71
i
I
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeenwscli-Vlaanderen.
Dr. H. COLIJN. f
De Schelde vrij!
Militair Gezag.
Bekendmakingen.
Uitgeefster: Firma J. C. VINK - Axel
Bureau Markt 12. Postrekening 60263.
NOODUITQA VE
Verschijnt Dinsdag en Vrijdag.
Abonnementsprijs: Per 3 maanden f 1.25 franco p. p. f 1.55
Afzonderlijke nummers 5 ct.
ADVERTENTIËN
Voorlopig tarief
7 ct. per m.m. kleine advertentie's van 1-5 regels 62 ct.,
dienstaanbiedingen 50 ct.
Aijvtrtenfiën worden irgewacht tot uiterlijk Donderdagavond.
22 Juni 1869—16 Sept. 1944.
16September j.l., de dag nadat
de eerste Nederlandsche stad aan
de,n overweldiger was ontrukt,
is Dr. H. Colijn op 75-jarigen
leeftijd in het oord zijner ge
vangenschap overleden, na drie
jaren van smartelijke ballingschap
en vrijlieidsbeiooving. Heeft hij
van het begin der bevrijding nog
kennis gedragen Werd de schok
van het opgaande licht hem te
sierk? Wie zal het zeggnn
Het moge misschien paradoxaal
klinken, maar ik heb het weg
voeren van den grijzen staatsman
altijd gevoeld als de grootste
hulde, die de Duitschers hem
konden brengen. Zij wisten, dat
hij zuiver militair dus ongevaarlijk
was. Maar zij wisten tevens, dat
hij automatisch de centrale figuur
was in het geestelijk verzet van
het Nederlandsche volk.
En zij wisten ook, dat bij. een
eventueele bevrijding meer dan
iemand anders in staat zou zijn,
het land om zich te vereenigen
en de toestanden snel en krachtig
te stabiliseeren. Vandaar, dat zij
hem reeds in het eerste jaar na
de bezetting in Limburg inter
neerden. De niet aflatende sym
pathiebetuigingen, door de Duit
schers gevoeld als evenveel
demonstraties, waren aanleiding
tot zijn deportatie. Zijn echt-
genoote was het toegestaan, hem
in zijn ballingschap te volgen en
naar ik verneem, is het voeren
eener vrij drukke correspondentie
met politieke vrienden collega's
hem -steeds mogelijk geweest.
Het is een troostende gedachte,
.dat het zware juk zijner balling
schap aldus aanmerkelijk is ver
licht.
Colijn's groote carrière Iaat
zich het gemakkelijkst in 4 stadia
verdeelende Indische officiers-
en ambtenaarsloopbaan tot 1909,
zijn Kamerlidmaatschap en Minis-
schap tot 1913, de directie der
Bataafsche Petroleum tijdens den
vorigen oorlog en zijn periode
als leidend staatsman daarna.
- Het feit, dat de Bataafsche
den officier zonder eenige com-
mercieele opleiding tot de directie
riep van haar over de geheele
wereld verspreid bedrijf, bewijst
reeds zijn uitzonderlijke gaven.
Trouwens: hoeveel groot werk
heeft hij niet gedaan zonder
speciale scholing Van hem zijn
de dienstplichtwetten van 1912,
die den Duitschen Generalen Staf
dwongen tot wijziging van het
operatieplan-Schlieffen, waarbij
een doortocht door Limburg was
geprojecteerd. Men kan dus
feitelijk zeggen, dat Colijn's werk
ons land buiten den vorigen
oorlog heeft gehouden.
De meerderheid van ons volk
heeft dit vergeten en ofschoon
ieder hem zag, als leidersfiguur,
heeft hij toch in zeer'breede lagen
weinig waardeering ondervonden.
In vele kringen en vele plaatsen
des lands peilde ik tijdens de
bezetting het oordeel over hem
en het was teleurstellend, hoezeer
men buiten anti-revolutionairen
kring zijn financieel en econo
misch beleid miskende. Men zag
in hem den exponent van libe
ralisme, individualisme en kapi
talisme, woorden die in veler
mo d synoniem waren geworden
mu uitbuiting en sociaal onrecht.
