m* i
letvergaan vande „Tilanic"
Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
No. 53.
DINSDAG 10 OCTOBER 1939.
55e ./aars-
J. C. VINK - Axel.
Binnenland.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-UITGEVER
Bureau Markt 12.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
ADVERTENT1ËN van 1
eiken regel meer 12 Cent.
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht,
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
tot 5 regels 60 Centvoor
Groote letters worden naar
uiterlijk
Prinses Juliana installeert het
Algemeen Steuncomité 1939.
In de groote vergaderzaal van
het departement van binnenland-
sche zaken te Den Haag is Don
derdagmiddag te drie uur het
Algemeen Steuncomité-1939 ge
ïnstalleerd.
De eere-presidente van het
comité, H. K. H. Prinses Juliana,
verrichtte de plechtigheid der in
stallatie door het uitspreken van
de volgende rede
Dames en Heeren 1
Ik heb het voorrecht U allen
hier hartelijk welkom te heeten,
en U dank te betuigen, omdat U
van dit te vormen comité deel
wilt uitmaken met uw veelzijdige
gaven. Ook begroet ik hier met
erkentelijkheid de interdeparte
mentale commissie, die bij onzen
arbeid het onontbeerlijk contact
met de regeeriog zal onderhouden.
Wij allen zitten hier, omdat wij
doordrongen zijn van het belang
van de noodzaak, van de urgentie,
om tegemoet te komen aan velen
in ons vaderland, die in nood
verkeeren tengevolge van de tra
gische huidige omstandigheden.
Ons is door de regeering een
belangrijke taak van coördineering
en eventueel aanvulling van steun
verlening opgedragen.
Met groote erkentelijkheid zien
wij hier de figuur van staatsraad
J. B. Kan in de zoo verantwoor
delijke voorziitersfunctie.
Onder zijn leiding zullen zoo
dadelijk de te bespreken vraag
stukken worden aangeroerd.
Met den wensch, dat dit werk
voor velen tot hulp en zegen mag
worden, installeer ik u tot leden
van dit Algtmeen Steuncomité
1939.
De voorzitter van het comité,
staatsraad mr. J. B. Kan, hield
vervolgens de volgende rede
Koninklijke Hoogheid 1
Naar het bekende woord van
een beroemd Romeinsch redenaar
zijn er deugden, die men in een
slaaf waardeert en deugden, die
FEUILLETON
door Een der overlevenden
-n.
4)
Wij wilden den armen kleinen veht
een kans geven, maar de officier trok
hem er onder uit en beval hem naar
het schip terug te gaan.
Hij smeekte om zijn leven. Ik hoorde
hem zeggen dat hQ niet veel plaats
zou innemen, maar de officier trok zijn
revolver en hield die hem voor 't ge
laat. .Ik geef je tien seconden om
terug te gaan andets schiet ik je
door de hersens", schreeuwde hij.
Dj jongen smeekte slechts dringen
der en Ik dacht dan ook dat hQ zoo
doodgeschoten sou worden. Maar
plotseling veranderde de officier van
toon. Hij liet zijn revolver zakken en
keek den jongen recht in de oogen.
„Om 'a hemels wil, wees een man I"
zeide hij vriendelijk- .Er zijn vrouwen
en kinderen te redden. WQ moeten
aan een lager gelegen dek stoppen om
nog meer vrouwen en kinderen op te
nemen De kleine knaap keerde zich
om en klom over de verschansing
terug? zonder een woord te uitén. Hij
deed eenlge onzekere passen en viel
voorover op het dek, zijn hoofd naast
een bos touw. Hij werd niet gered I
Al de vrouwen om mQ heen smeekten
en ik zag mijn kleine M-irjorle de
hand van den officier vatten s O
mijnheer Mau I schiet hem niet dooa I
schiet hem als 't u blieft niet dood I
tic» zfl en hij gaf zich tfld om «een
een vorst sieren. Het moge van
pas zijn dit woord te dezer
plaatse in herinnering te brengen,
nu Uwe Koninklijke Hoogheid
wederom getuigenis aflegt van Uw
medeleven in het wel en wee
van het Nederlandsche volk. Het
zou in den lande zelfs eenige
verwondering wekken, indien een
comité als het onze moest ar
beiden zonder Prinses Juliana
hare eere-presidente te mogen
noemen.
