Nieuws- en Ad vei tentieblad voor Zeeuwse h-Vlaanderen.
HERBERT STANLEY
GRIEPen KOU
DAMPO
No. 92
DINSDAG 21 FEBRUARI 1939
54e Jaarg.
Buitenland.
J. C. VINK - Axel.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
School- en arbeidsdienstplicht.
In de verhouding mensch en
staat zijn in de laatste jaren in
verschillende landen groote ver
anderingen opgetreden. De po
sitie, welke daarbij aan den mensch
wordt toegekend, is die, welke
in vroeger jaren en in andere
landen slechts in een tijd van
oorlog voor hem overbleef.
Naar onze opvatting is in de
verhouding mensch en staat de
mensch geen te verwaarloozen
grootheid en heeft hij ook een
eigen autonome beteekenis, zoo
wel op geestelijk als op oecono-
misch terrein, al zijn er ook maat
schappelijke verhoudingen, waar
in de mensch zijn belangen bij
die van den staat heeft achter te
stellen. Niet alleen in tijd van
oorlog, maar ook in tijd van
vrede. Zonder erkenning van de
scheppende kracht van het indi
vidu onder voor hem vrije om
standigheden is echter op den
duur geen krachtige staat en geen
krachtig volk denkbaar. Door
allerlei remmingen en onder een
loodzwaren druk zou die kracht
van staat en volk zich ten slotte
uitputten.
In de autoritair geregeerde lan
den huldigt men in dit opzicht
andere denkbeelden. Voor een
belangrijk deel vinden deze hun
oorsprong in de benarde omstan
digheden, waaronder dergelijke
régimes het bewind hebben aan
vaard, perioden van druk en ver
val, waarin het herstel van den
staat ook zou leiden naar de
meening van de leiders althans
tot een verbetering van de
positie van het individu. Gaat
men echter in vredestijd an
ders gezegd in een periode, waar
van de tijdelijkheid niet door be
paalde omstandigheden wordt be-
heerscht tot dergelijke maat
regelen over, dan ontstaat het
gevaar, dat de staat blijvend
primair wordt, ja soms zelfs
principiëel primair. Dan ziet
men, hoe de maatregelen, welke
het individu ondergeschikt maken
FEUILLETON
door H. Koibbs
n »^v
13)
Id de deur der taut stond een meisje
in een blauw katoenen jurk. Ze was
even blank en blozend als haar vader
en haar haren waren goudbruin. HQ
liet zijn pak van sQn schouders glijden,
veegde zijn bezweete gelaat af en
volgde Taggert naar den ingang.
Dit is een vriend van Jean, zei
Taggert, en zich tot Stanley wendend
Dit is mijn dochter, Marion.
Marion begon te blozen en stak haar
hand uit. Stanley schudde deze vriend
schappelijk en stelde zichzelf voor.
En nu kun je bij ons blijven, tot
die kerels daar weg zijn, zei Taggert
een.eudig. 'n vriend van Groote
Jean is altijd welkom in mgn huis.
Zouden het lui van Argold zijn 7
vroeg Marion.
Haar vader knikte. Die denken,
dat ze Groote Jean in handen kunnen
krijgen, zei h{j lachend en hoofdschud
dend. Maar daar zullen ze nog een
heel karwei aan hebben.
Jean is een slimmerik, zei het
meisje.
Kom nou, zei haar vader. HQ
is aiels meer dan een Franscbman.
Dat zou hem ook niet in sQn
gezicht durven zeggen, lachte ket meisje,
En Stanley lachte mee. Taggert, hoe
Itoer hij ook was, leek tegenover Jeaa
Biet veel meer dan een kleine jongen.
aan den staat, elkaar opvolgen
en steeds uitgebreider worden.
Want eenmaal op dezen weg
voortschrijdend, is het remmen
zeer moeilijk.
Zoo hebben Italië en Duitsch-
land dezer dagen weer nieuwe
maatregelen uitgevaardigd, welke
de positie van het individu nog
weer meer ondergeschikt maken
aan de gemeenschap. In Italië
is dit de schooldienstplicht.
Reeds van hun vierde levensjaar
af, zullen de jonge Italianen
dienstplichtig zijn en deze dienst
plicht zal er voor moeten zorgen,
dat hun geheele opvoeding staat
in het teeken van het fascisme
en de militaire opvoeding. Ster
ker nog dan voorheen zal als ge
volg van deze wet de individueele
vrijheid worden beperkt, dan wel
geleid worden in de banen van
een staatsideaal. Het individu
moet, daarheen gaat althans het
streven, geleerd worden te denken
in de richting, waarin de staat
zulks wenscht. Of dat op den
duur tot een bevredigend resultaat
kan leiden, is een vraag, welke
naar ons gevoel ontkennend moet
worden beantwoord.
