AXELSCHE If COURANT PURGACEEH Enige indrukken van een reis door Oost Zeeuwsch-Vlaanderen. Frankeering bij abonnement, Axel. ZATERDAG 18 OCTOBER 1947. NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD Verschijnt iedere 62e JAARGANG No. 2 VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN Woensdag en Zaterdag Drukker-Uitgeefster: Firma J. C. VINK Adres Redactie en Administratie: AXEL Markt 12 Postbus 16 Tel. 56§ Hoofdredactie: T. C. VINK-van VESSEM (Slot.) Doorrijdende naar Sas van Gent passeert men daar in de eerste plaats de Coöperatieve Suikerfabriek, welke bieten verwerkt uit Zeeland en een capaciteit heeft van 1 700.000 kg. bieten per 24 uur. Dicht er bij is nog een suikerfabriek ge legen van de Centrale Suiker Mij. met een capaciteit van 1.500 000 kg. bieten per dag. Beide fabrieken zijn natuurlijk seizoenbe- drijven, die echter in de campagnetijd een groot aantal arbeiders te werk stellen, in totaal plm. 900 man. Vervolgens dient vermeld te worden de Walzenmolen (particulier bedrijf onder firma), die meel levert voor de provincies Limburg, Brabant, Zeeland enz. De gemiddelde capa citeit kan gesteld worden op 80 ton per dag. Het aantal arbeiders, dat er werk vindt is betrekkelijk gering. Het te vermalen graan wordt hoofdzake lijk aangevoerd via Rotterdam, waar het overladen uit grote zeeschepen plaats vindt. Een zeer belangrijk bedrijf is de N.V. Nieuwe Nederlandse Mij. tot Vervaardiging van Spiegelglas, glazen voorwerpen en chemische producten, waarvan directeur is het nu afgetreden lid van ons hoofdbestuur, ir. A. H, L. de Bel. De afdeling chemische producten verwerkte als regel pyriet als grondstof voor de zwavelzuurbereiding. Tijdelijk, mede in verband met de vracht kosten, wordt thans voor een deel zuivere zwavel gebruikt. Het uitgebrande pyriet (de afval) ging naar de Hoogovens, voornamelijk in Duisburg en omgeving; de Nederlandse hoogovens in Velsen zijn n.l. niet op de verwerking daarvan ingericht. Uit de afval van het pyriet won de fabriek voorts nog koper, dat weder voor andere bedrijven een grondslag levert voor de vervaardiging van kopersulfaat. In het verwerkte pyriet komt ook nog zink en lood voor. Het eerste wordt ver waarloosd. Het lood echter, dat in de lood- kamers als loodslib neerslaat, wordt daaruit gekrabt en na drogen verkocht aan lood- fabrieken. De zwavelzuurfabricage geschiedt ten dele in loden kamers, waar z.g. kamerzuur tot 60 gr. Beaumé wordt geproduceerd. Dit zwavelzuur gebruikt de superfosfaatfabriek voor de verwerking vai de gemalen ruwe fosfaat tot superfosfaat, de landbouwmeststof. Uit de ruwe fosfaten komt bij de behan deling met zwavelzuur ook kiezelfluoride vrij. M' t water geeft dit kiezelfluor-water- stofzuur, waaruit door toevoeging van keu kenzout, resp. bariumfluorsilicaat, welke in hoofdzaak geëxporteerd worden voor insec- tenbestrijding. Behalve voor insectenver delging wordt het product echter ook in emaillefabrieken hier te lande gebruikt. Naast het zwakke zwavelzuur, dat voor de bewerking der fosfaten nodig is, produ ceert de fabriek ook sterk zwavelzuur van 98° Be2umé en rokend zwavelzuur met 10 of 20 pet. SC8. Dit sterke zwavelzuur vindt afzet in de kunstzijdefabrieken, terwijl het ook gebruikt wordt voor de fabricage van explosieven. De verzending geschiedt in tankwagens of tankschepen (niet in bemande flessen). De productie-capaciteit van