AXELSCHE COURANT
V.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
ZEE UW SC H-V LAANDEREN.
aarom Zuid-Afrika onze belang
stelling verdient.
Josip Broz Tito.
61e JAARQANQ. No. 6
Verschijnt elke Woensdag en Zaterdag. ZATERDAG 19 OCTOBER 1946.
Frankeering bij Abonnement Axel.
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK AXEL
Adres Redactie en Administratie:
Markt 12 AXEL
Hoofdredactie:
T. C. VINK - van VESSEM
V
Het is opvallend hoe weinig men
er het algemeen in Nederland afweet
n de toestanden in Zuid-Afrika,
danks het feit, dat instellingen ais
Nederlandsch-Zuid-Afiikaansche
Ireeniging, die haar hoofdzetel in
nsterdam heeft, en het eerst onlangs
gerichte Afnka-mstituut te Rottei-
m hun uiterste best doen om de
teresse voor dit land in breede
jen weer op te wekken.
De historische ontwik
keling van de Unie.
Nederlands contact met Zuid-Afrika
teert al van 1652, toen drie schepen
n de Oosi-lndi&cne Compagnie naar
zuidpunt van Afrika stevenden en
kele honderden Nederlanders onder
,üing van Jan van Riebeeck de
lapkolonie stichtten. De Nederlan-
rs bleken goede kolonisten en on-
nks vele moeilijkheden met de
tieemsche bevolking bleef de Kaap-
lome meer dan twee eeuwen lang
Nederlandsche handen. Er ontstond
n een groote blanke nederzetting,
Zuid-Afnkaansche Boeren, die van
ua-Afnka een landbouw- en veeteelt-
ïd maakten. Op den duur echter
roorzaakien de te groote verschillen
sschen de blanke en inheemsche
volking co. fl.cien. De Kaffers moes-
1 veel gebied aisiaan, maar ondanks
t konden de Boeren een economische
eenstorling niet vermijden. Op 11
ni 1795 werd Zuiü-Atnka door de
iiten oezet. Ook onder Engelsch
heer bleef het aantal kolonisten, dat
lllandsch sprak, nog zetr groot,
oral ook omdat onder de Boeren
zinnen met twaalf en meer kinderen
en uitzondering waren. In 1801
>ot Napoleon vrede met Engeland
der voorwaarde, dat dn laatste alle
zittingen, met uitzondering van Cey-
3 zou teruggeven. Zoo wapperde
1803 de Nederlandsche driekleur
:er boven Kaapstadmaar het
idcrlandsche bewind duurde slechts
I 1806, toen de Engelscnen wcderom
oorlog met Frank.ijk geraakten en
it een groote vloot opnieuw de
lap veroverden. Tijdens hun bewind
iven de Boeren mokken ea omstreeks
36 begon de Groote Trek, die de
enting van de Onafhankelijke Boe-
&-rcpublieken Transvaal en Oranje-
ijstaat tengevolge zou neboen. Nog
teds worut „Dingaansdag" ter het~
nertng aan 16 December 1838, toen
Zoeloekoning üingaan door de
teren werd verslagen, als een natio-
le feestdag gevierd.
Omstreeks 1880 werd er goud en
amant in den bodem gevonden. Dit
zorgde Zuid-Afrika een magnetische
nirekkingakraent en velen beproefden
hun geluk. Cecil Raodes, een jong
igeisctiman, wist uit goud en dia-
inttn een groot fortuin te maken,
tt hem veel invloed bezorgde. Wel-
a werd hij dan ook eerste minister
de Kaapkolonie. Hij wenschte de
reeniging van de Engelsche Kaap
Natal met de Holiandsche Repu-
eken. Zij.r onverzoenlijke tegenstan
r was Paul Kiuger, President van
knsvaal. Dit was de aanleiding tot
iuwe onlusten tusschen de Boeren
de Britten, de bekende twee Boe-
hoorlogen, met als hoofdtegen-
inders Paul Kruger en Cecil Rhodes,
ize ongelijke strijd, die door de
teren met zooveel heldhaftigheid
ird gevoerd onder aanvoering van
innen ais de Wet, Botha, Hertzog,
ubert en Smuts, zal velen nog wel
de herinnering zijn gebleven.
