezen moesten worden
ingewonnen en, na de nodige voorlichting
van deskundige zijde, werd besloten de
beeldhouwer C. Stauthamer de opdracht
te geven.
Wij achten ons gelukkig, dat de keuze
is gevallen- op deze Zeeuwsch-Vlaming van
geboorte. Vanaf het ogenblik, dat het eerste
contact met hem tot stand kwam heeft deze
zich met hart en ziel aan de zaak gewijd.
Steeds hebben wij met hem op buitengewoon
prettige wijze samengewerkt.
De meesterlijke wijze waarop deze beeld
houwer zich van zijn taak heeft gekweten,
heeft onder zijn collega's grote bewondering
gewekt.
Wij danken U Mijnheer Stauthamer voor
alles wat gij hebt gedaan om tot het wel
slagen te geraken.
Ongetwijfeld zal de tijd de dag van 19
September doen verbleken, doch het monu
ment zal steeds getuigen van dank en hulde
van o nz e generatiemoge dit van ge
slacht op geslacht worden overgebracht.
Daarom aan ons de taak het opgroeiend
geslacht steeds op deze Ereplaats te
wijzen.
Moge ieder die er een bezoek brengt,
gedenken hen die vielen voor onze „Vrijheid"
en thans rusten in vreemden bodem ver
van huis. Ik besluit met een gedicht van
de Nederlandse dichter jan de Groot
„Geen volk dat met ons, zo nadrukk'lijk
[weet
Wat vrijheid waard is, wat haar prijs
[bedraagt
Dan 't Poolsche, dat voor 's Werelds
[vrijheid leed
En op deez gronden tot den dood toe
[streed
Tot beul en beulsmaat waren weggevaagd."
De heer Olieslager verzocht hierna de
aanwezigen zich naar de Zeestraat te bege
ven waar het monument zou worden ont
huld. Ook hier sprak dhr. Olieslager de
enige duizenden die zich in de Zeestraat-
Oranjestraat hadden opgesteld in dezelfde
geest toe, waarna hij Colonel Szydlowski
verzocht het monument te willen onthullen,
aan welk verzoek deze gaarne gevolg gaf.
Alvorens evenwel tot de onthulling over te
gaan bracht hij eerst aan de bevolking de
navolgende gelukwens over van Generaal-
Majoor K. Rudnicki, de bevelhebber van
het Poolse leger in Engeland:
Aan de bevolking van Axel.
Uit mijn naam en uit naam van al de
soldaten van de 1ste Poolse Pantserdivisie,
die strijdend voor de vrijheid van ons eigen
land de eer hadden deel te nemen aan de
Slag om Holland in de tweede wereldoorlog,
wens ik U mijn hartelijke gelukwensen aan
te bieden aan Axel en zijn bevolking ter
gelegenheid van de vierde verjaardag van
y
'AN VEESMOKKEL.
e toenemende smokkel-
n de Belgische grens is
zieningsblad" een wij-
■orde ing Grenscontrole
!igd, waardoor het ver-
door "een uit het in
chreven grensgebied in
bij paarden* runderen
snd is toegestaan, wan-
n door het Bedrijfschap
ingestelde doorlaatpost
>er afgegeven geleidebil-
!e doorlaatposten voor
in overgelegd, terwijl
ende dieren ter plaatse
ond.
I, dat door de afgifte
in verloren gegane regi-
ntiteitsbescheiden voor
i de geldigheid van het
iplaar van rechtswege
zenuwen?
^-KERSTPAKKETTEN
INDIË
erman" dat op 17 Sep-
n is vertrokken, heeft
20.000 Kerstpakketten
ketten zijn bestemd om
stmis te worden uitge-
;n enburger-pioniers in
van het Nederlandse
200.000 pakketten ver-
:mber is het s. s. „Sla-
stpakketten naar lndië
I KAART V. A. 705
ONGELDIG,
butiekantoor vestigt er
acht op, dat de pun-
Ikaarten VA 705 na
meer geldig zijn. De
p zijnde kaarten VA
geldig.
ivii-
everen, de inleider van deze avond, pastoor
eerts en verdere bestuursleden van „Axel-
Jen", benevens vele plaatselijke autori
ten. Hierbij werd ook voor het eerst in
et openbaar vertoond de vlag van „Axel-
oien" langs de stok in verticale banen
e Axelse kleuren (rood-geel-blauw), ver
fden aan de Poolse vlag (wit-rood) in
onzontale banen.
Burgemeester Van Oeveren heette alien
artelijk welkom, inzonderheid Kolonel
ue hnc miaaeieeuwen ook met Uanzfg. in
deze stad vindt men ook de Hollandse stijl
in woningen en meubelen terug. Danzig
bleef Duits. De Duitsers beheersten er de
handel. Toen heeft Polen na de le wereld
oorlog de kleine vissersplaats Gdynia op
fantastich snelle wijze gemetamorfoseerd tot
nationale haven, die de" grootste van de
Oostzee zou worden.
Jalouzie van de Duitsers over deze enor
me prestatie de concurrentie-mogeiijkheden
voor de toekomst heeft er toe bijgedragen
Het Bevrijdingsmonument daags na de onthulling.
Abonnements
prijs s
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indië fl. 1,55.
Buitenland fl. 2,
Advertentie prijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Mededeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentiën
(maximum 8 regels)
1 - 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
Zenuwtabletten
er overheen.
