T
i
F
mJ
m
Nieuws- en Advertentieblad a
voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
Axel bevrijd!
Uitgeefster: Firma J. C. V9NK - Axel
Bureau Markt 12. Postrekening 60263.
NOODUITQAVK
Verschijnt Dinsdag en Vrijdag.
Abonnementsprijs: Per 3 maanden f 1.25 franco p. p. f I.55
Afzonderlijke nummers 5 ct.
ADVERTENTIËN
Voorlopig tarief
10 ct. per m m. kleine advertentie's van 1-5 regels 62 ct.
dienstaanbiedingen 50 ct.
Advertentie worden ing wacht tot uiterlijk Donderdagavond.
A. TH 'tO.
Als op een treffende en
bondgenootschappelijke symbo
liek staren wij op onzen beschoten
stadhuistoren waarvan ook de
Poolsche kleuren wapperen en
die tevens de bezegeling moge
blijken van de vrijheid, de vriend
schap en de herwonnen onaf
hankelijkheid onzer beide volke
ren. En naast het „Leve de
Koningin" en „Leve het Vader
land" klinke het „Leve Polen I"
En zoo is Axel één van de
eerste steden in ons geliefde
Vaderland die weer „vrij" zijn 1
Nogmaals wij kunnen ons nog
niet volkomen realiseeren dat dit
zoo is. Hoe sterk ons vertrouwen
gedurende de bange eerste oor
logsdagen van 1940 altijd geweest
en gebleven is, het heeft ons,
zelfs nu wij het aanzagen komen
nog verrast 1
Vrij te zijn voortaan, weer vrij
te kunnen ademen, spreken en
schrijven 1 Vrijheid 0 gulden
woord met zulk een weerklank
in onze roemrijke historie 1 Wat
een kostelijk goed is er verankerd
in dit heerlijke woord
Hebben wij Axelaars, Zeeuwen
en Nederlanders dit ooit zoo
leeren verstaan als in deze ruim
vierjarige periode, waarin zelfs
het „vrije denken" niet meer ge
tolereerd werd. Deze periode,
die zeker als één der donkerste
uit onze historie zal worden ge
boekstaafd, was zoo volkomen
gespeend van dit begrip dat wij
aan de beteekenis ervan moesten
gaan twijfelen en het als een
fiché dreigden te gaan beschou
wen. De doodstraf stond op het
luisteren naar onze eigen radio,
het concentratiekamp op het be
zitten van een eigen radio toestel 1
Is het wonder daarom, dat wij
nog als in een bange roes rillen
bij de gedachte aan al die vree-
selijke dingen die wij dezen oor
log moesten medemaken. Geen
vrijheid van vergadering, van
pers, van politieke of religieuze
overtuiging meer. Alleen vrijheid
voor een handvol ellendige hand
langers van den vijand, die het
vaderland in 1940 bleken te heb
ben verraden en die nu de gan-
sche pers en de openbare mee
ning vrijelijk mochten vergiftigen
met hun gruwelijke leugenpro
paganda. Dit belachelijk kleine
percentage van het Nederlandsche
volk, nadat ons volk in zijn over-
groote kern immuum gebleken
was voor „nazificeering" kon
slechts versterkt worden door
hen die aan den zelfkant der
samenleving leefden of persoon
lijk gewin op het oog hadden.
Wij weten het uit onze eigen
stad 1
En toen honderdduizenden
radio's aan het Nederlandsche
volk ontstolen werden, mochten
deze lieden, als een uittarting en
bevoorrechting boven hunne
„volksgenooten" (waarover zij
met zooveel ophef spraken),
hunne toestellen behouden en
ons vrije volk mocht naar niets
anders meer luisteren dan naar
dé heidensche leugenpropaganda
die van over onze oostgrenzen
geïmporteerd via de Hilversum-
sche zenders tot ons kwam.
Zoo ging het met de pers, het
verenigingsleven, kortom met
alles I
Maar, het vrijheidsbesef bleef
levendig in ons volk en hoe
duivels de toeleg ook was, het
bleef gelooven in het heiig recht
dat geschonden en vertrapt was;
ten spijt van alle satanische po
gingen om wat krom was recht
te praten.
Hoezeer hebben wij geleden
onder het gemis onzer kostelijke
vrijheid, de grootste zegening van
ons volk. die weleer met zooveel
bloeds onder Oranje werd be
vochie 11 Hoeveel bloed en tranen
kleven aan de namen Vucht en
Amersfoort 1
Het slaafsche „Herren-volk met
zijn beruchte kadaver-discipline
had geen begrip meer van den
inhoud van het woord „vrijheid
Niet voor zich zelf en niet in
het minstvoor ons. En daar
door kon de leugenpropaganda
ook nimmer vat krijgen op ons
degeiijk onderlegde en denkens-
bewuste Nederlandsche volk.
