AXELSCHE COURANT
r~ ADVERTENTIEPRIJS:
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
ZEEUWSCH-VLAAND EREN.
V.
Door 't zwaar geteisterde
„Vierde."
Rede van H. M. de Koningin j
Nieuwsberichten.
No. 28
WOENSDAG 27 DECEMBER 1944
58e JAARGANG
Drukker-Uitgeefster;
Firma J. C. VINK AXEL
Adres Redactie en Administratie:
Markt 12 AXEL
Hoofdredactie:
T. C. VINK - van VESSEM
Maar bleef de goedmoedigheid
den Cadsander.aars in deze kritieke
dagen alzoo bij, meen daarom
niet, dat het er een Eldorado
was, toen in dit plaatsje ruim
6000 menschen waren gevlucht,
die meest in kerken en openbare
gebouwen waren ondergebracht.
Waar de strijd, zooals ook in
deze omgeving, zoo allerver
schrikkelijkst woedde, kon het
niet uitblijven, dat ondanks de
met een Rood Kruis beschilderde
toren, toch vaak granaten in de
nabijheid vielen. Maar gelukkig
is, behalve in de buitenwijken,
de schade niet zoo bijzonder
groot, al vertoonde het dorp bij
onze komst ook een bijzonder
mistroostig aanzien, daar op het
allerlaatste moment gelegenheid
tot evacuatie was gegeven en de
bevolking thans in de diverse
evacuatie-oorden verblijft.
In Nieuwvliet en Zuidzande,
waar wij achtereenvolgens kwa
men, was de schade weer zeer
aanzienlijk. In de dorpstraat van
„Sinte Pier" was geen huis onbe
schadigd. Ook de Hervormde
kerken in deze beide dorpen zijn
uiterst zwaar beschadigd en zal
de kerk van Zuidzande o.i. be
zwaarlijk gerestaureerd kunnen
worden.
Wie had ooit kunnen denken
dat zulKe rustige landelijke dor
pen, zoo geheel buiten de directe
sfeer van grootverkeer en wereld
gebeuren gelegen, zoo rampzalig
zouden worden getroffen 1 Dat
vragen wij ons af, maar de oor
log heeft immers geen enkele
goede kant als men het wel be
schouwt. En daarom deze som
bere gedachten maar wat van ons
afgezet.
Maar dat is slechts tijdelijk
mogelijk; want als wij de rich
ting Oostburg inslaande Zuidzan
de in Z. O. richting zijn uitgere
den, treffen ons oog langsheen
de weg allerwegen cadavers van
paarden en koeien. Van sommigen
waren de beste stukken van het
vleesch door de hongerige bevol
king weggesneden om voor con
sumptie te dienen in de vreese-
lijke dagen van de gevechten en
bombardementen. En zoo verme
nigvuldigen deze sombere ge
dachten zich weer en te meer
naarmate wij het bijna totaal ver
nietigde Oostburg naderen.
Wat er van dit „centrum" van
West Z.-Vlaanderen over is, laat
zich niet wel beschrijven. Dat
moet men gezien hebben, maar
dit aanschouwen is ook over
stelpend. Hier moet een vuur ge
woed hebben zoo ontzettend, dat
het verwondering moet baren dat
het aantal slachtoffers niet nog
veel grooter is geweest. Hier heb
ben de granaten en de bommen
gegierd en getloten en heoben
de „Tyfoons" in werkelijkheid
als tytoons of cijdoons gewoed,
alles vernielend en ontwrichtend,
zoodat welhaast de geheele, eens
zoo welvarende en aantrekkelijke
Cadzandsche hoofdplaats, gansch
opnieuw uit zijn puinen zal moe
ten worden opgebouwd.
Verwoest zijn de Rijks H.B.S.,
eenmaal als een blijk van erken
telijkheid (na de aunexatiedagen
van 1919) door de Regeering aan
dit gewest gescnonken, voor de
betoonde aanhankelijkheid, de
Ambachtsschool, vrijwel alle an
dere scholen en kerken met den
prachtigen watertoren; doch ver
woest zijn ook nagenoeg alle
woningen der vreedzanje bevol
king die slechts verlangde in rust
en arbeidzaamheid te leven in
een vrij land. Maar verwoest zijn
nu met zooveel menschenlevens
ook zooveel levensgeluk, levens
vreugde en welvaart
Onze pen is niet bij machte al
wat wij hier zagen aan leed en
ellende toe te vertrouwen aan het
papier. Maar er zal een ontzag
gelijke krachtsinspanning van
burgerij en overheid vereischt
worden eer Oostburg zijn welva
rend aanzien van civiel-burgelijke
hoofdplaats van „het Vierde" her
kregen zal hebben 1
Diep onder den indruk van al
de jammer en ellende die hier is
uitgestort, rijden wij in de richting
Draaibrug naar het aloude Aar
denburg. Buiten het verwoeste
siadje constateeren wij nog dat
ook de korenmolen Prins Willem'
zwaar geleden heeft van hetgra
naatvuur.