Later zijn Botha en Smuts echter
i mannen geweest, die alles in net
erk hebben gesteld om de vroegere
jandschap tusschen de Boeren en
Engelschen uit de wereld te hel
ii. Ook de Engelschen waren bereid
Ij mede te werken tot een goede
"standhouding en zoo ontstond op
I Mei 1910 de Unie van Zuid-Afrika,
een Engelsche Dominion met zelf
bestuur.
De Unie van 1914 tot 1945.
Gedurende de beide wereldoorlogen
heeft vooral Jan C. Smuts, die Botha
weldra opvolgde, bijzonder geijverd
voor een nauwe samenwerking met
Engeland. Zijn tegenstander in deze
was Hertzog, die meer onafhankelijk
heid voor oe Unie wenschte en zijn
oude grieven tegen de Bntschc be
zetters nog niet was vergeten. Doch
Smuts wist het pleit in zooverre te
winnen, dat de Unie zich in beide
wereldoorlogen aan Engelsche zijde
schaarde.
In het tijdvak tusschen de beide
wtreldoorlogtn in werd Hertzog ech
ter eerste minister voor een tijdvak
van 15 jaar. In 1935 kwamen Smuts
en Hertzog tot overeenstemming en
ontstond de Vereenigde Partij.
Doch de Duitscners wisten handig
de haat van de behoudende Boeren
tegen de Engelschen, Joden en negers
te txploiteeren en toen in 1939 de
oorlog uitbrak weigerden Hertzog en
zijn aanhangers partij voor Engeland
te kiezen. Smuts daarentegen stond op
een oorlogsverklaring tegen Duitsch-
land en zoo spleet ae Vereenigde
Partij uiteen. Maar wederom wisi
Smuts in de verkiezingen uiteindelijk
de meerderheid te behalen en ook
tijdens den tweeden weteldoorlog weru
Smuts tot eerste minister gekozen
Ondanks zijn aanvankelijk geringe
meerderheid van stemmen heelt Smuts
door taaie volharding een wonder
weten te bewerkstelligende sympa
thieën voor de As-mogenuneQeu wer
den langzamerhand den kop ingedrukt
en de Zuidafnkaansche troepen in
dienst van het geallieerde leger be
haalden triomfen in Ethiopië en in
Lybië 1
Industrieele ontwikkeling.
Sedert het begin van den vorigen
wereldoorlog is ae industrie van Zuid-
Afrika geleiaeitjk tot ontwikkeling ge'
komen. Tot 1914 dreef het econo
mische leven van de Unie hoofdzake
lijk op zijn grooten njkdom aan goud
en diamant (resp. ongeveer 75 pet. en
15 pet. van de weieidpioducue) en in
de tweede plaats op den landbouw
en veeteelt, terwijl de handel en
scheepvaart hoofdzakelijk in handen
van buitenlanders waren.
Verscheidene redenen, zooals b.v.
het isolement dat de oorlog met zich
meebracht, de vrees voor uitputting
der mijnen, brachten de noodzaak
van een eigen industrie. De jongste
wereldoorlog heeft dit industrialisatie-
proces nog in hooge mate versneld.
Men spreekt zelfs van „de Afrikaansche
industrieele revolutie van de kaatste
tien jaar."
Het mijnbedrijf (goud, diamanten,
kolen, koper, ijzer e.d.) en de indu
strie (voedsel-, drank- en taoak-
industrie, metaal- en machine-industrie,
textielindustrie, huidenindustrie) zijn
vooral belangrijk voor den export, ter
wijl de landbouw (graan, maïs, riet
suiker enz.) en de veeteelt (schapen-
vleeesch en zuivelproducten) hoofd
zakelijk voor de interne economie
worden gebruikt. Wol daarentegen
worat ook op ruime schaal geëxpor
teerd, vooral naar Engeland en Brazilië.
Verder is er veel wijnbouw in de
Kaap. Voor den oorlog leverde Trans
vaal 50 pet. van de totale netto
productie; de Kaap 30 pet., Natal 17
pet. en de Oranje Vrijstraat de rest.
