öe witte Steea*
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch - Vlaanderen,
Hebt ge U doorgezeten op de fiets?
No. 20.
DTNSD4& 14 JUNI 1938
34Jaarsf.
J. C. VINK - Axel.
Nieuw directiegebouw voer
de P.Z.E.M.
Binnenland.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-U1TGEVER
Bureau Markt 12.
Telef. 56. - Postrek. 00263.
ADVERTENTIËN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagveormiddag 11 ure.
De Provinciale Zeeuwsche Elec-
triciteits Maatschappij, die thans
bijna 10 jaar de geheele provincie
van stroom voorziet, en die ten
deele in Vlissingen en ten deele
in Middelburg is gehuisvest, gaat
mettertijd een nieuwe woning
be.rekken.
Plannen daartoe bestonden
reeds geruimen tijd, doch het
vorige jaar eerst, toen de P.Z.E.M.,
dank zij de medewerking van
het gemeentebestuur van Middel
burg, eigenaresse werd van on
geveer 11 300 c.A. grond aan
den Vlissingschen Singel in de
Zeeuwsche hoofdstad, namen zij
vasten vorm aan. De architecten
F. G. C. en ir. A. Rothuizen
kregen opdracht een ontwerp te
makenhet werd goedgekeurd,
en binnen enkele weken zal met
den bouw van het nieuwe P.Z.
E.M.-tehuis begonnen worden.
Op de plaats waar tot voor
kort de bekende oude boerderij
Poelendale stond, zal een zeer
modern gebouw verrijzen, dat
aan de omvangrijke administratie
van het overheidsbedrijf, en aan
maximum 150 leden van het per
soneel plaats zal bieden.
Dit eerste groote kantoorge
bouw in modernen stijl, dat de
Zeeuwsche hoofdstad rijk wordt,
omvat een hoofdgebouw met
toren en twee groote kantoor
vleugels. De beide laatste wor
den afgesloten door lage partijen,
aan de eene zijde gevormd door
de concierge-woning, aan den
anderen kant door garages en
een rijwielbergplaats.
Door den hoofdingang onder
den toren gelegen, bereikt men
de centrale halruimte, waarop
uitkomen een groote toonzaal,
een wachtkamer, het trappenhuis,
en de gangruimten van de beide
kantoorvleugels. Veel aandacht
is besteed aan een zoo efficient
mogelijke ligging der verschil
lende kantooratdeelingen. In den
Singel-vleugel bevinden zich de
vertrekken voor directie, ïngeni-
FEUILLETON
4)
(Duitftche verlaliagj
Uw huid of voeten stukgeloopen Purol verzacht en geneest. Tube 45 ct. Doos 60 en 30 ct.
eurs, assistenten, enz., en de af-
deelingen inkoop, reclame, vast
recht. In den dwarsvleugel de
typistenkamer, in onderling ver
band met de daarbij gelegen
ruimten voor brandvrije centrale
archiefberging, en de expeditie
kamer. De verdieping bevat
in den hoofdvleugel boven de
hal een vergaderzaal en een se
cretaris-kamer met de noodige
dienstruimtenin de kantoor
vleugels zijn de groote adminis
tratieve diensten ondergebracht.
De zolders boven het geheele
gebouw bieden groote bergruim
ten. Het sous-terrain doet be
halve voor de centrale verwar
ming dienst als garderobe, en
het zal ingericht worden als
schuilkelder bij gasaanvallen.
Het ligt in de bedoeling in het
begin van 1940 het nieuwe ge
bouw te betrekken.
Het thans ontworpen werk-
kasteel is een aanwijzing, dat de
P.Z E.M. een groote vlucht heeft
genomen. Tevens leidt het de
aandacht naar de electrificatie
van de provincie en naar de
wijze, waarop de Zeeuwen door
de overheid aan stroom voor
licht en kracht zijn geholpen.
Aanvankelijk is dit niet zoo
erg viot gegaan. De 20ste eeuw
had de jeugdjaren al goed en wel
achter den rug toen de gloeilamp
gemeen goed werd in het Zeeuw
sche gezin.
