Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch- Vlaanderen.
No. 43.
VRTJDAG 6 SEPTEMBER 1940.
56e Jaarg.
Firma J. C. VINK - Axel
Daagt de vrijheid voor
Zuid-Afrika
BANGE DAGEN.
Binnenland.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
UITGEEFSTER
Bureau Markt 12.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
ADVERTENT1ËN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
Een bijzondere correspondent
van de Prov. Z. Cru schrijft aan
dit blad het volgende
Onder den indruk van de Ita-
liaansche veroveringen in Afrika
begint de zucht naar vrijmaking
van het Engelsche juk zich ook
in de Zuid Afnkaausche republiek
voortdurend meer te openbaren.
Het begint er naar uit te zien,
dat het einde van de regeering-
Smuts nabij is.
Teneinde zich een goed denk
beeld te kunnen vormen van het
geen de Boeren van de Engelschen
te lijden hebben gehad, loont het
de moeite, de geschiedenis van
Zuid-Afrika nog eens na te gaan.
Aan de Kaap de Goede Hoop
hadden zich in de 16e eeuw de
Portugeezen nedergezet, die echter
in de 17e eeuw door de Boeren
werden verdreven. De Holland-
sche Oost-Indische Compagnie
stichtte in 16C2 Kaapstad en dit
werd het middelpunt vanwaar uit
de kolonie zich uitbreidde. Toen
Napoleon in 1806 net continentale
stelsel tegen Engeland toepaste,
nam Engeland, naar het heette
tijdelijk, de Hollandsche koloniën
in bezit. Toen het echter op
restitutie aankwam, vergat men
er enkele terug te geven, o a. de
Kaapkolonie. De Engelsche heer
schappij was echter van dien aard,
dat den Boeren niets anders over
bleef dan huis en hof op te geven
en verder het binnenland in te
trekken. Deze landverhuizing staat
in de geschiedenis bekend als de
Groote Trek.
In de nieuwe, door hen gestichte
staten Transvaal, Oranje Vrijstaat
brachten de Boeren het tot groo-
ten welstand. Toen er tenslotte
rijke goudmijnen en diamantvel
den werden ontdekt in hun ge
bied, was dit voor de Engelschen
aanleiding om oen Boerenoorlog
te ontkeienen, die woedde van
1899 tot 1902.
FEUILLETON
He oorlog in onze omgeving.
23)
Ook wy gingen verder en
belandden tegen den middag op
oen weide bij een hoeve, waar
we eerst wat nuttigden. Nau
welijks waren we daarmede bezig
of we hoorden tot onzen grooteo
schrik weer het bekende fluitende
geluid boven onze hoofden. Een
granaat vloog over ona en ont
plofte een heel eind verder. We
dachten het gevaar te ontloopen,
maar dat bleek ook hier aanwezig
te zijn. Op deze hoeve waa een
flinke schuilkelder en daar zoch
ten we ylings een toevlucht in.
Meerdere granaten volgden ge
lukkig niet, zoodat we na een
poosje de schuilgelegenheid ver
lieten en bij de bewouera der
boerderjj een plaatsje vroegen
in de schuur voor den komenden
uachl. Dit waa tenminate heel
wat beter dan in een open sloot.
Er waa daar voldoende atroo
aanwezig en we zouden ona in
deze omgeving wel schikken.
Het weer was er intuasohen
niet op verbeterd, eeu fijne mot-
De Zuid-Afrikaansche
Unie wordt gesticht.
Nauwelijks was de oorlog ten
einde of in een deel van de door
Engeland omgekochte Zuid Afri-
kaansche pers werd een cam
pagne ingezet voor het stichten
van de Zuid Afrikaansche Unie,
die dan ook op 31 Mei 1910 tot
stand kwam. Het Nederlandsch
werd gelijkgesteld met het En-
gelsch als omgangstaal en er
werd een Zuid Atrikaansche Partij
gesticht, waarmede de Engelschen
hoopten, de Boeren aan het lijntje
te kunnen houden. Aan het hoofd
van deze partij kwam generaal
Botha te staan. Daar de partij
eenter hoe langer hoe meer uit
sluitend opkwam voor de belan
gen van Engeland, trad generaal
Hertzog, die een onafhankelijke
politiek der Zuid-Afrikaansche
Unie voorstond, er uit en stichtte
een eigen partij, die de rechten
der Boeren zou verdedigen. Daar
deze partij, de Nationalisten, wel
dra een sterken aanhang kreeg
en in bloei toenam, richtten de
Engelschen op hun beurt een
nieuwe partij op, de Unionisten,
die op de bres stond voor de
belangen van de steden, mijn-
bezitters en de Engelsche regee-
nng.
