AXELSCHE SB COURANT
AXELSCHE COURANT
De vijfde colonne in
Zwitserland.
Franxeering bij Abonnement Axe!.
ZATERDAG 7 JUNI 1947
61e JAARG No. 68
NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD
VOOR ZEEUWSCH-VLAANDEREN
61e JAARQ. No. 60
Tweede
Zaterdag 3 Mei 1947.
Blad
Onlangs heeft de Zwitsersche regeering
een witboek gepubliceerd over de anti
democratische activiteit van Zwitsers en
vreemdelingen tijdens den oorlog. Deze
publicatie heeft een vreemd licht geworpen
op de omstandigheden, waaronder de
Duitschers plannen maakten voor de invasie
van Zwitserland. Dat die invasie niet
doorging is te danken aan een samenloop
van omstandigheden, waarover de Zwitsers
zich ten eeuwigen dage gelukkig mogen
prijzen. In het begin scheen het vast te
staan, dat Zwitserland het lot van Nederland,
België, Noorwegen en Denemarken zou
deelen.
Onder den dwang van handhaving eener
stricte neutraliteit nam Zwitserland alle
maatregelen om het gevaar af te wenden.
Hiertoe behoorde ook een wijdvertakte
contra-spionnage. Den geheelen oorlog
door heeft men hier en daar iets kunnen
merken van den nooit-aflatenden strijd tus-
schen de beide geheime machtenDuit-
sche spionnage en Zwitsersche contra-
spionnage. De Zwitsers hebben aldoor
geweten, dat zij bedreigd werden, doch hoe
ernstig deze bedreiging is geweest, hebben
zij onlangs pas ervaren. Zij wisten ook,
dat er Zwitsers waren, die de Duitsche
voorbereidingen actief steunden.
Nog voordat de nazi's in Duitschland
aan de macht kwamen, maakte de Duitsche
kolonie in Zwitserland er geen geheim van,
dat de inlijving van althans de Duitsch-
sprekende kantons van Zwitserland bij het
rijk alleen een kwestie van tijd was. Reeds
voor 1933 werd de buitenlandsche afdee-
ling der N.S D.A.P. gesticht en begonnen
de vertegenwoordigers daarvan hun werk
zaamheden onder de Duitschers in de
staten, die aan het rijk grensden. In 1932
werd de groep Zwitserland gevormd onder
leiding van Wilhelm Gustloff, een Duitsch
beambte aan het meteorologisch instituut
te Davos. Zooals het overal geschiedde,
kreeg de groep concrete opdrachten. Haar
werd opgedragen een systeem van parti
culiere spionnage te organiseeren tegen
Duitschers en Zwitsersvoorts moesten zij
de Zwitsersche pers nauwkeurig volgen en
rapport uitbrengen over de redacties en hun
opvattingenook moest zij acht slaan op
de Duitsche consuls en andere ambtenaren
in Zwitserland. Aanvankelijk werd ook een
groot aantal Zwitsers als lid aangenomen,
maar al spoedig achtte men het gewenscht
hen bijeen te brengen in een aparte natio-
naal-socialistische beweging. De georgani
seerde Duitschers gingen te werk op de
voor dien tijd provoceerende wijze der
nazisdit werd zoo erg, dat de Zwitsersche
autoriteiten genoodzaakt werden te inter-
venieeren. De eerste schuchtere poging
hiertoe werd gevormd door het verbod nazi
uniformen te dragen in Zwitserland.
Nadat de nazi's aan het bewind waren
gekomen, werd de groep-Zwitserland steeds
actiever. Zij versterkte haar ronselarlj onder
de Duitsche kolonie zij organiseerde haar
aanhangers in de gebruikelijke „plaatselijke
groepen", „steunpunten* en „cellen". In
1935 waren er een 45 plaatselijke groepen
met een 5000 leden. Deze legden den eed
op Hitier af. De geheele organisatie gaf
duidelijk blijk van een diepe minachting
voor de Zwitsersche democratische instel
lingen. De Zwitsersche publieke opinie
werd ongerust en de herhaalde verzekerin
gen van Hitler over de nooit te schenden
integriteit en neutraliteit der confederatie
namen die onrust niet weg. Off cieel aan
vaardde de regeering de verzekeringen,
maar tegelijk begon zij het apparaat voor
de nauwkeurige observatie der Duitschers
op te bouwen.