Daartoe faalden alle pogingen,
alle beloften van gouden bergen
bleken ijdel en vergeefsch, hei
Nederlandsche volk stond vijandig
tegenover de vergiftigde theoriën
van over de grenzen geïmporteerd
onder het motto van ras, bloec
en bodem 1 Maar er was en er
bleef een diep en vast geloof in
het uiteindelijke zegevieren van
het recht, een zekerheid dat daar
boven in opperste majesteit zetelt
een „wrekende Gerechtigheid".
En zoo is Axel tha is bevrijdt
En wij zingen nu met Bilderdijk
Ja, zij zullen zich vervullen
Deze tijden van geluk 1
Dees ellenden gaan volenden
En, verpletterd wordt het juk.
Holland leeft wtêr,
Holland streeft weêr,
Met zijn afgelegde vlag,
Door de boorden van het Noorden
Naar den ongeboren dag.
Holland groeit weêr I
Holland bloeit weêr 1
Hollands naam is weêr hersteld I
Holland, uit zijn stof verrezen
Zal opnieuw ons Holland
wezenI
Het uur der algeheele bevrij
ding is nakende. Het vertrouwen
in de eindoverwinning zal niet
beschaamd worden. En wanneer
wij dan de donkere tijden van de
gewelddadige onderdrukking voor
onzen geest terugroepen, dan zal
het inderdaad zijn, alsof wij ver
lost zijn van een bange nacht
merrie.
Een schrikbewind erger dan
de Fransche revolutie in zijn
bloedigste episoden heeft over
ons den schepter gevoerd. Alle
bladen die mochten blijven ver
schijnen konden dit slachts doen
door een van karakterloosheid
getuigende slappe houding aan
te nemen en „orgaan" te worden
van de nationaal-socialistische
z.g. „nieuwe orde". En aldus
ging het in allerlei opzicht. Een
„kultuur"-kamer dwong al wat
in ons land op literair gebied en
op het breede terrein der ver
schillende takken van kunst
scheppende arbeid verrichtte tot
een lidmaatschap en smadelijke
opoffering van eigen vrije meening
en levensuiting.
Daarom was er in de laatste
eeuw geen tijdperk in ons Vader
land, dat zoo arm is geweest aan
voortbrengselen van werkelijke
„kultuur'-scheppende strekking
op alle gebied. Onze schrijvers,
dichters, schilders en componisten
of musici van naam, zij lieten de
pen rusten of hingen de lier aan
de wilgen. En wat vij ie lezen
kregen en ons in allerlei vorm
van „kuituur" wsrd opgediend
het waren louter en alicen pro
ducten van de Duitsche „nazi"'-
propaganda die ons door de
NJderiandschs satellieten slaafsch
en volgzaam werden opgedron
gen. In strijd met eer en ge
weten lieten talloozen zich dwin
gen lot lidmaatschappen van or-
sraiisatie's die op allerlei terrein
opdoken om de breede massa
gelijk te schakelen. Zoo is er
gewroet en geïntrigeerd gedu
rende vier volle jaren op een
w jze die iedere beschrijving tart,
maar die wij allen in en igerlei
vorm heboea ondervonden aan
den tijd. En de werkiuigen om
al deze lugubere praktijken van
volksvreemden aard uit te voeren
waren de N.S B.ers, die Hitier
mede hielpen vereeren en openlijk
proclameerden tot „Führer aller
Germanen", terwijl zij op schan
delijke wijze onze Geëerbiedigde
Koningin openlijk in pers en radio
hoonden en beleedigden en door
het slijk haalden.
In 0 s eigen stadje hebben wi
van dit alles ruimschoots genoeg
ons aandeel gehad. Op 20 De
cember 1941 werd hier een „bur
gemeester" geïnstalleerd, die zoo
als spoedig bleek, de Duitsche
zaak met hart en ziel was toege
daan. Ieder Axelaar weet, tot
welke uitwassen op alle gebiec
dit heeft geleid. Onderdrukking,
pressie, onrecht, mitsgaders de
meest volslagen willekeur vloei
den voort uit zijn optreden.
Zijn satellieten, wier namen wi
den lezers maar besparen omdat
zij te overbekend zijn en te versch
in aller geheugen liggen, toonden
zich gewillige handlangers. En
zoo werd, trots de jarenlange
propaganda de tegenzin en
afkeer van N.S.B.ers en Duit
schers met den dag grooter.
