HERBERT STANLEY
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch- VI aan deren,
Waakzaam Nederland
No. 31
DINSDAG 25 JULI 1939.
55e Jaarg.
J. C. VINK - Axel.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-UITGEVER
Bureau Markt 12.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
ADVERTENTIÊN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag II ure.
(Speciale reportage van
de Ned. Periodieke Pers)
(Slot).
Naar het grensgebied.
Bij dit dorp begint het grens
gebied.
Het dorp ligt laag tusschen de
onafzienbaar uitgestrekte, vlakke
landen. Dit is een goede grond.
De gewassen staan vol en rijk.
Haver en korenaren buigen onder
den druk van een lichten zomer
wind. Overal in het land, ver en
nabij, ziet ge de hofsteden met
hun geweldige schuren, met hun
rechte, stijve woonhuizen, met
hun voortuinen waarin grillig ge
vormde sierheesters groeien. Wij
rijden langs den zooveelsten weg
wijzer en ge leest er den naam
op van een oord, waar eens een
beroemden slag werd geleverd en
ge vraagt U af wat er, als hier
ooit weer slag geleverd zal wor
den, over zal blijven van dezen
rijkdom, van al dit kostelijk bezit.
Hier en daar in het landschap
staan kleine groepen arbeiders.
De aardappelplanten bloeien en
de wijde velden teeder getinte
papaverbloesemshel is het geel
der koolzaadlanden onder de zon...
Dit is het grensgebied. Wij
zien hier en daar de legering der
manschappen. Zij zullen thuis
wellicht beter en vooral liever
legeren, maar geen redelijk
mensen kan beweren dat niet
het uiterste werd gedaan om hun
genet te dienen.
Al üeze kleine boerenplaatsen
heboen wel altijd een feestzaal.
Daar dansen s winters de jongens
en meisjes van het dorp op de
uitvoeringen van de zangvereeni-
ging. Daar worden tooneelver-
tooningen gegeven. Maar nu ligt
de dansvloer bedekt onder triplex
en daaromheen staan de reeksen
kribben. Op het tooneel bevindt
zich een leestafel, werd de cantine
ingericht. Langs de wanden heeft
men primitieve schemerlampjes
geknutseld en in den tuin bij de
eenige tennisbaan, die het dorp
vermoedelijk rijk is, staat op dezen
lichten zomermorgen de mitrail
leurhersteller zijn werk te doen.
Er is in het dorp een oud
heerenhuis onder de koele scha
duw van hoog geboomte. Het
stond jarenlang leeg. De eige
naar kon er geen bestemming
voor vinden. Nu bood hij het
loffelijk gebaar 1 den mili
tairen autoriteiten aan. Het werd
een Militair Tehuis met cantine
en leslokalen. In een daarvan
wordt theorie mortieren gegeven
een deur verder kost de thee drie
cent en de ranja vijf. Daar valt
over te denken...
Hoe dichter we de grens na
deren des te verwonderlijker toe
ren moet onze chauffeur verrichten
om door de vele betonnen tank-
versperringen heen te komen,
ïn waar ge op een versperring
van beton en ijzer stuit, daar is
het afweergeschut niet ver.
De oorden in deze streek dragen
bekende namen. Zij komen me
nigmaal in onze historie voor.
ïn hoe goed de strategen uit
vroeger eeuwen hun taak ver
stonden wordt bewezen door het
eit, dat zij op de hoogte waren
van de natuurlijke sterkte der
terreinen en dat zij daarmee hun
voordeel wisten te doen. Er zou
een lof dezer oude heeren te
schrijven zijn. Want de strategen
van vandaag trekken nu nog pro
fijt van hun arbeid. Zij wisten
het wel, al beschikten ze dan niet
over Pags (pantser afweergeschut)
en mitrailleurs.
Ge kunt 'hier, staande bij deze
smalle brug, de grens zien. Bij
de donkere boompartijen daar
ginds houdt Ntderland op Neder
land te zijn. Er staat links een
kazemat voor mitrailleur- en ge
weervuur. Tegen een hooge
schuur ligt een door dikke lagen
zandzakken beschermde stelling.
En achter het raam van een der
kleine woningen op vijf meter
afstand van al dit militair bediijf
zit een mannetje met sik en in
hemdsmouwen, dat lange staten
opstelt, zoo onverstoorbaar, alsof
niets en niemand hem hier ooit
van af zal kunnen houden.
FEUILLETON
door H. Kuibbs
44)
En toen vervaagde Bon Coeur, de
wildernis en de ijskoude vlaaien rond
om de post aan de Hudson Baai lang
zaam aan uit bun gedachten, doordat
ze langs steden en dorpen voortsnelden
en ten slotte terecht kwamen in de
drukte en het jachtende gedrang van
Manhattan.
