De handpenning van
den Duivel.
I-
V
i
l!
■I
I1
EEN OUD KERSTVERHAAL.
.Ieder mensch draagt de handpen
ning van den duivel in zijn zak", zei
Antonis Maartensz, als hij van de
boosheid der menschen hoorde, .en
bij ieder op onze beurt komt hijzelf
om die penning in te lossen". En
dan vertelde hij het verhaal van zijn
belevenissen in de Kerstnacht van hei
jaar 1549, toen hij nog een jonge
beurtschipper was, die van Dordrecht
naar Antwerpen voer.
Toen hij op dien morgen in Dor
drecht in de taveerne ,Het Zwarte
Paard" kwam, vertelde ae waard dai
hij een best vrachtje voor hem had,
als hq een paar uur later dan ge
woonlijk wilde varen.
Antonis schudde stug het hoofd. Hij
dacht er niet aan zich op kerstavond
te verlaten.
De waard hield zich echter of hij de
tegenwerping niet gehoord had er
vertelde dat er de vorige avond een
heerschap bij hem om onderdak hao
gevraagd, een jonge koopman, met
een pels en een fluweelen wambuis,
met zijden kousen en laarzen als van
een edelman en een hoed met een veer.
Nu was hij de stad in om zaken af tt
handelen. Maar om vier uur zou hij
weer in de taveerne terug zijn en dat
moest hij een schipper hebben die
hem naar Antwerpen zou brengen.
Want daar moest hij beslist vandaag
nog heen. ,Je kunt er een flinkt
stuiver aan verdienen", zei de waard.
Al pratend schoof hij Antonis een
kroes bier toe. De schipper deed op
zijn beurt of hij er niets van merkte.
.Ik zou het doen, man", zei de
waard.
Maar Antonis schudde nogmaals het
hoofd. ,Op Kerstavond hoort een
mensch thuis", zei hij, .en als je an
ders geen vracht hebt, ga ik maar
dadelijk.'
.Er zijn eenige pakken laken ge
bracht; jij mag ze varen", zei de
waard gul. .Maar ik had toch ge
dacht dat jij wel op keistavond zou
durven varen".
.Durven', zei Antonis smalend,
.durven is het woord niet. Maar eer.
christen hoort vannacht niet op het
water, dat weet jij evengoed als ik.
Waarom vraag je geen ander Thijs
Qerritsz heeft een schuit om passagiers
te varen. De mijne deugt er niet voor".
„Thijs Qerritsz", zei de ander min
achtend, ,ik zou Thijs wel eens op
het water willen zien, vannacht, die
is niet over te halen, al kon hij er
honderd rijders aan verdienen. De
eenige die vanavond varen kan ben jij'.
Antonis liet zich tenslotte overhalen
om voor vijf zilveren rijders den
vreemdeling te vervoeren.
Nadat hij 's morgens zijn vracht had
ingeladen, ging hij in het achteronder
een bed gereed maken voor zijn pas
sagier. Hij deed een versche kaars
in de lantaarn en keek het schemerige
vertrekje rond om te zien wat er nog
meer te doen viel.
Zelden had hij zooveel vracht bij
elkaar. En dat deed hem hopen dat
hij op zijn vaart geluk zou hebben,
want het was nu juist niet de tijd om
avonturen te wagen. Het was de tijd
waarop de duivel door de lucht joeg,
in woeste razernij, omdat de wereld
de geboorte van het Kerstkind ging
vieren. En als het niet was om Thijs
te toonen dat hij durfde wat niemand
durfde, dan had hij het nooit gedaan
en dat wist die gemeene waard ook wel.
JgNog vóór vieren was Antonis in
.Het Zwarte Paard" terug. De koop
man was er reeds en Antonis herkende
hem dadelijk aan zijn rijke kleeding
Met een breede armzwaai noodigdt
hij Antonis naderbij te komen.
„Het wordt tijd om te varen sinjeur",
waarschuwde Antonis, die zag dat de
vreemde al wat teveel uit had.
B.Neem eerst een wijn, het helpt
tegen de kou", zei de koopman.
»En ik heb al met de waard afge
sproken dat we een paar kannen wijn
meenemen naar je schip ook", ver
volgde hij
Anfoiift stord dit weinig aan. Hij
dronk met forsche teugen zijn kat
Leg, waarop de koopman alles be
taalde, de kannen wijn nam en de
schipper volgde naar buiten.