Men zag niet in, dat zonder
Colijn's begrootingspolltiek van
?,het mes er in" Nederland in
een chaos verzonken zou zijn,
die ons van alle weerstandskracht
moreel, lichamelijk en econo
misch tegen den bezetter zou
hebben beroofd. Hetzelfde geldt
voor de lijn die hij volgde in de
economische politiekzoolang
mogelijk de grenzen open houden
voor den invoer, zoo weinig
mogelijk handelsbelemmeringen,
zoo weinig mogelijk subsidieering
van den eigen export. Hij wist,
dat hij zich door deze principes
in breeden kring impopulair maak
te, hij wist ook dat de economi
sche malaise, internationaal in
haar oorzaken, nimmer door één
enkele nationale wetgeving kon
worden weggesneden. Hij wist,
dat hij in den economischen oor
log, die ontstaan was, zijn vrij
handelsbeginsel niet kon hand
haven, en hij wist óók, dat de
concessies, die hjj ten deze deed,
móest doen ter leniging van den
ergsten nood, Qp langen termijn
het land niet konden baten. Toch
is hij zijn weg gegaan, rechtuit
en voor ieder zichtbaar den koers
sturende, dien hij den juisten
achtte.
Mede aai? zijn politiek van een
laag prijspeil is het te danken
dat wij ons niettegenstaande onze
groote werkloosheid konden hand
haven als land met het laagste
sterftecijfer ter wereld en den
oorlog zijn ingegaan met een re
serve aan gezondheid en lichaams
kracht, die in hooge mate beslis
send zijn geweest voorde felheid
van verzet.
Vereerd door zijn partij en door
vele liberalen, verguisd door
meerderen, is hij in 15 jaren 5
maal minister-president geweest,
de laatste maal voor den tijd van
2 dagen. Waarna de kamer,
zelve onmachtig een kabinet te
vormen, hem en de zijnen, geko
zen uit de alierbekwaamsten der
natie, voor de eerste regeerings-
daad weer naar huis stuurde.
Alleen en uitsluitend uit haat te
gen hem, haar meerdere.
Het feit bewees, hoe de partij
haat sterker sprak dan het ver
antwoordelijkheidsgevoel jegens
het vaderland. Eenige dagen later
kregen wij den heer de Qeer en
twee weken daarna viel Duitsch-
land in Polen binnen.
Colijn heett er op gewezen,
dat wij ons dezen keer niet buiten
den oorlog zouden kunnen houden
en een militaire oriëntatie op de
geallieerden voor ons noodzakelijk
was. Zooals uit van Kleffens
boek bekend, heeft het kabinet
de Qeer tot den morgen van 10
Mei 1940 consequent en orthodox
den neutralen koers gestuurd
Of een Ministerie-Colijn de zaken
een andere wending had kunnen
geven, is een ijdele vraag, omdat
Colijn met zijn vooruitzienden
blik ook in de andere democra
tieën van West-Europa tamelijk
geïsoleerd stond: ook daar had
men zich bedolven in partij
twisten en het dreigende Duitsche
gevaar uit het oog verloren.
Zoo kan men tot op zeker
hoogte zeggen, dat deze groote
figuur geërd ook in het buiten
land hij presideerde verschil
lende Volkenbondsorganen op
economisch gebied een groot
deel van zijn volk in inzicht veelal
vooruit was. Hij heeft er zijn
geestkracht en optimisme nimmer
door verloren..
En kon het bij zulk een god
vruchtig man wel anders?
Mr. JACOB FRaNKEL.
De liefde tot zijn land is ieder
aangeboren, aldus Vondel, de
grootste onzer dichters. En voor
ons Zeeuwsch-Vlamingen geldt
deze liefde in het bijzonder ook
nog voor den machtigen en fieren
Scheldestroom aan welks boor
den wij immers zijn geboren en
getogen.
Zou er voor ons en nu
spreken wij niet in het bijzonder
ov r ons overjordaansch landje
„van 'd Eê tot Hontenfsse"
maar over de Zeeuwen in het
algemeen een treffender symbool
denkbaar zijn dan deze rivier
monding die a.h.w. van oudsher
de draagster was van onze wel
vaart, die voorheen maar ook
nu nog immers op het water en
dus ook op de Schelde lag?
Door den strijd tegen de ele
menten, onzen voorvaderlijken
titanerikamp tegen het water, ver
kreeg onze provincie eeuwen ge
leden den naam van „Zee"-land.
La1 d ontwoekerd aan de baren
Polder na polder veroverd en
ontrukt aan de wisselvallige rivier
mondingen of zoo men wil „Zee
boezems". Dus, ook deze bron
van welvaart is daaraan te danken
Is het daarom te verwonderen,
dat er geen provincie een tref
fender wapen en een meer pas
sende wapenspreuk bezit. De
uit de golven öpduikende, voort
komende Leeuw en de zinspreuk
„Lucior et Emergo" (Ik worstel
en ontzwem
N^en, wij mogen in jeugdige
voortvarendheid nog zoo stellig
beweren dat men internationaal
denkt, geen „ubi bene, ubi patria
(waar ik het goed heb daar is
mijn vaderland) is in staat de
liefde tot den geboortegrond en
in ons geval tot dezen stroom
in onze harten te doven.