Nederland heeft na den oorlog een
veel belangrijker handelspositie ten
opzichte van de Unie ingenomen, voor
al ais importeur (hoofdzakelijk noog-
waardige productengeneesmiddelen,
meststoffen en eiectnsche producten).
Grootte en bevolking.
De oppervlakte van de Unie beslaat
ongeveer één zesde van die der Ver
eenigde Staten. Uc vier staten van de
Unie zijn Transvaal, Oranje Vrijstaat,
Natal en de Kaapkolonie. De bevol
king bestaat uit blanken („witmense')
(Europeanen), z wat ten (Naturellen,
meestal Kaffers genoemd), kleurlingen
(.Cape coloured, enz.) en Aziaten
(&oehes). Het totale aantal bedraagt
ongeveer 10 millioen. Van de Euro
peanen zijn meer dan de helft Boeien,
het overige gedeelte is van Engelsche
en Fransche aikomsi. 5ü pet. spreekt
ae Afrikaansche taal, 85 pet. is twee
talig. Blank en niet blank hebben een
eigen levens-sfeer, die van hoogerhand
wordt gehandhaafd. Door de groote
fabrieksnijverheid aer laatste jaren zijn
de aroeiasvuorwaarden voor de zgn.
arme blanken" veel beter geworden.
Enkele groote steden zijnJohannes
burg, Kaapstad, Durban, Pretoria, Port
Elizabeth, Oost Londen, Bloemfontein.
De steden doen of Amertkaansch
(Johannesburg) of Indisch (Durban) aan.
Met beschavingspeil is vrij hoog zoo
oezit de Unie b.v- 5 univeisiteiten.
Het overgroote deel der bevolking is
Protestant.
Gezien het belang dat Zuid-Afrika
voor Nederland heeft en de verbon
denheid die tusscnen beide landen
bestaat, heeft de K.L M besloten een
iucntaienst op Z.-Afnka te gaan ex-
ploiteeren, waartoe, zooals bekend,
vorige week een eerste proefvlucht is
gemaakt.
Dat de K.L.M. ook voor den oorlog
het belang van deze verbinding ree<ia
inzag, bewijst het feit, dat zij in
December 1938 (met het eeuwteest
van Dmgaansuag) en in 1940, toen de
oorlog al was uitgebroken, al proef-
viucmen op Zuia-Afrika heeit onder
nomen en loen reeds ernstige plannen
voor een geregelde iuchtveibinding
had. De oorlog is een leelijke spel-
oreker geweest, maar wellicht kunnen
we volgend jaar dan eindelijk de
geregelde K L.M.-iijn op Zuid-Afrika
verwachten I
Josip Broz, de aankerogige jongen,
die in de smederij van zijn vader te
Zagreb aan het aambeeld stond, was
van één ding overtuigdhij zou zijn
leven niet verslijten met het beslaan
van paarden. De wereld lokte hem,
net senmerende, weelderige Belgrado,
hoofustad van het Servische Rijk. En
toen hem een baantje werd aangeboden
bij een ingenieursfirma aldaar, bedacht
de jonge Kroaat zich geen ogenblik.
Belgrado was de stad waar hij de
werelu leerde kennen, waar de pracht
en praal van het moderne Westen de
eenvoud en traditie van het oeroude
Oosten ontmoettenwaar sierlijke
dames, getooid met de laatste Parijse
snufjes, neeninppelden langs gebaarde
Joden en Tutken met fezzen, waar
chauffeurs van glanzende limousines
vloekend uithaalden voor de drijvers
der trage ossenkarren.
Hij leerde er kennen de haat yan al
wat Serviër was tegen de Oostenrijkers,
die ook zijn land, Kroatië, verdiukten.
Maar ook zag hij de blinde hoogmoed
en verwatenneid van de Servische
oificieren-clique, bij de Kroaten ver ten
achter in beschaving en ontwikkeling,
maar van eigen superioriteit en held
haftigheid overtuigd.