Toen Botha in 1914 aandrong
op het verklaren van den oorlog
aan Duitsch Zuid-West-Afrika,
brak een Boerenopstand uit onder
generaal Christiaan de Wet, welke
evenwel door de Engelschen bloe
dig werd onderdrukt. Aan den
oorlog in Europa nam Zuid-Afrika
weinig of geen aeel, daar men
een nieuwen opstand vreesde,
als het land van troepen werd
ontbloot.
Generaal Smuts ver
schijnt te.i tooneele.
In 1919 overleed Botha. Hij
werd als minister-president op
gevolgd door generaal Smuts
Ofschoon het dezen gelukte, in
1920 de Unionisten en de Zuid-
Afrikaansche partij te vereenigen,
waren deze beide niet in staat
om bij de verkiezingen van 1924
regen begon te vallen en we
achtten ons dan ook gelukkig
althans onderdak te zyu, al was
het dan ook maar in een schuur
op een strooleger We instal
leerden er ons zoo goed mogelijk
en hebben meteen een middag
slaapje gedaan. Het was reeds
laat in den namiddag toen we
ontwaakten en de buitenlucht
weer opzochten. Nog steeds
zagen we siadgenooten passeeren
op zoek naar onderdak in de
polder, en ofschoon nu niet be
paald optimistisch, bleek de
stemming onder de menscben
toch heel wat beter dan den
avond te voren. Vanat de hoeve
zagen we zoo at en toe ook
groepjes Duitsche motorrijders
passeeren.
Zoo liep de dag weer ten einde,
terwijl we ons op het boerenerf
bevonden. Toch wel een gerust
leven op zoo n boerderij, vooral
in deze dagen van uiterste span
ning Hier bleven we ook ge
vrijwaard voor allerlei fantasti
sche verhalen, zooals we die
binnen de gemeente dagelijks
hoorden en die later eiken grond
bleken te missen. Deze lande
lijke rust deed ook haar welda-
digen invloed op ouze innerlijke
rust en kalmte geiaea.
weerstand te bieden aan de Na
tionalisten en de Arbeiderspartij.
Generaal Hertzog kwam nu aan
het hoofd van de Zuid-Afrikaan
sche Unie fe staan. In 1925
wist hij ondanks sterken tegen
stand het Afrikaansch in de plaats
te stellen van het Nederlandsch
als officieele taal. In 1927 komt
de Unie, dank zij zijn bemoei
ingen, in het bezit van een eigen
vlag. In 1933 nam hij Smuts
weder in zijn kabinet op, die
trachtte, de voormalige Duitsche
kolonie Zuidwest-Afrika als vijfde
aan de Zuid-Afrikaansche Unie
toe te voegen.
Om dien tijd begon Hertzog
ernstige pogingen aan te wenden,
om de Unie onafhankelijk te
maken van Engeland. Smuts
daarentegen toonde zich een
aanhanger van Engeland, daar
hij beweerde, dat Zuid-Afrika
onmogelijk in staat zou blijken,
zichzelf te regeeren. Hierin werd
hij terzijde gestaan door de pers,
die zich voor het grootste deel in
Engelsche handen bevond.
Tenslotte brak de huidige oor
log uit. Men herinnert zich,
hoe Hertzog hartstochtelijk kampte
tegen de deelneming van Zuid-
Afrika, doch hoe hij bij de stem
ming in het Parlement met een
kleine meerderheid werd versla
gen door zijn tegenstander, Smuts.
