AXELSCHE COURANT
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
ZEEUWSCH-VLAAND EREN.
Een verdorven volk.
Water zij uw vriend.
VICTORIE-DAG.
No. 67
ZATERDAG 12 MEI 1945
59e JAARGANG
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK AXEL
Adres Redactie en Administratie:
Markt 12 AXEL
Hoofdredactie:
T. C. VINK - van VESSEM
V J
LIEFDADIGHEIDSVOETBAL.
De voetbalvereeniging Axel heeft al
meermalen zich van haar heste zijde
doen kennen, wanneer het een lief
dadig doel betrof.
Tnans zal zij ook niet achter blijven,
nu het hulp aan onze landgenooten
boven de rivieren betreft, be „oude
garde" van Axel komt Zaterdagavond
op het voetbalterrein alhier in actie
voor een vreedzame strijd. Er zal
voorts muziek zijn en attractie's. We
willen dan ook ieder aansporen om
een kijkje te gaan nemen't zal de
moeite waard zijn en wat meer zegt,
de veteranen zuilen daar in 't zweet
huns aanschijns hun beste krachten
geven voor een goed doel: „Zuid
nelpt Noord".
INltU WiSBHKlCHTtN.
Predikbeurten.
Nederl. Herv. Kerk. 10 uur Ds
Van Oeveren, 2.30 uur Ds. Saraber.
Geref. Kerk. i0 uur Ds. D. Zemel,
2.3U uur Ds. j. S. Post.
Ueret. Gem. iu uur Leeskerk, 2.30
uur Leeskerk.
Hoe tieibte.ien wij de L>wino>
craiibCiie Bestuursvorm n.
Abonnementi-
priji,
Lone nummen S cl.
Kwartaal
abonnement
AXEL binnen de kom
<1. 1.25
Alle andere plaatien
il. 1.55
Advertentieprijs
7 ct per m.m.
Ingezonden
Mededeellngen
15 ct per m.m.
Kleine Advertentlön
(maximum 8 regels).
1 5 regels 62 ct.
Iedere regel meer
12 ct. extra
dienstaanbiedingen
52 ct
Meermalen drong zich in de laatste dagen
de vraag aan ons op„Past het ons eigen
lijk, om thans feest te vieren Enkelen
zouden hierop direct ten antwoord geven
Neen, de oorlog heeft van velen te groote
offers geëischi, te velen zijn in diepen rouw
over het verlies van hun dierbaren, te velen
verkeeren nog in onzekerheid over het lot
hunner geliefden. Doch, wie de feestvreug
de in zijn naaste omgeving heeft gezien, en
door de radio de alles overhee'schende
vreugdeklanken tot zich heeft hooren komen
die heeft zichzelf wel moeten bekennen, dat
hier geen keuze mogelijk was De emotie,
die het bericht van de onvoorwaardelijke
overgave van Duitschland heeft verwekt, was
te overweldigend, dan dat we dit maarzoo
over ons konden laten heengaan. De overgang
was te groot, nier was van geen wikken of
wegen sprake. De drang om zijn vreugde op
ondubbelzinnige wijze tot uiting 'e brengen
was algemeen Het was feest zonder eenige
voorbereiding Na de spontane betoogingen
van Vrijdag en Zaterdagavond werd Maan
dagavond een vergadering bijeen geroepen,
om voor het verder verloop een en ander
te regelen en het resultaat was verbluffend.
In éen dag werd thans gewrocht, waar in
gewone omstandigheden weken voornoodig
zijn. Woensdagavond trok door onze straten
een optocht, die ieders bewondering afdwong.
Alles wat hierin voorkwam was als 't ware
geschapen uit hetgeen onbewust in onze
verbeelding had geleetd. Alle energie, scheen
als met één slag herwonnen. Het „Eendracht
maakt Macht" had wonderen verricht. Een
door de padvinders gehouden collecte bracht
ruim f 1800, - op en Woensdagmorgen
weiden de feestelijkheden ingezet met een
rondgang der padvinders door de stad, voor
afgegaan door tamboers, ruiters en z herauten
te paard, die met een proclamatie de dag
inluidden. Achter de padvinders volgden
nog een 30-tal ruiters en amazones. Op de
molen van dhr Misseghers werd, de traditie
getrouw, koraalmuziek ten gehoore gebracht.
Maar bij alle vreugde gingen onze gedachten
ook uit naar hen, die dezen dag niet meer
mochten beleven, naar de velen die hebben
geleden en naar hen, die thans nog lijden.