Zij waren spoedig bij het schip
Antonis hielp 2ljn passagier aan boord
en vroeg of hij hem wilde vojgennaar
beneden.
Maar daar wilde de man niets van
weten. Hij maakte zich een plaatsje
op een Igist b| (je rgerbj»nk, terwöl
Antonis het touw losmaakte en hef
schip van de wal stootte.
Toen zij in open water kwamen,
heesch hij het zeil. Gelukkig was de
wind niet te zwak en Antonie zette
zich wat geruster aan het roer
De koopman begon dadelijk te ver
tellen over zijn groote zaken, waarbij
vermogens op het spel stonden. Een
mensch moest wagen om te winnen.
Hoewel Antonis het daarmee ronduit
eens was, gaf hij zoo nu en dan
slechts een kort antwoord. Het ge
poch van den man stond hem tegen
evenals het voortdurend vullen van de
kroes.
Na eenigen tijd voelde hij aan de
schoot, dat het zeil minder gespannen
stond De wind nam af.
Zijn passagier moest zijn onrust be
meiken, want hij sprak minder vlot,
maar dronk te meer. Ze hadden een
ooosje zwijgend bij elkaar gezeten,
toen de koopman over den duivel
begon. Maar Antonis gaf geen ant
woord. Hij moest met aile krachten
zijn onrust in bedwang houden. Dat
verwenschte zeil trok steeds minder.
De man op de kist scheen in slaap
gevallen. Goed zoo, dacht Antonis
Hij zou hem naar beneden brengen,
dan kon hij zijn best doen om alle
krachten uit zijn schuit te halen. Hij
zette het roer vast en stond op. Dan
greep hij den man beet en sleurde hem
naar het achteronder, waar hij hem op
de tast op bed legde.
Een vreemd gevoel overviel hem
toen hij weer aan het roer zat. Nog
steeds voelde hij het lichaam in ziji,
armen. Maar hij had ook de beurs
gevoeld onder de mantel. Met zoo'n
beurs kon je een nieuwe schuit koopen,
mooier en grooter nog dan die var,
Thijs Qerritsz.
Antonis veegde met zijn mouw langs
zijn voorhoofd. Het was bezweet. Hij
wilde niet verder denken. Hij was
een christen en geen heiden. Als de
wind nu maar aanwakkerde, desnoods
tot een storm, dan had hij zijn handen
vol en geen tijd meer om te denken.
Maar het bleef stil en geen geluid
werd gehoord dan dat van de klot
sende golven tegen den boeg. Een
zaam voer hij hier. Overal rondom
hem was het donker. Alles geleek
levenloos, stil en levenloos lag ook de
man, verzonken in zijn roes, en aai
zijn gordel hing de volle beurs.
Feller greep Anthonis' hand om de
roerpen. Vaster drukte hij zich op de
bank. Hij wilde niet denken meer en
toch zag hij het voor zich, hoe hij
naar beneden sloop, hoe zijn handen
gemakkelijk in het donker de gordel
vonden, hoe zij de beurs omvatten en
losrukten. Met de knie hield hij dt
ontwakende koopman in bedwang.
Dan wierp hij de beurs in een hoek.
Maar het lichaam greep hij beet en
zijn vingers klemden om een weeke
nals. Het lichaam worstelde om de
bevrijding, doch de tegenstand wera
zwakker, En dan zeulde hij het lijk
het trapje op. En als hij boven was
een laatste duw. Het water spatte
even op en dan was alles voorbij.
Maar in het achteronder zou de beurs
liggen en bij het licht van de lantaarn
zou hij het geld tellenvijftig, zeven
tig, honderd daalders.
In een onbedwingbaar snelle reeks
waren zijn gedachten. Nu huiverde hij
In den kerstnacht ging de duivel rona
en dreef ieder dien hij vatten kon tot
ontucht en misdaad.
Het zeil klapperde en angst voer
door zijn hart. Was werkelijk de dui
vel hier bij hem en boven hem
Werktuigelijk trok hij aan de roer
pen en bracht hij het schip weer in
den goeden koers. Hij lette er niet
meer op, hoe de wind was. Elk geluio
van het water en van het schip ver
grootte zijn angst. Slopen daar duive
len en waterwolven rond, zoekend ho«
zij zich op hem zouden werpen
Was dat de verleiding van den Boozt
zelf, dat gevoel, dat hij moest doen
wat hij daar straks in zijn verbeelding
ai had gezien?
