AXELSCHE COURANT
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR
ZEEUWSCH-VLAANDEREN.
Zij, die in het duister van den
nacht weggevoerd zijn.
SOLIDARITEIT.
Redevoering
Prof. Mr. P. S. Gerbrandy.
Bekendmakingen.
Militair Gezag.
Adres Redactie en Administratie:
Markt 12 AXEL
Hoofdredactie:
T. C. VINK - van VESSEM
Drukker-Uitgeefster:
Firma J. C. VINK AXEL
Gisteravond hoorde ik een re
portage over de slachtoffers van
Heusden in Brabant en dan
denk ik aan al die kinderen, van
wie ik niet weet, waar zij het
moede hoofd neergevleid hebben.
Dooden heb ik zien wegdragen
redevoeringen en predikatie s ge
hoord bij het begraven van
oorlogsslachtoffershun namen
werden opgelezen hun lot was
bekend; zij lagen daar Wij
wisten, wat ze geleden hadden
onze gedachten konden een eind
punt vinden
En altijd weer wachtte ik, maar
zij bleven in het duister, slechts
hun gelaat doemde op; de ge
dachten botsten tegen een zwarten
muur. Hoe de geest ook zoekt
en tast, het zwarte van den nacht
is niet te doorboren. Mij rest
slechts het gelaat voor de geest
te halen, dat ik zag, voordat het
zich in het duister oploste.
Daar doemt weer op het ge
zichtje van Basje Spiero, jongentje
van 15 jaar, pupil van onze
Joodsche inrichting, geëvacueerd
naar het Rapenburg te Amsterdam.
Op een middag in Maart '43 waren
zij daar, een overvalwagen mét
Grüne Polizei, een lijst met 15
namen in hun handen Die over
valwagen word volgeladen met
jongens en meisjes van 8 tot 17
jaar Jij Basje Spiero speelde
toen op straat, had alles gezien
en begrepen Je boorde dat
jouw naam op de lijst voor
kwam en je liep niet weg, maar
zei„Ik ga naar de overvalwagen
om in te stappen, want als ik
niet ga, pakken zy in mijn plaats
een ander kind van ons." Als
jongentje van 15 jaar wist jij
reeds, dat de Grüne Polizei onder
alle omstandigheden het aantal
vol maakte. De overvalwagen
moest altijd gevuld wegrijden,
de klauw van de roofvogel zich
kunnen krommen om zijn prooi
Je houding getuigde, hoe jong je
ook was, van een innerlijke kracht
die meenig volwassen mensch
niet heelt kunnen benaderen En
w&arom werd jij weggevoerd
Basje Spierlo Wij hebben het
allen zwart op wit in de couranten
kunnen lezen. „In het Belang
van de Openbare Orde en Veilig
heid van den Staatwerd jij
weggevoerd Sindsdien heelt het
zwarte van de nachtje opgeslorpt
Door al die jaren heen en ook
nu nog heb ik menschen gezien,
die niet alleen de Openbare Orde
en Veiligheid van den Staat be
dreigden, maar de Staat zelf
ondermijnden en het volk den dolk
in den rug stieten en deze aas
gieren liepen vrij rond. Hun ge
laat zie ik voor mij als een duivels
masker, vertrokken van harts
tochten. Jouw gezichtje, Basje
wanneer het voor mij opdoemt,
is kalm en rein.
Krijgsvoertuigen reden In die
jaren door Amsterdam, hun be
schamende inhoud met een huif
overdekt. Wij echter wisten hun
lading geen proviandeering, geen
wapens, geen troepenvervoer;
hun lading bestond uit Joodsche
kinderen, patiënten der zieken
huizen, invalliden, grijsaards en
krukkigen; zij allen bedreigden
de „Openbare Orde en Veiligheid
van den Slaat"
Hu zie ik weereen blond blozend
meisjeskopje van 3 jaar bij Tijmen
Majoor in Loosdrecht, toevalliger
wijze geen Oostersch of Joodsch
type. Majoor had mij echter
verteld, dat hij dit Joodsche
kleutertje bij zich schuil hield;
lusschen Tijmens eigen kinderen
zat het aan tafel en speelde op
straat Naam en afkomst van
dit kindje tieb ik nooit geweten,
Het loerend oog van de roofvogel
slaagde er echter in ook dit
meisje te ontdekkenhet beest
streek er op neer. Op een avond
kwamen zij een hopman van de
W a en nog 5 andere W A lieden
met revolvers in de hand. Van
te voren hadden de heeren zich
voldoende sterke drank ingegoten
teneinde de noodige moed te
vergaren, zoodoende was het laat
geworden. Tijmen werd over
vallen; trachtte te ontkennen en
zich te verzetten streed voor hef