Deze laatste weet echter zeer
goed, dat zijn regeering volstrekt
niet steunt op de meerderheid
des volks, zoodat hij zich verzet
tegen nieuwe verkiezingen, die
voor hem ongetwijfeld een ver
pletterende nederlaag zouden op
leveren.
Hertzog zit intusschen niet stil.
Overal in het laid houdt hij de
mo straties, waarheen steeds een
groot gehoor stroomt. Het aan
tal zijner aanhangers neemt ge
stadig toeen vooral nu blijkt,
dat het Britsche wereldrijk be
gint te wankelen achten velen de
lijd gekomen, om zich van Enge
land los te maken vreedzaam,
als het k&n, doch met de wapens,
als het moét.
Het werd een mooie, zachte
avond, na het mistroostige weer
van dezen namiddag. We liepen
nog wat rond op de hoeve en
maakten een praatje met de
bewoners, die onder alle gebeur
tenissen rustig gebleveD waren.
Rustig was het nu ook in deze
omgeving op dezen zwoelen
lenteavond, doch waar de oorlog
woedt, kan men ook elk oogen-
blik oorlogshandelingen ver
wachten. Zoo ook in deze lan
delijke omgeving, waar overigens
niets aan oorlog deed denken.
Voor ons zagen we de machtige
fabriekscomplexen te Sluiskil.
Plotseling werd de avondstilte
verbroken door een zware ont
ploffing uit die richting, gevolgd
door een geweldige rookzuil en
een schijnsel van vlammen.
Alvorens verder terug te trekken,
hadden de Franschen te Sluiskil
waarschijnlijk nog een en ander
opgeblazen. Kort daarna hoorden
we weer eeuige kanonschoten
en we kwamen dan ook tot de
overtuiging, dat het hier in deze
schijnbaar rustige omgeving al
eveumin veilig was.
We zochten bij het vallen der
duisternis ons strooleger op in
de schuur en het bleek daar
toch heel wat beter te 8(jn dan
De salarissen van Eerste en
Tweede Kamerleden.
Zooals men weet, heeft de
Rijkscommissaris bepaald, dat de
werkzaamheden van de beide
Kamers der Staten-Generaal voor-
loopig blijven rusten. Zij zijn
dus niet in functie. Maar dit
neemt niet weg, dat de leden der
Tweede Kamer hun schadeloos
stelling (f4500 per jaar) bleven
ontvangen. Binnem ort zal echter
wat dit betreft, een bijzondere
toestand ontstaan, zoo merkt de
Haagsche Post op. Volgens de
Grondwet wordt in normale om
standigheden de zitttng der Sta
ten-Generaal den tweeden Zater
dag in September gesloten en
den derden Dinsdag wordt dan
de nieuwe zitting geopend. Het
ligt voor de hand, dat deze plech
tigheden thans niet zullen plaats
hebben. Maardit heeft een
belangrijk gevolg voor de leden
der Tweede Kamer, wat hun
schadeloosstelling betreft. De
Grondwet schrijft voor, dat deze
niet genoten wordt door hen, die
gedurende de geheele zitting af
wezig bleven. Zoodra men één
enkele vergadering bijwoonde,
heeft men recht op de schade
loosstelling gedurende het ge
heele jaar. Eigenlijk een malle
bepaling Thans zal de nieuwe
zitting niet worden geopend, m.
a.w. er zal geen nieuwe zitting
zijn. Het gevolg hiervan zal
wezen, dat aan de Kamerleden
de schadeloosstelling van Sep
tember af niet zal worden uitbe
taald zij kunnen immers geen
enkele vergadering bijwonen.
Alleen wanneer vóór September
1941 de oude toestand mocht
worden hersteld, zou het recht
op schadeloosstelling weer in
gaan. Maarwie zou daarop
willen rekenen Voor de leden
der Eerste Kamer doet deze
kwestie zich niet voorzij ont
vingen een vergoeding per ver
gadering, die dus dadelijk van
zelf vervalt als er niet wordt ver
gaderd.
den vorigen nacht in die open
sloot. Het was nu ook heel wat
rustiger, maar toch werden we
er telkens aan herinnerd, dat in
Zeeuwsch-Vlaanderen de stryd
nog voortduurde, daar at en toe
gedurende den nacht granaten
boog over en langs de hoeve
floten, om verder in de landerijen
met doffe knallen te exploideeren.