Een vreeselijke moeheid kwam in
hem op, een verlangen om zich ge
wonnen te geven en om te doen wat
hij nu eenmaal gedoemd was te doen,
Dan was hij voor altijd een rijk man
Hij kon zelf dan een pluimhoed dra
gen en in de taveen en veel verteren.
Waarom deed hij het dan niet? Je
moest wagen om te kunnen winnen,
je moest in brutalen moed toegrijpen,
als de kans je geboden werd. Zoo
velen namen hun kans. Hij was maar
een arme drommel. Die beurs met
daalders had hij voor het grijpen. En
niemand zag het, niemand zou er ooit
weet van krijgen, Hij zou tijk zijn,
Maaf $e duivel zou tijn ziii hebben.
Doch het was de vloek van dezen
kerstnacht. Die rijder die hij had aan
genomen van den waard, was al de
handpenning van den duivel geweest.
Hij moest den moed hebben om het
muntstuk aan den waard terug te
geven. En hij moest nu den moed
hebben hem in het water te keilen en
hem zoo den duivel in het gezicht
te slingeren. Maar wie zou hem helpen
tegen de woede van den Booze
Schuw en hulpeloos ketk hij rond
in den nacht en dacht aan de kerst
nachten uit zijn kinderjaren. En, ais
bij een ingeving begon hij kerstlied
jes te zingen. Zoo zingend voer hij
<oor den donkeren nacht, als een
mensch, die alle hoop verloren heeft,
en die zijn rediing slechts zoeken
kan bij het Kind in de kribbe.
Het ging sneeuwen en de wittt
vlokken vielen op zijn hand, die d»
roerpen vasthield en op zijn verhit
gezicht.het was hem als een hemel-
sche dauw. Uren voer hij zoo voort,
zoodat hij lang na middernacht voor
Antwerpen aankwam en een buiten-
ha ver tje invoer, om daar te wachten
'ot den morgen, wanneer de haven
boom geopend zou worden.
Met een zucht van verlichting rees
hij op om het touw aan den wai vast
te leggen. Toen ging hij naar beneden.
De man lag snorkend op het bed er,
stak de lantaarn aan, waarna hij hem
wakker stootte.
.We zijn er", zeide Antonis.
Geeuwend kwam de koopman over
eind en wilde betalen. Doch Antonis
schudde het hoofd en nam den rijder
uit zijn zak. .Hier', zei hij. „Ik wit
je geld niet."
De ander keek hem vrbaasd aan.
^Nee", zei Antonis. „Dat geld is
'an den duivel en van den duivel pak
ik geen geld aan."
„Wat?" snauwde de koopman en
hij tastte dtiftig naar zijn zijdgeweer.
„Wil je beweren, dat ik er niet eerlijk
aankom d"
Jk beweer niets. En hoe je et
aankomt, daar heb ik me niet voor te
verantwoorden. Dat zijn mijn zake.
niet. Mjjn zaak is het, dat voor mij
jouw geld duivels geld is." Ea hy
vertelde met korte zinnen hoe hij dn.
nacht had doorgebracht.
De ander hoorde hem verbaasd aan.
Dus je bent toch benauwd voor dei
duivel," stelde hij met een glimiacti
vast, toen hij zag dat Antonius zweeg.
„Ja. En als ik dat niet was ge
weest, dreef je lijk nu ergens in htt
water."
.Dus je wilt zeggen, dat ik je dank
baar moet zijn vroeg de koopmai
en greep werktuigelijk naar zijn beurs.
Maar Antonis weerde hem ai. „ik
heb je geld niet noodig heb ik je gezegd.
Maar wie je bent of wat je bent,
bedenk dat vannacht jouw geluk ei,
het mijne op het spel hebben gestaan."
De koopman wist niet dadelijk U
antwoorden en even stonden zy zwij
gend tegenover elkaar. Toen ver-I
scheen weer de glimlach op het ge
•aat van den jongeman. Hy stak zij,
hand uit en zei„Dan zal ik je zoo
maar bedanken.
Doch Antonis schudde koppig hei
hoofd. ,lk wil je dank ook niet."
„A's je dan niets van me wilt, zal
ik maar zoo weggaan."
„We zijn nog buiten de stad en dt
poort is gesloten", waarschuwde An
tonis. Maar de ander zei dat hij wei
zou weten binnen te komen. Hij ging
naar boven. Antonis volgde hem met
de lantaarn en hielp hem den wal op.
