HetvergaanvaDde.Jitanic"
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch- Vlaanderen
No. 51.
DINSDAG 3 OCTOBFR 1939.
55e Jaarg.
J. C. VINK - Axel.
De wet tegen de prijsopdrijving
en het hamsteren.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-UITGEVER
Bureau Markt 12.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
ADVERTENT1ÊN van 1 tot 5 regeis 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
In dagen van spanning, als
internationale conflicten allerwege
uitbreken, ontstaat bij het publiek
de neiging om voorraden van
levensmiddelen, verbruiksvoor
werpen, grondstoffen en andere
goederen aan te leggen.
Dit hamsteren werkt prijsop
drijving in de hand.
Zoo is het te verklaren, dat op
24 Juni 1939 beide euvelen in
éénzelfde wet werden strafbaar
gesteld. De artt. 1 tot 8 waren
tegen prijsopdrijving, terwijl de
artt. 9 en 10 meer speciaal be
trekking hebben op het „ham
steren".
Op 30 September 1936 ver
scheen de eerste wet tot het
tegengaan van prijsopdrijving en
wel naar aanleiding van het door
de Regeering ge.iomeif' besluit,
den uitvoer van goud te verbie
den, waardoor de beweging in de
wisselkoersen voor den gulden in
nederwaartsche richting ging.
Volgens de Memorie van Toe
lichting moest men tengevolge
dezer devaluatie weer „bedacht
zijn op de mogelijkheid, dat dien
tengevolge minder scrupuleuze
lieden van de onwetendheid van
het publiek zouden gebruik maken
en, door het opzetten van de
prijzen of het achterhouden van
voorraden, een normaal verloop
van zaken zouden bemoeilijken".
Daarna kwam de wet van 30
September 1938, houdende regelen
teneinde het opdrijven van prijzen
en goederen tegen te gaan, een
en ander in verband met de inter
nationale spanning, welke ten
slotte door München voorloopig
werd weggenomen. Ten slotte
kwam op 24 Juni 1939 de huidige
wet tot stand.
De Minister van Economische
Zaken heeft daardoor het recht
gekregen voorschriften te geven
met betrekking tot de prijzen
tegen welke door hem aangewezen
roerende goederen ten hoogste
mogen worden te koop aange
boden, verkocht, te huur aange-
FEUILLETON
boden of verhuurd (art. 3).
De bepaling heeft dus geen
betrekking op onroerende goede
ren, als huizen en landerijen,
hetgeen in de wet van 1936 wel
het geval was Wat de verhuur
betreft is in de nieuwe wet spe
ciaal gedacht aan roerende goe
deren, die in het economisch
verkeer plegen verhuurd te wor
den, dus bv. aan motorrijtuigen,
rijwielen en meubelen.
Wat de prijzen der goederen
betreft zij opgemerkt, dat de
Minister de bevoegdheid heeft,
zoowel tot het vaststellen van
algemeen geldende maximum
prijzen als tot het vaststellen van
het bedrag of percentage, waar
mede de in een vroeger tijdvak
of op een vroeger tijdstip in
rekening gebrachte prijs ten hoog
ste mag worden overschreden.
In art. 4 krijgt de Minister de
bevoegdheid prijzen vast te stellen
„tegen welke de door hem aan
gewezen diensten ten hoogste
mogen worden verricht".
Tot heden werden nog geen
prijzen, als bedoeld in artt. 3 en
4, vastgesteld.
Uiterst belangrijk is het be
paalde in art. 5, luidende als
volgt„Met betrekking tot het
te koop aanbieden, verkoopen, te
huur aanbieden of verhuren van
goederen en het verrichten van
diensten, ten aanzien waarvan
het bepaalde in de artikelen 3 of
4 geen toepassing heeft gevonden,
is prijsopdrijving verboden".
Deze verboden prijsopdrij-
v i n g is strafbaar gesteld in art.