Zoo'n volslagen gemis aan begrip
voor wat er in doorsneê in het
gemoed van ons, Hollanders,
leefde werd door den vijand en
zijn trawanten aan den dag ge
legd, dat men zich bepaald ver
bazen moet over zulke mentaliteit.
Op eenzelfde pagina, ja in één
en dezelfde koiom werden soms
tot 20 doodvonnissen van Neder-
anders gepubliceerd die zich
waarachtige Vaderlanders hadden
betoond, terwijl mer. terzelfdertijd
oproepen zag, tot dienstneming
in het Duitsche leger of bij de
marine, etc.
Gemis aan begrip voor onzen
vrijheidszin, brute Pruisische ver
watenheid en gemis aan gevoel
voor wal in een van vrijheids-
iefde blakend volk heeft en ver
ankerd is, deden ons met ieder
uur meer van den overweldiger
vérvreemden. Zoo worstelden
wij meer dan 4 jaren door, waarin
wij de wreedste folteringen ver
namen van onze eerste en meest
vooraanstaande menschen die ge
vangen werden gezet of gegijzeld.
O .ze jongens, verloofden en man
nen werden bij duizenden naar
Duitschland gesleept om er te
werken in de wapen-industrie.
De meest tamelooze willekeur
vierde hoogtij.
Was het wonder, dat ieder met
smart en zuchtend naar de be
vrijding verlangde, ook in ons
Axel. (Wordt vervolgd).
Een opwekking tot steun aan
hen, die door het oorlogs
geweld getroffen zijn.
Temidden van een wereld in
branding bereikte ons binnen het
uur twee totaal verschillende ge
luiden. Wij zullen U eerst vin
het ene geluid vertellen, dat tot
ons doordrong, een mager schril
toontje.
Bij de straatcollecte in de ge
meente Axel deed zich het geval
voor, dat een rijkaard als motief
voor zijn „niet-geven" opgaf,
reeds enige malen iets in de bus
jes op siraat gedaan te hebben.
Omdat deze rijke man dus al iets
in passerende busjes had gegooid
meende hijverder van die
„rompslomp" af ie wezen.
Maar is het wel eens tot jouw
hersens doorgedrongen man, dat
er Polen zijn geweest, die hon
derd malen en opnieuw hun leven
gaven om jouw eigendommen
veilig te stellen en te beschermen.
Wat jij op het oogenblik bezit
rijkaard, is een geschenk, het-
welke je van die Polen ontvan
gen hebt; een geschenk, dat jou
gegeven is met de gedachte, dat
je er een gezond gebruik van
zoudt maken.
Wij hebben de dode Polen op
het twede Plaatje gezien, Poolse'
Soldaten, die in stukken gescho
ten zijn om jouw erf en hof vrij
te maken. Wat zouden die Poolse
soldaten, wanneer zij dit nog
eens konden aanschouwen, zeg
gen, als ze zagen, hoe hun stuk
geschoten lichamen slechts dien
den om jouw beurs te sluiten
voor de getroffenen van het oor
logsgeweld.
Veie Polen heb ik hier in Axel
gesprokenniet één Pool heb ik
gesproken, die tot mij zeide
„Nu heb ik er genoeg van mijn
leven telkens in te zetten voor
de vrijheid van vreemde volken,
ik heb al een paar keer mijn
leven gegeven, ik scheid er mee
uit. Uit de kampen in Hongarije
zijn zij ontsnapt; via Yoego-Sla-
vië, Italië en Middellandsche Zee
kwamen zij te Marseille aan en
vochten voor het bestaansrecht
van hun natie.
Axel, 27 Sept. 1944.
Een Oud Onderduiker.
Jacob WolfertIk zou je
vrouw willen zien.
Onze Burgemeester heeft dt
jongens van de „tra isportploet
gewonden' geëerd. Dit was a
niet naar hun zin, en om ze maai
niet kwaad te maken, zalikovei
hen maar niet sch-ijveu. Me>
zulke mannen van stavast kun jij
boter geen ruzie maker. Mis
schien zit er r.og een schrijve!
in den dop tnsschen, die latei
eens een dik boek over het doot
hen gedane senrijtt.
Een stukje ov.r de vrouwen!
moet echter nog in de krant. De
vrouwen, die dikwijls alleen of
met kleine kinderen m den keldert
zittend, hun mannen toch naari
het stadhuis lieten gaan, om daar1
het eigen leven voor de slacht
offers te riskeeren.
