AXELSCHE H COURANT
Nederlandse uitvinding veroorzaakt
revolutie in dniktboot-bonw.
De geroofde Nederianise
goederen.
Frankering bij abonnement, Axel.
ZATERDAG 24 JULI 1948.
62e JAARGANG' No. 81.
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
Verschijnt iedere
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Woensdag en Zaterdag
Drukker-Uitgeefster:
Firma A C. VINK
Adres Redactie en Administratie
AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§
Hoofdredactie:
T. C. VINK-van VESSEM
Gedurende de tweede oorlog is er voort
and een verbeten strijd gevoerd tussen
Érzeeboten en anti-onderzeebootwapenen,
bet laatste stadium van de oorlog leek
jl er op, dat de geallieerden het pleit
wonnen hadden: de Duitse U-boten wer-
u teruggenomen en het werd wat veiliger
de zeeën en oceanen. Doch deze kalmte
iirde niet lang. Onverwacht kwamen de
uitsers weer terug, dan hier, dan daar
oegen zij toe en machteloos moesten de
failleerden toezien, hoe tijdens dit offen-
(I steeds meer kostbare ravitaillerings-
ïepen in de grond werden geboord. Geluk-
echter waren de Duitsers door gebrek
i potentieel niet meer bij machte dit
acces volledig uit te buiten. Eerst na de
pitulatie van het Derde Rijk, waarbij de
ig resterende Duitse viooteenheden, waar-
Ér ook een aantal duikboten, in handen
a overwinnaars vielen, begrepen Ameri-
lanse en Engelse marine-experts, door
te omstandigheden de Duitse onderzee-
men het laatste woord hadden gehad in
strijd ter zee. Door een speciale instal-
Se .schnorkel" noemden ze het van-
ege het snuivende geluld konden de
mtse U-boten gedurende nagenoeg onbe-
ipaalde tijd onder water blijven en konden
onder water met een grotere snelheid
ren dan andere onderzeeboten. Deze snel-
onder water bleek 15 tot 16 mijl te
dus dikwijls nog groter dan die van
«waterschepen.
Amerika en Engeland werd veel over
se uitvinding geschreven. In deze ver-
ilen, waarin de naam „schnorkel" in
/cbnorl" veranderde, werd onwillekeurig
wondering getoond voor de Duitsers en
jemeen was men van oordeel, dat zij met
ie uitvinding een tijd van nieuwe moge-
beden voor het onderzeebootwapen had-
in ingeluid.
t-G X- De uitvinder.
Niemand kon zich echter over die geniale
uilse ingenieurs meer verwonderen dan de
did, die ziek en verzwakt in Januari 1946
Batavia aankwam na enkele jaren harde
ijgsgevangenschap bij de Japanners, ge-
iigd door maandenlange opstuiting in
iandoeng, dat door Javaanse extremisten
omsingeld. Het was de luitena >t ter
fs eerste klasse J. J. Wichers. Toen deze
sderzeeboot-officier, aangelokt door de
inhalen over een buitgemaakte Duitse
uitboot, eens in de haven van Tandjong
ging kijken, zag hij daar twee onder
koten naast elkaar liggen, een Neder-
en een Duitse. Verbaasd staarde hij
Mr de pijpinstallatie op de Duitse duik
en hij vroeg zich af, hoe z ij n uit
lading, die hij eens aan de Nederlandse
mine cadeau had gedaan, bij de Duitsers
«echt gekomen kon zijn en nu allerwege
li een Duitse uitvinding beschouwd kon
[orden en hoe htt mogelijk was, dat de
tderlandse onderzeeboot niet met deze
ig was uitgerust.
Ifl een onderhoud met een verslaggever
het A.N.P. vertelde luitenant ter zee
ichers iets van de geschiedenis van deze
ederlandse uitvinding, welke Nederland
de verenigde violen der Geallieerden van
ooi nut had kunnen zijn, doch die, naar
j zeide, door kortzichtigheid en het capri-
wse spel van het'toeval in het bezit van
Duitsers geraakte, in wier handen zij in
strijd om de aar.- en afvcerwegen op
'tën en oceanen een sterke troefkaart bleek
zijn.