Hoe noodig dit was, bleek al spoedigi
Nog eens greep de Zwitersche regeering in
toen zij het Duitsche gezantschap te ver
staan gaf, dat het verstrekken van inlich
tingen aan de Duitsche regeering alleen
langs de officieele diplomatieke kanalen
behoorde te geschieden en dat zij niet kon
dulden, dat particulieren hieraan deelnamen.
Het Duitsche gezantschap antwoordde hier
op, dat het den geheelen inlichtingendienst
aan zich zou trekken. Hiermede ging de
Zwitsersche regeering accoord, daar er
een soortgelijke overeenkomst met Italië
bestond. Het duurde echter niet lang, of
Zwitserland ontdekte, dat het verkeerd was
geweest op dit voorstel in te gaan.
Deze gebeurtenissen vielen nl. samen met
de benoeming van een nieuwen „groeps
leider", die dank zij een functie aan de
Duitsche legatie alle diplomatieke voorrech
ten genoot. Gedekt door zijn diplomatieke
onschendbaarheid werd de nazi-organisatie
nog actiever. De pressie op de Duitschers
uitgeoefend oin lid te worden van de partij,
werd steeds grooter; deden zij het niet,
dan konden zij hun passen enz. niet ver
lengd krijgen, zoodat zij niet in Zwitser
land konden blijven.
Toen de oorlog uitbrak, was de „gelijk
schakeling" volledig. De groepsleider baron
Von Biba hield de partij in Duitschland
volledig op de hoogte van de gedragingen
van vrijwel eiken Duitscher in Zwitserland
bovendien verschafte een legertje spionnen
den Duitschen geheimen dienst tal van
bijzonderheden over de verdediging en
bewapening van Zwitserland. Het ledental
steeg weer na de eerste militaire successen.
De uiteindelijke overwinning leek verzekerd
en de aarzelenden haastten zich lid te
worden. Twee redenen dreven hen hiertoe
de eerste was de angst, dat zij wellicht
straks de consequenties van hun weigering
zouden moeten ondergaan; de tweede de
vrees, dat zij, als de inlijving eenmaal een
feit zou zijn geworden, als niet-lid niet
zouden kunnen profiteeren van alle mate-
rieele voordeelen, die den Duitschers dan
ongetwijfeld ten deel zouden vallen. Man
zou kunnen vragen en de Zwitsers
hebben dit menigmaal gevraagd waarom
Zwitserland niet ingreep en zonder meer de
geheele beweging liquideerde. Een dergelijke
stap is vele malen overwogen, maar er waren
verschillende argumenten, die er tegen
pleitten. De Zwitsersche regeering hield
er rekening mee, dat zij bij Hitler de kans
liep, dat er besluiten genomen werden niet
op grond van militaire of politieke over
wegingen, maar in drift. Een overhaaste
actie zou rampzalige gevolgen kunnen
hebben. Ook was het niet mogelijk iets te
ondernemen tegen bepaalde personen, daar
dit onvermijdelijk represailles ten gevolge
zou hebben gehad tegen de Zwitsers in
Duitschland en de bezette landen. De
regeering gaf er daarom de voorkeur aan
uiterlijk op goeden voet te blijven met haar
hinderlijk: gasten, maar al hun bewegingen
nauwlettend gade te slaan. Binnen korten
tijd had zij de volledige gegevens over alle
gevaarlijke nazi's en lagen de bevelen tot
hun inhechtenisneming gereed, zoodat op
het critieke oogenblik onmiddellijk zou
kunnen worden ingegrepen. Dat oogenbik
is nooit aangebroken.
