HER3ERT STANLEY Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwseh- Vlaanderen. No. 34. VRIJDAG 4 AUGUSTUS 1939. 55e Jaarg. J. C. VINK - Axel. 1914—1939. Buitenland. Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond. ABONNEMENTSPRIJS: Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden. Afzonderlijke Nos. 5 Cent. DRUKKER-U1TGEVER Bureau Markt 12. Telef. 56. - Postrek. 60263. ADVERTENTIËN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar plaatsruimte berekend. Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure. Eerste J31ad. Hoe vaak is het ons sedert het begin van dit jaar niet door het hoofd gegaan dat het nu 25 jaar geleden was dat het vreeslijke, dat velen, vertrouwende op den vooruitgang der beschaving, niet meer mogelijk achtten, toch nog werkelijkheid werd. De oorlog brak uit 1 Toen op 28 Jüni de Oosten- rijksche troonopvolger Frans Fer dinand van Oostenrijk en zijn gemalin de hertogin van Hohen- berg zich op den weg naar het stadhuis te Serajewo bevonden werd door een 21 -jarigen typo graaf Cabrinovic een bom naar de auto geworpen. De aartsher tog en zijn gemalin bleven onge deerd doch een adjudant, die in de volgende auto zat werd ge wond en moest naar het hospi taal worden vervoerd. De tocht naar het stadhuis werd voortgezet en nadat het programma aldaar was afgewerkt gaf de aartshertog den wensch te kennen een bezoek te brengen aan den gewonde doch een 19 jarige gymnasiast Prunzig genaamd loste op korten afstand eenige revolverschoten, die hun doel niet misten. Aarts hertog Frans Ferdinand en zijn gemalin werden, doodelijk ge troffen, binnengedragen in het paleis van den gouverneur, waar zij na een kwartier overleden, achterlatende drie kinderen van 13, 12 en 10 jaar. En deze koningsmoord te Sera jewo werd de oorzaak van den wereldbrand, die ruim vier jaar over Europa zou woeden. Een maand later verklaarde Oostenrijk- Hongarije aan Servië den oorlog. In alle landen volgde mobilisatie. Ook Nederland bleef niet in ge breke zijn dienstplichtigen onder de wapenen te roepen om zoo- noodig zijn grenzen te verdedigen. En waar wij nu, precies 25 jaar later, onder bijna dezelfde om standigheden verkeeren, diingtde herinnering aan die dagen zich FEUILLETON door H. Knibbs 47) Smidt, de voorman, liet zjjn werklui ophouden. We zitten met die rotsen, meneer Maddox, schreeuwde Smidt Terug. Rotsen Wel man, het is toeh pure klei Smith wees op den grond aan zijn voeten, Komt U hier dan eens kij ken, riep hjj terug. Maddox en Stanley klauterden omlaag langs de steile helling van den hellen weg. De ingenieur stond langs de wanden der gleut te turen en te berekenen, waar hij z\jn graafmachine met het meeste succes zou kunnen ver plaatsen, toen Stanley hem op zijn arm tikte en vroegHoe zon je dit noemen Maddox schrok op en keerde zich om naar Stanley, die met een stuk rotssteen in de hand voor hem stond. Leisteen 1 Nee,toch niet twasbt eens laat eens beter des te duidelijker aan ons op Zaterdag 1 Augustus. Het ver trek van den trein van 's morgens half negen met de gemobiliseer- den, uitgeleid door ouders, broe ders, zusters of verloofden. Dit was het eerste bewust worden van de werkelijkheid nu zij ook ons begon te naderen. En daarna op 4 Augustus, juist op dezen dag vóór 25 jaar de oorlogsver klaring door Duitschland aan België, nadat vooraf was gegaan de oorlogsverklaring van Duitsch land aan Rusland, gevolgd door die van Frankrijk aan Duitsch land. Nadat Duitschland aan België