En ons Zeeuwen zit deze liefde
tot het natuurlijk erf der vrije
Nederlanden in het bloed
Bespatte niet deze majestieuze
stroom Vlissings muren en was
deze in dezen wereldoorlog
wedorom zoo zwaar getroffen
stad niet de bakermat van vele
groote zeehelden? Is er één
stad geweest die zooveel voor
treffelijke strijders voor 's Lands
eer op de wijde wateren heeft
geleverd, als Vussingen ?^Michiel
de Ruyter, het roemruchte ge
slacht der Evertsen, Joost de
Moor, Banckert en nog zoovelen
Denken wij alleen maar aan
die grootste onder al onze admi
ralen, de Ruijter, wiens roem niet
onderdeed voor den grooten En
gelschen admiraal Nelson 1
Ja wij voelen ons trotsch op
deze zonen van onze land- en
water-provincie, ons Zeeland! En
altijd, als wij ons aan de Schel-
deboorden bevonden, of de over
tocht naar Vlissingen via Breskens
btëndigden en wij zagen Michiel
onwrikbaar op den Noordzee
boulevard de zee inblikken, klop
te ons hart fierder en sneller!
En nu is het historische feit,
dat wij komende wisten, werke
lijkheid geworden.
De Schelde is weer vrij.
Bijna 4 en een half jaar is zij
in vreemden boei gekluisterd ge
weest. En de Scheldestroom
schéén te lijden onder de vreemde
dwinglandij.De eens zoo machtige
stroom, die dagelijks bij tiental
len schepen uit aller heeren lan
den naar en van Antwerpen voer
de, was een doode stroom ge
worden I
Want nu werden de kluisters
tot een verstikkend isolement,
welke tot gevolg had dat er niet
één haven meer bloeien kon en
geen sehip meer veilig en onbe
dekt zich buiten de Scheldemon-
dingen kon wigen.
Een feit, dat op zichzelf reeds
boekdeelen spreektWant, niet
de vijand die tijdelijk de boorden
onzer schelde bezette, beheerschte
de zeeën en de wateren, maar
onze geallieerde bondgenooten
Dat sterkte onze hoop
En nu is dan onze Schelde
weer vrij
Met ontroering konden wij dit
één dezer dagen ons bevindende
aan de Scheldeoever te Breskens
en aan een ander door onze ge
allieerde bondgenooten gebezigde
haventje waarnemen. Tientallen
Britsche mijnenvegers, maar ook
vaartuigen onzer eigen Koninklijke
Nederlandsche marine voeren vrij
op haar rusteloze golven. De
vaart moet straks weer onbelem
merd zijn. Reeds worden ook de
meest van verzanding geleden
hebbende vaargeulen uitgebag
gerd! En intusschen brengen de
geallieerde watertanks een stroom
van vijandelijke gevangenen aan,
die zij zoo uit het water den wal
op rijden 1
B jna werd het ons, dit ziende,
te machtig. Want, nu voelden wij
wat het zeggen wil: „De Schel
de vrijIn onze herinnering
welde het lied op, dat wij als
jongens op onze schoolbanken
zoo gaarne en geestdriftvol zon-
gen
Vloei kabbelend voort, 0 stroom
[door God geschonken
Aan 't land door 't trouwst, door
['t edelst volk bewoond.
Nooit tforde uw vaart in vreem
den boei geklonken,
Noch Hollands vlag op uwen rug
[gehoond
Laat d'Oosterling de Nijl en
[Éuphraat noemen
En 't vruchtbaar slijk, dat m'uit
[hun schoot verwerft,
Geen stroom kan ooit op zooveel
[deugden roemen,
Noch werd zoo vaak met helden
bloed geverfd 1
'k Zie 't rood-wit-olauw in breede
[banen wapperen,
Üp 't mastenbosch, aan trouw en
[moed zoo rijk
Er rolt een traan, 0 praalgraf
n c u f°nzer daPPere"»
U Scheldestroom, vereeuwigd
[door van Speijk
Ja, dat beeld kwam wederom
voor ons opdoemen uit onze
jeugdjaren! Maar nu recht
voelden wij pas de waarheid aan!
Want, nu eerst weten wij
„DE SCHELDE IS WEER VRIJ"
Bram.
spoorlijn M.T.
Op Vrijdag 17 November voor
de bewoners der buitenwijken ten
Noorden van de spoorlijn M.T.
