Zeeland's oud-wnd. Commissaris
Mr. Dieleman
voor het Tribunaal.
Uit onze omgeving.
I
Vier en zeventig jaren oud is mr. P.
Dieleman, nu hij deze week voor het Mid
delburgse Tribunaal verscheen om zich te
verantwoorden voor zijn daden gedurende
de bezetting.
Het is niet zonder tragiek, dat iemand,
die zoveel goeds voor een gewest deed en
populair was als weinig anderen, zich hier
verdedigen moet tegen de aanklacht van
samenwerking met de bezetter.
Overigens: Wie gemeend mocht hebben,
dat mr. Dieleman grote feiten ten laste
zouden worden gelegd, vergist zich.
Mr. Dieleman heeft zich in 1941 gemeld
als begunstigend lid der Ned. S S. en bleef
dat, toen de Ned. S.S. overging in de Ger
maanse S S.
Ik was geen begunstigend lid, ik was
slechts begunstiger, verweert besch. zich.
Hij meende, dat de S.S. een culturele in
stelling was en als hij zijn brieven onder
tekende met de S.S. groet was dat voor hem
hetzelfde, als Truly Yours onder een Engelse
brief....
Las u dan geen kranten? Wist u dan
niet, dat het de S.S. was, die Nederlanders
in het Ned. Legioen naar hst Oostfront deed
gaan
Neen, dat hoor ik nu voor het eerst,
antwoordt mr. Dieleman en hij zegt, dat het
geld, dat hij overschreef op de rekening van
de S.S. tweemaal f 12 niet alleen
contributie was, maar ook diende om tijd
schriften etc. te betaler. Later begreep hij
wel, dat de S.S. een pol tiek-militaire in
stelling was, maar in 1941 niet.
Waarom hij dan niet bedankte, vraagt
mr. Vlaming.
Mr. Dieleman antwoordt, dat bij wil
protesteerde, maar dat daar niets op uit
gedaan werd en hij ontlent opnieuw-ten
stelligste ooit meer dan begunstiger te
zijn geweest en zegt ten slotte, dat zijn
begunstiger zijn gezien mo< t worden als een
politieke manoeuvre om zijn positie te redden.
Medewerking aan de soldatenkrant Zee
lander Wachtposten wordt mr. Dieleman
verder ten laste gelegd.
Het waren uitsluitend aardrijkskundige en
geschiedkundige stukjes, die daarin ver
schenen, zegt mr. Dieleman, stukje:, die
bovendien al elders warén gepubliceerd.
Ik liet die onschuldige stukjes plaatsen,
omdat ik daardoor veel kon bereiken. Ik
voorkwam daardoor, dat een deel van Bres-
kens afgebroken werd, dat bepaalde polders
in Z.-Vlaanderen onder water kwamen, luidt
het antwoord van besch.
En als mr. Vlaming dan zegt, dat schrijven
in een soldatenkrant hulp verlenen aan de
vijand was en dat de Nederlanders in 1940
toch zelf ook vernielingen pleegden, zodat
besch. die niet behoefde te voorkomen, wordt
mr. Dieleman boos en roept uit
Ik meende alleen verantwoordelijk te
zijn voor wat er van mij in dat blad kwam
en als u die «tukjes hulp aan de vijand
noemt, behoeven we verder niet te praten.
Mr. Vlaming brengt dan een brief in be
spreking, die mr. Dieleman in 1942 aan Be-
auftragte Münzer schreef, waarin hij zegt,
dat hij een nieuwe orde in Europa onder
Duitse leiding het beste vindt.
Ten eerste was dat een privé-brief
en ik vind het ongepast, dat u mij die ten
laste legt, maar dat schijnt tegenwoordig te
mogen, valt mr. Dieleman uit, en ten
tweede schreef Colijn prccie3 hetzelfde in
zijn bekende brochure.
Maar Colijn was toen particulier en u
was gezagsdrager, «riposteert mr. Vlaming.
Mr. Dieleman betoogt dan, dat niet alleen
hij, maar ook de regering na de bevrijding
van oordeel waren, dat een vernietigend
Duitsland een ramp voor Nederland was.
Hij wilde Duitsland echter wel terugdringen
binnen eigen grenzen.
Een brief aan de wnd. secr.-gen. van
justitie, waarin hij mr. H. L. van Zanten als
Jood aanduidt, is het volgende punt van
de dagvaarding.