Zoals bekend heeft een onderzeeboot
'te verschillende soorten motoren om zich
wrt te bewegen electromotoren voor het
"er. onder water en de sterkere diesel-
Moren, waarmee niet onder water gevaren
"i worden, omdat deze motoren veel lucht
hebben en haar verbrandingsgassen
[er kwijt moeten. De electromotoren wor-
ln onder water gevoed door accu's, die
'ledig zijn uitgeput. Zij moeten verder
'k regelmatig geventileerd worden, ten-
ede het zich vormende „knalgas" te ver
aderen. Bij een snelheid van drie mijl
.uur kan de boot er ongeveer zestig uur
"der water op draaien, doch bij de maxi-
zumsnelheid van acht mijl wordt het ver-
fuik zo groot, dat de onderzeeboot na één
Jr alweer naar de oppervlakte moet komen,
m /"et behulp van de dieselmotoren de
c"'s weer te laden. Juist in het naar
ven komen schuilt steeds een dodelijk
vaar, want vliegtuigen en snelle torpedo
jagers liggen voortdurend op de loer en
vernietigen met behulp van radar, dat hen
met feilloze zekerheid de weg wijst, iedere
vijandelijke onderzeeboot, die aan de opper
vlakte komt.
Situatie.
Na de eerste wereldoorlog was de situ
atie ter zee ongeveer aldusDe snelheid
van de bovenwater-schepen was met spron
gen gestegen, terwijl de kruissnelheid van
onderzo jboten steeds vier mijl bleef (acht
mijl maximum, hoogstens een uur). Voor de
langzame onderzeeboot werd het daarom
onmogelijk het steeds sneller wordende
bovenwater-schip op te vangen. De toe
stand was zelfs zo geworden, dat schepen
met een snelheid van meer dan vijftien
mijl niet meer in een convooi behoefden te
varen en op eigen gelegenheid veilig en
ongehinderd de gevaarlijke zones konden
passeren. Een middel om uit deze impasse
te geraken w?rd niet voor mogelijk gehou
den en algemeen was men in marinekringen
van oordeel, dat de onderzeeboot min of
meer had afgedaan en een gelegenheids-
wapen was geworden. Toch zochten zeer
velen naar een middel. Een jonge officier
van de Nederlandse marine, de luitenant
ter zee J. Wichers, toentertijd in Indië
dienende als adjudant van de commandant
der zeemacht, kwam tot de conclusie, dat
de oplossing zou zijn de onderzeeboten
onder water met krachtige dieselmotoren
voort te stuwen, waardoor de snelheid
onder water aanzienlijk vergroot zou kun
nen worden.
De „luchtpijp".
Onder water konden de dieselmotoren
echter alleen in werking gesteld worden,
indien zij lucht kregen. De heer Wichers
kwam toen op de gedachte een pijp, die
boven wafer uitsteekt, op de onderzeboot
te construeren, waardoor de diesels konden
-ademhalen".
Dat was in 1927. Zes jaar lang werkte
hij aan de uitwerking van dit idee, tot hij
in 1933 op zijn trouwdag zijn „onderwater-
dielseisysteem" aan de toenmalige comman
dant der zeemacht in Indië kon aanbieden.
De overhandiging ging vergezeld van het
verzoek toestemming te verlenen met de
afgedankte onderzeeboot Hr. Ms. K 3 proe
ven op dit gebied te mogen nemen. In
Indië voelde men echter niet veel voor
deze vinding, al werd toegeven, dat het
„technisch waarschijnlijk mogelijk was een
dergelijke inrichting aan te brengen en
daarmee onder water te varen*. Van proeven
met de K 3 kwam in geheel niets, omdat
„deze proeven kosten met zich zouden
brengen, die niet verantwoord geacht wer
den." Deze ko3ten bedroegen iets meer dan
f 500
In toepassing.