Tegelijk met den Italiaanschen
maatregel werd een Duitsche
maatregel bekend gemaakt: de
arbeidsdienstplicht in dienst van
den staat ten behoeve van taken
van bijzondere beteekenis. Ter
wijl de Italiaansche maatregel er
een van principiëel karakter is,
moet deze in de eerste plaats aan
practische behoeften tegemoet
komen. Al neemt dit laatste niet
weg, dat hij toch een uitvloeisel
is van een bepaalde principiëele
opvatting en demonstreert dit nog
eens duidelijk, dat eenmaal dit
principe aanvaard zijnde, het
langzaam maar zeker doordringt
tot in alle onderdeden van het
menschelijke leven en de men-
schelijke activiteit.
Hitier heeft in zijn laatste Rijks
dagrede gewezen op de oecono-
mische moeilijkheden waaronder
Duitschland gebukt gaat. Daar
onder valt ook het groote tekort
aan arbeidskrachten, waarin men
slechts ten deele door aantrekking
Het meisje keerde zich om en ging
dan naar binnen, zoodat Stanley er
ook in kon. De hut was ruim, helder
en zonnig, doordat er meer vensters
in waren dan In een gewone blokhut
het geval is. Op den vloer lagen ver
scheidene berenhuiden, dik en wollig.
Aan het einde van het vertrek bevond
zich een groote steenen schouw. Te
gen de muren hingen ouderwetsche,
Schotsche platen. In een der hoeken
zae Stanley een boekenkastje staan.
Taggert trok hem aan zQn mouw.
Van haar moederzei hQ en Stanley
voelde opeens, hoeveel die simpele
woorden aan verdriet inhielden, voor
hem zoowei als voor zQn dochter.
De blokhut, met de nette gordQ-
nen voor de ramen, den goed onder
houden vloer en al de orde, die er
heerschte maakte op den jongen man
een ptettigen indruk vai rust en ge
zelligheid. HQ babbelde ongedwongen
met Marion en verleide grapjes. Ze
kregen belangstelling in elkanders le
vensverhoudingen. Stanley ondervond
het als iets prettigs, dat denatuurlQke
aantrekkelQkheid van het meisje niet
onder den invloed van de wildernis en
hare omgeving had te lQden gehad,
En je gaat dus nog verder
naar het Noorden vroeg Marion.
Ik.... nee maar, ik zou bQna
vergeten, dat er aog een Noorden
bestond. Ja, ik trek er toch heen. Jean
wacht daar ergens op me.
Het is nogal gewaagd, zei het
meisje.
Dat weet ik wel. ik heb aog niet
veel ondervinding van de bosschen
opgedaan. Maar ik vind het alles bij
elkaar wel heel prettig.
Hier In de boort is anders veel
gelegenheid om te vlMcbtn en te ja
gen, zei het meisje glimlachend en
haar vader glimlachte mee door de
dikke rookwolkptt uit zQn pQp heen.
Misschien dat we op den terug
weg hier nog wel een tQdja b Qven,
zei Stanley.
We zouden het erg prettig vinden,
nietwaar vader
Iedere vriend vah Groote Jean is
welkom, zei Taggert, zQn beenen over
elkander slaande. En toen voelde Stan
ley dat hQ toch nog, ondanks hun har-
teiQke ontvangst, een vreemde voor
hen was, niet meer dan een vriend van
Jean.
Ik denk zoo, dat het nu wel tQd
voor me wordt, om verder te gaan,
zei hQ.
Het meisje keek op en hare blauwe
oogen staarden naar de zonneplek op
den vloer. Taggert stond op, klopte
sQn pQp zorgvuldig alt en stak die in
zQn zak.
Je kunt anders hier gerust zoo
lang bi|ven, als je maar wilt, zei hQ.
Wel bedankt. Maar ik moet toch
ook aan Jean denken.
En het Noorderland. voegde Tag
gert erbQ met een hoofdknikje. Het
heeft mQ óók getrokken en ik liet me
indertQd niet zoo gemakkelQkveriokkeu.
Marion, ik kom vanavond of anders
morgen terug.
Gaat u dan met hem mee?
Taggert knikte.
Een eindje. Niet zoo heel ver.
En Rumpus
Die zit goed opgeborgen in de
schuur. Laat hem maar vastzitten, kind.
Rumpus is onze hond, zei Marion.
Ik dacht al, dat ik een hond hoorde,
toea ik hier aankwam,
En hij is al i6ó groot. En toch
neg loo'a jonge baad. Wil jt hen
DRUKKER-UITGEVER
Bureau Markt 12.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
van arbeiders uit het buitenland
kan voorzien. In een land met
vrije prijsvorming zou een derge
lijk arbeidstekort zich vanzelf op
lossen, doordat de minder goed
betaalde arbeid geleidelijk aan
geen werklustigen meer zou trek
ken. Maar in de Duitsche in
dustrie en evenzeer in den land
bouw werkt men loonsverhooging
met alle kracht tegen, omdat deze
het stelsel in de war zou sturen.
