ALGEMEENE VERGADERING
AXELSCHE S* COURANT
G!
A
Spreker: De WelEd.Gestr. Heer CH. v. d. HEUVFl/
In I
van de C.B.T.B. op 15 JANUS RI, des namiddags 4 uut
te TERNEUZEN In het Bötel „Des Pays Bas".
met het onderwerp
.fevn
-kt
sfabrii
wan
2>*
61e JAARQ. No. 56
Tweede
Zaterdag 19 April 1947.
Blad
STIC
AXE
TEP1
Ver
DE
Enor
O. S. S.-tnannen in actie.
Hoe de parachutist Salvador Fabrega
den dood verkoos boven mogelijk na
deel van het O.S S.-belang.
Hoe vijf O.S.S.-radiostations in Noord-
Afrika het bericht van de komende
Amerikaansche landing van 8 Novem
ber 1942 opvingen.
Hoe „Heinz" met zijn„walkie-talkie"
tusschen de Berlqnsche puinhoopen zijn
bombardeerenden landgenooten den weg
wees.
Hoe „Dominee", een jonge Neder-
landsche O.S.S.-agent, de nazi's op een
dwaalspoor bracht.
Onlangs hebben wij het een en ander
verteld over de organisatie van Amerika's
eerste Qeheime DienstO.S.Sthe Office
of Strategie Services. Nu kan een spion-
nagedienst nog zoo goed zijn voorbereid,
er komt een moment, waarop de O.S.S.-
spion in klein verband of geheel alleen zijn
werk moet doen. Van dat moment af is het
succes van een gansche spionnagedienst
louter en alleen afhankelijk van den spion
zelf, van den zelfverloochenenden éér,ling.
Eén inzinking van hem en de gansche
langdurige en kostbare voorbereiding van
zijn missie is waardeloos.
Het vertrouwen van de O.S.S.-leiding is
nooit beschaamd. Maar hoe hoog was de
prijs 1 Ontelbare malen betaalden O.S.S -
mannen hem met hun leven soms in
een ongelijken strijd van velen tegen één.
soms voor een vuurpeloton, somtf in een
concentratiekamp. Iedere O S S.-man wist,
dat het zijn lot kon zijn, eenzaam en ellen
dig te moeten ster/en. Toch ging hij, zon
der zijn vrouw, kind of verloofde het doel
van zijn vertrek te mogen zeggen. Want
zelfs zijn naaste bloedverwanten mochten
niet weten, dat hij een radertje was in het
groote geheel, dat geboekstaafd zal blijven
met de simpele lettersO—S—S.
Zelfopoffering.
Salvador Fabrega, een O.S.S.-parachutist,
werd door S.S.-ers gegrepen, toen .hij in
Noord-ltalië met de partisanen vocht. In
de archieven van het O.S.S -hoofdkwartier
in Washington staat nu zijn heldhaftig
einde genoteerd„Fabrega werd voor een
verhoor naar het S.S.-hoofdkwartier in Bel-
luno gebracht, maar ondanks tien dagen
van uithongering, slaag en mishandeling
met electrischen stroom door ooren, handen
en voeten liet hij niets los over het werk
en de positie zijner sectie.Op 16 Maart
werd hij per auto van Belluno naar een
gevangenkamp bij Bolzano gebracht voor
nader verhoor, naar men zei. Onderweg
onthulde zijn chauffeur-bewaker, dat hij ook
een spion voor de Vereenigde Staten was
en vele malen waardevolle inlichtingen had
doorgegeven. Hij waarschuwde Fabrega
dat hij nooit levend uit Bolzano zou
komen, en smeekte hem er vandoor te
gaan en zich weer bij de partisanen te
voegen. Fabrena weigerde. Het spion-
nagewerk van den chauffeur in de S.S.-
commando-post was te belangrijk voor de
Amerikanen, betoogde hij rustig, om door
de ontsnapping in de waagschaal te wor
den gebracht
„Robert komt!"
Op een middag, het was begin Novem
ber 1942, stopte een militaire wagen voor
het onooglijke O.S.S-hoofdkwartier achter
de vuile gasfabriek in Washington. Een
koerier stapte uit, passeerde ongehinderd
de wachtpost en overhandigde een officier
een verzegeld document. Deze las het zon
der een spier van zijn gezicht te vertrekken.