De uitvinding kwam echter na een paar
jaar ook in Nederland terecht. Daar had
men er dadelijk belangstelling voor en in
1937 werd het onderwater-dieselsysteem
voor het eerst op een Nederlandse onder
zeeboot toegepast. De uitvinder wist daar
echter niets van, want hij nam aa-, dat
zijn ontwerp, na de afwijzende beschikking
in Indië ergens in een stoffig archief be
graven was- Gedreven door de innerlijke
overtuiging, dat zijn uitvinding toch wel
degelijk uitvoerbaar was, besloot hij dan
maar aan de marine toestemming te vragen
octrooi op zijn uitvinding aan te vragen.
Dit wérd hem toegestaan, mits hij daarbij
geen onderzeebootgeheimen gebruikte. Met
andere woorden, het werd hem geweigerd,
want zijn uitvinding werd, zoals hij bij die
gelegenheid hoorde, reeds in Nederland op
onderzeeboten toegepast. En door octrooi
aan te vragen zou hij onvermijdelijk gehei
men van de Nederlandse onderzeedienst
verraden, wat hem voor de zeekrijgsraad
zou hebben gebracht. Hij kon dus geen
octrooi aanvragen en het ministerie van
Marine liet verder niets meer van zich
horen.
Toen brak in 1940 de oorlog met Duits
land uit. De onderzeebootdienst had in die
dagen juist enige onderzeeboten op stapel
staan, o.m. bij de werf Wilton-Feijenoord.
Enkele daarvan konden nog naar Engeland
ontkomen, maar de O 26 en de O 27
vielen, half afgebouwd, in handen van de
bezetters, ook de tekeningen. De belang
stelling van de Duitsers voor onze boten
nam nog toe, toen zij het onderwater-
dieselsysteem hadden leren kennen, waar
van zij de grote mogelijkheden dadelijk
inzagen.
In Duitse handen.
Het systeem werd door hen beproefd,
verbeterd en tenslotte als "schnorkel" op
alle U-boten aangebracht.
In Engeland dacht men over deze Neder
landse uitvinding echter anders dan de
Duitsers. Toen onze onderzeeboten na aan
komst in Engeland bij de Engelse onder
zeebootdienst werd ingedeeld, werd beslo
ten de installatie te slopen en de plannen
voorlopig in een archief op te bergen. Men
was van mening, dat die nieuwigheid in
dat stadium van de oorlog niet te pa3
kwam. Bovendien vond men de toepassing
te riskant.
De gevolgen kennen wij. De geallieerden
meenden reeds door de perfectionnering
van hun onderzsebootafweer de Duitsers
van de zeeën verdreven te hebben, toen
plotseling Duitse onderzeeboten in de Cara-
ibische Zee toesloegen ongezien vla Kaap
de Goede Hoop naar Japan voeren. Boven
dien hadden zij een nieuwe, zeer grote
du'kboot op stapel gezet de U 21
waa mede troepen onder water vervoerd
konden worden.
Dwaling ingezien.
Wat er na de capitulatie met het onder
waterdieselsysteem gebeurde, is hierboven
reeds meegedeeld. De Engelsen en Ameri
kanen zagen nu in, welke grote voordelen
aan deze uitvinding waren verbonden en
namen haar over. Ook de Zweden en de
Fransen. De Verenigde Stalen hebben 80
nieuwe onderzeeboten met het onderwater-
dieselsysteem uitgerust en bouwen verder
nog aan reusachtige duikboten, die als
onzichtbare troepentransportschepen dienst
zullen doen en ook gebruikt zullen worden
om vliegende bommen af te schieten. Dat
ook Rusland in het bezit is van deze uit
vinding wordt algemeen aa .genomen, ge
zien de onderzeeboten van onbekende
nationaliteit, die, enige tijd geleden, volgens
de Amerikaanse Minister van Marine, aan
de Oostkust der Verenigde Staten gesigna
leerd zijn. Dit „onzichtbaar naderen" is
alleen mogelijk met het onderwaterdiesel-
systeem.