De nieuwe Stamkaarten mede
brengen van alle gezinsleden 1
Na ontvangst moeten deze
bonnen onmiddellijk bij de win
keliers worden ingeleverd.
De winkeliers moeten deze
bonnen aan de achterzijde af
stempelen en deze ten spoedigste,
in ieder geval vóór 22 November,
inleveren bij de Fa. D.J.Oggel,
onder medebrenging van verpak-
I kingsmateriaal.
De cliënten dienen door hun
winkelier te worden ingelicht
wanneer de Soda kan worden
afgehaald.
Regeling voor de Distributie
van B andhout.
Van gemeentewege zal hout
beschikbaar worden gesteld aan
hoofden van gezinnen, die niet
over brandstof voor den komen
den winter beschikken.
Zij, die reeds in bezit zijn van
een hoeveelheid brandhout van
minstens 100 kg., komen voor-
loopig niet in aanmerking.
Voor het verkrijgen van brand
hout moet op het bureau „Hout-
verstrekkirg" ingang Gentsche-
vaartstraat, een aanvrage worden
ingediend, waarvoor formulieren
aldaar beschikbaar zijn.
Wanneer bij een ingesteld on
derzoek blijkt, dat men niet over
brandhout beschikt, kan een gun
stige beslissing volgen.
Zoo een toewijzing voor hout
wordt afgegeven, zal aan aan-
vrager pl.m. 200 kg. hout wor
den verstrekt a f 3,75 per 100 kg.
Alvorens tot afgifte van palen
wordt overgegaan, moet het ver
schuldigde bedrag worden be
taald aan bovengenoemd bureau.
1 Geen palen zuilen worden af-
gegeven zonder een officieel for
mulier, waaruit blijkt, dat het
verschuldigde bedrag is betaald.
De benoodigde formulieren
kunnen deze week worden af
gehaald door de bewoners der
navolgende buitenwijken
Wijk K,
Wijk L,
Wijk M,
Wijk N,
Wijk O,
Wijk P,
Wijk Q.
Aanvragen kunnen geschieden
iederen werkdag van 9—12 u.
en 1.30—5 u. Zaterdag van 9—
12 u.
De Burgemeester van Axel,
P. L. D«J. VAN QEVEREN.
De Burgemeester van AXEL
maakt bekend, dat aan de be
volking bonnen ter verkiijging
van SODA zullen worden uitge
reikt in het Distributiekantoor,
ingang achterzijde, lederen dag
van 9-12 en 1.30—4 uur
Op Woensdag 15 November
voor de bewoners der kom wo
nende ten Oosten van de tram
lijn, behalve Oude Weg; van
9 12 uur.
Op Woensdag 15 November
voor de bewoners der kom wo
nende ten Westen van de tram
lijn, behalve Èmmastraat en
Nieuwendijk van 1.30—4 uur.
Op Donderdag 16 November
voor de bewoners van Nieuwen-
dijk, Èmmastraat, Oude We
GELDCIRCULATIE.
De chef van het miltair gezag
maakt bekend
De Nederlandsche Regeering
wenscht er den nadruk op ie
leggen, dat zij geen onderscheid
maakt en ook in de toekomst in
geenerlei opzicht zal maken
tusschen de door haar uitgegeven
nieuwe muntbiljetten en de voor
of tijdens de vijandelijke bezetting
uitgegeven bankbiljetten en zilver
bons. Evenmin zal de Regeering
te eeniger tijd onderscheid maken
tusschen groote en kleine coupures
of tusschen bankbiljetten en
zilverbons.
Bij de uiteindelijke saneering
van de geldcirculatie in Nederland
zal het dus geen verschil maken
of men houder is van oude bil
jetten, van tijdens de bezetting
uitgegeven biljetten of van bij de
bevrijding in circulatie gebrachte
biljetten.
De bankbiljetten van f 1000,-
en f500,- blijven voorloopig on
geldig en mogen niet tegen andere
Diijctten worden ingewisseld.
U hilpt de Regeering, wan
neer U met meer geld bij U draagt,
in huis of in de kas van Uw
zaak houdt, dan noodig is voor
Uw persoonlijke huishoudelijke
ot zakelijke uitgaven en wanneer
U het overige op de Spaarbank
stort, zooals U dat ook vroeter
deed. 6
Aan belanghébbenden wordt
medegedeeld, dat het Ontvang
station voor gtëvacueerden te
Sluiskil vanaf Woensdag 15 No
vember 1944 is verplaatst naar
Hotel «Rotterdam" te Sas van
I
■I