Dat kan natuurlijk niet wegnemen,
dat de arbeiders toch blijven
zoeken naar den bestbetaalden
c q. aangenaamsten (n.l. door bij-
voordeelen) werkkring, waardoor
een va et vient van arbeiders
ontstaat.
Nu de Duitsche staat afziet van
het normale middel om de ver
deeling van arbeidskrachten over
de verschillende bedrijven te re
gelen, moet daarvoor uiteraard
een ander middel in de plaats
treden, te meer nu gebleken is,
dat het tekort geenszins gelijk
matig over de verschillende be
drijfstakken is verdeeld Reeds
had men in den zomer van het
vorig jaar maatregelen van tijde-
lijken aard genomen in verband
met de versterkingswerken in het
westen. Nu echter wordt de ge
heele arbeidsverdeeling in handen
van den staat gelegd.
Schakelt men eenmaal de per
soonlijkheid uit, meent men dat
het algemeen belang beter zonder
dan met deze gediend wordt, dan
is het niet meer dan logisch dat
men dit op alle gebied doet en
dat men dus ook de arbeids- en
beroepskeuze niet langer aan zijn
particuliere inzichten en wenschen
overlaat. Maar of een dergelijke
persoonlijke binding op den duur
door het individu te verdragen is,
of het ontbreken van de persoon
lijkheid geen remmenden invloed
op de arbeidsprestatie heeft, mee-
nen wij ernstig te moeten be
twijfelen. (N. R. Crt.)
Tan Frankrtyk's slagvelden.
Steeds weer kan men in de
Fransche pers berichten vinden,
dat op een of andere plaats in
het vroegere gevechtsterrein van
ADVERTENTlEN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
den wereldoorlog een boer bij
het ploegen of een kind bij het
spelen door een granaat ver
scheurd is. Hoewel deze gebie
den reeds herhaaldelijk afgezocht
zijn, verschijnen er toch steeds
weer granaten, die in de aarde
verborgen hebben gelegen, aan
de oppervlakte. Ieder jaar vinden
op deze wijze nog talrijke men-
schen een onverwachten dood.
In opdracht van het Fransche
ministerie van oorlog werd 20
jaar geleden na het sluiten van
den vrede, het geheele oorlogs
gebied tusschen de Noordzee en
de Vogezen door honderdduizen
den menschen .opgeruimd". Na
een schoonmaak, die acht jaren
duurde, waren de vernielde dor
pen weer opgebouwd, en de ver
woeste velden in zooverre gezui
verd, dat het bebouwen der ak
kers weer mogelijk werd, zonder
aan groote gevaren blootgesteld
te zijn.
Het verdere werk liet de Staat
over aan particuliere ondernemin
gen, die gemachtigd waren, het
gevonden materiaal naar believen
te gebruiken en slechts ontplof
bare stoffen moesten afleveren.
In de twaalf jaren, die sindsdien
verstreken zijn, hebben de onder
nemers alleen reeds in het gebied
van de Somme 10 000 ton metaal
geborgen en meer dan een mil-
jioen scherpe granatenin het
jaar 1937 b.v. werden niet minder
dan 207.186 projectielen gevon
den. In dit jaar zullen de slag
velden van de Somme nog nauw
keuriger afgezocht worden, en
men verwacht een nog rijkeren
.oogst". Dikwijls worden op het
oogenblik nog geheele munitie
depóts diep onder het aardop
pervlak gevonden, de granaten,
verpakt in waterdicht linnen, nog
in volkomen bruikbaren toestand.
Het veelvuldigst bevinden zich
deze munitiebewaarplaalsen in
het vroegere Britsche gevechts
terrein, waar in het laatste jaar
van den oorlog honderden van
dergelijke depóts door de Engel
schen onder de aarde aangelegd
werden, die na het Duitsche voor
jaarsoffensief van 1918 en den
eens zien vroeg het meisje met een
zekeren trots.
Tai I tut I iaat hem nu maar rustig
zitten, waar bq zit, zei Taggert.
Maar Marion liep naar de deur van
de hut en keerde even later terug met
een grooten ruwharigen hond, die tegen
haar opsprong, haar handen likte eu
speelsch gromde. Opeens bleef de
hond stilstaan en zette de pooten schrap
Hg stak zQn kop vooruit en het haar
vaa zQn nek ging recht overeind. Hq
kroop naar Stanley met de gluiperige
beweging van een wild dier, Taggert
sloeg de armen over elkaar. Het meisje
opende haar mond om iels te zeggen.