Ik yoel me als een sneeuwhoen
dat ait den top van een eenzamen den
is gewaaid, dwars over de wereld heen
in een een
Paradijs? vroeg Maddox.
Nou, dat nog niet, John. Zeg
eens, ik heb 100 zitten denken over
een en ander. Herinner jij je nog, dat
Jean ons in Bon Coeur vertelde van
dat briefhoofd, met den firmanaam van
Bertram en Hawley 1
ja, wat zou dat?
Wel, ik weet toevallig, dat Bert
ram en Hawley de Canadeesche agen
ten en het Hampden Syndicaat,
verondersteld worden op onze hand te
zijn 1
Nog meer moeilQkheden I zei
Maddox. Maar Hawley, Bertram en
hei Hawpden-Syndicaat kunnen voor
mijn part zóó naar de maan loopen.
Ik ga me laten scheren en in een
fatsoenlijk pak kleeren steken en dan
eens uitkeken naar een echt smakelijk
en degelijk stukje eten. En daarna ga
ik naar eea schouwburg. Als dat voerbt
Rechts van de brug zijn mili
tairen bezig een schuurtje te
bouwen. Ge zoudt zeggen een
degelijk tijdverdrijf, het bouwen
van een schuurtje voor landbouw-
gerei, voor emmers of wat dan
ook.... Vergis U nietGa erin
en het eerste wat ge ziet is zoo'n
nijdas van een Pag die de brug
onder vuur kan nemen. Kijk
verder dan Uw neus lang is en
ge ziet dat achter de houten
wanden, die uiterlijk zoo onschul
dig aandoen, de dikke lagen zand
en zoden het vijandelijk vuur op
kunnen vangen en onschadelijk
maken.
In den tuin daarachter wordt
een loods gebouwd. Want dezen
winter zal de feestzaal weer ge
bruikt moeten worden, zal de
Harmonie er weer dienen te bla
zen, zal Ons Genoegen er De
Twee Weezen spelen en dus
moeten de soldaten een ander
onderdak hebben. Dat bouwen
ze zelf. In de keuken daarnaast
draaien koks de tallooze ballen
gehakt voor het middagmaal en
ik beroof Defensie van 1, zegge
een, handvol rauwe worteltjes.
Er zijn er genoeg...
Naast den weg, waarlangs wij
rijden, ligt een droge sloot.
Deze sloot behoort tot het rijks
gebied eener bevriende mogend
heid. De weg is gelukkig van
ons. Wij stoppen weer op een
dier punten, waaraan ook de
oude strategen al hun aandacht
schonken.
Er ligt een rustig watertje.
Verderop staat een molen en
rechts van het stille water, waar
de takken der boomen in spie
gelen, ligt een kerkhof. Ergens
op den kant staat een bord
Vischwater van de Hengelclub....
Kan het idyllischer
Maar de brug staat onder
scherp. De weg is een versper
ring van ijzer en cement, hechter
dan dieper het grensgebied in.
Er is een schaapskooi. Zooals
ge er in deze streken zoovele
aantreft. Het is een wonderlijke
schaapskooi al zoudt ge dat zoo
niet zeggen. Want die boerderij
even verder, aan den anderen
Is, wil Ik overal heentrekken, waar je
maar hebben wilt, dat ik gaan zal.
Je kon nog wel een bee je verder
gaan en mQ meevragen, zei Stanley.
O, jq bent natuurlijk van de par
tij. Ik heb trouwens aldoor, sedert we
de post verlaten hebben, geprobeerd je
wat leven in te blazen, zeg I
Ja, dat heb ik wel bemerkt, ant
woordde Stanley.
Maddox begon tc lachen en klepte
Stanley eens op zijn schouder.
New York verbeeldt zich heel
groot te zijn, zei hij, naar de wolken
krabbers opziende, die als lichtklompen
tegen den donkeren hemel opstegen.
Wat zeg jq ervan, Bert
'n Heele stad, maaro, die pool
streken I
Den volgenden dag, onder den in
druk van een reusachtig en statig kan
toor in een al even grootsch en deftig
gebouw, kwamen Stanley en Maddcx
te staan tegenover de nuchtere, zake
lijke, scherpe ondervragingen van een
haastig bqeengeroepen comité, dat hun
rapporten zou aanhooren.
Dat comüé, dat uiterlijk niet in het
minst onder den indruk scheen te
komen van de vlugge en begrqpeiqke
antwoorden en uiteensettingen van
Mandox, rookte groote sigaren, speelde
met horlogekettingen of ringen en
schudden de hoofden afwqzend en
twqfelziek.