Mr. Dieleman verklaart, dat hij deze brief
schreef om zich te dekken als ontdekt zou
worden dat mr. van Zanten een Jood was.
Het was niet zijn bedoeling hem zijn brood
winning te ontnemen of schade te doen.
Hij geeft toe, dat het beter was geweest
deze brief niet te schrijven. Later heeft hij
zelfs tientallen Joden geholpen.
Er is door mr. Dieleman een nota opge
steld over de slechte same iwerking met ce
griffier der Stalen van Zeeland, dr. Teilegen,
die later in harden van Mtlizer is gekomen.
Ook heeft besch. zich tegenover Mihzer
mordeling uitgelaten, dat dr. Tellegen een
vijand van Duitsland was.
Mr. Dieleman verklaart, dat het allerminst
zijn bedoeling is geweest, dat die nota in
Duitse handen zou komen. Toen hem bleek,
dat dit wel was geschied, heift hij terstond
zijn klachten ingetrokken i n verklaard, dat
de samenwerking voortreffdijk was. Overi
gens geeft bij toe, dat fcij deze brief niet
had moeten schrijven.
Naar aanleid\rg van het feit, dat in G,^ ede
in Ju i 1944 een gemeente ambtenaar was
ondergedoken met medeneming van be
scheiden, heeft mr. Dieleman aan de Be-
aufPagti voorgesteld alle ambtenaren nog
maals te wijzen op de noodzaak van een
loyale plichtsbetrachting.
Hier waagde een ambtenaar zijn hoofd
om anderen voor wegvoering naar Duitsland
te behoeden en u verzette zich daartegen,
mprkt mr. Vlaming op.
Er waren toen al verschillende over
vallen op distributiekantoren en bevolkings
registers gepleegd. Toen kwam Groede en
er dreigden ernstige maatregelen, die voor
komen werden door mijn brief aan Münzer.
Men was tevredengesteld over mijn activiteit
en er werden geen burgemeesters onts'agen
en geen razzia's gehouden, antwoordt besch.
Ten slotte komt nog een brief aan de orde,
die mr. Dieleman in 1940 schreef, over het
feit, dat ee i Frease fi'tna de levering van
garens aan iemand in Hulst steeds uitstelde.
Mr. Dieleman telt deze brief niet ernstig.
Hij wijst er tenslotte nogmaals uitdrukkelijk
op, dat zijn ganse houding gedurende de
bezetting slechts werd ingegeven door zijn
verlangen om de belangen van het Zeeuwse
volk te dienen.
Mr.'iVlaminglvraagtMeende u, dat wat
u voor Zeeland aan materieel voordeel kon
bereiken, opwoog tegen de afbrnak die u
door samenwerking deed aan het verzet?
Mr. Dieleman lk was toch niet geroepen
als hoofd van het verzet op te treden, lk
was er om te voorkomen, dat er een
chaos ontstond.
Mr. Vlaming: Maar u moest het verzet
toch niet best'ijden 1
Mr. Dieleman: Ik steunde het verzet in
direct, want dcor mijn optreden zijn hier zo
weinig executies geweest.
Mr. Vlaming is van oordeel, dat er in
Zeeland weinig verzet is gepleegd en dat er
daarom zó weinig executies waren. Mr.
Dieleman blijft echter bij zijn mening.
Hierna wordt gepauzeerd.
De verdediging.
Bij ontstentenis van mr. F. Bordewijk
leest mr. A. Bolle na de pauze diens plei
dooi voor. Zij betoogde allereerst, dat mr.
Dieleman in de opwinding der btvrijdings-
roes een behandeling heeft ondergaan die
juist hij, op zijn leeftijd en met zijn staat
van dier st allerminst verdiende.
Zij scnetste zijn persoonlijkheideen man
inet een zeer giote liefde voor Zeeland en
een grote eerzucht.
Spr. meent, dat besch. door de tactiek
van geven m nemen zeer veel goeds heeft
bereikt voor Zeeland. Hij viel bij sommigen
niet in de smaak als joviale Zeeuwsch-
Vlaming en speciale coterieijes mochten
hem niet. Maar terwijl zijn cmgar.g met de
Duitsers gezien werd, werd niet gezien
hoeveel leed daardoor voorkomen werd.
Mr. Dieleman werkte wellicht samen met
de Duitsers, doch slechts met goede be-
do lir.gen. Hij deed aan het verzet geen
afbreuk. Zijn „collaboratie' was noodge
dwongen. Nog in 1943 verklaarde de re
gering, dat ambtenaren op hun post moesten
blijven. Mr. Dieleman deed dit en ook
hiervoor waren moed, beleid en trouw
noodzakelijk.