Eindelijk ontvlamde de haat en viel
de Oostenrijkse troonopvolger ten off
aan de kogel van een S.rvisch gym
nasiast. Oostenrijk tiep zijn zonen en
onderhorigen op. Ook Josip Broz
vertrok naar het front, zonder veel
animo en met het voornemen, zo spoe
dig mogelijk te deserteren. Hij kreeg
zijn kans en liep over naar de Rus
sische linies. De Czaristische oificieren
moeten een behoorlijke dosis mensen
kennis hebben gehad, want veiligheids
halve sloten zij den jongen smid uit
Zagreb op in een krijgsgevangenen
kamp.
Het keizerlijke Rusland zakte reeds
na twee jaren oorlogvoeren ineen
Voor Broz betekende dit de vrijheid.
Trotski had voor zijn Rode Leger vrij
willigers nodig en Broz gaf zich op.
Hij streed mee tegen de machten uit
het Westen, die het oude Rusland
wilden herstallen en toen hij éindelijk
de vaderlandse bodem weer betrad,
was het om te bemerken, dat de Kro
aten den Oostenrijksen meester hadden
verwisseld voor een Servischen. Want
in het koninkrijk der Serven, Kroaten
en Slovenen, dat nu Joego-Slavië heette,
waren het de krijgshaftige Serven, die
de baas speelden.
Broz keek de zaken eens aan en zag,
hoe de Servische politie met harde
hand de voorschriften van de regering
in Belgrado ten uitvoer bracht. Hij
wilde verbetering brengen in de toe
stand van arbeiders en middenstanders
en slaagde er in, de eerste metaalbe
werkersorganisatie te stichten. De
regering beschuldigde hem van com
munistische agitatie met steun van
Rusland, en na een schijnproces werd
hij veroordeeld tot vijf jaar dwang
arbeid.
Hij leerde de Servische concentratie
kampen kennen, en de toestanden al
daar verafschuwen. Eenmaal begon
hij een protest-hongerstaking met tien
lotgenotenniet dan nadat er zeven
verhongerd waren, lekte het schandaal
uit en kwam er enige verbetering.
Toen Broz eindelijk, eindelijk werd
vrijgelaten, hadden die vijf jaren hem
gemaakt tot een verbitterden vijand van
Servië en haar regeermethoden.
Het fascisme kwam op en tierde ook
op de Balkan welig. Josip Broz or
ganiseerde het verzet. Zijn loopbaan
als illegaal werker begon en in die tijd
kreeg hij de naam Tito, omtrent de
betekenis waarvan velerlei uitleggingen
worden gegeven. De strijd tegen het
fascisme werd acuut in Spanje en Tito
trok er als vrijwilliger heen. Hij kwam
er in aanraking met mannen uit alle
werelddelen en leerde vele talen, zodat
hij zich daarin thans nog vrij vlot kan
uitdrukken.
Maar Franco won en Tito keerde
naar zijn land terug. In Belgrado be
leefde hij de aanval der Duitse Stuka's
op de niets vermoedende stad. Toen
hij onder de puinhopen vandaan werd
gehaald, begreep hij, dat de zwaarste
strijd nü komen zou. En hij was paraat.
Oude contacten werden weer opgeno
men en binnen korten tijd was een
sterke verzetsorganisatie tegen Duitse
overheersing en Servische quislings in
het leven geroepen.
Tito's concurrent.
In de bergen van Servië streed nog
een andere partisaan, generaal Michai-
lowitsj, door dik en dun trouw aan
koning Peter, die in Londen rustig zijn
tijd afwachtte. Michailowitsj wilde de
Duitsers het land uit en de oude toe
stand terug hebben. Tito verkoos noch
Duitse, noch Sarvische dictatuur. Voor
deze twee mannen zou in een bevrijd
Servië geen plaats zijn en daarom be
streden zij elkaar even hard als de
Duitsers. Maar Michailowitsj speelde
zelfs met de Duitsers legen Tito onder
één hoedje en dat zou hem later den
kop kosten.
Toen het Derde Rijk ineenstortte,
waren het de Russen, die Servië binnen
rukten. Daarmee was Tito's toekomst
gemaakt en het lot van Michailowitsj
bezegeld.