Stanley gevoelde een bqna onweer-
staanbaren lust hen eens flink door
elkaar te rammelen... een voor een
daa altijd, want bq elkaar waren ze
daar te „gewichtig" voor..., net zoo
lang totdat hq ze, tenminste Ietwat,
opgewonden had gemaakt,
Nadat ze hun rapport haddei ge
daan, werd dit t«r tafel neergelegd o*
nader door deskundigen onderzocht, te
worden.
De leden van het comité verlieten
het kantoor en gingen ieder hun eigen
weg.
Zoodra ze weer op straat stonden,
wendde Stanley zich tot Maddox.
Ik wil niet beweren dat ik een
gedachtenlezer ben, John, maar ze
hebben wel xeker iels achter hun
mouw. Ze nemen het al te gemoede-
iqk op, zelfs voor millionairs
Dat dacht ik ook al, antwoordde
Maddox. Laten we nu eens naar
jouw oude heer gaan en een vischje
uitgooien.
M'n ouwe heer is anders niet ai te
vlug met naar boven tc komen en toe
te happen 1 Maar we kunnen het
probeeren, was Stanley's antwoord.
Toen Maddox en Stanley uit het
privé-kantoor van Stanley Sr. kwamen,
zagen ze allebei bleek, gedroegen zich
gedwongen en schenen tameiqk uit
hun humeur.
Zoo.... Is d&t nu het spel?
bromde Stanley, toen ze met groote
schreden de Avenue afliepen.
Dat schqnt zoo, zei Maddox.
Ze hebben misbruik van ons gemaakt,
dat is ailes.
Maar dat laat ik me niet welge
vallen. Heb je soms voor vanavond
Iets afgesproken
N ets. Hoe dat zoo
Wel, we nemen twee enkele rei
zen naar Montreal, zei S anley.
Maddcx bleef staan en keek zijn
vriend recht in het gezicht.
Bert, zei hq bedachtzaam, je
wint het sao vast. Ik ga met je
mee I
Dat wist Ik wal. Kqk eens, het
zit zao Hampdea ateaadc zoowel dit
kant van het water, staat niet
meer in Nederland. Daarom is
die schaapskooi geen schaaps
kooi. Dat daarin geschut staat
opgesteld, dat achter het lang
gerekt, rustiek hekwerk een loop
graaf werd gedolven en dat die
heele schaapskooi er nog maar
korten tijd staat, behoef ik wel
niet meer te zeggen. Hier werd
op bekwame wijze een uiterst
gevaarlijk en gecompliceerd punt
in onze verdedigingslinie dank
zij tankvallen en met elkaar cor-
respondeerende vuurstellingen,
die elkaar dekken, terdege be
schermd.
In een der cantines wordt een
muurschildering gemaakt. Er
stond een soldaat op een ladder.
Hij schilderde
Wij jongens van het
wij staan voor Holland pal
Wij willen Holland....
Verder was hij nog niet ge
komen. Dat de zin verder gaat
luiden wij willen Holland hou
den, wordt bewezen door de
krachtige verdediging van een
punt als dit.
De terugtocht.
Als ge door de versperringen
heer. zijt gekomen, die een snelle
tocht over deze groote rivierbrug
belemmeren, dan staat er rechts
een bruine, houten schuur achter
den rivierdijk. Er bloeien wat
bloemenin de hongerden be
neden staan de vruchtbomen te
wachten tot zij met den herfst
zullen dragen. Op de uiterwaar
den graast het vee en zilver is
het licht van dezen ochtend over
den kronkelenden stroom met het
gekarteld silhouet van de stad
tegen de ruime luchten. Er lig
gen vriendelijke boerderijen een
kwaadaardige hond slaat aan...
En dat zal ook het 5 c.M. ka-
zematgeschut doen wanneer on-
gewenschten de brug naderen.
Want ook hier en mijn verhaal
wordt, vrees ik, langzamerhand
eentonig is de houten schuur
geen schuur. In het houten om
hulsel zit een kazemat opgetrok
ken van staal. Als de luiken
worden opgeslagen zal een vuur-
Canadeesche onderzoekers als ons We
hebben onze rapporten het eerst inge
bracht. Wat ik zeggen wou, heb
je je geld binnen
Ja. Daar heb ik voor gezorgd.
Ik had het hard noodig.
Mooi zool Wel, het Hampden
Syndicaat wacht nu eerst het rapport
van de andere partq af. Ze sturen
ons voorloopig met een kluitje in het
riet. Als zc nu eens besluiten, om den
weg van die Canadeezen te volgen,
wat dan
Dan hebben we tenminste wat
ondervinding opgedaan, zei Maddox
schamper.