Wat mr. Dieleman deed was bovengronds
verzet plegen, dat dank verdient. Het
Zeeuwse volk is besch. daarvoor grote dank
verschuldigd. Alle ambtenaren van de prov.
griffie bleven ongegijzeld, dank zij hem,
hoewel de N.S B.er Dekker de griffie een
broeinest van anti-nationaal socialisme
noemde. Vele jaren lang is hij waarnemend
commissaris gebleven. Welnu, irgewijden
weten, dat niemand een beter commissaris
had kunnen zijn dan mr. Dieleman.
Contra de tenlastelegging.
Mr. Bolle ging daarna punt voor punt op
de dagvaa'ding na.
Lid van de Germaansche S.S. is mr.
Dieleman nooit geweest. Alle leden moes
ten den eed afleggen. Alle begunstigende
leden een verklaring teekenen. Dat heeft
hij nooit gedaan en daar begunstigers met
bestonden kon hij ook geen begunstigend
lid zijn. J
Wat de medewerking aan de soldaten
krant aangaat, mr. Dieleman schreef er niet
voor, stond slechts toe, dat onschuldige
siukjes, die reeds eerder gepubliceerd wer-
de i, overgenomen werden. De brief aan
Münzer kan men moeilijk opvatten als open
lijk steun verleenen aan den vijand, omdat
hei een privé-brief betrof, die allerminst
voor publicatie was bestemd
Dat de griffier der S'aten, dr. Tellegen,
gegijzeld zou zijn als gevolg van de uit
latingen en de bri f van mr. Dieleman,
noemt de pleitnota o: juist. Na vele pogin
gen gelukte het nr. Dieleman in tegendeel
de griffier uit gijzeling te ontslaan.
Daarna las spreekster een aantal verkla
ringen voor, welke ten gunste van mr.
DMemari werden afgelegd, o.m. van wijlen
het lid van G.S. Stieger, enkele hoofd
ambtenaren der Prov. Griffie, de directeur
van de Handelsschool te Middelburg, enz,
Mr. Bolle besloot met er op te wijzen,
dat mr. Dieleman vijfmaal druk heeft uit
geoefend op de Duitschers, om Middelburg
over te geven zonder strijd, wal hem inder
daad lukte. Dit allss wordt nu doodgezwe
gen. Spr. herinnerde aan de ergerlijke wijze
waarop mr. Dieleman in hechtenis werd
genomen, aan de traagheid van de instructie
en aan het feit, dat eerst kort geleden de
verdediging inzage kreeg lan het dossier..
Mr. Dieleman redde veel en velen. Een
groot deel der bevolking draagt hem op
de handen. Terecht stellen dezen de vraag
wat er gebeurd zou zijn als mr. Dieleman
er niet was geweest. Voorkwam hij niet
verscheidene malen en tenslotte definitief,
dat Noord Beveland onder water werd
gezet
Niet allen hebben hem begrepen. Zijn
vijanden hebben daarvan misbruik gemaakt
en hun rancunes botgevierd. Mr. Dieleman
had op dank van de regeering gerekend.
Hij kon niet voorzien, dat misverstand en
afgunst zouden leiden tot ervaringen, zoo
ais hij die nu opgedaan heelt. Zeeland is
mr. Dieleman dank verschuldigd.
Mr. Bordewijk meent in zijn pleitnota,
dat de beslissing in deze zaak niet moeilijk
zal zijn. Het is onmogelijk, dat mr. Diele
man eenige straf wordt opgelegd. Ook met
de uitspraak dat mr. Dieleman al genoeg
gestraft is door de hechtenis die hij heeft
ondergaan, zou beschuldigde zich niet neer
leggen Hij heeft van het leven niet veel
meer te verwachten. Hij vecht slechts voor
zijn eer met een ongedoofde energie. Hij
wenscht de erkenning var zijn onschuld.
Mr. Dieleman zelf zegt in zijn slotwooid
naar aanleiding van een uitvoerige nota,
die hij dezen zomer aan het Tnbuaal heeft
doen toekomen, de illusie te hebben gehad,
dat het Tribunaal de beschuldiging vei-
vallen zou hebben verklaard. Als men mij
recht wtl doen wedervaren, zal men mij
onschuldig moeten verklaren. Ik heb geen
hulp aan den vijand geboden, het verzet
niet gebroken, maar het geëerbiedigd $n
zelfs bevorderd. Ik weet dat er menschen
zijn die verwachten, dat ge mij den genade
slag zult geven en nog steenen op mijn
kist zult werpen, maar ik heb volledig ver-
tronwen in u.