13. Bij opzet kan een gevange
nisstraf van ten hoogste twee
jaren worden opgelegd of geld
boete tot hoogstens vijf duizend
gulden. Bij schuld hoogstens zes
maanden hechtenis of geldboete
van ten hoogste twee duizend
gulden. De straffen kunnen dus
niet malsch zijn
De groote vraag is echter wat
onder „prijsopdrijving" moet wor
den verstaan. M. i. ware de uit
drukking „onredelijke prijsver-
hooging" beter geweest. Het
spreekt vanzelf, dat niet iedere
prijsverhooging onder prijsopdrij-
dook Een der overlevenden
2)
Geen moeite was gespaard om lelfs
den tweeden-klas passagiers op dien
Zondag het beste maal voor te «etten,
dat voor geld te krijgen was. Na deh
eten luisterde ik een poosje naar de
muziek en om negen uur, half tien,
ging ik naar mijn hut.
Ik was juist in mijn kooi geklommen
toen een hofmeesteres binnenkwam.
Zq was een lieve vrouw, die zeer
vriendelijk voor mij geweest was. Ik
neem deze gelegenheid te baat om
haar te danken, want ik sai haar nooit
wederzien. Zij is met de „Titanic"
verzwolgen....
Weet u waar we zqn vroeg ze
gekscherend. We zijn in het zoo
genaamde „Duivelsgat".
Wat wil dat zeggen?
Dat het een gevaarlijk stukje zee
is, antwoordde zij. Vele ongelukken
zijn hier vlak bij gebeurd I Men zegt
dat er hier zelfs qsbergen drflven Het
wordt erg koud opdek, dus misschien
Is het ijs al om ons.
Zq verliet de hut en ik viel spoedig
in slaap. Haar gepraat over qsbergen
had mq niet in het minst verschrikt,
Voor zoover Ik weet, hadden wq onze
vaart in 't geheel niet verminderd.
Het moet iets later dan tien uur ge
weest zqn, toen mqn man binnen kwam
en mq wakker maakte. Hq zat nog
«en pootje bq mq te praten, ik weet
ving valtalleen onredelijke prijs-
verhoogingen zijn als opdrijving
te beschouwen. Doch wat is
redelijk en wat is onredelijk?
Is er bv. van prijsopdrijving sprake
als verkocht wordt tegen den
jrijs, welken de verkooper moet
betalen voor de goederen, die hij
ter vervanging van het verkochte
aankoopen moet Het is duidelijk,
dat het gebied des Rechts en dat
van de Economie hier ongemerkt
in elkaar vloeien.
Mogen dus oude voorraden
tegen oude prijzen worden ver
kocht of mag rekening worden
gehouden met de nieuwe prijzen
Het is te betreuren, dat de wet
hierover ten eenenmale zwijgt
Het antwoord, dat de Minister
in de Memorie van Antwoord op
de .hiervoor bedoelde vragen heeft
gegeven was ook alleszins dui
delijk. De kwestie kon ook heel
moeilijk duidelijk worden afge
bakend. De rechter zal geval
voor geval na moeten gaan.
Groote rechtsonzekerheid dus
Ten slotte heeft de Minister eenige
dagen geleden verklaard, dat als
prijsopdrijving zal worden be
schouwd iedere verhooging van
prijzen boven het peil, dat voor
de artikelen gold in Augustus
1939, tenzij de verhooging door
aantoonbare verhooging van-den
kostprijs gemotiveerd is.
M.i. valt hieruit af te leiden,
dat de Minister van oordeel is,
dat in het algemeen oude voor
raden tegen oude prijzen verkocht
moeten worden. De prijs zal
slechts boven dien van Augustus
1939 mogen liggen, als de ver
kooper kan aantoonen, dat hij
zelf meer heeft moeten betalen,
b.v. doordat de vracht hooger
was of omdat zijn grossier of
fabrikant duurder bleek te zijn
dan normaal.
Bevredigend is dit alles niet.