Juist 1 Maar we moeten meer
zien te krqgen. Nou ben ik van plan
regelrecht naar Bertram en Hawley te
gaan, hun onze stukken en papieren te
laten zien, hun te vertellen dat het een
meer dan ondragelijke schande is een
Amerikaansch syndicaat de beschikking
te geven over een Cinadeeschen spoor
weg en hen er toe te brengen öf zelf
geld voor de IQn te schaffen, öf hun
vrienden er toe over te haien. Zij zqn
de grootste aannemersfirma in heel
Canada... en dan denk ik, dat ik va
der en enkele van zqn kennissen er
wel in zal kunnen halen. Wat zeg je
daarvan
Niets.
Net als altijd. Wil je me weer
helpen
Tot het bittere einde toe I
Din zullen we Hrmpden er eens
leeiqk mee laten zitten I Wat zal dat
zoodje raar kqken.
Maar die andere expeditie dan
O, wat die betreft, Hampdea heeft
blQkhaar ook aan hen gevraagd om
hars rapport in New York te komen
uitbrengen, Bertram en Hawley zfln er
mond zichtbaar worden. Er zijn
gaten voor geweervuur, er is vol
doende voorraad munitie en de
brug wordt voortdurend bewaakt,
zoodat het overrompelings-ele-
ment uitgeschakeld kan worden.
Ook aan de andere zijde van de
brug tieft ge zulk een kazemat
aan, beschilderd als de een of
andere surrealist er zijn hart aan
ophaalde. Op militair gebied
schijnt het resultaat echter nuttig
effect te sorteeren. Hetgeen van
surrealistische producten lang niet
altijd gezegd kan worden...
Wij hebben den terugtocht
aanvaard.
En als om aan te toonen dat
niet overal de legering der man
schappen geschiedt in dorpsche
feestzalen of in koestallen, be
zoeken wij een groote kazerne.
Het uitgestrekt complex gebouwen
is nog maar onlangs gereed ge
komen. Men heeft echter niet
den indruk dat de snelheid waar
mee het opgetrokken moest wor
den schade heeft gedaan aan de
deugdelijkheid. Er zijn zelfs ar
restantenlokalen die vergeleken bij
de „nor" van eertijds een be
paald luxueuzen aanblik bieden.
Dat is natuurlijk overdreven, maar
wat terdege opvalt dat is de hy
giëne, waaraan hier overal groote
aandacht besteed werd. Er zijn
cantines voor manschappen, on
derofficieren en officieren. Die
der laatsten zijn verreweg het
soberst ingericht. Er is een bar
bierswinkel, die elke kapper in
de stad zich tot voorbeeld kan
stellen, een dokterskamer, een
ziekenzaaltje, ruim en licht. Maar
alles is hier ruim en licht. De
eetzalen zijn apart. Dat man
schappen in eenzelfde lokaliteit
zouden eten en slapen is thans
en terecht vermeden. Er
zijn douche-cellen en er is een
gymnastieklokaaler is een keu
ken fonkelend van nikkel en
emaille, waar de maaltijden in
stoomketels worden bereid,
waschlokalen, theoriezalen...
Een uitgebreide beschrijving
van dit complex zou mij te ver
voeren.
Maar het zal wel voor een
heelemaal bulten gehouden. Om het
heele werk alleen in handen te krqgen.
Snap ja wel?
Ja zeker. Maar ik vraag me al
leen maar af. hoe ver we met de maat-
schappq in Montreal zullen opschieten.
Dat zquCinadeeuen, antwoordde
Stanley. En hoe je het nu ook
nemen wilt, het btqft bq hen toch
altqd: Canada voor de Canadeezen 1
En ze sqn niet zulke geidsiaven als
die Hampden met >qn zoodje. Ze
voelen bovendien veel voor hun eigen
land. En de meesten van die Ini zqn
Schotten, die de kans om wat dollars
:e verdienen niet graag voorbq zullen
laten gaan. Laten we zien dat we een
stukje eten krqgen en dan opzoeken,
wanneer de eerstvolgende trein naar
Montreal gaat I
HOOFDSTUK XXI.
Voor den Ingang staande van het
Dominion Building in Montreal las
Stanley vooi de detde maal giimiachend
het telegram uti New York over. Het
kwam van S'anlt y Sr. en was, net als
die heer zelf, kott, bruusk en scherp t
Vooruit jongen I Vecht met Canada I
Hugh S anlcy.
Eerst met Amerika gevochten I
mompelde Stanley, nu met Canada,
'n Moot telegram, dat moet tkzrggenl
John zal er wei schik in hebben, als
hq het ziet De telegrafis', die het
opnam, moet wel gedacht tn^ben, dat
er een oorlog op handen is I
(Wordt vervol gd.)
AXELSCHE
cou