Met klem wijst spr. van de hand, dat hij
na de komst der Duitschers plotseling van
opinie is veranderd. Hij ontkent persoonlijk
omgang met hen te hebben gehad.
Als men mij beschouwt als een beginsel
loos opportunist, dan protesteer ik daar
tegen, lk heb getracht mij te laten leiden
door de Evangelische beginselen, waarvan
de grondslag is liefde lot God en de mer.-
schen. lk zocht steeds raar wat samenbindt
zonder veel aandacht te schenken aan wat
ons menschen scheidt. Ik wilde Zeeland
zoo sterk mogelijk maken.
lk moest geven en nemen, ik moest ma
noeuvreren, wilde ik iets bereiken. Meer
malen he^ ft de Beauftragte verklaard, dat ik
doodgeschoten behoorde te worden. Ik heb
slechts het belang van Zeeland en het
Zeeuwse volk willen dienen. En ik heb dat
ook gediend. Enkele malen gelukte het mij
zelfs doodvonnissen ongedaan te maken.
Ik heb mijn plicht tigenover land en volk
volbracht naar eer en geweten I
Mr. Vlaming bepaalde daarna de uitspraak
op Dinsdag 16 December in het tribunaal-
gebouw te Goes.
(P.Z.Crt)
V.V.V. NIEUWS.
Naar we vernemen heeft de plaatselijke
Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer een
Propaganda-vergadering uitgeschreven voor
Leden en verdere genodigden. H<.t doel
dezer vergadering is om meer belangstelling
en medeleven op te wekken voor het werk
der V.V.V. in het algemeen en het plaatselijk
belang in het bijzonder.
Verschillende onderwerpen zulien worden
behandeld.
Lantaarnplaatjes van Walcheren en ge
kleurde natuuropnamen zullen luister bij
brengen aan dezen avond. Het woord zal
o.m. gevoerd worden door de WelEd. Heer
E. Smit, Directeur der Provinciale Vereen,
voor Vreemdelingenverkeer te Middelburg.
GEVONDEN VOORWERPEN
Een vulpen. J. v. d. Welle, Koestraat 9
PREDIKBEURTEN TE AXEL.
Ned. Herv. Kerk. Voorm. 10 ure Lees-
kerk en ram. 2 30 ure Ds. P. J. Pennings.
Geref. Kerk. Voorm. 10 ure en nam.
2 30 ure Ds. D. Zr mei.
Geref. Kerk. (Ds. Jan Scharpstraat 1).
Voorm 10 ure en nam. 2.30 ure Ds. D. J.
Couvée.
Geref. Gemeente. Voorm. 10 ure en
nam. 2.30 ure Leeskerk.
AAN DE DOOD ONTSNAPT.
Dinsdagmorgen om 8.15 uur kwam de
boer Verpoorten uit de Vergaarpolder uit
Philippine, gezeten op een boerenwagen die
met zand was geladen en door twee paarden
werd getrokken door de Havenstraat gereden.
De dieseltram Z.V.T.M uit Breekens kwam
plotseling om de bocht. V. kon zijn wagi
niet bijtijds stilhouden en viel van het voe
tuig op de rails maar hieid zich aan
leidsels vast. Juist toen de lram hem
reikte werd hij door de zich op dat momer
losrukkende paarden weggetrokken zodat li
aan deze dieren het leven te danken heel
De geladen wagen beukte tegen de tram o;
rukte de bumper eraf en drukte de voorzijd
in terwijl de dissel door de spiegelruit vi
dhr. Kegels heenging, nadat de wagen no
enige meters was meegesleurd.
Persoonlijke ongelukken deden zich verdes
niet voor. (D2 Stem),
TERNEUZEN.; mg
Woensdagmorgen te ongeveer 9 uur ree
een personenauto uit Bolsward in de Nieuw
straat in de richting van het postkantooi
Ter hoogte van hotel „Ambassadeur" moei
de bestuurder van de auto een daar
staande, met paard bespannen, kar passerer
Twee scholieren wilden per rijwiel noi
tussen de open ruimte van kar en auto doo
rijden, met het gevolg dat een hunner,!
ongeveer 15-jarige A. de Groote uit Hoe
leerling van het Lyceum werd gegrepen dot
de portierkruk van de auto, welke kruk
de linkerarm drong. De knaap werd ac
terover van zijn fiets gerukt en enige mele
ver meegesleurd.