Tijdens den oorlog heeft Zwitserland
meermalen ernstig rekening moeten houden
met een Duitschen inval. De Zwitsersche
staf was precies op de hoogte van wat er
in Hitiers hoofdkwartier omging en eiken
keer had hij de gelegenheid de noodige
defensieve maatregelen te nemen. Het was
bekend, dat bij een inval de vijfde colonne
als voorhoede in actie moest komen. Er
waren opvallend weinig Duitschers in
Zwitserland onder de wapenen geroepen;
het omgekeerde was zelfs gebeurd: nazi
leiders waren van het front teruggeroepen
ten einde sleutelposities in de Duitsche ge
lederen in Zwitserland in te nemen. Er is
vaak gesproken over de sterkte dier vijfde
colonne. De Zwitsers nemen algemeen aan,
dat er een lijd was, waarop er een leger
van 10.000 Duitschers in hun midden leefde,
klaar om op het eerste bevel in actie te
komen. Dit is ongetwijfeld overdreven. Er
was een grooter aantal Duitschers, die de
wapenen zouden kunnen dragen, aanwezig,
maar de meesten van hen waren geen ge
oefende soldaten en de vijfde colonne had
wel wat wapenen, maar zij beschikte toch
geenszins over de uitrusting noodig voor
zulk een leger. Waarschijnlijker is, dat een
betrekkelijk kleine, maar zeer goed getrainde
troep zou hebben moeten handelen en dat
de anderen a's reservisten zouden zijn ge
bruikt. Maar hoe het zijde situatie was
gevaarlijk genoeg om zorgvuldige tegen
maatregelen te rechtvaardigen.
Den geheelen oorlog door was de Duitsche
propaganda in Zwitserland ten nauwste
verbonden met de vijfde colonne. Zij had
de dubbele taak van de verspreiding der
nationaal-socialistische leerstellingen en van
het belachelijk maken en tegenwerken van
Duitschlands tegenstanders. De geheele
Duitsche pers zong natuurlijk in dit koor
mee; zij werd hierbij krachtdadig gesteund
door stroomen propaganda-publicaties in 3
talen, welke de Zwitsers moesten overtuigen.
Er kwamen stapels boeken, pamfletten,
prentbriefkaarten, gramofoonplaten en vooral
documentaire en nieuws-films. De geheele
Duitsche film-industrie werkte voor het
nazi-regiem, maar de Duitsche films werden
in Zwitserland niet gewaardeerd, daar zelfs
in speelfilms een ondertoon te hooren was
van anti-democratische propaganda, waarop
de Zwitsers allerminst gesteld waren. Er
zijn tallooze pogingen aangewend om de
Zwitsers te winnen voor de idee van het
nieuwe Europa onder Duitsche leiding,
vooral omstreeks 1942, 1943. Die pogingen
hadden heel weinig succes Er was een
speciale afdeeling, die er op uit was de
Zwitsersche jeugd te winnen. De Zwitsers
hebben zich hier niet om bekommerd
in de eerste plaats voerden de geallieerden
heel veel tegen-propaganda, maar bovenal
vertrouwden de Zwitsers op den invloed
van hun eigen kranten en scholen. In dit
vertrouwen zijn zij niet al te zeer beschaamd,
al moet worden gezegd, dat de Zwitsersche
pers niet altijd weerstand bleef bieden aan
Duitschen druk en dat niet alle Zwitsersche
onderwijzers vrij waren van nazi-invloeden.
De posterijen stelden pogingen in het
werk de Duitsche propaganda uit het land
te weren, maar zij konden niet geheel alleen
beslissen. De vijfde colonne trachtte tusschen
de mazen door te slippen met behulp van
gecamoufleerde zendingen en gefingeerde
adressen. De posterijen werden echter
steeds slimmer in het ontdekken van der
gelijke dingen en zij confiskeerden de zaak,
wanneer zij maar konden. Maar de Duitsche
legatie had rtiet het minste bezwaar tegen
het misbruik van diplomatieke kanalen voor
dit doel. Aanvankelijk werden er kleine
hoeveelheden propaganda-materiaal op deze
wijze Zwitserland binnengebracht, maar al
spoedig kwamen er wagonladingen vol,
waarvoor diplomatieke onschendbaarheid
werd verlangd. Toch is dit de tak van
werk der vijfde colonne geweest, die het
minste succes geboekt heeft. De Zwitsers
hadden al gauw ontdekt, waarom .ze zooveel
gratis lectuur kregen en de zaak verdween
in den prullemand. De vijfde colonne faalde
vrijwel geheel in het gebruik van wat hun
krachtigste wapen had moeten zijn: over
redingskracht.