Om half tien vond een korte plechtigheid
plaats bij het graf van den Poolsche soldaat
in wien de Axelaars alle Polen eeren, die
voor onze bevrijding het leven lieten. Door
den voorzitter der feestcommissie werd een
korte herdenkingsrede uitgesproken, die wij
in een volgend no. zullen opnemen, en een
krans neergelegd, terwijl de plechtigheid door
tromgeroffel op omfloerste trommels werd
voorafgegaan en besloten. Velen woonden
deze plechtigheid bij. Alle schoolkinderen
defileerden onder geleide van hunne onder
wijzers langs het graf en ook vele ouderen
volgden. Deze vrijheidsheld rust thans nog
op de plaats waar zijn jonge leven eindigde
doch eerlang zal hij een eereplaats innemen
in onze gemeente en een gedenkteeken wor
den opgericht, om het wapenfeit der Polen
aan de vergetelheid te ontrukken. Een da
meskoortje bracht het Poolsche volkslied
ten gehoore. Hierna werd in alle kerken
den Allerhoogste dank gebracht voor de be
vrijding, nadat ook reeds Zondag in alle
kerken een dankstond was gehouden. Na
deze wijdingsure begaf de jeugd zich naar de
Markt, waar de poppenkast zou worden ver
toond. Behalve Jan Klaassen en Cathrijn en
den veldwachter, ditmaal voorstellende de
„wachtmeester Koole", traden nog een paar
op dat gebied tot nu toe onbekende figuren
op, nJ. de gehate N.S.B.'er Pieterse en zijn
dochter Meta. Tot groote hilariteit van de
toeschouwers werden de „roemrijke daden"
van dat tweetal herdacht. Inmiddels was
het tijd geworden om den inwendigen mens
te versterken. De tractatie van de school
kinderen die bestond uit bolessen en broodjes
liet zich goed smaken. Na den middag
stond allereerst op het programma „Water
feest op het Kreekje", het fraaie zomerweer
leende zich hiervoor uitstekend. Voorafgegaan
door de beide muziekvereenigingen, verliet
een bruiloftstoet het stadhuis in de richting
van de Kreek. Hier stapten bruid en bruide-.
gom in een boot en werd naar een vlot
gevaren. Alle gasten volgden. De feestvreug
de eindigde echter met een ruzie, waarbij
tenslotte allen gekleed en wel te water ge
raakten, en onder groot gejuich van het pu
bliek druipnat aan wal stapten. Het vol
gend no. stelde de capitulatie van duitsch
land voor. Toen geall. generaals het vlot
naderden namen Hitler, Coring, Qöbbelsen
Dönitz, die een oogenblik tevoren nog het
„Duitschland über alles" hadden uitgebruld,
ijlings de vlucht.
Vervolgens werden op het Bylocqueplein
volks- en kinderspelen gehouden. Gedurende
bijna 3 uur trok dit nummer veler belang
stelling. De commissie was erin geslaagd,
om voor de kleinen eenige aardige prijzen
beschikbaar te stellen, terwijl de hier aan
wezige geallieerde militairen voor de grooten
si.-areiten als prijs hadden beschikbaar
gesteld.
Nadat reeds den avond tevoren een licht-
stoet was rondgegaan, waarin de hoofdgroep
werd gevormd door de feestcommissie in
gekleed costuum, met hoogen hoed, onde
parapluie's, waaraan lampions gehangen
zou thans een optocht bij daglicht het
hoogtepunt van den dag worden.
Om halfzacht begon aan den Kinderdijk
de opstelling. De deelname bestond uit 14
wagens en 14 groepen, benevens enkele
individueelen.
De stoet werd geopend door twee dames
te paard, gevolgd door muziek.
Het zou ons te ver voeren om van elk
dezer een beschrijving te geven, doch elk
nummer was het bekijken ten volle waard.
Van de wagens verdienen speciale vermel
ding „De Saboteurs", uitbeeldende, hoe velen
door voorgewende ziekten aan deportatie
naar Duitschland waren ontkomen.
De glorierijke uittocht der Moffen en De
weg Terug, Hitler, Coring en Göbbels, met
opgeheven handen, had natuurlijk de volle
sympathie.
Uit artistiek oogpunt trok Het Nederland-
sche Rijk de aandacht. Drie dames, voor
stellende Nederland, Oost- en West-lndië,
voorafgegaan door een matroos met de vlag.
waren vereend onder het Nederlandsche
Wapen met Oranjelinten. Het wapen werd
eveneens gedragen door een matroos,- in
het wit;
De Volkssturm en een groep Vluchtelingen
dtden het publiek gieren van lachen.