een ultimatum had gesteld voor doortocht der Duitsche troe pen naar Frankrijk, wat door Koning Albert fier van de hand werd gewezen, trokken de Duit sche troepen in den nacht van op 4 Augustus de Belgische grens over. De massamoord was begonnen. Denzelfden dag ver klaarde ook Engeland aan Duitsch land den oorlog, als beschermer van de kleine staten. Ondanks alle onderhandelingen, ondanks de. vele besprekingen, ondanks het wisselen van ontel bare telegrammen kon de vrede niet blijven gehandhaafd. Laat ons hopen en bidden, dat bij de herinnering aan al wat nu volgde het afschuwelijk vooruitzicht van de herhaling daarvan niet elk besef van menschelijkheid bij de machthebbers zal doen te loor gegaan. Wij als Nederlanders, die het drama als neutralen be leefden, zijn hiervan ten volle doordrongen. En hoe moet het dan in andere landen worden gevoeld, waar men zijn dierbare verwanten zag vertrekken om nimmer, of misschien nog erger, als oorlogsinvalide terug te keeren. Welk een weemoed vervult ons weer telkenmale bij het aan schouwen van de oorlogskerk hoven, de massagraven, het alom opgerichte monument vast den onbekenden soldaat, de monu menten voor de onschuldig ge- fusileerde burgerbevolking! Geheel België is één aanklacht tegen dit ruw geweld. kijken 1 Dat is nee maar dat is De ingenieur nam het stok steen in handen, veegde het van modder en gruis schoon en sehrapte het at met de punt van zijn mes. Dan gooide hij het stuk steen weg. Hij gat enkele korte aanwijzingen san Smith, wenkte Stanley en ging naar zijn tent terug. Bert, ik veronderstel, datjjj naar het magazyn terug moet om wat dynamiet te gaan halen. Ik had niet gedacht, dat we dien hollen weg doqr rotsen zouden moeten maken. Dat wordt een goede ballast, zei Stanley lachend, En als je terugkomt, raap dan een paar stukken van die rotssteen op, zonder dat iemand het ziet. Pak ze in en stuur ze laat eens zien naar Detroit daar is immers het dichtsbjj- zijnde delfstotkundig bureau. Wat zeg je Nou, doe bet maar. Er is veel kans, dat we op een laag zilvererts van hoog gehalte zijn gestoeten. Dat is alles. Wat ben je toch eeD oude gannetGeen wonder, dat je dat stuk steen weggegooid hebt, alsot je je handen eraan brandde 1 En zeg dan tegen Forbes, Moge dit groote leed na 25 jaar aan de wereld worden bespaard 1 Engeland's politiek. Chamberlain heeft in het Lager huis een overzicht van de buiten- landsche situatie gegeven, dat bedoeld was als een laatste uit eenzetting voor het reces. De rede was sober en waardig, zij legde getuigenis af van een rus tige zelfverzekerdheid, maar tege lijkertijd bracht zij geen nieuws van beteekenis behalve dan de reeds aangekondigde zending van militaire deskundigen naar Moskou. Men kan zich niet ont trekken aan den indruk, dat Chamberlain geprikkeld was te genover de oppositie en allen, die critiek oefenen, zoodat het reces hem buitengemeen welkom moet zijn. Nu maakt de oppositie het den Engelschen minister-president niet gemakkelijk. Vooral bij de onderhandelingen met Rusland heeft zij steeds aangedrongen op een verder toegeven en zij stimu leerde daardoor mede gesteund door de Franschen de vast houdendheid van de Russen. De openbaarheid had hier dus voor de Engelsche regeering kennelijke nadeelen, want haar landgenooten ondermijnden het regeeringsstand- punt. Intusschen krijgt men, ondanks de aankondiging van de zending van een militaire missie, niet den indruk, dat een Russisch-Engelsch accoord spoedig tot stand zal