Hij wilde hem met het licht voorgaan
om hem tot aan de poort te brengen,
maar de koopman weerde dit af. Het
rosse lantaarnlicht bescheen zijn ge-
tcht. Nog even keek de man om ei
grinnikte. In den donkeren nacn, op
de buitenkade verdween hij uit het
licht, onhoorbaar over de sneeuw.
Nu eerst ademde Antonis bevrijd op.
Hij was er voor heel zijn leven va.
overtuigd, dat hij dien nacnt de duivei
zelf had gevaren, maar dat hij hem
door de kracht van het Kerstkind zijn
handpenning had teruggegeven.
met stagnatie in de aanvoer worden
gerekend, De huidige voorraad is bij
zuinig gebruik nog slechts tot eind
januari toereikend.
LANDBOUW JONGEREN
GEMEENSCHAP.
Ontspanningsavond van het district
Oost-Z.-Vlaanderen.
Donderdagavond werd door de
Ojs'-Zeeuwsch-Vlaamsche Plattelands-
Jongeren in „Het Centrum", een ont
spanningsavond gegeven. Ondanks het
koude weer was de zaal goed bezet.
Na opening door mtj. Jo Dieleman
volgden een serie declamaties doot
mej. Janna Dees (o.a. In de stilte van
het slaapvertrek" van Alice Nahon.)
Vervolgens werd door de afd. Kloo»
terzande een tooneelstuk opgevoeia
getiteld: „Ook de boer deed zijn
plicht". Deze twee-acter met vry dra
matischen inslag, die een realistisch
beeld gaf van het boerenleven in d.
bezettingsjaren, wist de heele zaal tt
boeien. Het stuk is geschreven dooi
ieden der afd. Kloosterzande. De dia
logen zijn in Hulstersch dialect.
Daarna trad het gereorganiseerd,
LJ G.-Orkest, beslaande uit piano, 2
accordeons, banjo en 2 guitaren vooi
het voetlicht en brachten verschiHeridt
nummertjes ten gehoore, o.a. „Hom.
on the Ranch" en „De Betuwe.'
Hierna declameerde dhr. P. de Regt
„De Reuzendocnter."
Na de pauze werden door de afd.
Axel der LJ.G. en Z.P.M opgevoero
het stuk „De schakers." Deze kluch,
berust op een misverstand tusscnei
een aanstaande schoonvader en diens
schoonzoon. Dan was er nog decla
matie, verzorgd door mej. Nel vai
Hoeve en een korte speecn door m j
Lena Wumes: „Een st<>ot in de goed,
richting." Het slotwoord werd gespro
ken door dhr. W. D.kker, voorz. dei
Axelsche L.J.G.
De Bond van Plattelandsvrouwe
vierde Dinsdag in sameiiwerkii g mt
de Z.P.M. haar eerste Kerstmidüag.
De bovenzaal van „Het Centrum"
was voor deze gelegenheid smaakvo
en toepasselijk versierd en zelfs di
kerstboom ontbrak niet.
De middag werd gevuld door zan*
door de Z.P.M. en voord, acht door dt
I dames Buma, de Vries en van Hoevt.
In de pauze werd een verloting ge
organiseerd, met o.a. een taart als prijs.
Verder werden de totkomsipianne,
besproken, terwijl werd besloten om
tleedingstukken, dte uit Amerika waren
•ntvangen, aan het armoestuur aan te
bieden.
Zang door het Z.P.M.-koortje be
sloot deze gezellige miauag.
Wij hopen dat deze Bond door eet
krachtige groei in slaat zal zijn haa
ifden de geestelijke ontwikkeling ei
ontspanning te geven, die zij wensche,
en ook naar buiten uit in staat zal zij
oij te dragen tot de opbouw van ons
Vaderland.
PLAATSELIJK NIEUWS
De directie van de gasfabriek deelt
ons m"flP, dat de kans bestaat, dat
uit mogüijke lekken in ie straatleiding,
tengevolge van de vorst, gas eei
uitweg zoekt naar de woningen.
Wanneer men gas ruikt, gelieve mer
dit onmiddellijk aan de gasfabriek te
melden,
Ten slotte deelde men ons mede,
dat door de kolenstaking in Amerika
een toewijzing voor 300 tön kolen Is
ingehouden.
Verder moet ook dop? de vont nog
CHR. NATIONALE VEREENIGING
„NEDtRLANü EN ORANJE."
Film-avond
.Sprookjesachtig Indië.'
In de Chr. Bewaarschool, die vrij
goed bezet was, werd Donderdagavond
een kleurenfilm met bovengenoemde^
titel vertoond.