Voorbij geïnundeerd gebied
passeeren wij dan Draaibrug waar
niet zooveel beschadigd werd en
komen aldra in het tot de jaren
1203 dus genaamde Rodanburg,
naar historiekenners met stellig
heid beweren de oudste plaats
van ons gewest. Zelfs schijn!
deze stad éénmaal hoofdstad van
Vlaanderen te zijn geweest en in
elk geval een hoogst belangrijke
koopstad aan een zijtak van het
Zwin. Maar van de oude glorie
rest weinig meer. Slechts de bijna
majestieuze aan St. Bavo gewijde
kerk spreekt van een grootsch
verleden. Zij spreekt er van, naar
het uitwendige althans, maar bin
nenin is het kerkgebouw met zijn
forsche Gotische bogen en pilaren
(het dateert uit de 13e eeuw) tot
opslagplaats en pakhuis voor vlas
ingericht. Droevig beeld, dachten
wij, toen wij het zwaar bescha
digde monumentaal gebouw zagen
„Sic transit gloria mundi". Aar
denburg is zwaar getroffen, maar
wel het meest in zijn buitenwijk
Eede. Ook deze kleine plaats, tot
voor een tiental jaren een zelf
standige gemeente, moet afge
schreven worden, daar hier alles
in puin is verkeerd.
Via de z.g. „Kaaipoort" (of Ha
venpoort) die wel getroffen maar
niet vernield werd, gaan wij naar
het einde van onzen tocht, de
oude stede Sluis.
Zoo er ooit een drama op de
diepst rampzalige wijze is ont
knoopt, dan is het wel hier ge
weest.
Al het leed en al de smart zijn
hier tot een climax opgevoerd.
Het schreit ons hier tegen uit de
steenenresten.
In deze eeuwenoude, eenmaal
zoo glorieuze handelsstad leefden
en zwoegden eenmaal een 30,000
nijvere inwoners, meer dan het
gansche land van Cadzand (vóór
de groote vernietiging van dit
najaar) thans in totaal telde. De
wallen en vestingwerken,nog voor
een groot gedeelte zichtbaar en
intact leveren u 'n onomstootelijk
bewijs. De oude stede Sluis, in
de grijze oudheid ook Lammens-
vliet geheeten is nu niet meer.
Het is ten offer gevallen aan de
moderne oorlogvoering. Op deze
plaats is het pleit voorgoed be
slecht. De laatste stad in Z.-Viaan-
deren werd op 1 Nov. (Allerhei
ligen) bevrijd
Maar de bevrijding was duur
gekocht! Volkomen verwoest en
uitgebrand is het één groote ruïne
geworden. Wat in de achteraf-
straatjes nog overeind staat, het
is ook slechts afbraak en niets
meerHet ééns zoo schitterend
mooie raadhuis, in ons land éénig
in zijn soort, vertoont slechts
broksiukken van overeind geble
ven muren, maar nooit is daar
meer 't beroemde,door Engelschen
en Amerikanen in het badseizoen
zoo druk bezochte, oude stedehuis
van te maken. Hier kan 't verlies
zoomin als van de vele, vele
menschenlevens niet meer
vergoed worden. Hier ging een
juweel van bouwkunst verloren,
zooals gezegd, éér.ig in ons land.
De toren die bekroond werd
naar echt Vlaamschen trant
met een prachtig belfort, dateerde
met het imponeerende gebouw
één schitterend geheel vormend
uit de dertiende eeuw. Des
kundigen verzekeren dat het merk
waardige gebouw het oudste
voorbeeld van een Gotisch bouw
werk in de Nederlanden was.Alom
bekend was het bontgekleurde
houten beeldje hetwelk uit 142^
dateerde en dat van de markt-
zijde te zien was. Zoo het leek
bespeelde dit beeldje met een
hamertje bij eiken uurslag de
klokken. Naar een gevleugeld
woord was Jantje van Sluis,
zoo werd dit beeldje genoemd
de oudste.klokkenist v. Vlaanderen
Maar ook hij is gevallenReeds
in de eerste dagen der beschieiing
viel hij ten offer aan de oorlogs
brand en kwam terecht op het erf
van een ingezetene. Vermoedelijk
zal hij dus de ruïne's van het
eens zoo schoone gebouw, met
zijn indrukwekkende stemmig-
voorname raadzaal, niet overleefd
hebben. Wat er nog uit de zwaar-
bemuurde kelders van de nog
massieveovergebleven steenklomp
te voorschijn kan en zal komen,
wij weten het niet. Mogelijk nog
resten van de archieven of de
folterwerktuigen die mede een
bezienswaardigheid vormden,
maar, veel kan het niet zijn en
het verlies is derhalve onherstel
baar. Zoo verging hier ook weer
een stuk aardsche schoonheid,
een kostelijk kleinnood, getuigend
van der vaderen kunst en kunnen.