Met de instelling van het Al
gemeen Steuncomité 1939 beoogt
de regeering te coördineeren, min
of meer te overkoepelen de steun
maatregelen, welke uitgaan van
het Nationale Fonds voor Bijzon
dere Nooden, de Koninklijke Ver-
eeniging tot Steun aan Miliciens
en andere organen. Nevens het
bevorderen van eenheid bij het
verleenen van tegemoetkomingen,
zal in zoo ruim mogelijke mate
steun zijn te verleenen, hetzij door
bemiddeling van bestaande licha
men, hetzij rechtstreeks.
In bange, droeve dagen komt
meer dan ooit tot uitdrukking,
hoezeer het Nederlandsche volk
zich een gevoelt, hoezeer de
nooden van anderen ook de onze
zijn. De groote meerderheid der
genen, die nog iets te verliezen
hebben, erkent een moreelen
alimentatieplicht.
Hoeveel er ook gevergd wordt
van hen, die men de bezittende
klasse pleegt te noemen, wij wa
gen het te vertrouwen, dat onze
geldelijke zorgen niet weinig
zullen verlicht worden door de
offervaardigheid onzer medebur
gers.
In dit vertrouwen aanvaardden
wij de moeitevolle taak, die de
regeering op onze schouders
legde, gesterkt door de gevoel
volle woorden, welke Uwe Ko
ninklijke Hoogheid ter installatie
van ons comiié wel heeft willen
spreken.
Twee volledig ingerichte halzen
voor onze soldaten.
Naar wij vernemen heeft de
Kon. Petroleum Mij. een gewich
tig initiatief genomen in het
te schudden en haar toe te lachen.
HQ gaf een ander bevel om de boot
neer te laten, maar net toen wij weg
zouden gaan kwam een tusschendek
passagier, een Italiaan, over het dek
aangerend en sprong In de boot. HQ
viel op een klein kind, hoorde ik later,
en kwetste het daardoor inwendig. De
officier greep hem bij zijn kraag en
gooide hem als met dterlQke kracht
terug op de .Titanic".
Toen wij naar de zee neerschoten
zag ik dezen lafaard voor 't laatst. HQ
stond temidden van een twalfa!
mannen uit de tweede klasse. Zij sloe
gen hem met de vuisten in 'c gelaat
en hQ bloedde uit neus en mond.
NatuurlQk stopten wQ niet aan een
ander dek om vrouwen en kinderen op
te nemen. Dat was naar ik meen on-
mogelQk. De bodem van onze boot
sloeg op 't water, toen wQ neerkwamen,
met zulk een kracht, dat ik dacht dat
wQ allen overboord geslingerd zouden
worden. WQ werden overstroomd met
Qskoud water, maar we bleven er in,
en de mannen aan het roer roeiden
ons spoedig weg van het wrak.
Toen zag Ik voor 't eerst den Qsberg,
die zulk een onheil had veroorzaakt.
HQ doemde op in het heidere sterren
licht,. dicht bQ ons, een blauwwitte
berg. Twee andere Qsbergen lagen er
dicht bQ als tweelingtoppen.
Later meende ik er nog drie of vier
te slen, maar ik ben er niet zeker van.
Los Qs dreef in het water. Het was
bitter koud.