hem toevertrouwde kindje. Te
vergeefs, de heeren waren zeker
van hun zaak zij konden victorie
kraaien Het was uitgelekt, dat
het 3 jarig dreumesje onder de
wijd gespreide klauwen van de
Rassentheorie viel en dus werd
dit kindje staats en „rasgevaarlijk
geacht Het kleine blonde meisje
van drie jaa werd meegenomen,
in de gereedstaande wagen gestopt
Tijmen moest vluchten na een
W A man neergeslagen te hebben
Nadien wordt Tijmen Majoor ge
zocht, vrouw en kinderen in den
steek latend, zich schuilhoudend
als een vogelvrij verklaarde
Er is een wet van de Dieren
bescherming, die het verbiedt
vogelnesten leeg te halen. Piepen
de, kale jonkies uit hun warm
nest te halen, geldt in onze be
schaafde wereld voor een groot
kwaad. En jij blond kopje, jouw
bescherming vragend lijtje werd
door 6 W A. mannen uit het
warme nestje geklauwd, waarin
je weggedoken was. Een heele
wereld is boven jouw blonde
kopje in beweging gezet, ook naar
jou zocht het loerend oog van
het beest Ook jij 3 jarig men-
schenkindje bedreigde de „Open
bare Orde en Veiligheid van den
Staat" het stond in de couranten
zwart op wit
Na afloop van den oorlog zullen
de geleerde heeren verhandelingen
schrijven en als oorzaak voor het
wegsleuren van jou blond meisjes
kopje zullen zij o a een brochure
uitgeven met als titel„Het
Joodsche Vraagstuk". Want de
koude werkelijkheid moet met
opgebouwde theorieën bedekt
worden Het menschelijk schaam
tegevoel verzet zich tegen de
erkenning van de naakte feiten
De klauw van het beest, dat was
en is het Joodsche Vraagstuk.
Na den oorlog zullen weer
rond jouw zwevend meisjeskopje
de brochures, theorieën en dis
puten neerdwarrelen, het ver
bergend achter een gordijn van
kille vlokken, jouw gezichtje zélf
zullen ze dan niet zien Zakelijke
rapporten zullen verschijnen,
koude cijfers genoemd worden
„Bijna 2 000 Joden van de
Zenuweninrichting het Apeldoorn-
sche Bosch te Apeldoorn in den
nacht weggevoerd, de terreinen
en gebouwen van te voren door
sterke afdeelingen Grüne Polizei
uit Amsterdam omsingeld
„Omstreeks 2 millioen Joden
uit West Oost en Midden Europa
in polen ter dood gebracht".
Maar de cijfers en de rapporten
zal ik niet zien voor mij doemen
slechts op de enkele gezichten,
die ik gekend heb
Een doode Poolsche soldaat bij
het Tweede Plaatje te A^el, lig
gend in een verwoest en verlaten
land van wei en water, wijd van
huis, ter bevrijding van een ver
en vreefnd land gestorven. Ook
boven jouw hoofd hebben de
politieke vraagstukken zich ge
kruist met een gekletter van staal
op staal en jij Poolsche soldaat
bent in het gekletter van dien
strijd verloren gegaan Je streed
in het vaste geloof de vrijheid
voor je natie te verdienen in die
overtuiging is je levensloop af
gesneden. Wanneer er later over
beslist wordt, zullen zij je daar
dan zien liggen 7 Met oorlogs
kleuren bekleed, het gezicht ge
dekt door een helm, je lag daar
Poolsche soldaat als een brok
in elkaar geschoten oorlogsmate
riaal
Dóór de cijfers en verslagen
heen doemt een gelaat uit het
duister op Het gelaat scheurt
de koude bedekking van cijfers
en rapporten terzijdewég zijn
de cijfers, wég zijn de rapporten,
opgelost de theorieën slechts zie
Ik een blon meisjeskopje dat in
het zwarte van den nacht weg
gevoerd 'is. Je lot is onbekend
en zal nimmer bekend worden,
je bent verzonken in een donker
diepe put, jouw naam zal nooit
opgehzen worden, voor jouw is
geen graf gedolven, een zwarte
muur heeft zich daartusschen
geschoven. Het zwarte van den
nacht is niet te doorboren, maar
het gezichtje, dat opdoemt voor
mijn geest, is kalm en reir,
A. R.
dat dwaas zulk een
„mensch denkt en werkt,
„die verliefd op alles wat
„oud is, alles wat nieuw is,
daarom alleen veracht en
„verwerpt, altoos nKirmureert
„tegen zijn eigen tijd en het
„onmogelijk oordeelt, dat het
„oude in zijne dagen zou
„kunnen verbeterd worden".