Met een gewoontegebaar greep hij naar
een codeboek en krabbelde een kort be
richt: „Luister, Yankee, Franklin, Lincoln,
Midway, Pilgrim Robert komt! Robert
komt
Deze langverwachte boodschap, in korte
en lange morsestooten over den Atlantischen
Oceaan geseind, werd opgevangen door
vijf geheime O.S.S.-radiostations op de
door de Duitschers bezette kust vanNoord-
Afrika„Yankee" in Algiers, „Franklin" in
Oran, „Lincoln" in Casablanca, „Midway"
in Tanger en „Pilgrim" in Tunis. Daarmee
eindigde een periode van 18 maanden vol
heimelijke en riskante voorbereidingen ach
ter de vijandelijke nazi-linies. Auto's snel
den door den nacht naar het hoofdkwartier
van de loyaal gebleven Fransche verzets
groepen, die waren opgeleid en bewapend
door O.S S.-mannen, steeds met dit moment
voor oogen. Inwoners verzamelden zich op
donkere straathoeken, gereed voor diverse
acties. Door kroegen en ommuurde Moham-
medaansche villa's werd het gefluisterd
„Robert komtDe Amerikanen zijn In aan
tocht 1 Het Is zoover
De historische landing van het Ameri
kaansche vlooteskader op 8 November 1942
was anderhalf jaar voorbereid door O.S S.-
mannen, die hadden moeten werken onder
(jen speurneus der Gestapo.
Één in een millioenenstad.
De mannen van O. S. S. hadden een
apaite opleiding genoten in het bedienen
van draagbare zend- en ontvangtoestellen.
„Walkie-talkie" heette zoo'n technisch won
der in den volksmond, vrij vertaald: wan
delende praatvaar. Deze walkie-talkies be
wezen den Geallieerden onschatbare dien
sten. Letterlijk door heel Europa heen
waren de walkie-talkies in actie en dag en
nacht kwamen hun informaties op de
Geallieerde hoofdkwartieren binnen.
„Heinz" was zoo'n radiotelegrafist. Op
een nacht sprong hij uit een bommenwer
per, die hem boven Be: lijn had gebracht.
Hij kwam onopgemerkt in een voorstad
neer en installeerde zich zoo goed en
kwaad als het ging tusschen de puinhoo
pen. Wanneer de Amerikaansche luchtmacht
met duizend of meer bommenwerpers boven
Hitler's hoofdstad verscheen, zat „Heinz"
achter zijn walkie-talkie en praatte met de
piloten hoog boven zich, ongehinderd door
de duizenden brullende vliegtuigmotoren
en zich niet storend aan het geblaf der
Duitsche afweerkanonnen of het doffe
dreunen der inslaande bommen: „HetKlin-
genberg-krachtstation bij het meer van
Rommelsburg werkt nog en levert stroom
aan vitale fabrieken." Soms had hij van
zijn geheime standplaats een behoorlijk
overzicht over het brandende Berlijn. Als
de eerste vliegtuiggolven hun werk hadden
gedaan, dirigeerde „Heinz" de volgende
toestellen naar belangrijke punten, die nog
intact waren gebleven: „De Oostkreuz-
splitsing van de Stadtbahn is weer gere
pareerd. Als jullie 'm kapotgoolen, ligt het
heele verkeer in Berlijn stil"
Zoo werkte één O.S.S.-man, gewiekst en
vol vertrouwen, in een millior,nenstad, d.w.z.
een stad met een millioen vijanden.
Tegenwoordigheid van geest.
Som3 vielen O S S.-manren ondanks ai
hun voorzorgsmaatregelen in Duitsche han
den. Radiotelegrafiit „Minister" (dominer),
een Nederlandsche jongeman, die eveneens
tot O.S.S. behoordp, werd d^or de Gestapo
op heeterdaad betrapt, terwijl hij ergens in
Noord Holland gegevens over Duitsche
anti-tankposities doorseinde. Hij werd be
wusteloos geslagen en in een cel gegooid.
Maar de Wehrmacht, die een kans zag
het was nog vóór Juni 1944 om iets
te weten te komen van de geallieerde
invasieplannen, haalde "Dominee" uit zijn
cel. Zij hadden een mooie truc bedacht.