De E'gelse admiraliteit heeft onlangs
enige gegevens verstrekt over proeven, die
zij met het onderwaterdieselsys eem geno
men heeft. Vorig jaar heeft de onderzee
boot „Alliance* een kruistocht van meer
dan 3000 mijl onder water gemaakt. Van
een andere Britse onderzeeboot, de „Am
bush", welke in het begin van dit jaar een
proeftocht van vijf weken heeft gemaakt, is
bekend, dat z|j van aile Eigelse onderzee
boten tot nu toe het langst onder water i3
gebleven. De Britse admiraliteit weigert
echter te zeggen hoeveel uren dit record
bedraagt.
Wanneer men dan r.og bedenkt, dat
tijdens de atoomproeven bij Bikini werd
vastgesteld, dat een duikboot weinig nadelige
gevolgen ondervindt van een atoombom,
dan zal het ook de niet-deskundige duide
lijk zijn, welk een belangrijke rol het onder
zeebootwapen in een eventuele volgende
oorlog zal kunnen spelen, daartoe alleen in
staat gesteld door „schnorkel* alias „schnort"
alias het Nederlandse onderwaterdiesel-
systeem.
Profiteurs.
Enkele personen, ingenieurs en technici,
die voor de oorlog in Nederland gewerkt
hadden aan de zeer gecompliceerde uitwer
king van luitenant ter zee Wichers, kwamen
zo onder de indruk van de opschudding,
die het onderwaterdieselsysteem in de
wereld veroorzaakt had* dat zij, ook al
omdat niemand wist wat er van de onder
tussen gepensionneerde uitvinder geworden
was, deze uitvinding aan zichzelf iieten toe
schrijven, althans geen protest lieten horen,
wanneer in technische tijdschriften over
deze uitvinding als zijnde hun werk ge
schreven werd.
Ook verscheen er op het ministerie van
Marine een ingenieur, die een detail van
het onderwaterdieselsysteem had uitgewerkt
en nu f 1.000.000 vroeg, omdat hij, zoals
hij zei, de uitvinder was.
AI deze heren zijn van de dwalingen
huns weegs teruggekeerd, toen de werke
lijke uitvinder in Nederland ten tonele ver
scheen na zijn repatriëring uit Indië.
In het buitenland leeft echter nog steeds
de gedachte, dat het onderwaterdiesel
systeem een Duitse uitvinding is, ondanks
de verklaring van het ministerie van Marine
in het begin van dit jaar, dat deze uitvin
ding een Nederlandse is.
(De Nederlander).
DE TERUGKEER UIT DUITSLAND
GAAT VOORT MAAR WORDT
MOEILIJKER.
Het ministerie van economische zaken
heeft thans het jaarverslag over 1947 gepu
bliceerd van het commissariaat voor de
Nederlandse economische belangen in Duits
land. Er blijkt uit, dat het terugvoeren der
geroofde Nederlandse goederen steeds moei
lijker wordt.
In het afgelopen jaar werden vanuil de
gezamenlijke zones van Duitseland ca. 16.000
ton restitutie-goederen verladen met: 1015
wagons, 62 schepen, 187 auto-vrachten, het
geen het totaal van 1 November 1945 af
brengt op 4292 spoorwagens, 282 scheeps
ladingen' 745 auto-vrachten.
Getracht wordt in alle zones een alge
mene regeling te treffen inzake de ruil van
restitutie-goederen, omdat het verscheidene
malen voorkomt, dat machines of andere
goederen voo r het claimende land feitelflk
niet van zoveel belang zijn, terwijl
de Duitsers ze zeer gaarne willen houden.