Tito oriënteerde zich aanstonds op
de Russen. Van Londen, waar koning
Peter intrigeerde, verwachtte hij geen
heil. Hij werd voor zijn land, hij werd
voor de Europese politiek een staats
man met wien gerekend diende te
worden. Niet alleen dankt hij dit aan
Russische steun. Zijn persoonlijkheid
domineert. Hij gelijkt uiterlijk op
vallend op Hermann Göring, zelfs in
zijn voorliefde voor indrukwekkende
uniformen, maar nergens in de Balkan
staten vindt men een staatsman van
zijn formaat.
Zijn leven lang heeft deze revolu-
tionnair gevochten tegen de overmacht,
gebotst tegen biuut geweld. Hij heeft
het Westen leren wantrouwen en voelt
zich getrokken tot het Oosten, tot
Rusland. Zijn land zal er bovenop
moeten komen, grootscheepse hervor
mingen zullen plaats moeten vinden
en het patroon daarvoor weid reeds
SPECERIJEN
ZONDER BON.
Binnenkort zullen,
door een verbeterden
aanvoer, peper en
noolmuscaat zonder
bon verkrijgbaar zijn.
Het ligt in de bedoe
ling voor deze pro
ducten maximumprij
zen vast te stellen.
Hoewel het reeds in
het voornemen lag
binnenkort een bon
voor specerijen aan
te wijzen, is de aan
voer uit Indië thans
zoodanig dat binnen
afzienbaren tijd aan
de normale binnen-
landsche behoeften zal
kunnen worden vol
daan. De mogelijk
heid bestaat dat de
handel niet overal
tijdig bevoorraad zal
zijn, zoodat men hier
en daar eenigen tijd
zal moeten wachten
op de aflevering. Er
komt echter uit import
voldoende beschikbaar
om aan de algeheele
vraag te kunnen vol
doen.
A'DAM—BAT AV1A.
Met ingang van 15
October j.l. zijn enkele
wijzigingen in het
dienstschema van den
Amsterdam Batavia
luchtlijn aangebracht.
De uitreis is van 41/»
tot 4 dagen terugge
bracht. Het vertrek is
van Zaterdag naar
Zondag verschoven.
De vliegtuigen vertrek
ken nu op Dinsdag,
Dondeidag, Vrijdag en
Zondag, van Schiphol
en uit Batavia.
De aankomst van de
Indië-vliegtuigen op
Schiphol is vastgesteld
op Zondag, Maandag,
Dinsdag en Vrijdag.
Eveneens werd een
begin gemaakt met het
gebruik van z.g. „slip
crews", d.w.z. dat de
bemanning met één
vliegtuig tot Karachi
vliegt, daar overblijft,
om dan met het vol
gende toestel de reis
voort te zetten. Deze
maatregel is getroffen
om te groote ver
moeidheid der beman
ning te voorkomen.
DE VLOEK VAN
PEKING.
Claud Bar, de eenige
zoon van wijlen Henry
Bar, Fransch bankier
en millionnair, is te
Vancouver aangeko
men om de schat ter
waarde van 500.000
dollar, die zijn vader
in April uit Sjanghai
verscheepte, op te
eischen.
Volgens sommige
menschen rust er een
vloek op deze schat,
die o m. tien agaten
bekers uit het paleis
te Peking omvat, voor
ieder die haar uit
China weghaalt. Henry
Bar, viel in April tij
dens een storm op den
Stillen Oceaan over
boord, toen hij zich
met zijn schat op weg
naar Vancouver be
vond. Sindsdien staat
de schat onder staats*,
baheer.
Abonnement»-
pril»
Losse nummer» 5 ct.
Kwartaal
abonnement
AXEL binnen de kom
il. 1.25
Alle andere plaat«en
fl. 1.55
C Advertentleprtji
7 ct per m.m.
Ingezonden
Mededeelingen
15 ct per m.m.
Kleine Advertentiên
(maximum S regels)
1 S regels 62 ct.
iedere regel meer
12 ct. extra
dienstaanbiedingen
52 ct.