En behalve een paar eeuwen
oude jaartallen op brokstukken
van muren blijft er in Sluis niet
veel merkwaardigs over, dan de
nog bijna geheel intact zijnde
wallen en oude vestingwerken,
met de resten van de eens zoo
machtige Bourgondische burcht,
welke in Sluis' glorietijd (lang
voor de vrede van Munster in
1648) gebouwd was en als een
trouwe wachter het Zwin be-
heerschte. Sluis, waar is uw
oude glorie en grootheid zoo
vragen wij ons af als wij door
het puin en de modder het stadje
a. h. w. doorwaden. Maar alles
is dood of schijnt dit althans te
zijn. Slechts een enkeling is achter
gebleven. Schichtig springen een
paar katten uit de puinhopen en
zelfs enkele hennen zoeken nog
wat voedsel in de resten der oude
gebouwen.
Eindelijk een Sluische jongeling
die met zijn familie toevlucht
gevonden heeft in de eens zoo
machtige gebouwen v. h Fransche
pensionaat St. Joseph. Hij vertelt
mij het relaas van de hopelooze
Duitsche tegenstand en van de
martelingen der helsche bombar
dementen die zijn ouderlijk huis
en zijn geboortestad in puin heb
ben gelegd. „En vanmorgen"
besluit hij, „zijn uit deze kelder
nog vier lijken boven gehaald 1"
ïn dat na zooveel weken. „Ziet
ge dien man daar"? vraagt hij
me. Ik knik. „Welnu, hij had drie
kinderen; ze zijn allemaal dood
en ternauwernood heeft hij zijd
vrouw kunnen redden uit het water
van de Brugsche Vaart!"
Met de belofte hem t. z. t. de
„Axelsche Courant" te zullen
zenden nam ik afscheid van den
armen jongen, die toch zijn blijd
schap over de bevrijding onder
geen stoelen of banken stak.
En zoo verliet ik, het hart door
droefheid geprangd, de eens zoo
trotsche stede Sluis die nu in puin
is vergaan.
Arm Sluis I
Arm land van Cadzand
Arm Vaderland
Geve God overal waar zijn
slaande hand geslagen heeft en
nog slaan zal, kracht naar kruis!
Om al het leed te dragen, dat
uit dezen doodelijken bajerd van
chaos en vernieling nog overblijft.
Opdat wij door loutering toch
innerlijk verrijkt mochten worden;
want om ons kwaad hebben ook
wij slechts aanspraak op straf en
dood a. Th. 't Gilde.
krachten hier zijn teruggeworpen
De opmarsch in Luxemburg gaa
voort, en de geallieerden staai
nu op 7- km. van Diekirch. Ii,
de sector Duren is Winden vai1
vijanden gezuiverd. [Herr. Ned.'il
Op eerste Kerstdag heeft H.M
de Koningin over de zender vai1 i
Radio Oranje het Nederlandschi
volk toegesproken.
H.M. wilde ook dit jaar haa j
landgenooten in Nederland ee^liji
gezegend Kerstfeest en Nieuwjaa
toewenschen, in de stellige ver 1
wachting op een spoedige geheeló
bevrijding. In een tijd toen onzH
wereld nog zoo was, zooals wi, 1
haar altijd hebben gekend, vierder*
wij onbezorgd feest, en warei.
wij bijna vergeten, dat de enge,!
tot ons komt voor een donkere, j,
zeer donkere achtergrond, wan! I
November 1944.
W e s t f r o n t. In de laatste
dagen hebben de Duitschers nog
geringe vorderingen gemaakt in
Westelijke richting, daarentegen
houden de Amerikanen op de
Noordelijke flank goed stand,
terwijl zij op de Zuidelijke flank
over een breed front terreinwinst
van 5 tot 10 km wisten te maken,
beginnende in de omgeving van
Echternach. De zender Radio
Luxemburg bevindt zich nog in
geallieerde handen en zendt nog
normale programma's uit. Uit de
saillant bij St. Vith trekken de
Amerikanen zich langzaam terug.
Malmédy en Stavelot zijn nog
altijd vast in Amerikaansche han
den. In Westelijke richting zijn
de Duitschers doorgedrongen >ot
Celles [ongev. 6 km ten O. van
Dinantj. ook Rochefort ging ver
loren. Het ingesloten garnizoen
van Bastogne houdt dapper stand
en wordt uit de lucht bevoorraad.