De hond snuffelde aan Stanley's knie,
bekeek hem met een eigenaardige
uitdrukking in zQn glinsterende oogen
en eindigde met zQn snuit tegen zQn
hand te duwen. Stanley lachte. De
hond sprong op en grinnikte op hon
denmanier met zQn tong uit zQn bek.
Je bent in dit huis welkom met
of zonder groote Jean, zei Taggert.
De hond zegt, dat je een vriend bent.
HOOFDSTUK VII,
Een uur nadat Stanley met Rumpus
kennis had gemaakt, was hQ alweer op
weg stroomafwaarts op de steeds bree
der weidende rivier. Taggert zat aan
den achterneven. Ze hadden er een
aardig vaartje in. Taggert zat zwQgend
te rooken en te pagaaien. HQ scheen
wel een machine en alleen zQn blauwe
oogen veranderden voortdurend van
richting b| het opnemen van den ge-
heelen omtrek. Opeens tikte hQ met
zQn roeispaan tegen de kano. Stanley
keerde zich om.
Die kereil kernen ons achterop,
*ei Taggert, «e Je kunt hen niet aten,
lateren terugmarsch der Duitsche
troepen in het door millioenen
granaten vernielde Niemandsland
verloren gegaan zijn.
Een ware nijverheid heeft zich
in den loop der jaren in dit oude
oorlogsgebied ontwikkeld. Lor
ries, door kleine locomotieven
getrokken, vervoeren granaten van
alle kalibers naar bepaalde ver
zamelplaatsen. Daar ziet men
groote bergen van de meest ver
schillende soorten munitie. Men
vindt er artillerieparken van hon
derden kanonnen, die eens in het
trommelvuur in loopgraven wer
den verborgen en na vele jaren
verroest weer te voorschijn kwa
men. Hun laatste weg blijft het
transport naar de hoogovens.
Geweren en karabijnen echter
moeten op de vindplaatsen ver
nietigd worden. Bij üuizend-n
worden zij met den loop tn de
aarde gestoken, met benzine en
petroleum overgoten en verbrand.
Ondanks dezen ononderbioken
reusachtigen oogst in de laatste
20 jaren, rekenen de deskundigen
erop, dat men nog minstens 5
jaren zai moeten werken om ue
gebieden aan de Summe, in de
Champagne en aan de Aisne
werkelijk grondig te zuiveren.
Verdere enorme hoeveelheden
kogels, granaten en bommen,
kanonnen, prikkeldraad en pa
troonhulzen uit de groote slagen
van den wereldoorlog zal de na
tuur zelve uit den schoot der
aarde naar de oppeivlakte drijven,
leder jaar echter zal ook de oor
logsgod verder zijn schatting van
ploegende boeren en spelende
kinderen opeischen.
België herdenkt Koning Albert.
Vrijdag was het vijf jaar ge
leden dat het Belgische volk in
koning Albert een vorst ontviel,
aan wien de herinnering nog
steeds levendig is, en aan wiens
maar ik hoorde een vaarboom over het
grint sieepen in de kleine kreek, die
we zooeven voorbQ kwamen. Ze kun
nen ens nog niet bemerkt hebben.
Haal je roeispaan tn. Taggert stuurde
de kano naar den oever. HQ koos een
moerassig plekje uit en stuurde het
booije tusschen de biezen in. We
zullen hier een beetje uitrusten, zei hQ,
liet zich languit in de kano glQden en
bleef zoo liggen. Stanley volgde zQn
voorbeeld. Het riet ritselde tegen de
wanden der boot en de wind deed de
fQne rietplnimen wuiven.
Ais je wat hoort, houd je dan
doodstil, waarschuwde Taggert. Ze
zullen wel goed uit hun oogen kQken.
Een paar minuten later hoorde Stan
ley een zacht kabbelend geluid en het
schuren van een roeispaan langs het
boord van een kano. HQ had groote
neiging om zQn hoofd in de hoogte
te steken en eens te kQken. Toea
hoorde hQ een halfbloed met zQn diepe
keelstem iets tegen een anderen zeggen.
Twee kanu's, fluisterde Taggert.
Maar aan hun praten te hooren,
hebben ze er geen vermoeden van, dat
wQ hter liggen.
Het geluld der druipende roeispanen
werd hoe langer hoe zwakker en ein-
delQk hief Taggert het hoofd even op.
Nu kunnen we wel weer doorgaan,
zet hq.
De zon daalde achter de stammen
der boomen en wierp lange scnaduwen
over bet watervlak. De breeder wor
dende rivier scheen minder snel ta
atreemea,
(Wordt vervolgd.)
AXELSCHE
COULANT.
Dan rug en borjt flink met Dampt)
inwrijven en Dampo diep Inademen,
Wonderlijk zooals dit helpt!
Doos 30 et.
Tub* 40 ct. Pot 30 el.