de fabriek is thans 25 000 ton zwavelzuur van 6QÖ Bé, 5000 ton rokend zwavelzuur en 60 000 ton superfosfaat. De andere fabriek van deze onderneming, de spiegelglasfabriek, verwerkt alleen van elders gekocht ruw glas. Vroeger werd in het bedrijf zelf ook glas gegoten. Het ruwe glas wordt geslepen en gepo lijst, ten dele verwerkt tot spiegels, terwijl u't de rest door een speciaal procédé van verwarming en afkoeling het z.g. Securit- gias wordt grmaakt, het onsplinterbare glas, dat gebruikt wordt in auto's spoor- en tram wagens enz. Voor de fabricage van dit glas heeft de fabriek het monopolie in Nederland. Per jaar kan thans grproduceerd worden 300.000 m2 spiegelglas en 50.000 m2 Securit, B:ide fabrieken samen moeter, om deze productie te halen, 1100 man te werk stellen. Naast de spiegelglasfabriek ligt nog een auwseifabilek. die eveneens in de oorlogs- J;.^. geleden heeft, maar weldra weer in umrHt u-al tornen. Uit zwavel en kaolien inrin<!trio er blauwsel bereid voor de verf- Fpn anri" he»! "kjes blauw, flonf ?a H o»-^e,3ng'bedrijf te Sas van 2,11.1. en Glucosefabriek. Zij verwerkt alleen mais, welker korrels gesplitst worden in de 4 hoofdbestanddelenk'em, zetmeel, glut?n of eiwit en zemel. De kiem levert vervolgens kiemmeel (veevoeder) en olie, zowel industrie- als tafelolie. Van het zachte zetmeel wordt sauspoeder, custard, pudding- en andere poeders en maizena gemaakt. Het ruwe zetmeel levert stijfsel voor verschillende bestemmingen, plakmeel en dextrine, voorls glucose, massé, industrie suiker, dextrose. Ds gluten worden tot hoogwaardige veevoeders verwerkt, De producten vinden in binnen en buiten land aftrek. Het aantal arbeiders bedroeg voor de oorlog ongeveer 350 man. Wat betreft de textielnijverheid moge nog het volgende vermeld worden. Behalve een paar gemechaniseerde be drijven, die dateren uit de periode 1906 1920, is in de dertiger jaren onder invloed van de contingenteringsmaatregelen in Z. Vlaanderen, een uitgebreide textielindustrie ontstaan, die momenteel 15 tricotagefabrieken telt, waar gebreide bovenkleding, kousen, sokken enz. vervaardigd worden. Daarnaast zijn er 10 tapijtweverijen en fabrieken van ameublementsloffen en twee wollenstoffen- weverijen. De tricot industrie telde in 1940 1200 arbeiders, evenals de weefindustrie. Naast de kaardgaren-spinnerij van een der wollenstoffenfabrieken is nu ook een kamgaren spinnerij gebouwd. In West Z.-Vlaanderen zijn ook nog enkele belangrijke fabrieken, o a. van rijwielonder delen dit Westelijk gedeelte kon ik echter in de korte beschikbare tijd niet bezoeken. Het bovenstaande kort samenvattend, mag geconstateerd worden, dat in Z.-Vlaanderen op gunstig gelegen, voor zeeschepen direct bereikbaar terrein reeds grote en belangrijke bedrijven bestaan met daarnaast mogelijk heden voor verdere industriële ontwikkeling, waarvan in het belang van onze gehele volkshuishouding zoveel en zo spoedig mogelijk gebruik dient te worden gemaakt. Het uiteindelijk tot stand komen van de economische unie met België en Luxemburg kan voor deze bedrijven van overwegend belang zijn. Ook nu echter vormen zij voor onze Nederlandse volkshuishouding belangrijke leveranciers van industriële pro ducten, resp. van waardevolle deviezen, voor zover hun product geëxporteerd wordt. Er is dan ook alleszins reden om de reeds bestaande bedrijven, eventueel met voorrang, te helpen