Ook hier dus nog een leventje
als op den rand van een vulkaan.
Doch waar zou het dan wel
rustig zyu in Zeeuwsch-Vlaan
deren in deze bange dagen
Waarschijnlijk was overal
elders in ons land de stryd reeds
beëindigd in het kleine stukje
Nederland beneden de Scheids
werd nog fel gestreden en de
bewoners maakten temidden van
al dit oorlogsrumoer angstige
dagen door.
Reeds vroeg werden we gewekt
in de schuur door kraaiende
banen en kakelende kippen, die
weldra als vreedzame vliegers
vanaf de hanebalken over ons
heen fladderden. Dus weer maar
opgestaau en het ontbijt ditmaal
genuttigd temidden van het pak-
stroc in de schuur, waar at en
toe een zware zeug met haar
gevolg door de half geopende
deur eeai ten kijkje kwam
Duitsche lof voor de
Nederlandsche administratie.
Een medewerker van de Frank
furter Zeitung meldt uit Den Haag
in een Nederlandschen kring een
afdeelingschef bij den rijkscom
missaris te hebben hooren zeggen
„Ik ken het oude Oostenrijksche,
Hongaarsche, Tsjechische en
Poolsche bestuur, geen enkel kan
zich met het Nederlandsche me
ten. Het is een genot met de
algemeene secretarissen der Ne
derlandsche departementen samen
te werken. Het zijn zeer ont
wikkelde mannen van degelijke
kunde, wier zakelijke voorstellen
van grondige kennis van de
materie getuigen. Ze doen uit
nemend werk in hun ambten en
verlichten de samenwerking tus-
schen de Duitsche overheden en
de Nederlandsche ambtenaren."
De correspondent wijt het aan
het conservatieve denken van
vele Nederlanders de economi
sche mogelijkhedtn, door den
nieuwen toestand geschapen, nog
niet te overzien. Het volgende
wordt als voorbeeld aangehaald.
Over den Rijn moet een nieuwe
brug geslagen worden, omdat de
onde in de lucht gesprongen is.
Reeds deze kon het verkeer niet
meer stuwen, daarom zou de
nieuwe 5 meter breeder worden.
„Waarom maar 5 meter, in 20
jaar is ook de nieuwe brug ie
smal voor het toegenomen ver
keer, waarom niet tegeiijk dubbel
zoo breed werd den Neder
landschen instanties voorgehou
den. Dat zou toch te duur zij.i,
moeten de heeren uit de betrok
ken stad geantwoord hebben.
Het bevaren van onze
riviermondingen.
Het Maandag verschenen ver
ordeningenblad bevat een veror
dening van den Rijkscommissans
vcor het bezette Nederlandscne
gebied, houdende beperking ten
aanzien van het bevaren van hi t
gebied der Schelde- en Rijn
mondingen.
Hierin wordt bepaald
Als gebied, waarvoor de be
nemen, terwjjl als minder ge-
wenschte toespijs tydens dit
vroege ontbyt ook zoo nu en daa
donzige veertjes van ae blyxbaur
geheel overstuur zynae kippen
op ons groepje nederdaalden als
sneeuwvlokjes uit den winter
hemel.
V
Donderdag 23 Mei.
Weer naar huis en daarna
nogmaals vluchten.
Het was dus vroeg dag en
reeds in de vroegte rijpte bij ons
ook het plan om maar weer naar
huis terug te keeren, om te zien
hoe het daar gesteld was. H it
was ons imm rs in den atgeloo-
pen nacbt gebleken, dat de
granaten, die men reeds den
bynaam „fluiters van Sluiskil"
had gegeven, ook hier de men
scben niet met rust lieten. En
mocht het in Axel onverhoopt
toch nog erger blijken, dan kon
den we aliyd nog terugkeeren.
Dus pakten we onze spullen by
elkaar en na de bewoners der
hoeve bartelyk dank te hebben
gezegd voor de genoten gastvrij
heid, aanvaardden we den terug
tocht weer naar huis,
(Wordt Torvolgd).
AXELSC
COURA