Aldus schreef onze Axelsche
dominéé Jan Scharp een kleine
anderhalve eeuw geleden. Toen
hij dit schreef was hij echter geen
predikant meer te Axel, maar
maakten wij volop de barens-
weëen door van het nieuwe tijd
vak, dat stond ingeluid te worden
door de Fransche revolutie.
Toen Jan Scharp te Axel kwam
was hij eigenlijk volgens de toen
geldende synodale reglementen te
jong om dominéé te zijndoch
op speciaal verzoek werd hem
daartoe vergunning verleend. Hij
was een lichtend voorbeeld in
zijn tijd en om zijn prinsgezind
heid werd hij in 1796 ontslagen
Als beroemd tijdredenaar in die
dagen mogen wij wel aannemen,
dat hij er iets van kon weten.
Dat hij destijds in ons verscheurde
Vaderland, waar Oranje-klanten
en Patriotten elkaar met groote
haat en heftigheid bestreden deze
woorden moest spreken, getuigde
dat hij ten voeten uit en met
beide beenen fn de werkelijkheid
stond. Maar tot onze schade
moeten wij tevens constateeren,
dat deze wijze woorden nog heden
ten dage van toepassing zijn en
ons voorkomen, dat ze evengoed
heden of gisteren zouden kunnen
gesproken zijn aan het adres van
sommige kritikasters.
Want immersook nu staan
wij aan de poorten van een
nieuwen tijd. Met de oorlog op
10 Mei 1940 over en boven ons
land in alle vreeselijkheid losge
barsten, zijn wij een andere blad
zijde aangevangen in het boek
der Historie. Niets baat het te
jerimieeren over de goede dagen
van voor den oorlog. Deze
komen niet meer terug en ook
de verhoudingen van voor 1940
zullen in denzelfden vorm niet
terug verschijnen. Niemand bijna
is er, die over oordeel des
onderscheids beschikkende
daaraan nog gelooft. Dat is een
absurditeit.
De nieuwe tijd is er. In alle
opzichten heeft deze den drempel
overschreden en van terugdringen
kon en zal geen sprake zijn.
Maar er is wel sprake van eenig
verschil met de dagen van de
Fransche revolutie. Toen immers
stroomingen in het Nederlandsche
volk Oranje-klanten en Patriotten
De tijd van en na 1940 is
gansch anders.
Behoudens het volkomen volks
vreemde element, dat ditmaal
niet om den Vrijheidsboom danste
werd in deze jaren door de
vreemde overheersching een geest
van éénheid geschapen die even
zeldzaam als voorbeeldig is in
onze historie. Dit volksvreemde
element vormde nauwelijks een
percentage onder ons volk.
Door het leed der verdrukking
vonden wij elkaar.
Wij leerden elkander begrijpen
en waardeeren. De scheidsmuren
van kerken en partijen werden
vervaagd, waren a. h. w. wegge
vallen. En toch bleven wij allen
onszelf.
Want immers wij hadden allen
dat ééne en groote ideaal voor
het oog. Gemeenschapsgevoel
werd geboren uit ons aller drang
naar de te herwinnen vrijheid.
Het uur der bevrijding is nu
gekomen. Maar nog slechts voor
een deel van ons volk. Nog
geen zesde deel, ternauwernood
anderhalf millioen Nederlanders
werden van het gehate Duitsche
juk bevrijd'. Zware offers aan
goed en aan bloed werden ge
bracht. Mogelijk nog zwaardere
zullen wellicht geëischt worden
Zijn en zullen deze offers ge
bracht worden in een volkomen
geest van begrip van het nieuwe,
dat komende is Reeds
gekomen is In weerwil der
dikwerf opduikende voorbarige
kritiek.
Immers, ons met Scharp te
besluitendwaas is het ook
„altoos tegen zijn eigen tijd te
„murmur eer en en het onmogelijk
„te oordeelen dat het oude in zijn
„dagen zou kunnen verbeterd
„worden".
Er is veel afbraak. Gemis
komt er nog meer
Zoo is het in schier ieder
opzicht.
Laat ons daarom de eenheid
zoeken te bewaren, die zoo hard
noodig is.
Lajen wij elkander niet ver
ketteren, maar daadwerkelijk aan
den opbouw medewerken.
Pater de Greeve heeft de na
druk gelegd op een woord.
Dit woord luidde Verbeter de
wereld, en begin bij U zelf.
Ziedaar een soliede basis, waar
op wij met gerustheid de nieuwe
tijd zullen kunnen begroeten.
Slechts in eendracht en onder
linge verdraagzaamheid zal deze
gelegd kunnen worden voor het
herrijzende Nederland.
In Gemeenschappelijke arbeid
en een geest van oprechte soli
dariteit.
Daarmede alleen zal de opbouw
slagen
BRAM.
De Minister President, Prof. Mr.