Hun gevangene zou op de gebruikelijke
uren blij /en uitzenden, de Amerikanen zou
den hem niets vermoedend antwoorden en
de Duitschrrs zouden als lachende derden
met den buit gaan strijken, in casu met
belangrijke informaties. Zoo kwam „Domi
nee" dus weer bij zijn walkie-talkie teiu?,
doch ditmaal met een Duitsche revolver in
zijn rug.
Maar „Dominee" had ook ^en truc! In
het gewone leven zou er nooit ren profaan
of onbehoorlijk woord over zijn lippen
komen. Vóór zijn vertrek uit Engeland was
afgesproken, dat hij, als hij ooit in m iei-
lijkheden zou raken, in zijn berichtgeving
woorden als „vervloekt" of „verdomd" zou
inlasschen. Dan was de ontvanger eswaai-
schuwd„Geloof me niet. Ik lieg. Ik móét
liegen
Bïdriegelijk gesprek.
Op het normale tijdstip bracht „Domi ict'
de radioverb'nding tot stand met de nade
rende vliegtuigen. Gespannen luisterden d;
Duitschers mee. De radio-telegrafist van hel
leidende vliegtuig begon het gesprok:
„Hallo, Dominee, dit is Bill. Sorry, dat w;
gisternacht niet met de pakketjes konden
komen, maar 't weer was te bar. O/er."
„Goed, Bill", antwoordde Dominee, terwijl
zijn bewakers de ooren spitsten. „Ik be
greep dat 't weer te slecht was, maar hel
was een vervloekt karwei om hier in de
kou op je te wachten, Versta je me goed?
Over."
Het was even stil aan den anderen kant.
Toen: „Dominee, hier is Bill. In orde. Ik
verstond je goed. Wat moeten we nu
doen? Over."
„Let op, Bill. Ik heb een nieuwe plaats
voor de droppings. Ik zal je de positie
geven. Klaar
„Ja, klaar. Over."
„Hallo, Bill, hier is de positie." Domi
nee gaf een bepaald punt aan de Deensche
kust op. „Onze vrienden staan daar klaar.
Zorg er voor, dat je de spullen precies op
dat verdomde plekje neergooit. Begrepen?'
„Dominee, hier Bill weer. Begrepen. We
zullen probeeren om je de volgende keer
niet zoo lang te laten wachten." En de
stem uit de lucht voegdè er veelbeteekenend
aan toe„Ik begrijp, hoe vervloekt koud
het daar beneden is. Welterusten en good
luck."
Toen de Geallieerden West-Nederland
bevrijdden, vonden zij „Dominee" in zijn
cel, half dood geranseld. Maar hij had zich
al gewroken twee elite-divisies van Duit
sche valschermtroepen hadden maanden
lang aan de Deensche kust afweermaat-
regelen genomen tegen een invasie, die
nooit kwam. Zoo redde „Dominee" met
twee leelijke woorden een hopeloos schij
nende situatie
Maar dit als kleine kantteekeuing
is het niet wonderlijk» dat wij deze episode,
die zich zoo dicht in onze nabijheid heeft
afgespeeld, niet uit een Nederlandsche publi
catie, maar uit het Amerikaansche O. S. S.-
boek Cloak and Dagger" moeten ver
nemen
Bij het overlijden van
Henry Ford.
Henry Ford, de 83 jaar oude schepper en
directeur van de grootste automobielfabriek
in de wereld, is het symbool geworden van
een der meest karakteristieke aspecten der
Amerikaansche beschaving de massa
productie. De vredes- en oorlogsproductie
van 2^0 fabrieken op vijf continenten heeft
van zijn naam een algemeen begrip gemaakt.
in 1863 werd Ford, als zoon van een
welgestelden landbouwer, geboren op een
boerderij in de nabijheid van Dearborn in
de staat Michigan. Hij bezocht een kleine
dorpsschool en hielp ook zijn vader met
het gewone werk op de boerderij. Reeds
als jongen gebruikte hij grove gereed
schappen om aan onderdeelen van machines
te prutsen. Toen hij 12 jaar oud was,
gebeurden er twee dingen die zijn leven
beslissend beïnvloeddenhij kreeg een
hprloge en zag voor het eerst een voertuig
zonder paard een locomobiel voor de
aandrijving van dorschmachines. Hij be
studeerde het mechaniek van zijn horloge
en na verloop van een jaar was hij in staat
elk willekeurig horloge in elkaar te zetten.