komen. Chamberlain heeft geen twijfel open gelaten ten aanzien van het feit, dat de onderhande lende partijen nog ver van elkaar verwijderd zijn inzake de vraag, wat onder indirecte aggressie moet worden verstaan. Hij liet duidelijk doorschemeren, dat zelfs de zekerheid, dat men op de politieke punten tot overeenstem ming zal komen, niet aanwezig is. Slechts de hoop, dat door de militaire missie ook de poli dat hjj hierheen moet komen en de leiding overnemen. Ik ga erop uit, om zooveel mogeljjk grond hier in de buurt op te koopan, Ik wist wel, dat er miueralen hier iu de buurt in den grond moesten zitten, maar ik heb er neg niet aan gedacht ernaar te zoeken 1 Nou, wat heb ik je gezegd? Maddox grinnikte vap pret. Jij hebt er maar in het wilde weg een slag naar geslagen Wat ik zeggen wou, Bert, jij moest hier de leiding maar over nemen 1 Als eerste entdekker zeker Nou, daar kan ik teitelyk niets tegeD hebben 1 Juist. Maar zeg er tegen niemand ook uiaar een woord van 1 Bij het kadaster zullen ze ver onderstellen dat je bouwgrond voor een stad op speculatie wilt koopen. Laat ze dat maar rustig denken. Natuurlijk voor mijn part denkt iedereen het I Zeg, meen je heuseh, dat er hier zaken te deen zjjn, Zeker En voor den spoor weg zal het een groot vervoor be ttekenen. Er is in heel Canada geen smeltery, waar ze dat geedje kannen verwerkm. tieke standpunten dichter bij elkaar zullen komen anders gezegd, dat deze missie het Rus sische wantrouwen kan wegnemen en daardoor de Russen kan be wegen tot het aanvaarden van de Engelsche formule heeft de Engelschen tot het zenden van een militaire missie doen beslui ten, welke in dit licht dus meer beschouwd moet worden als een uiting van oprechtheid. Soberder hadden Chamberlain's mededee- lingen nauwelijks kunnen zijn en zij toonen duidelijk aan in welke malaise deze besprekingen de laatste weken geraakt zijn. De militaire missie is meer te be schouwen als een noodsprong om uit de impasse te komen dan als iets anders. Chamberlain's woor den waren de weergeving van een wensch zij getuigden echter niet van het optimisme, dat zoo lang in Engeland heeft geheerscht. Het klonk koel en zakelijk en men zal tevergeefs zoeken naar een vriendelijk woord aan het adres van Moskou. Eerder kreeg men den indruk, dat Chamberlain geprikkeld is over het feit, dat Rusland geen voorloopige over eenkomst gewild heeft. Wat bij de weinige woorden, welke aan Dantzig en Polen ge wijd waren, op moest vallen, is het ontbreken van eenigerlei aan duiding ten opzichte van Duitsch land. Daartegenover staat de in algemeene bewoordingen gehou den slotverklaring, waarin een beroep werd gedaan op herstel van vertrouwen. Van optimisme getuigden deze slotwoorden niet. Zou het wellicht de ernst van den toestand zijn en Chamber lain's verlangen om nog een po ging tot herstel van het vertrou wen te doen, dat hij sprak van een woordenoorlog, welke de stemming vergiftigt en welke ge staakt zou moeten worden. In deze formuleering hadden zijn woorden immers evenzeer op de Engelsche pers als op die van andere landen betrekking. Dit zijn opmerkélijke verschijnselen, welke een licht kunnen werpen op dingen, die in de komende Hoe zit dat dan Het ziet er uit als zilver, dat heel moeiljjk uit te smelten is. Van heel hoog gehalte bovendien. Dan kunnen we dus niet beter doen dan hier grond koopen en die later weer verkoopeD, wat Dat vind ik ook. Maar ik kan het pas zeker zeggen, als we een proetsmelting laten