Nadat de stoet was ontbonden en de
prijzen waren uitgereikt, bewoog een groote
menigte zich nog uren lang zingend en
hossend door de straten en ook in eenige
café's werd van de gelegenheid tot dansen
druk gebruik gemaakt.
Onze fraaie stadh"is straalde in een zee
van licht, eenige straten waren versierd en
eta ages of woonhuizen geïllumineerd. Tot
slot werd op het parkeerterrein een vreugde
vuur ontstoken Hierv tor was langs de hui
zen a'le verduisteringsmateriaal opgehaald.
Dit had afgedaan en als we den hemel ver
licht zien door talrijke zoeklichten baart ons
dit geen angst meer. De optocht heeft ons
getoond dat Axel gelouterd en gestaald uit
den strijd is gestreden. De vaste wil, om in
algeheele samenwerking den wederopbouw
tot stand te brengen, werd prachtig vertolkt
door den wagen der vereenigde bouwvak
arbeiders„Geeft ons materiaal en uw ver
trouwen, en wij zullen voor u bouwen", zij
niet alleen hun leuze, maar van ons allen.
Ook is, ondanks alle verwoesting en
ellende, onze zin voor schoonheid en humor
niet verloren gegaan. Na deze dagen van
ontspanning gaan wij met vernieuwden moed
en vertrouwen de toekomst tegemoet.
(Dr. M. VAN 13LANKENSTEIN).
Het Engelsche publiek is heel diep onder den
indruk van de ontdekkingen, in eenige der con
centratiekampen gedaan. Het is dan ook aller
afgrijselijkst, hetgeen ons in woord en beeld ter
kennis is gebracht. De Engelschen hebben ech
ter nog niet eens het gruwelijkste gehoord en
gezien. De Engelsche bladen en ook de B.B.C.
in haar Engelsche uitzendingen, hebben eenige
perken in acht genomen. De wereld moet ech
ter ten volle weten hoe vreeselijk, hoe af
zichtelijk, hoe hyper-sadistisch de Duitschers
in tal van kampen hebben huis gehouden. Er
ger dan de ergste lijfelijke wreedheden was de
perversie, waarmede beschaafde menschen tot
afstomping en verdierlijking zijn gebracht, tot
zij zich wentelden in het vuil van hun buik
ziekten, en kannibalisme in hun midden uitbrak.
Men moet de afbeeldingen, hoe levenden on
verschillig tusschen de dooden liggen, van hen
nauwelijks te onderscheiden, gezien hebben om
iets van het lijden te kunnen bevroeden, dat
menschen zoover heeft gebracht. Wij moeten
het toejuichen, dat Duitsche burgers in groote
getale door de kampen zijn rondgeleid, det zij,
om zoo te zeggen, met hun neus gewreven zijn
door hetgeen in hun naam en onder hun ver
antwoordelijkheid was aangericht. Zeker, ve
len vielen flauw, velen werden er onpasselijk
bij. Maar voor dat werk heeft men dan ook
zijn „menschen Dat moeten er toch vele
honderdduizenden zijn geweest. Want tusschen
de Noordzee en de Wolga zijn talrijke mil-
lioenen, misschien eenige tientallen millioenen
slachtoffers vermoord of op deze verdorven
wijze doodgekweld. Nooit ontbraken de lieden,
die behagen vonden in dat werk. Alle Duitsche
generaals strekten er hun bescherming over uit,
Duitsche dokters hielpen mede, wat er ook
maar van hen werd verlangd. Want in
Duitschland moet alles met pretentie van we
tenschappelijkheid gebeuren. Deze voorvechters
der menschenliefde gebruikten voor hun proe
ven, waarvan dood, verminking of afschuwe
lijke en ongeneeslijke ziekte het gevolg was,
menschelijke proefdieren. Zij bevorderden de
verspreiding van infectieziekten. En hebben de
veldgeestelijken, om van de geestelijken in de
buurt der kampen maar te zwijgen, van dit
alles niets gemerkt? Er is geen groep van
Duitschers, die zich aan de verentwoordelijk
heid hiervoor kan onttrekken, behalve van de
slachtoffers.
Zoodra de Duitschers, met hun neus erop
gedrukt, niet meer zeggen konden: „Es ist nicht
wahr zijn zij gaan betuigen? „Wij hebben het
niet geweten! Maar waren er dan in Duitsch
land geen verhalen in omloop over de con
centratiekampen, en was het dreigen ermee niet
voldoende, om haast iederen Duitscher klein
te krijgen?