P. Gerbrandy, heeft Dinsdagavond
voor Radio Oranje de volgende
redevoering uitgesproken
Landgenooten
Het is nu 9 weken geleden,
dat de Regeering het oogenblik
aangebroken achtte instructie te
geven tot een algeheele staking
van het spoorwegpersoneel Deze
staking werd den dag daarna een
voldongen feit en duurt thans
volle twee maanden ongebroken
voort, alle Duitsche terreur ten
spijt.
Waar onder bijkans onduld-
baren Duitschen druk op een paar
plaatsen een tijdelijke verslapping
optrad, daar werd deze doorgaans
overwonnen, want de stakende
zware taak geschraagd door hei
inzicht, met eigen trotsche hand
een werk te verrichten, hetgeen
anders door de geallieerde lucht
vloot zou moeten worden uit
gevoerd. De staking heeft dus
niet alleen uitmuntende diensten
bewezen aan de geallieerde oor
logvoering, maar doen den faam(
van het verzet helderder dan ooilj,
doorklinken in den kring onzei.'i
bondgenooten.
De Nederlandsche Regeering
en het Vaderland danken de
Nederlandsche spoorwegmanneuYi
voor de onverschrokken en be
leidvolle wijze, waarop zij de i;
gegeven instructie hebben uitge
voerd. Zij brengen hulde aan'.L
een trouw, die de zwaarste offers; n
niet heeft geschuwd De Regee
ring stel er hoogen prijs op, ons jl
in het aangezicht van deze on i
geëvenaarde daad van moedig: 1
verzet zich niet te bepalen tot V
een eerbiedig saluut aan de na 1
gedachtenis van de gevallenen.J
in dezen strijd, maar tevens met:,
klem te verklaren, dat voor hun I
nabestaanden afgezien van;1
bestaande rechten de zelfden-
voorzieningen zullen gelden gelijk
deze getroffen zijn ten aanzien-
van die der gevallenen bij de i
Binnenlandsche Strijdkrachten. ,i|
Het spoorwegpersoneel heeft., 1
een schitterend voorbeeld gegeven i i
aan het gansche personeel in'
overheidsdienst Heden nu over
zooveel ander verzet gezwegen
moet worden, is dit het zichtbare
symbool van allen tegenstand in j i
breede lagen der bevolking. Het
voortduren der spoorwegstaking 'I 1
bewijst, dat in weerwil van steeds i
gruwelijker teisteringen de geest
van verzet in Nederland onge- l
broken is.
ii
De Burgemeester van AXEL
maakt bekend, dat de verduiste
ring ten strengste moet worden
gehandhaafd.
Van buitenaf mag absoluut
geen licht uit de gebouwen
zichtbaar wezen.
De verduistering zal door de
politie worden gecontroleerd en
bij overtreding proces verbaal
worden opgemaakt.
,1
De Burgemeester van AXEL
maakt bekend, dat het onderwijs I
aan de openbare lagere school
op MAANDAG 27 NOVEMBER
a.s. wordt hervat op de gewone
uren.
Axel, 24 November 1944.
De Burgemeester voornoemd,
P. L. D. J. VAN OEVEREN.
Verordening van den Militairen
Commissaris in de Provincie Zeeland
van 16 November 1944, No. 7 tVerorde-
ning gebruik bouwmaterialen no. 2).
De Militaire Commissaris in de Pro
vincie Zeeland, mede uitoefeneode de
bevoegdheden, toegekend aan het
Militair Gezag, in het vorengenoemde
gedeelte van het in bijzonderen staat
van beleg verkeerende grondgebied
van het Kijk in Europa
Overwegende, dat de veiligheid van
den Staat vordert, dat nadere voor
zieningen worden getroffen teH aanzien
van het gebruik van bouwmaterialen,
met gelijktijdige intrekking van de
Verordening gebruik bouwmaterialen
van 2 October 1944;
Gelet op de desbetreffende bepa
lingen van het Besluit op den bijzon
deren staat van beleg
Stelt vast de volgende
VERORDENING.
Artikel 1,
1. Het is verboden bouwmaterialen
in den meest uitgebreiden zin des
woords te gebruiken, te verbruiken,
te verhandelen, te vervoeren, af te
leveren, of op eenigerlei andere wijze
daarover te beschikken, tenzij .inge
volge schriftelijke venzunnin? v
ABONNEMENTSPRIJS1
Losse nummers 5 ct.
Kwartaalabonnement:
AXEL, binnen de kom:
fl. 1.25
Alle andere plaatsen:
fl. 1.55
f ADVERTENTIEPRIJS:
7 ct per m.m.
Ingezonden Mededeelingen:
15 ct per m.m.
Kleine Advertentiën:
(maximum 8 regels)
1 - 5 regels 62 ct.
iedere regel meer 12 ct. extra
dienstaanbiedingen 52 ct.
i'<
IH