Tusschen 1943 en 1945 was de ontwikke
ling der Duitsche organisaties een getrouwe
afspiegeling van succes en tegenslag in
den oorlog. Het keerpunt van den oorlog
was voor het naziregiem de eerste tegenslag
in Rusland. Naarmate er meer berichten
over nederlagen aan het oostfront binnen
kwamen, nam de activiteit der vijfde colonne
in Zwitserland af. De eerste aanwijzingen
hiervoor leverde de verminderde belang
stelling voor Duitsche bijeenkomsten en
demonstraties. Het enthousiasme zakte weg.
Zelfs de uit Duitschland komende sprekers
probeerden niet langer vertrouwen in te
boezemen met behulp van fanatieke rede.
-aren. Met het oprich-
rerkrijgen van subsidie
Ook leerlingen en
oodig. De geschikte
r. P. Lefeber. Hij was
net ervaring en een
ig. 4 Juni 1935 ging
Sept. 1937 ging hij
n rust, want hij wist,
is, die overblijft voor
et Bestuur der Land-
rom de aanwezigheid
hoogen prijs.
:t 2 klassen met 39
2 jaar geleder, op 4
ir. Lefebtr de schooi
r. Booij, die wel een
meemaakte van de
r de Zeeuwsche klei,
eerde jongens verlie-
tians bijna 70 leerlin-
llen op tot nog meer-
chool dan tot dusver,
thans in het centrum
0 jaar was dhr. joh.
erwijl.spr. deze functie
in de bezettingsjaren
van vreemde smetten.
Landstand betrad de
jaar landbouwonder-
groudslag. Daardoor
1 en beseffen dat alles
er. Dan is en wordt
)laus.)
zenuwen
'«Ggtuig zien ongenmaera aoor
%omingwi volkomen gelijkmatig voort
beweegt ojp 6 km. boven zeeniveau (ruim
1000 m, hd»oger dan de top van de Mont
„en zijn uoa onaernent nem van ae wijze,
Hij leert hem." (Jesaja 28: 26.)
Boven het podium hing een Axelsch
wapen, geflankeerd door de jaartallen
een
door het Hoofd der
r. K, Booy.
:t bestuur met deze
is alle begin moeilijk,
en dhr. P. Ie Feber,
eens iets. Landbouw-
n bij wijze van proef.
de officieele opening
laarna een overzicht
:ur en exterieur der
rlieten de eerste ge-
de school. Zoo ging
de school had steeds
am in 1929 een kink
zich geen leerlingen
»ing dat weer beter.
68 leerlingen,
zen dag voor 12 jaar
ïemoreerde zijn eerste
candidaten werd hij
waren toen vele auto-
aied van landbouw-
oesturen enz. Dhr. Ie
levensloop. De over-
fas voor hem een teer
ram dhr. Ie Feber nog
ol. Op 5 September
onvergetelijke vriend.
Ier aan den steen op
dankbaarheid door de
en.
spr. uitvoerig enkele
ngaande belevenissen
b veel met de jongens
Booy. „Mooie, maar
ngen".
boer-zijn zien in het
Want wat baat het
de heele wereld gewint
ijn ziel
5 met fchoolbestuur en
cht was steeds, goed.
tal van provinciale en
te mogen begroeten,
igden van verschillende
i en de leerlingen,
>rs en inzonderheid
wij dank verschuldigd
heeft geleid en tot
oge God ons werk
en tot heil van onze
sus).
volgde de
van de Commissaris
Koningin,
vterae in ae Kosten, uofc-^^a'^enten die zijn getukwenschen uitsprak met dit
Axel, Zaamslag, Terneuzen G. P. van^sfl- jubileum. Ook het provinciaal bestuur heeft
gen het hunne bij. Daa P. O., beiden het nut van landbouwonderwijs ingezien en
ook Contribuanten, z \J$lp. Genietroepen te subsidie toegekend.
Abonnements
prijs:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaal
abonnement
Axel binnen de kom
Advertentie prijs
7 cent per m.m.
Ingezonden
Mededeelingen
20 cent per m.m.