bij hérstel van hun oude capaciteit, waar die door oorlogsschade aan gebouwen en verdere outillage geleden heeft, resp. noodzakelijke -uitbreiding te bevorderen. Het arbeidersvraagstuk er werd ook in ons Zeeuws congres op gewezen levert hier wel extra moeilijkheden op. De streek zelve en de provincie zijn vooralsnog te dun bevolkt om in de industriële behoefte aan arbeidskrachten te kunnen voorzier. Uit België kunnen zij bij de beslaande loons- en prijsverhoudingen niet meer als voor de oorlog aangetrokken worden. Zij zullen dus uit overig Nederland moeten komen, wat in de eerste plaats de bouw van voldoende woningen in Z.-Vlaanderen nodig maakt. Daarnaast dient de vestigirg in die streek aantrekkelijk te worden gemaakt, ook door de verzekering van behoorlijk snelle ver bindingen met de centra van ons land. Het valt buiten het bestek van dit artikel bepaalde richtlijnen voor de oplossing van dit primaire vraagstuk aan te geven. Met een korte vermelding van de omstandig heden moet hier worden volstaan. Boné, een vorsten-rijk in Zuid-Celebes. Andie Pabenteng Daeng Palawa, sultan van Boré, Officier in de orde van Oranje- Nassau en majoor la suite van het K.N I.L is een geacht en geliefd Boeginees vorst. Hij is een afstammeling van de legendarische figuur Aroe Palakka, de Boeginese vorst uit de tijd van de V.O.C., die in nauwe samen werking met generaal Speelman in de strijd legen de destijds zo invloedrijke en ons vijandig gezinde Makassaren, een belangrijke rol speelde en is de Indische geschied°nis een onsterfelijke naam verwierf. Het vorstenland Boré vormt het Midden- Oostelijk deel van Zuid-Celebes. De hoofdplaats is Watampone, een klein, mooi plaatsje, rijk aan parkjes, pleintjes en goedverzorgde wegen. De kazerne, waarvan de bouw enkele maanden voor de oorlog met Japan werd voltooid, vertoont een schone en moderne aanblik, teiwijl de aan grenzende cantine kortweg prima is. Vier km. van Watampone, aan de Golf van Boné, ligt de haven- en vissersplaats Badjoé. De verhouding en samenwerking tussen militairen en de Boeginese bevolking is ideaal, hetgeen haar oorsprong vindt in het krachtig optreden van Andie Pabenteng. Want vlak na de capitulatie van Japan traden ook in Boré extremistische elementen aan de dag en werd de roodwitte vlag gehesen, hetgeen Andie Pabenteng een doorn in 't oog was. Hij was in die periode echter nog geen sultan, doch bekleedde, behalve de rang van commissaris van politie, ook nog een adviserende positie bij de toenmalige radja van Boné. Deze laatste onthield zich van een krachtig optreden jegens de zgn. nationalisten, terwijl de te Watampone gedetacheerde Australische soldaten de anti- Nederlandse demonstraties oogluikend toe lieten. Hef ideale Laxeermiddel De handelingen der extremisten begonnen echter een dusdanige vorm aan te nemen, dat Andie Pabenteng besloot daartegen op te treden. En dat deed hij, geassisteerd door een klein ploegje uitgelezen vertrouwe lingen, met kracht en op zeer afdoende wijze. De roodwitte benden schrokken en trokken ondanks hunne overmacht terug. Andie Pabenteng liet het niet bij een enkel optreden, doch zette de zuivering grondig voort en wist 't verzet tot in de kiem te smoren. Hierbij deed hij ontstellende ontdekkingen, o.m. een in documenten vastgelegd, uitvoerig beraamd plan voor een greep naar de macht in Boné, hetwelk een dusdanig uitgebreid