Hij, die voorzichtig was en wat
grooter verkoopsvoorraad had in
geslagen moet tegen oude prijzen
verkoopen, terwijl hij toch ook
het risico liep, dat zijn goederen
zouden bederven of vergaan of
in prijs zouden dalen
Bovenal zij hier bedacht, dat
niet hoe lang, voordat hq lich voor
den nacht gereed maakte.
Toen kwam de schokt
Het was mq alsof het schip door
een reuzenhand een paar maal heen en
weer geschud werd en toen doodstil
liggen bleef. Dat is te zeggen, er was
eerst een schok achterwaarts en toen
een voorwaarts. Ik werd niet uit mqn
kooi geworpen en mqn man slingerde
maar even op zqn v reten heen en
weer. Wq hoorden geen vreemde ge
luiden, geen breken van vaat- of hout
werk. maar wq merkten op dat de
machines stilstonden. Men beproefde
de machines weer op gang te krqgen,
maar na wat gehoest, gekuch en geb«ns
was er weer stilte. Onze hut lag zóó,
dat wq dat duideiqk volgen konden.
Mqn man en ik waren niet bevreesd.
Hq zei, dat er zeker een of ander de
fect in de machinekamer was en was
eerst niet eens van plan om naar het
dek te gaan. Maar hq ging toch, trok
zqn jas aan en verliet mq. Ik lag stil
in mqn kooi, met mqn kleine meisje,
en viel bqna in slaap.
Na eenige oogenbiikken kwam mqn
man terug I Hq was nu wat opgewon
den. Denk eens, riep hq, we zqn
tegen een qsberg, een heele groote,
gestooten, maar er Is geen gevaar. Een
officier heeft het mq verzekerd I
Ik kon nu voetstappen van menschen
op het dek boven mq hooren. Er was
wat gestamp en vreemde geluiden,
alsof tuig en takeiq van bet schip heen
en weer geworpen werd.
Zqn de menschen bang? vroeg
ik rustig.
Neen, hernam hq. Ik geloof
niet eens dat vele tweede-klas passa
giers door den schok wakker zqn ge*
i werden es slechts enkelen uit de salons
hij waer nieuwe goederen moet
inslaan tegen hoogere prijzen.
Het zou dus geenszins onbillijk
zijn, indien in dergelijke gevallen
niet tegen de oude prijzen moest
worden verkocht, doch tegen
prijzen overeenkomende met de
„vervangingswaarde", althans te
gen prijzen, waarbij met die ver
vangingswaarde op billijke wijze
wordt rekening gehouden.
Men zie in dit verband het
adres van den Koninklijken Mid
denstandsbond aan den Minister
van Economische Zaken. Dat op
dit stuk weinig of geen actie is
gevoerd van belanghebbende zijde
is bevreemdend.
Wat kan er nu bij prijsopdrij
ving geschieden? Aile macht is
hier gegeven aan de Burgemees
ters in den Lande Zij hebben
in de wel vrijwel dictatoriale
macht gekregenMen kan in
onzen rechtsstaat tegen hun be
slissing niet eens in hooger be
roep komen Waarom b.v geen
appèl op den Kantonrechter mo
gelijk gemaakt?
Indien de Burgemeester „ge
gronde verdenking koestert", dat
prijsopdrijving aanwezig is, kan
hij de goederen zonder eenige
formaliteit inbezitnemen, van
welke inbezitneming de Burge
meester direct kennis moet geven
aan den Minister. Deze kan dan
bevelen, dat de goederen ter be
schikking zullen worden gesteld
van de bevolking of van bepaalde
groepen der bevolking van één
of meer andere gemeenten dan
wel van één of meer door hem
aan te wijzen personen of onder
nemingen. Indien de Minister de
goederen niet aldus ter beschik
king stelt binnen een week na
ontvangst van de kennisgeving
des Burgemeesters zal laatstge
noemde de goederen onverwijld
ter beschikking stellen van de
bevolking zijner gemeente, dan
wel van bepaalde personen of
ondernemingen.