De eenige twee gemeenten, die
al vrij vroeg de besctnkklng over
stroom hadden, waren Middel
burg en Vlissingen.
Eerst tijdens den oorlog, toen
de petroleum schaarsch en duur
was, ontstonden op Walcheren,
in de Bevelanden en in Zeeuwsch-
Vlaanderen enkele particuliere
bedrijfjes, die sommige platte
landsgemeenten van stroom voor
zagen. Uiteraard hadden deze
particuliere instellingen louter
winst voor oogenzij bedienden
III.
De gtrd|aea waren aeergelaten. Hei
htldete aaalteht speelde sp hue aloalen
slechts die gedeelten, die dit
konden opleveren, en bemoeiden
zich niet met de riskante of
kwade posten. De provinciale
overheid, overwegende, dat elec
trificatie van het gewest de wel
vaart ten goede zou komen, zag
in, dat overheidsbemoeiing ii
deze onvermijdelijk zou zijn. Zij
stichtte de P.Z.E M., en nam zich
voor Zeeland 'zoo spoedig moge
lijk van electriciteit te voorzien
Tengevolge van moeilijkheden
met de regeering heeft de in 1919
opgerichte PZ.E-M. eerst in 1921
haar eerste plannen kunnen ver
wezenlijken. In Westdorpe ver
rees de electrische centrale, die
van Mei 1923 af Zeeuwsch
Vlaanderen in P.Z E.M -jargon
Zuid-groep geheeten van elec
triciteit heeft voorzien.
In 1928 bediende de P.Z.E M.,
door middel van in Brabant ge
kochte electriciteit, de Noord-
groep, en in 1929 beschikten de
bewoners van die midden groep
over het gemakkelijke electrische
knopje.
Alleen in Middelburg en Honte-
nisse levert de P. Z. E. M. haar
electriciteit niet rechtstreeks aan
de verbruikers.
Verkocht de P.Z.E M. ruim 20
jaar geleden nog slechts ruim
200,000 K W.U in het afgeloopen
jaar bedroeg het aantal geleverde
K W U ongeveer 24 millioen. Het
verwondert niet, dat bij zoo'n
stijging reeds eenige jaren ge
leden de behoefte aan centrali
satie en aan een practisch, spe
ciaal voor het bedrijf ontworpen
gebouw zich deid gevoelen.
Dat het P.Z.E M -bestuur ein
delijk de knoop heeft doorgehakt,
en het statige heerenhuis aan de
Koepoortstraat te Middelburg gaat
verlaten, is dan ook meer te be
schouwen als een tegemoetko
ming aan een dringende nood
zaak dan als uiterlijk vertoon van
een instelling, die het, na een
aantal moeilijke begin jaren, thans
zeer naar den vleeze gaat.
De Vestigingswet Kleinbedrijf.
Het tijdelijke vestigingsverbod
dat de Minister van Economische
Zaken krachtens de Vestigingswet-
Kleinbedrijf voor ten hoogste twee
maal zes maanden voor een be
paalden bedrijfstaak kan uitvaar
digen, is thans ingesteld voor het
kruideniersbedrijf en voor het
automobiel- en garagebedrijf.
Het is thans dus verboden zon
der vergunning van den minister
een dergelijk bedrijf te openen.
Zooals bekend vaardigt de mi
nister zoo'n vestigingsverbod uit
in afwachting van de vaststelling
van vestigingseischen.
Door branchevervanging is het
niet meer zoo gemakkelijk uit te
maken wie als kruidenier moet
worden beschouwd. Er worden
artikelen, behoorende tot de krui
denierswaren, in verband met de
verpakte artikelen, hoe langer hoe
meer ook in andere winkels ver
kocht.