Er moet een ziek element zijn, in het bij
zonder kenmerkend voor het Duitsche gemoed.
Anders is dit alles niet te verklaren.
Maar nu is het dan tot het Engelsche en het
Amerikaansche volk doorgedrongen, dat er
ondenkbaar verschrikkelijke dingen gebeurd
zijn. Engelsche parlementsleden zijn het met
eigen oogen gaan zien, om er tot de hunnen
van te kunnen getuigen. Amerikaansche Con
gresleden zijn onderweg. Clara Luce, de vrouw
van den eigenaar van Life en andere uitermate
belangrijke tijdschriften, zij, die als isolationis
tisch Congreslid tot de taaist voortbestaande
gevaren in de Amerikaansche gemeenschap
heeft behoord, is er al geweest en dat is de
laatste stoot geweest tot haar definitieve be-
keering._ „In twintig jaar had ons dat kunnen
dreigen", heeft zij nu gezegd. Buchenwalde,
Belsen, Dachau, enz. enz. zullen misschien
meer voor het tot stand komen van een ge
meenschap der volken doen, dan alle rede
voeringen van San Francisco bij elkaar.
Er worden nu documentaire films gemaakt.
Men zal de Duitschers later moeten dwingen
die, tot den laatsten man en de laatste vrouw,
te zien. Het kan ze misschien genezen van hun
onverschilligheid voor hetgeen er in hun naam
gedaan wordt, zoolang de bedrijvers maar buit
uit andere landen naar Duitschland brengen,
De capitulatie is Dinsdag te Berlijn gera
tificeerd. Sevs Inquari is gearresteerd,
evenals Mussert, Max Blokzijl, Woudenberg
en Van Genechten. Feldmeyer is gedood.
Üver Rost van Tonningen is nog niets be
Göring is met zijn vrouw en kind gevangen
gsnomen. Hij was door Hitier gevangen ge
zet en ter dood veroordeeld, maar wist met
behulp van zijn lijfwacht te ontsnappen. Ook
Kesselring is gevangen. De bezetting van
Duinkerken heeft de vesting eergisteren aan
de geallieerden overgedragen. In Noor
wegen zijn Oslo, Bergen en Stavanger door
geall. troepen bezet, terwijl Narvik en Trond-
heim door patriotten zijn bezet. ln Kopen
hagen is een Britsch vlooteskader aange
komen dat geestdriftig door de bevolking
werd ontvangen. Ue rest der duitsche
bovenwatervioot, waaronder de zware krui
sers Prinz Eugen en Nürnberg, is door de
Britten over genomen. in Tsjecho-Slo-
wakije wordt nog gevochten. Franck en
Henlein vluchten bij de nadering van de
Russen uit Praag en lieten zich door de
Amerikanen arresteeren. Tot op heden
hebben zich 9 duitsche duikbooten voor
overgave gemeld. üoerabaija is zwaar
gebombardeerd door Liberators. Quisling
heeft zich bij de Noorsche politie gemeld.
De Burgemeesters P. J. Oud, Rotterdam
en de Monchy, Den Haag, hebben hun ambt
weer aanvaardt.
Het zal velen eenige verwondering baren,
te vernemen, dat de zoo natuurlijke bewegings
vorm van het zwemmen kan bijdragen tot het
versterken van goede eigenschappen voor
jong en oud, dus mede kan helpen, de jeugd
en dikwijls ook de volwassenen te vormen tot
practische, flinke, moreel hoogstaande men
schen in deze samenleving.
Het zelfvertrouwen, een eigenschap, welke
elk mensch in hooge mate dient te bezitten,
wordt in het bijzonder door het leeren zwem
men, het springen en het opduiken van de pop
(bij reddend zwemmen) bevorderd.
Ongetwijfeld zullen ook de wilskracht, het
doorzettingsvermogen en meer dergelijke eigen
schappen door het zwemmen bij jong en oud
worden versterkt.
Zwemt men in groepen of clubjes bij elkaar,
dan zal zeer zeker het saamhoorigheidsgevoel
versterkt worden.
Kinderen en volwassenen uit verschillende
milieus vertoeven hier tesamen, spreken met
elkaar, bekampen elkaar, stoeien en maken
plezier. Ongetwijfeld zal men elkander ook
beter leeren begrijpen en elkander helpen waar
dat noodig is.
Het zal den lezer overduidelijk zijn, dat
zwemmen niet overbodig, doch dringend nood
zakelijk is.
ED. M.
(Een voordracht gehouden voor „Herrijzend
Nederland").