Deze ter beschikkingstelling
mag de notmale prijzen niet te
boven gaan, m a.w. er mag wel
voor minder worden afgegeven 1
De onteigende persoon heeft ten-
komen aan dek. Ik zag vqf beroeps-
spel eis, dobbelaars, spelen met de
passagiers, toen ik er voorbq ging.
Hun kaarten waren van de tafel ge
worpen toen de boot botste, maar ze
zochten ze weer op en zaten alweer
ie spelen, toen ik het salon verliet I
Dit verhaal stelde mq geheel gerus' I
Als deze menschen bq hun kaarten ntet
bang waren, waarom zou ik het dan
zqn? Ik denk dat mqn mal naar bed
sou zqn gegaan, zonder zich meer om
het ongeval te bekommeren, als wq
niet plotseling honderden menschen in
de gangen langs onze deur hadden
hooren loopen. Zq schreeuwden niet,
maar het gestommel van hun voeten
deed mq denken aan ratten, die door
een ledige kamer rennen. Ik kon mqn
gezicht zien in een spiegel over mq en
zag dat tk zeer bleek was. Mqn man
zag ook zeer bleek en hq stamelde toen
hq tot mq sprakLaten we aan
dek gaan en zien wat er gebeurt,
Ik sprong uit bed en trok over mqn
nachtkleed een ochtendjapon en daar
over een ulster Mqn haar was los.
inaar ik bond het haastig met een lint
bq elkaar. Nu scheen de boot, alhoewel
ze voor- noch achteruit ging, een wei
nig naar voren over te hellen. Ik nam
mqn dochtertje Marjorie zooals ze was,
in haar nachtponnetje, sloeg een White
Star hutdeken om haar heen en ging
naar buiten. Mqn man volgde mij op
den voet. Geen van ons beiden nam
iets uit de hut mede en ik herinner
mq dat hq zelfs zqn horloge op zqn
kussen liet liggen. Wq twijfelden er
geen oogenblik aan, of wq zouden
terugkeeren.
Toen wq het promenadedek der
tweede klasse bereikten vonden wq
1 daar een groote menigte menschen.
Eenige officieren liepen heen weer en
riepen „Er is geen gevaar, in 't geheel
geen gevaat 1" Het was een heldere
sterrennacht en zeer koud. Er was geen
rimpeltje op het water. Enkele van de
passagiers stonden bq de verschansing
en keken naar beneden, maar ik moet
er bq zeggen, dat niemand bang was.
Mqn man ging naar een officier toe
het was de 5de officier Harold Lowe,
of de le officier Murdock en vroeg
hem wat. Ik hoorde hem terug roepen
Neen. we hebben geen zoeklichten,
maar we hebben wel enkele vuurpqien
aan boord. Weest kalm er is geen
gevaar 1
Ons groepje van drie stond dicht bq
elkaar. Ik herkende geen der andere
gezichten om mq heen, waarscnqmqk
door de opwinding 1 Ik ging niet naar
het promenadedek van de eerste klasse
en zag dus geen enkele der voorname
persoontqkheden aan boord. Plotseling
ontstond er een opschud üng bq een
van de gangen en zagen wq een sto
ker van beueden naar boven klimmen
Hq stond stil, eentge schteden van ons
verwqderd. At de vingers van een
zqner handen waren afgesneden. Bioed
vloeide uit de stompjes en zqn kleeren
en gelaat waren met bloed bespat.
Men kon de roode sporen duideiqk zien
op het kolenstof, waarmede hq bedekt
was.
Ik snelde naar hem toe en sprak met
hem. Ik vroeg of er gevaar was.
Gevaar I schreeuwde hq zoo
hard uq kon. Dat zou tk meenen I
Het is een hel beneden 1 Kyk e<-"s
naar mq I Deie boot zal binnen 10
minuten zinken ais een baksteen I Hij
strompelde weg en viel bewusieious
neer, met sQn hoofd op een touwl
Ba op dat oogenblik ktcsg ik mqn
slotte wel recht op schadeloos
stelling, uit te betalen door de
Gemeente. De vergoeding wordt
vastgesteld door een deskundig
schatter, aangewezen door den
Minister of door B. W- De
schadeloosstelling bïdraagt echter
in geen geval meer dan 90 pet.
van den hoogsten prijs, waarvoor
de goederen ter beschikking kun
nen worden gesteld.