Uit de Amerikaanse zone kwamen gedu
rende 1947 enige zeer belangrijke posten,
o.a. de terugvoer van uit Arnhem geroofde
diamanten ter waarde van tenminste 8 A 9
millioen gulden. Een andere belangrijke
post was een pakket van ongeveer 45 millioen
Nederlandse staatsobligaties, die het grootste
gedeelte vormden van het depot van de
Duitsche Revisions- und Treuhand Gesell-
schaft.
In de voor ons belangrijkste zone nl. de
Engelse, vindt het werk regelmatig voort
gang in een goed tempo.
Van de uit deze zone teruggevoerde
goederen mogen apart worden genoemdDe
fabrieksinstallaties en inventaris van Haze-
meyer te Hengelo, ongeveer 400 ton lood
van de Hollandse Metallurgische bedrijven
en de Aku 1150 ton klokkenschrool, 364 ton
electrolytisch koper, zeer veel belangrijk
matriaal van de PEGEM te Arnhemde
fabrieksinstalaties van de Utrechtse machi
nale toestelen- en meubelfabriekde fabrieks
installaties van de Mekog te ij muiden en
vrijwel de complete inventaris van de juwe
liersfirma Spijer en Co. te Amsteream.
In 1947 kwamen wij gereed met ons
grootste karwei In Duitsland, nl. de demon
tage van de Nederlandse haveninstallaties
in Hamburg, 18 maanden is er aangewerkt.
In totaal werd 5000 ton naar Nederland
verscheept.
Ook in de Russische zone gaat het werk
gestatig hoewel langzaam voort.
De belangrijkste posten die in 1947 wer
den vrijgegeven en teruggevoerd, zijn46
binnenschepen, waarvan er 43 inmiddels in
Nederlan zijn gearriveerd en meer dan 100
electrische en diesel-electrische personen
rijtuigen van de Nederlandse spoorwegen.
Kunstschatten kwamen uit deze zone nog
niet terug.
NIEUWE MUNTEN OP KOMST.
Blijkens een Vrijdag in het Staatsblad
opgenomen besluit van de Regent:- zal de
Muntwet 1948 op 1 Augustus a.s. wer
king treden, Het in de bezettii. jaren in
omloop gebrachte zinken geld za; ut het
Nederlandse muRter.stelsel verwijderd wor
den.
Er komen nieuwe munteneen nikkelen
kwartje en dubbeltje en een ronde bronzen
stuiver en cent. Deze munten zullen nog dit
jaar in omloop worden gebracht en voor
hands worden geslagen met de beeltenis
van H. M. Koningin Wilhelmina naar een
ontwerp van prof. L. C. Wenckebach.
De zilveren rijksdaalder en gulden blijven
op de voet van de nieuwe muntwet gang
baar. De andere overeenkomstig de Muntwet
1901 geslagen munten (dus ook de zinken
munten) blijven voorlopig wettig betaalmid
del. doch zullen geleidelijk buiten omloop
worden gesteld. Het ligt in de bedoeling de
coupures, welke na de muntvernieuwing
niet zullen terugkeren, t.w. de halve gulden
twee-en-een-halve centstuk, nog dit jaar in
te trekken. De intrekking van de oude stui
vers, dubbeltjes en kwartjes zal op een
later tijdstip volgen.
DR. BEEL HEEET ZIJN OPDRACHT
TERUG GEGEVEN.
Dr. L.J. M. Beel heeft Donderdagmorgen
ter kennis van H. K. H. Regentes gebracht,
dat hij tot zijn leedwezen niet geslaagd is
in de samenstelling van een parlementair
Kabinet. Hij heeft verzocht van de hem
gegeven opdracht temogen worden ontheven.
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
fl 1,25
Alle andere plaatsen
in Nederland en
Ned. Indië fl. 1,55.
Buitenland fl. 2,
Advertentie prijs
7 cent per m.m.
Inaezonden
Meaedeelingen
20 cent per m.m.
Kleine Advertentiën
(maximum 8 regels)
1 5 regels 60 cent.
iedere regel meer
12 cent extra.