In verband daarmede heeft de
Minister var. Economische zaken
voor de toepassing der Vestigings
wet een indeeling gemaakt van
15 groepen kruideniersartikelen,
als volgt
a. granen, graanderivaten of
zetmeelproducten; b. gedroogde
peulvruchten; c. gedroogde zuid
vruchten; d. suiker of stropen; e
oliën of vetten van plantaardiger
oorsprong of margarine; f. koffi
thee of cacaopoeder; g choco
lade, biscuits, koek of beschun;
h. specerijen; i. keukenzout; j
groetenconserven; k. jams, limo
nades of vruchtenconserver,; I.
zuivelproducten of eieren; m.
zwak alcoholische drankein.
vleeschwaren; o. wasch-, reim
gings-, toilet- of poetsartikelen.
Ieder, die tenminste vier vai
deze groepen artikelen ten ver
koop aan het publiek in voorraau
heeft, of aan het publiek verkoopi,
wordt als kruidenier beschouwd.
Nat. Fond* voor Btyz. Nooden.
Blijkens het jaarverslag van deze
instelling bedroegen de inkomsten
in '37 f 146 784, waarvan f 66 133
aan periodieke giro-overschrijvin
gen-
In 1937 verstrekte het fonds in
den vorm van aanvullende giften
een bedrag van f 166 162. Deze
bijdragen stelden plaatselijk in
stanties in staat ten behoeve van
1853 gevallen, ook van stille ar
moede, in het geheel f415.624
uit te keeren.
Hiernaast had saneering van tal
van kleine bedrijven plaats, bij
voorbeeld door het instellen van
een betere zakencontrole, door
het bevorderen van de verlaging
van hypotheekrente enz.
Met dankbaarheid werd ver
meld, dat gemiddeld 5450 perso
nen per maand een bedrag per
giro aan het fonds deden over
maken.
Lichting 1138.
Het vertrek met groot verlof.
Door dt n minister van Defensie
zijn de datums vastgesteld, waar-
op de dienstplichtige korporaals
en soldaten der lichting 1938 in
het genot van groot verlof zullen
worden gesteld, n.l.
Infanterie. Oefeningsdetasch. S.
R.O.I leploeg 31 Dec. 1938 2e 15
Juli 1939. Overigen, met voor-
geoefenden: le ploeg 9 Sept. 1938.
2e ploeg 25 Febr. 1939. Voor-
geoefenden 9 Sept 1938.
Wielrijders: Oefeningsdetasch.
S.R.O.l. le ploeg 31 Dec. 1938.
Overigen le ploeg 3 Sept. 1938
en overigen 2e ploeg 25 Fcbr.
1939.
Korps motordienstle ploeg
17 Sept. 1938 2e pioe* 18 Maart
1938.
Geneeskundige troepen: leen
2 Compagnie le ploeg 31 Dec.
1938. 2e ploeg 6 Mei 1939. 3e
oloeg 2 Sept. 1939. 3 en 4e
Compagnie le ploeg 4 Maart
1939 2e ploeg 1 Juli 1939. 3e
ploeg 4 Nov. 1939.
InteiidancedienstCompagnie
Intendai cetroepen le ploeg 15
Juli 1938. 2e ploeg 19 Nov. 1939.
3e ploeg 18 Maart 1939.
tWo«jtW*oiKd k
AXELSCHE1I COURANT
HQ heeft gelijk 1 De looierij werki
nog I kiouken enkele stemmen ie ma
ken van het rumoer en luider en
hefnger herhaalden de arheiders hun
eiscben.
Jelui bent allen ontslagen 1 xeide
Theobald op strengen toon. Ducn wie
lezen kan, trede nader.
Een lanue, Dieene werkman trad
scnoorvoetend voorbQ waagde hei
nauwelijks de oogen op te siaan.
Kooi hier, Lonfeio 1 gebood Ger-
rald op sacllt ver wqienden loon. Moei
ik Jou, die door mijn vader aliijd ais
een ordelievend man geprezen weid
ook onder de oproermakers vinden
ZQ hebben mij gedwongen, mijn
heer, antwoordde de aangesprokene
verlegen.