WQ hadden ongeveer een halve mijl
geroeid toen de officier bevel gaf te
stoppen. Er waren geen andere booten
in ncht en we hadden zelfs geen lan
taarn om teekens te geven. WQ lagen
ittl ia het duister op de kalina zee.
belang van onze gemobiliseerde
militairen. Zij heeft n.l. besloten
tot den spoedigen bouw van een
tweetal op royale schaal inge
richte huizen en ontspanningslo
kalen, welke geplaatst zullen
worden in die dorpen, waar zulks
naar het oordeel van de leger-
autoriteiten het meest noodig is,
dus daar, waar de gelegerde sol
daten piactisch van alle comfort
en verstrooiing verstoken zijn,
doordat zij in boerderijen zijn
ondergebracht, ver van de groote
centra. Daar zullen deze tehuizen
gesticht worden, opdat de sol
daten zich een eigen thuis kunnen
inrichten, dat het centrum kan
worden van ontspanning en ver
maak. en zeker voor hen een
belangrijke vooruitgang zal be-
teekenen.
Er geschiedt namelijk op het
gebied van ontwikkeling en ont
spanning reeds heel wat. Er ko
men in zeer grooten getalen boe
ken, tijdschriften, films, tooneel-
voorstellingen, cabaretavonden en
wat niet al maar, zoo werd
geredeneerd, wat hebben de sol?
daten daaraan, als zij niet kunnen
beschikken over gebouwen, waar
in deze boeken en tijdschriften
gelezen, de films gedraaid en de
tooneelvoorstellingen gegeven
kunnen worden Er zijn genoeg
kleine plaatsen in den lande die
slechts een gering aantal inwo
ners hebben en dus weinig groote
gebouwen, maar die strategisch
van dusdanig belang zijn, dat er
een groot aantal militairen is ge
legerd. Dat zijn dan de soldaten,
aan wier belangen het eerst is
gedacht. Het komt voor dat een
klein prieeltje het„militair thuis"
is voor eenige honderden man
schappen, en dat die eenige hon
derden verder hun vertier maar
moeten zoeken langs den kant
van den weg.
In den zomer gaat dat misschien
wel, maar hoe moet dat worden
in den winter, als de avonden
lang worden, en het weer regen
achtig en koud Dan zijn onze
landsverdedigers, die in zulke om
standigheden leven, aangewezen
op ja waarop eigenlijk
Zoo is de B- P. M. tot het plan
gekomen om voor haar rekening
twee militaire tehuizen te laten
bouwen en inrichten, en wel in
plaatsen waaraan er de meeste
behoefte bestaat. Natuurlijk zul
len het geen paleizen worden,
maar toch zullen deze gebouwen
zoo worden ingericht, dat daarin
alle comfort, dat de soldaten
noodig hebben, aanwezig zal zijn
een cantine, een bioscoopzaal, een
podium voor tooneeluitvoeringen,
een bibliotheek, een biljartkamer,
een keuken, enz.
De houten gebouwen zullen
dubbelwandig worden opgetrok
ken en voorzien worden van
moderne verwarming en verlich
ting. De afmetingen zullen zoo
zijn, dat de gebouwen 24 meter
lang en 15 meter breed worden,
terwijl de groote zaal plaats zal
bieden aan 350 a 400 man.
Het spreekt vanzelf, dat het
Opperbevel dit initiatief met
warme instemming en dankbaar
heid heeft begroet.
Ons dunkt dat iedereen die het
goed meent met onze soldaten te
velde, dit belangrijk initiatief zal
toejuichen. Maar er zijn meer
plaatsen in den lande, waar zon
der twijfel dringend behoefte aan
zulk een tehuis beslaat.
De directe van de Koninklijke
hoopt daarom, dat haar initiatief
ook moge worden opgevat als
een moreel appèl aan de natie,
in dien zin, dat andere groote
bedrijven in Nederland dit voor
beeld zullen volgen en ook een
of meer van zulke militaire te
huizen voor hun rekening zullen
willen nemen. Het Opperbevel
steunt uit den aard der zaak dit
streven gaarne, want hoe meer
militaire tehuizen op het platte
land zullen verrijzen, hoe beter
het is.