Het onderwerp, dat ik met U wil behandelen,
is van uiterste principieele aard, het is veel
omstreden, het is ook vertroebeld door vele
misverstanden. U hebt het al begrepen: ik be
doel de kwestie van het herstel der gemeente
raden.
Laat men vooral critisch blijven tegenover
een noodmaatregel en reikhalzend uitzien naar
de tijd, dat onze NORMALE instellingen weer
zullen werken.
Ik zal trachten, duidelijk uiteen te zetten,
waarom DEZE oplossing op DIT oogenblik
volgens de Regeering nog de minst onbevredi
gende is. Wat ik van U vraag, is een onbe
vangen wil tot begrijpen, een zeker vertrouwen
in de goed-vaderlandsche en goed-democra-
tische bèdoelingen der overheid. Wie meent,
dat de regeering toch te kwader trouw is, en
toch de democratie om zeep wil helpen hem
heb ik niets te zeggen.
Laat mij eerst iets vertellen uit de voorge
schiedenis. Het Zuiden kwam vrij, en niemand
verwachtte iets anders, dan dat, ook in de
rest van het land, de Moffen weldra, zouden
zijn weggezwaveld.
Met het oog op de spoedige bevrijding van
ons geheele gebied, trof de vorige regeering
een voorziening, die hierop neerkwam, dat de
oude raden en staten herleefden, terwijl alleen
de besmette of gestorven leden werden ver
vangen door jonge krachten, vooral uit ver
nieuwingsbeweging en illegaliteit.
Inmiddels verstreken de maanden, terwijl de
zaak in het bevrijde gebied toch wel begon te
dringen.
De Gemeenten moeten weer aan het werk,
tal van voorzieningen moeten worden ver
wezenlijkt. Willen Burgemeester en wethouders
behoorlijk werken, dan hebben ze echter een
vertegenwoordigend orgaan noodig, een raad,
die geacht kan worden, de burgerij te vertegen
woordigen.
Hoe kon nu zulk een raad worden samenge
steld. Er zijn er onder ons, die onmiddellijke
verkiezingen willen. Er zijn er ook, die willen
vasthouden aan de grondgedachte van het
Koninklijk Besluit van September, en dus de
oude raden terug willen, zij het met aanvulling.
Ik zal li zeggen, waarom de Regeering deze
beide oplossingen verworpen heeft, ondanks
het vele, dat er ongetwijfeld voor te zeggen
valt.
De regeering is tegenstander van onmiddellijke
Verkiezingen.
Waarom?
Wij zouden het ons gemakkelijk kunnen ma
ken, en de technische bezwaren breed uitmeten.
Onze gemeentelijke administratie is volkomen
in de war. Verkiezingen vragen een behoorlijk
kloppende kortotheek deze is niet aanwezig
en dusZoo zouden we kunnen rede
neeren. Maar de Regeering redeneert zoo niet.
Wanneer we principieel zouden meenen, dat
we gauw verkiezingen moeten hebben, dan zijn
de practische moeilijkheden er, om te worden
opgelost.
Daar zit de voornaamste moeilijkheid dus
niet. Bij verkiezingen hooren candidaten-lijsten
Candidaten-lijsten worden opgemaakt door
partijbesturen. Waar zijn op het oogenblik de
partijbesturen? Er zijn er nog maar twee. Die
van de communisten en van de sociaal-demo
craten. En ook die laatsten hebben zich nog
niet aaneengesloten tot een voldongen partij,
maar nog slechts tot een vereeniging.
Overal elders wordt de vraag van de toe
komstige partijvorming nog open behouden en
m.i. terecht.
Het is geen geheim, dat er in het openbare
leven van Nederland vóór 1940, een algemeene
malaise heerschte, een algemeen gevoel van
onbehagen. Overal werd, door jongeren, ge
zocht naar nieuwe vormgeving, en dat streven
heeft tijdens de bezetting niet stil gestaan. Het
is verhaast en geredicaliseerd.
Hoe zal de politieke kaart straks liggen in
het katholieke volksdeel? Hoe zullen de leden
der Hervormde Kerk zich organiseeren, zij, die
tevoren veelal vereenigd waren in de Chr.
Hist. Unie? Zal het socialistische ideaal ook in
de toekomst alleen voorbehouden zijn aan spe
cifieke arbeiderspartijen met onkerkelijk geestes
werk.' Dat alles zijn open vragen, en ze moe
ten ook open blijven zoolang niet geheel Ne
derland hierover heeft kunnen oordeelen, na
ernstige bezinning.
Moet men die bezinning forceeren door een