Zooals gezegd, is dus niet ge
waakt tegen onrechtmatig ingrij
pen M.i. zal een Burgemeester,
die ten onrechte ingrijpt aan
sprakelijk kunnen worden gesteld
tot betaling van schadevergoeding
op grond van art. 1401 B W.,
dus op grond van onrechtmatige
daad. Zelfs zal in bepaalde ge
vallen een aansprakelijkheid in
het privévermogen mogelijk zijn
Volgens art. 6, lid 2, is ook
inbezitneming mogelijk, als de
verkoop van goederen uit voor
raad geweigerd wordt* indien de
Burgemeester de weigering on
gegrond of in strijd met het doel
der wet acht.
Wat het hamsteren betreft zij
opgemerkt, dat volgens art. 9 aan
ieder verboden is om zich binnen
een week van door den Minister
aan te wijzen goederen meer aan
te schaffen, „dan hij of de groep
personen, voor welke hij gewoon
is zich die goederen te verschaffen,
daarvan gedurende een week
pleegt te gebruiken".
Hier wordt dus niet van gezin
gesproken. De bepaling is dus
ook toepasselijk op ziekenhuizen,
weeshuizen, kloosters, enz.
Ook dit feit kan zwaar gestraft
worden. Indien de Burgemeester
gegronde verdenking koestert, dat
goederen in overtreding zijn ver
kregen, kan hij ook deze weer
in bezit nemen, terwijl ook hier
weer 90 pet. schadeloosstelling
betaald moet worden door de
gemeente.
In de meeste gevallen zal echter
die schadeloosstelling wel weer
te niet gedaan worden door de
boete, die de Rechtbank of de
Politierechter zal opleggen, indien
men nog zoo „gelukkig"' is er
met geldboete af te komen.
Mr W. HUGENHOLTZ.
Leiden, 30 September 1939.
eersten aanval van vrees, van doode-
iqken ontzettenden angst. Die arme
man, met zqn bloedende hand en be
smeurd gelaat, wis een levend verhaal
van verbrqzelde machines en verminkte
lichamen.
Ik greep mqn mans arm en hoewel
hq heel dapper was en niet beefde, zag
ik zqn gezicht wit als papier, wq
werden ons bewust, dat het ongeval
veel ernstiger was dan wq dachten,
maar zelfs toen geloofde ik niet
en alle anderen van wie ik het
weten kon met mq dat de „Titanic"
zinken kon,
De officieren liepen nu heen en weer
en schreeuwden bevelen uit. Ik heb
geÈn helder denkbeeld van wat er ge
durende het volgende kwartier ge
beurde. De tqd leek veel korter, maar
het moet tusschen 10 en 15 minuten
geduurd hebben. Ik zag de 1 a officier
Murdock plaats nemen bq een der gan
gen, om te verhinderen dat nog meer
dere gewonden, evenals de s'oker naar
boven kwamen. Hoeveel ongelukkige
mannen op deze wqze werden af-
gesloten van hun eenige kans op red
ding, weet ik niet, maar nu. Murdock
had waarschqniqk geiqtr. Hq was een
krachtig man, verwonderiqk dapperen
koelbloedig. Ik had hem den dag te
voren ontmoet, toen hq de tweede
klasse kwartieren kwam inspecteeteu
en dac't; „wat een bulhond van een
man, lie ts stellig bang voor niets!"
En dit bleek waai tot aan laatst toe
wist hq de erde te bewaren en hq
stierf op zqn post. M n zegt dat hij
llehtelf doodschoot I Dat »-et ik nleti
(Wordt vervolgd*
AXELSCHE
COURANT