Het behoeft geen betoog, dat
de oprichting van zulke centra
aan den geest in de weermacht
zeer ten goede zal komen, wijl
de tehuizen, vooral in den ko
menden winter, de middelpunten
zullen zijn van ontspanning en ver
maak. Men kan zeker geen dank
baarder en meer gewaardeerd
Ik zal nooit de vreeselQke schoon
heid vereeten van de „Titanic" opdat
oogenblik. ZQ was naar voren op
gericht, met den kop in de golven en
de eerste kolenbunkers gedeeitelQk
onder water. Het scheen mQ een
reusachtige glimworm, want zQ was
verlicht van de waterlQn tot het roer
electrisch licht scheen uit elke hut,
op 't dek overal licht en llehten In de
toppen der masten.
Geen geluld bereikte ons, dan de
musiek van het orkest, dat ik, hoe
vreemd het ook schQne, nu pas voor
'teerst hoorde. O, die dappere muzi
kanten: Hoe bewonderenswaardig wa
ren zQ. ZQ speelden vroolQke wQsjes
en zQ hielden dat vol tot het laatste
oogenblik, tot het einde.
Slechts de golven konden hen tot
zwQgen dwingen. Op dien afstand
was het onmogeiQk iemand aan boord
te herkennen. Maar ik zag groepjes
mannen op ieder dek. ZQ stonden met
de armen over de borst gekruist, met
gebogen hoofden. Ik ben zeker dat
zQ baden. Op het bootdek, dat ik
juist verlaten had, waren misschien
een vijftigtal mannen te zamen. In
hun midden ontdekte ik een groote
figuur. Deze man stond op een stoel
of een hoop touw, zoodat hQ boven
de anderen uitkwam. ZQn banden
waren uitgestrekt, alsof hQ een zegen
uitsprak. Gedurende dien dag had
een priester, een zekere Vader Byles,
een dienst gehouden in het tweede
klasse salon, en ik denk dat hQ daar
stond en de ten doode gedoetnden
voorging in 't gebed. Het orkest speel
de .Nearer, my Qod, to thee I". I*
kon het duidetQk onderscheidende
mannen zongen zachtjes mee. Het
einde was scer nabij I
Het kwam met een oorverdoovend
geweld, dat mQ verbQsterde. Iets in
de ketels van de „Titanic" ontplofte
en miilioenen vonken schoten op in
de lucht, als vuurpijlen in een park op
een zomeravond. Deze roode vonken
regen was waaiervormig, maar de
vonken vielen in alle richtingen neer
in den vorm van een vuurfontein.
Twee andere ontploffingen volgden,
zwaar en gedempt als onder de opper
vlakte. De „Titanic" brak voor mQn
oogen middendoor. Het voorste deel
was reeds gedeeltelQk onder water.
Het kantelde en verdween onmidde'.IQk.
Het achteischip stond rechtopen bleet
zoo gedurende eenige seconden die
minuten leken op den Oceaan staan.
Toen eerst doofden de lichten aan
boord. Voor de duisternis kwam zag
ik honderden mannen zich vastgrijpen
aan het wrak, of over boord springen.
De „Titanic" was als een bqenkorf,
ais de bQen zwermen gaan, maar de
bQen waren menschen en zQ wares
nu niet meer stil. Koeten, vreeselQker
dan ik ooit gehoord heb, klonken in
mQn ooren. Ik wendde mQn gezicht
af, maar keek het volgende oogenblik
weer om, en zag de tweede helft van
het groote schip wegzinken naar de
diepte, zoo gemakkelQk als een kei
steen In eer. vQver. ik zal nooit dat
laatste oogenblik vergeten Het was
wel het allervreeselQkste van de ge-
heele ramp.
Velen riepen om hulp van het drQ-
vende wrakhout, maar onze officier
Lowe zelde tot de vrouwen, die hem
verzochten terug te gaan, dat wij dan
zeker zouden worden meegesleept. Ik
geloof dat enkele booten overlevenden
oppikten en ik hoorde later, van meer
daa een vertrouwenswaardig ptrioor,
werk doen dan dit. Men moet
zich maar eens indenken wat de
winter zal beteekenen voor de
soldaten die gelegerd zijn in
dorpen en gehuchten waar verder
niets anders aanwezig is dan
eenige boerenwoningen.