karakter vertoonde, dat wellicht de grootste opstand op Celebes zou zijn uitgebroken, indien niet tijdig was ingegrepen. Toen ik met Andie Pabenteng kennis maakte, een jaar terug, was hij nog kapitein bij het K.N.I.L., thans is hij majoor. Hoewel hij klein van stuk is en geenszins een athletisch figuur bezit, getuigen zijn gang, bewegingen en pezige armen van lichaamskracht en behendigheidzijn oog opslag verraadt wilskracht en moed. Zijn uitwijdingen op politiek en sociaal gebied bewijzen zijn intellect, heldere inzichten en vooral zijn aanhankelijkheid aan 't Vorstenhuis. Bijzonder Interessant is de geschiedenis van zijn voorvader Aroe-Palakka, die in korte trekken als volgt luidt: Aroe Palakka, een Boeginees edelman, leefde in de tijd, dat zijn vaderland door de Makassaren werd overheerst. Hij besloot uit te wijken, en wel naar Java. Daar toch moest, volgens de geruchten, de zetel zijn van de machtige blanke zeevaarders, die zelfs door de Makassaren werden gevreesd. Hij ondernam de tocht per prauw en te Batavia gearriveerd werd hij door de be windhebbers van de V.O.C. ontvangen. Hij voorzag hen van waardevolle gegevens en kreeg de rang van luitenant in het Neder landse leger. Hij wist een compagnie te vormen van andere, eveneens raar Java gevluchte Boeginezen, en vormde hen, met behulp van Hollandse instructeurs, tot vol waardige soldaten, die uitstekend met geweren en kanonnen, maar vooral met het blanke wapen wisten om te gaan. Niet lang daarna werd de expeditie op Makassar door generaal Speelman onder nomen en Aroe Palakka fungeerde als adviseur, tolk en gids. De strijd bracht het despotisch bewind van de Haantjes van het Oosten" ten val en Aroe Palakka op de troon van het sultanaat Boné. Op de dag van zijn troonsbestijging legde hij de plechtige gelofte af, altijd met Neder land te zullen samenwerken. Verder sprak hij de wensch uit, dat in 't vervolg al zijn nakomelingen trouw zullen blijven zweren aan het Nederlandse Vorstenhuis. Die wens is geworden tot een traditie, een traditie, die vooral door de huidige Aroemporé ('t Boeginees voor- sultan) wordt hoogge houden. Hoe men in Amerika onze Koningin hoog acht. (Uit „The Washington Post".) In deze dagen van hevige beroering heeft het Amerikaansche volk dat over het alge meen niet zeer koningsgezind is een andere kijk op het koningschap gekregen. Men niet meer de meening toegedaan, dat mona chie het laatsfe woord van reactie bete kent. Men is er zoo langzamerhand va doordrongen, dat er wel slechtere, ja ve slechtere tegeeringsvormen bestsan, da een, waar een Koning of Koningin aan h hoofd staat. Wellicht heeft de houding va eenige der nog overgebleven vorsten w tot deze metamorphose bijgedragen, W hebben hier het merkwaardige voorbeel van Koningin Wilhelmina, die thans tijd lijk afstand van den troon doet ten gunst van haar eenige dochter Juliana, die h regentschap op zich zal nemen. Wilhelmin werd Koningin op haar achttiende jaar e zij is thans 67. Tijdens haar lange rege ring heeft het Nederlandsche volk ha steeds warme genegenheid getoond omd zij het symbool is van alle goede Holland sche eigenschappen. Het was Wilhelmina's houding, welk in den tijd van tegenspoed welke haarlan ten deel viel toen de oorlog over Europ losbrak, aller bewondering afdwong. Voo haar was geen offer te zwaar toen haa bevolking in de eerste dagep van den oor log van alle