De geallieerde luchtmacht is de
laatste dagen zeer actief. De
Duitschers verloren reeds meer
dan 400 vliegtuigen en 1400
voertuigen.
Oostfront. Boedapest is
thans geheel omsingeld. In ver
schillende voorsteden wordt ver
woed gevochten.
Griekenland. Min. Chur
chill is Dinsdag met Min. Eden
in Athene aangekomen. Dinsdag
avond is een eerste conferentie
gehouden met vertegenwoordigers
van de beide Grieksche partijen
onder voorzitterschap van aarts
bisschop Damaskinos. Deze eerste
besprekir.g heeft nog niet tot
resultaten geleid. Vandaag zou een
tweede bespreking worden ge-
ïouden. Min. Churchill is door de
bevolking van Athene toegejuicht.
Frankrijk. Gisteravond even
voor 11 uur verschenen Duitsche
vliegtuigen boven de omgeving
van Parijs en wierpen bommen
Verre Oosten. D* cam
pagne op de eilanden L yirie en
Samar is thans gtëmdigu.
Eenheden van de geallieerde
vloot en de luchtmacht hebben
aanvallen gedaan op doelen t p
Sumatra.
Van het W.stfront words heden
middag nog gemeld, dat Celles
nog steeds in geoiliefcide handen
is, en dat lichte Duitsche strijd-
voorspoed en vrede en nog zoovec
meer hadden toen dat donke 1
voor ons bewustzijn teruggedron-
gen, tot het in de laatste jarei, i
door het ontzettend gebeuren is.'ii
uitgegroeid tot een, ons beklem-M
mende werkelijkheid, in steeds 1
scherpere tegenstellingen. i
In Bethlehem komen wij aller
tesamen, en daar worden wij ons
bewust van de liefde v. Christus
die ons allen omvat en van dt
liefde tot de medemenschen. Zij 'i'
bevestigt ons het eeuwig en on;l
wankelbaar bestaan v. n. leven I
De herrijzing van het licht is dt 1
vervulling der belofte van Goc
voor de vernieuwing van der 1
mensch. Het is een öelofte vooi
een betere toekomst, waarvan wi
hoopen, dat zij spoedig zal aan
breken. Hiervoor is noodig, dai
wij allen samenwerken.
Kerstfeest belooft ons de eind
overwinning van het g >ede ovei
het kwade. Nog wer*t Christus I
aan de volmaking en voltooiing
van Zijn werk, het is nog niet af.
Dan zal Hij wederkeeren tot de
menseden, de door zal niet meer
zijn, noch rouw, noch geween,
noch moeite,' want de eerste din
gen zijn voorbij.
Wanneer we denken aan het
nameloos lijden van onze bevol
king gaan onze gedachien over
tot het gebed. God alleen weet
hoeveel handen zich vouwen tol
een gebed, zeker oneindig veel
meer dan wij kunnen vermoeden.
Ik voel mij verbonden met de
ontvoerde mannen, die zuchten
in gevangenis en concentratie
kampen, alle moeders der kin
deren, die honger en kou lijden,
de helden efl heldinnen van het
verzet, de strijders te land ter
zee en in de lucht, onze koop
vaarders en visschers, onze zwaar
beproefde landgenooten in het
Rijk or.der de keerkring.
Moge Gods zegen met U allen
zijn, waar gij U ook be/indt.
Zondag heeft H.M. de Konin
gin een Kerst- en Nieuwjaars
boodschap gezonden aan de leden
van de vloot en de koopvaardij.
President Roosevelt heeft een
Kerstrede gehouden.
Z.H. Paus Pius IX heeft op
Kerstavond zijn gebruikelijke
Kersiooodschap uitgesproken.
Op 1c Kerstdag heeft Z.K.H.
Prins Birnhard over «Herrijzend
Nederland* gesproken tot het
Nederlanclsche volk. Aan deze
toespraak ging een Kerstweusch
vooraf van een lid van onze land
macht, onze vloot, onze lucht
macht, onze koopvaardij, het
vrouwelijk hulpcorps, en van de
ondergrondsche beweging.
s
f ABONNEMENTSPRIJS:
Losse nummers 5 ct.
Kwartaalabonnement:
AXEL, binnen de kom:
11 1 .25
Alle andere plaatsen:
1.55
w
7 ct per m.m.
Ingezonden Mededeelingen:
15 ct per m.m.
Kleine Advertentiën:
(maximum 8 regels)
1-5 regels 62 ct.
iedere regel meer 12 ct. extra
dienstaanbiedingen 52 ct.
i
l
I I
i
L
l