Ernstig aan de arm gewond werd
scholier naar het ziekenhuis alhier vervoer
(V. Z.).
OVERSLAG. fsm
Diefstal in de kerk.j
Eenige weken geleden werden in de
R.K. Kerk alhier eenige inbraken gepleegd,
Daar de pastoor en het kerkbestuur \\c
beter achtten nog niets te zeggen, om de
dader des te beter te kunnen opspore'
werd aan de bevolking hieromtrent no
geen ruchtbaarheid gegeven.
Thans is de politie er in geslaagd
bewuste persoon te achterhalen en werd lij
eenige dagen geleden te Antwerpen gea
resteerd. De dief had, blijkens bekenteni
sen, tweemaal de kerk bezocht tijde
godsdienstoefeningen om de omgeving o
te nemen. Daarra liet hij zich in de kei
opsluiten, terwijl hij zich in de banken h;
verscholen gehouden. De inbreker hee
alhier drie inbraken gepleegd en geld
kleeren ontvreemd. Offerblokken en andei
geldkistjes waren met valsche sleutels t
breekijzers opengebroken. De persoon, cl
hier aai het werk is geweest zou reec
meerdere inbraken in kerken op zijn gem
ten hebben, daar nog meerdere lierktYij*
voorwerpen en kleeren in zijn bezit werde
gevonden. De priestermoord nabij Antwe
pen welke onlangs heeft plaats gehad
welke nog niet is opgehelderd, zal in v
band met deze arrestatie nog krachtig
worden onderzocht.
V/at is er te doen?
Zondag 7 Dec. Tooneeluitvoering in
parochiezaal, biljartprijskampen bij Ed
D'Hert, prijskaarting in café „Westdorpe
prijsschieting bij G. Willems.
KOEWACHT.
Uitslag prijsbiljarten.
Ter gelegenheid van St. Niklaas-jaarmai
werd alhier in het caté bij A. van Ho
een biljartprijskamp gegeven waaraan
spelers deelnamen. Bij de eerste prijzt
werden zoowel tulbanden en krentenbrot
als geldsbedragen toegekend.
De uitslag was
I. Aug. IJsebaert en Al. de Schepper,
Maur. de Letter en J. de Schepper, 3./
v.d. Bilt en Roger de Vos, 4. Aug. Roraöou
en Alb. de Guchteneire, 5 Art. Borgt is)
P. Dierick, 6. L. Maenhout en Fl. Bonr
Hoogste srrie 16 car. door Roger de Vcf
Aan den biljartprijskamp ter gelegenhi
van St. Nicolaas jaarmarkt voor tulband
krentenbrood bij dhr. A. v. Hove namen
spelers deel. De uitslag is als volgt:
le prijs A. Ysebaert—A. van Hove, 2e
de SchepperM. de Lalter, 3e R. de Vos
A v. d Bilt. Hoogste serie R. de Vo
16 car.
Hoog bezoek. Donderdagmiddag brac
St. Nicolaas met zijn trouwe knecht e
bezoek aan de Koewachtse moeders r
hun kinderen, die voor dit hoog bezoek
„Don Bosco'' aanwezig waren. Zowel vo
de moeders met hun kroost, als voor S
en Zwarte Piet, was het 'n gezellige midd)
HENK KOOPS Jr.
Op de dag na de herbeplanting van V/
cheren is de reportage-wagen van Rat
Nederland wereldomroep doorgereden na
Zeeuws-Vlaanderen en heeft daar opnam
gemaakt in Breskens, Schoondijke, Oostbui
Sluis, Cadzand, Aardenburp, Ede, Biervlie
S'ui3kil, Sas van Qent, Hulst en Clln
Deze reportages zullen uitgezonden wo'de
in de programma's bestemd voorIndonef
en het Verre Oosten, Europa en Afrl'
West-Indië en Noord- en Zuid-Amerika.
uitzending van het streckprogramma vi
plaats op Dinsdag 9 December en kan
Nederland beluisterd worden des middaj
van 15.00 tot 15 30 uur op de golfleng't
16 88, 19.71 en 49 79 meter. Op de avoc
van dezelfde dag van 20.00 tot 20.30 uj
vindt een herha'lng plaats, dte beluister
I