Jacob, je gezin zat in de vuur-|
lijn, je bracht toen je gezin naarf
de betrekkelijke veiligheid van
de Cathannapoid ;r. De weg doorj
de Beoostenbiij werd erg gevaar
lijk. Niemand van ons verwachtte
je terug.
Opeens stond je weer voor ons,
boven aan de trap en je zei
Mijn vrouw vindt dat ik maar
terug moest komen, ze zei tegen
me, ga maar direct terug, in Axel
zijn er menscnen die geholpen
moeten worden.
Medeburgers, wat een naasten
liefde 1 Wat een opoffering van
een moeder, die haar man terug
stuurde naar de hel der bescnie-
ting.
Jacob Wolfert, ik zou je vrouw
willen zien, om haar de hand te
drukken en om daarmede haar
en die andere vrouwen, die ter-
wille van hun medemenschen
zichzelf uitschakelden, te eeren.
Pete.
Landbouwmededeelingen voor
Oost Zeeuwsch-Vlaanderen.
De Poolse Kpl.J. E. Jankowski
zeide letterlijk tot mij„Wij zul
len vechten voor de vrijheid en
het levensrecht van alle vreemde
volkei', die verdrukt worden.
Deze Polei hebben de beurs van
hun levens wijd open gezet en
telkens weer vliedt hun leven
weg, maar de beurs van hun op
offering blijft open; jouw geld
beurs sluit zich wellicht reeds na
het weggeven van e enige kwartjes.
Het andere geluid, dat ons bin
nen het uur bereikte, voortge
bracht door Radio Oranje kwart
over zeven, klonk als een klok,
machtig over velden en akkers.
De heldhaftige opoffering van de
lste Divisie Engelsche Luchtlan
dingstroepen, Engelsche soldaten,
die bij Arnhem ingezet werden,
teneinde o.is Hollanders spoedi
ger de vrijheid te kunnen herge
ven. Deze 1ste Div. Eng. Luchtl.
troepen is na 10 dagen onafge
broken strijd voor een groot deel
bij Arnhem ten onder gegaan
een deel van hun taak hebben
zij mogen vervullen. Vele familie's
n Engeland zijn getroffen Vele
gezinnen in Arnhem lieten het
leven temidden der puinhopen.
Gezinnen in Engeland hebben
hun zonen afgestaan teneinde de
ïollanders hun eigendom en vrij
heid te kunnen weergeven. Daar
tegenover een Hpllander, die
meent met een paar kwartjes van
die „rompslomp" af te kunnen
comen.
Zij, die gevallen zijn voor de
viijheid en het levensrecht van
hun medemensen, zij zijn geval-
Levering Rundvee en Varkens.
Vóór 8 October moet door de
veehouders bij de plaatselijke
vertegenwoordigers opgave wor
den gedaan van
1. De sedert 1 Januari 1944
aan het B.O.V.V. atgeleverde, in
nood geslachte en gestorven
rundvee, onder overlegging van
de afrekeningen en bewijzen van
afkeuring.
2. Het aantal stuks rundvee,
dat in voorraad was op9Januari
1944. Veeboekje medebrengen.
3. Indien kennisgeving aan
slag rundvee 1944 reeds ontvan
gen, deze kaart dan eveneens
medebrengen.
4. De aanwezige contractvar
kens boven 71) Kg. levend gewicht.
O.ijuiste of te late opgave zal
verplichte levering van een ge
deelte van den veestapel tenge
volge hebben.
Aflevering Boter.
Veehouders-zelfkarners worden
er hierbij nogmaals uitdrukkelijk
op gewezen, aat de geproduceerde
boter bij de bekende detaillisten
moet worden ingeleverd. Recht-
streeksche aflevering van boter
aan consumenten is ten strengste
verboden. Er wordt wat de af
levering van boter betreft, op de
volie tnedewertiiug gtrekend, daar
anders de aflevering van boter
voor Kinderen en zieken in ge
vaar komt.
Opgave oorlogsschade.
Waar en wanneer opgave kan
gedaan worden van oorlogsschade
in den landbouw, in verband
met eventueele leveringsplicht,
wordt nog nader bekend gemaakt.
Zelfverzorging Boter.
De melkveehouders, welke de
boter betrekken van de Room
boterfabriek Kloosterzande, die
nen deze met hun noodbonnen
af te halen aan de fabriek.
Deze regeling geldt alleen voor
de melkveehouders ten Oosten
van het kanaal Nt uzen—Sas van
Gent. De melkveehouders be-
trekken dus hun boter op de
1 aangewezen noodbonnen en be-
I hoeven deze bij hei afhalen van