Wat de inrichting van de beide
B P.M.-tehuizen betreft, daarvoor
heeft het personeel van de Ko
ninklijke gezorgd door middel van
een algemeene inzameling. De
opbrengst daarvan dient voor de
„meubileering" van de tehuizen
met biljarts, radio, bibliotheek,
schrijf- en leestafels en tal van
spelen.
Al met ai een belangwekkend
initiatief, waarvan men hopen mag,
dat het alom in den lande na
volging zal krijgen. Want dat
verdient het zeker.
Sigarenwinkeliers stichten een
comité van actie.
Te Den Haag werd een verga
dering gehouden van afgevaardig
den van de federatie van winke
liers in tababsfabrikaten en van
den Nederlandschen modernen
middenstandsbond (vakgroepen
sigarenwinkeliers),
Onder overweging dat de min
der gunstige omstandigheden on
der de sigarenwinkeliers thans
nog verergerd worden door maat
regelen van fabrikanten, die wel
den inkoopprijs, doch niet den
verkoopprijs verhoogen, waardoor
de winstmarge kleiner wordt en
dat geklaagd wordt, dat door het
verstrekken van tabaksvergunnin
gen aan cantines of het toestaan
van den verkoop van tabaksarti
kelen zonder tabaksvergunning, de
consumptie van rookartikelendoor
de ongeveer 300 000 gemobili-
seerden aan de winkeliers ont
trokken worden, werd besloten
een comité van actie te stichten
bestaande uit 2 vertegenwoordi
gers van de federatie van winke
liers in tabaksfabrikaten en 2 uit
den Ned. mod. middenstandsbond.
Het comité zal zich met een
adres wenden tot de regeering en
met een schrijven tot den bond
van fabrikanten van tabaksarti
kelen.
dat kapitein E. J Smith van de „Ti
tanic" tegen een opvouwbare boot was
aangespoeld en zich er even aan vast
hield. Een lid van de bemanning ver
zekerde mQ dat hQ trachtte den kapi
tein er in te trekken, maar deze had
zQn hoofd geschud, losgelaten en was
gezonken,
WQ gingen nu op zoek naar meer
dere booten die ontkomen waren. WQ
vonden er 4 of 5 en Mr. Lowe nam
het bevel over de kleine vioot, HQ
beval de booten met touwen aan el
kaar vast te maken, opdat ze niet weg
zouden drQven en in de duisterms
verloren raken. Dit bleek een goede
maatregel en maakte onze xodiiig
meer zeker toen de „Carpa hia" kwam.
Daarna verdeelde hQ met groote
moeite de meeste vrouwen ut! onze
boot over de andere booten. Hier ging
een half uur mee heen. Daardoor was
onze boot bQna leeg en zoo gauw hQ
kon maakte bQ onze noot los en gin
gen wQ op redding der overlevenden nlt.
Ik had geen idee van uur of tqa in
dien vreeseiQken nacht. Sommigen ga
ven mQ een deken, die mi tegen de
strenge koude beschutte, en Marjorte
had nog de scheepsdeken, die ik om
haar heengeslagen had. Maar we zaten
met onze voeten in verscheidene dui
men Qskoud water. Het zoute vocht
maakte ons doistig en er was geen
versch of eenig voedsel aan boord. Het
IQden der meeste vrouwen, deor deze
verschillende oorzaken, gaat aite ot-
schrQving te boven. Het ergst** dat mQ
overkw-m was. dat ik half bezwQmd
voorovet v el, tegen een man die roeide.
MQn losse haar werd in een riemgat
gevat en werd voor de helft metwor*
tel ee el uitgerukt.
(Wordt vervolgde
COURANT.