comfort en gemakken wer beroofd. Voor haar gold het principe Ho hooger de positie des te grooter het ver antwoordelijkheidsgevoel en des te mee aanleiding om het goede voorbeeld t geven. Noblesse oblige 1 een verplichtin- welke zoo dikwijls afwezig is bij de nieuw politie-regeerders in Europa, doch als zo vanzelfsprekend geldt in de meeste no overgebleven vorstengezinner. Zoo bijvoor beeld fietste Koningin Wilhelmina toen o haar volk een beroep werd gedaan om o benzine te bezuinigen. Het is dus gee wonder dat het Huis van Oranje groot i geworden door dit „bestuurs-principe. Het is evenmin verwonderlijk dat Hol land onder deze omstandigheden groot i geworden. Met de weinige hulpbronnen t hunner beschikking nebben de Hollander kracht geput uit hun geest en hun levens ruimte ontworsteld aan de zeegeen gron is beter bawerkt dan deze aan het wate ontworstelde aarde. Doch de zee voorza Holland voor het grootste deel in zij levensonderhoud. Door de kleine harin werd het in staat gesteld een van d hoogste levensstandaarden van Europa t ontwikkelen. Toen Holland bevrijd wer gingen de menschen weer aan het werk e hun herstel gaat gestadig, zoo niet snel voort met als politieke richting de eenhei van Europa. Bij alles wat het ondernam e in zijn toekomstplannen werd en wordt he nog steeds geïnspireerd door Koningi Wilhelmina. Prinses Juliana volgt in d voetstappen van haar Moeder. Bijna vijftig jaar is Wilhelmina, Prinse van Oranje, nu Koningin van Nederland Toen zij den troon besteeg, was zij ee mooi en charmant meisje, dat haar liefd voor haar poppen nog niet kon vergeten Haar groote toewijding aan haar vo'k in voor- en tegenspoed, in vrede en oorlog heeft van haar een vermoeide oude vrou gemaakt, overladen met verantwoordelijk heden. Niemand in haar eigen land of iemand anders zal haar de rust misgunnen, welke zij nu wenscht te nemen door zich tijdelijk aan haar sfaatswerkzaamheden te onttrekken. Geen enkele vrouw behalve Victoria van Engeland heeft zulk een stempel op haar land achterhelaten. De hevige stormen welke over zoovele Europeesche vorsten woedden en hen in ballingschap dreven zonder hoop voor de toekomst, lieten haar ongedeerd. Ook zij moest zich later in ballingschap begeven toen Holland over stroomd werd door de zwarte Nazi-golf. Doch haar machtige stem bereikte haar onderdanen en moedigde hen aan iot ver zet. Twee jaar geleden keerde zy terug naar het tooneel der verwoesting, in stilte en alle eenvoud, doch als een zegevierende heldin, meer bemind en geëerd dan ooit tevoren. Zij was en is het symbool van de hoop van haar volk. SOYAMEEL IN HET BROOD. Van officiële zijde vernemen wij, dat binnenkort een begin zal worden gemaakt met soyabonenmeel te verwerken in het brood. Uit voorzorgsmaatregelen heeft men hiertoe moeten besluiten. De smaak van het brood ondergaat echter geen verandering, terwijl de voedingswaarde er zelfs nog enigszins door stijgt. Ook het maismeel zal men blijven verwerken. s Abonnements prijs: Losse nummers 5 ct. Kwartaal abonnement Axel binnen de kom fl 1,25 Alle andere plaatsen in Nederland en Ned. Indiê il. 1,55. Buitenland fl. 2,—. Advertentie prijs 7 cent per m.m. Ingezonden Meaedeelingen 20 cent per m.m. Kleine Advertentiën (maximum 8 regels) 1 5 regels 60 cent. iedere regel meer 12 cent extra. 1 M IJNHARDT

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1947 | | pagina 1