doen. Mooi zoo, John. Ik ga er op at, Kort nadat Stanley vertrokken was, gaf Maddox order het werk in den hollen weg stop te zetten en stuurde hjj zjjn meDschen een eind naar het zniden terug, om eerst de rails te gaan leggen op het reeds in orde gemaakte baan vak tot aan de kleilaag. Daarna zette hjj het werk voor de vol gende week uit en noteerde eenige orders voor zjjn assistent. Den volgenden morgen voegde hij zich bij Stanlt-y en samen gingen ze van het magazijn naar het kantoor vaD het kadaster, vroegen verlof om de leggers en kaarten in te zien en namen dan vandaar den trein naar Detroit. Ja, meneer, we hebben die proefmonsters ontvangen, zei de bediende van bet laboratorium tet delfitefteaondemek, Hier «jj? ze. weken nog gebeuren kunnen. Zoo ging het ook bij de woor den, welke Chamberlain aan het Verre Oosten wijdde. Zij waren in de eerste plaats een bits ant woord aan de critici, die naar zijn gevoel de Engelsche politiek verdacht maken. Geïrriteerd bleek Chamberlain ook over de anti- Engelsche agitatie en men zou uit zijn woorden kunnen afleiden, dat hij zich geprovoceerd voelt. Niettemin was er in zijn woorden een zinsnede, welke niet verloren mag gaan om met de rest snel aan de vergetelheid te worden prijsgegeven. Het is, dat ondanks de incidenten het doel, dat Enge land zich voor oogen houdt, een billijke en rechtvaardige bijlegging van den strijd in China is. Een vage formule weliswaar, maar waaruit toch duidelijk spreekt, dat Engeland eenigerlei vorm van bemiddeling wil. Overziet men de rede van den Engelschen minister-president, dan ontkomt men niet aan een onbestemd gevoelen. Helder was zij zeker, ook daar en dat was op menig punt waar zij geen nieuws bracht. Maar tezelfder tijd spreekt er een verbittering uit, een ontevredenheid over tal van kleinigheden, welke in de eerste plaats de Engelschen zelf betreft. Is Chamberlain geprik keld, omdat hij voor zijn zonder twijfel eerlijk streven naar het behoud van den vrede niet dan ondank oogst, zoowel in het bui tenland als in Engeland en zelfs in de Engelsche parlementaire kringen Het lijkt wel, alsof hij deze een lesje heeft willen geven in goede manieren en opbouwend plichtsbesef. Zijn uitvallen tegen de opponeerende Lagerhuisleden waren zoo bitter en vol van sar casme, dat de toon waarlijk on gewoon mag worden genoemd. Hij gaf in de eerste plaats zijn hoorders een lesje mee voor hun gedrag tijdens de vacantie. Dat hij dit lesje ook tot anderen uit breidde en zelf een voorbeeld gaf door zich van vrijwel alle critiek op het buitenland te onthouden, demonstreert wat hij noodzakelijk En wat is de uitslag van da proetsmelting Hier is het rapport, ant woordde de bediende. Maddox bekeek de cijfers enkele oogen blikken. Ik zeu mijnheer Dodge graag even spreken, zei hij. Het spijt me, meneer, maar mijnheer Dodge is de stad uit. Jammer. Wanneer is hij terug Dat kan ik n niet zeggen. Maar als U even wilt wachten, dan kan ik het zijn compagnon wel vragen. O, misschien kunnen we het met hem ook wel at, zei Maddox. Stanley zag, hoe Maddox de wenkbrauwen samentrok en keek hem ^ragend aan. Maddox sehud- de het hoofd, Niets Bert. Wacht maar af I De deur van het kantoor werd geopend en een telegrambesteller kwam binnen. Talegram voor mijnheer Dodge, zei bij, zijn afteekei boekje aan Stanley overreikende. In orde hoor. Moet je op antwoord wachten Nee, meneer. (Wordt vervolgd). LiC cou

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1939 | | pagina 1