Dhr. R. Adolf, oud-inspecteur vat
net onderwijs in Ned. Indië, hield
eerst een korte inleiding over dit on-
Jerwerp. Hij bleek alras een causeu,
van uitnemende hoedanigheid te zijn
En aangezien hij ook voor de nuo
dige komische noten zorgde, wist hij
Je heele zaal te boeien.
Zoo maakten we dan met het s s
„Johan van Oldenbarnevelt" (19 00b
.on) de reis naar Indië via de bekena.
tusschenha«ens.
V rtoond werden opnamen va
Sumatra, Java en Bilt.
Er was zeker niemand, die niet
werd geboeid door de treffende opna
men uit het schoone Insulinde. We
noemen hier de rijst-, koffie- en thee
cultuur, het imponeerende natuur
'Pnamen, de grootsche weelde dei
fljra, de schitterende representatievt
zebouwen, moderne auto-wegen, enz.
Ook de fraaie tempels, waarbij het
tecoratieve element zoo'n voorname
o! speelt, hadden de volle belang
stelling, alsmede opnamen betrtffende
zeden en gewoonten in ind
Bijzonder indrukwekkend waren de
jpnamen van het wereldberoemd
eiland Bali (tempels en dansen.)
Een kaart gat sheds duide.ij* dt
plaats, waar wij ons bevonden c. d,
deskundige toelichting van dm. tuu
Adolf deed de reet»
De geslaagde a, d
en gesloten doc:;üpdff
vereen., dhr. SmieiJ'
Deze week ld.
hoven bij het Insti||eur,
voor Coupeuse,
Cappon te Axel M//y
Mtyer te Terneuzei!
GEVONDEN v|
Een paar damesh|er),
A van Driel, Willij
Een paardendeken,
Oosterstraat 20.
PREDIKBEURT
Ned. Herv. Keii ure
Dhr. Wijsman, van jm.
2.30 ure D>. Krom
G-rtf. Kerk. d8.
Post en nam. 2 30 g
Geref. Kerk. (Dj, 1)
Voorm. 10 ure en Os.
C"uvée.
Geref. Gem. Voum.
2 30 ure Leeskerk,
Woensdag 25 Decifag).
Ned. Herv. Ken ure
Ds. Sickesz, van hm.
5 ure Dr. Cazerai|en,
Kerstzangdienst.
Geref. Kerk. Vüs.
Zemel en nam. 2.3£|
Geref. Kerk. (Dili),
Voorm. 10 ure en Os.
Couvée.
Geref. Gem. Vo^30
en 6 ure Siud. Wa
terdam.
OVERS)"
R|
Vrijdag j.l. werdmie
een raadsvergadering
ieden waren aanw e-
■ting door den m is
eerste punt de straalde
aeurt. In de wijn ue
waar nog geen sti as
aangebracht werd din-
Jen een verzoek )e
,ver te gaan. H rd
goedgekeurd, waarden
je belangticbbendeiel
n de kosten zullen foa
kwam de begiootmrt.
Je post voor wegiu
n erbij te laag te zijtr-
rand met ae verlet
itjwielpad Oversiag-M
verschillende andere -en
>taan nog op het ptrd
Joor de voorzitter dejn,
waarna de vergadert
In deze gemeentere
weken een biljartpiif
De prijskamp isnteitir
worat man tegen
ten slotte 1 winnaaife
gemeente aan te
worden er tijdens
sertewedstrijden gesfl,
>erie welke tot nu t«t
werd behaald bedraal
Zooals reeds
kend gemaakt bestoi
nieuwe weg aan te
gemeenten Zuiddorgj
wuke tot het tieigiï
worden doorgetroktl
Joor de provincie wj
-al voonoopig nielj
worden overgegaan
voor de gemeenten i
polders te huog moj
raamd en zij hierin
stemmen.
Voor het tijd1
1946 tot en met 1 F
dunnen 535 en
aangewezen voor Al
2 iner petroleum.
o-
EEN EI VOOI
Op 19 December
leeftijdsgroepen een
worden bekend gemat
Dinsdag zijn
Kcistposi vuur N.üs
'rfirt-n van ScnipUut
(rukken.
De Haagsche re
militairen gearresteerd
worden verdacnt va
«.route schaal va.r
an Uel Kun. Ned
iki depot van net 1 -i?
Zwarten Wfg t$ 0|R I -f
J
nil
va
r I'
j
ii
11.
i
1
I