Lees dan I bulderde de opzichter
hem met gebalde vuisten toe.
Gerrald hield den man een papier
voor, dat hij zooeven uit zijn borstzak
had genaaid. Met bevende stem begon
de aibeider te lezen, al angsnger en
bleeker werd zijn gelaat. De looierij
is bankroet 1 nep hij uit,
Ziet hier, het zegel van de recht
bank I nemani Theobald bedaard, hei
blad omhoog houdende. De looierQ
heeft zich met langer kunnen auande
houden, de schuideischers dringen op
verkoop aan, De curator heeft ze mij
aangeboden, emdat de gfbonwta kaal
gemakkelijk met raQr. fabriek kunnen
samengetrokken worden Gaai céé
nu maar werk zoeken I Ik aan geer
arbeiders gebruiken, die tegen bun
werkgever opstaan I
Doodsbleek wrong Lohfeld de handen.
Acq mijnheer, ik heb vier kinderenI
Heb medeiuden, mijnheer I klont
nei algemeen. Wq hebben bijna allen
vrouw en kinderen. Jaag ons èiet weg,
anders moeien wij van geurek om
komen.
Neen, mannen, ik wil jullie niei
broudeioos maken, nep Genaid mei
iuide siem uil. Wtesi gerust, ik sion
nijn werklieden uiei in het ongeluk,
ook al hebben zij, door een genuik
verleid, legen mg samengespannen. Ik
neb onder de fabriekseigenaar en
grondbezitters In den omtrek tal van
vrienden, bQ wie ik jelui wel menwc
plaatsen zal bezorgen.
Neen, mQaheer Gerrald, wQ wil
len bQ u in dienst big ven I U «gi Beier
voor ons, dan wQ verdienen I
De mannen omringden hem en wuif
den met hun petten. Het was een
treffend schouwspel, den jongen fa
briekseigenaar te zien, bue hg, mei
een van vreHgde stralend gelaat, van
den een naar den ander ging en ieder
de had drukte. Inmiddels had de op
zichter zien ongemerkt uit de voeieu
gemaakt.
In menig oog blonk een traan, ter-
wQt de juichkreet .Leve ae patroon,
leve «guneer Guaidl" langs de
vreedzaam kabberende molenbeek wera
aangeheven.
en wi«ro zQn stralen op den parke»-
vioer, gleed over de met saiQn be-
kleede sofa's en stoelen en spreide eer.
rooskleurig schQnsel over de dansende
bajarden. Kostbare vazen prQkten or
vergulde consoles en bloeiende azalea s
zagen uit de nissen in de wanden op
al die kostbaarheden neder.
Heloïse had reeds veel van het leven
genoten,zQ de lichtzinnige Parlessenne,
met haa' vrooiQken glimlach op de
lippen. Dansend en lachend fladderde
zfl als een vlinder van bloem tot bloem
Zoo was zQ ook te D. gekomen, waar
tij een engagement aan de hofopera
had aangenomen.
S echts voor eenige weken I Daar
mede had zQ zich getroost, toen zij
met die stille Duitsche stad had kennis
gemaakt en van verveling dacht te
ste'ven.
D»ch het kwam anders uit, De
hulde, die haar ten deel viel, vleidt
haar. ZQ nam ze lachend aan, doch
allen, die naar haar gunst dongen,
waren haar onverschillig. Uitgezondera
die eene, naar wiens komst zij smachtte
als een dorstende in de woestijn naar
een druppel water, wiens woorden
haar gelukkig maakten en die toch nieis
meer was dan de jonge eigenaar eener
fabriek, van een molen, zooals men ze
hier noemde, een man met een bur-
gerlQken naam, maar in haar oogt-n
een afgod.
ZQ be ninde, voor het eerxt van haa»
leven, Theobald Gerrald, die knapp.
levenslustige jongeman, was deeers
die haar wuft hart had weten te
koelen. Doch au had hQ haar anood
ver'aten, en dat ter wille eener doode.
xQn moedei I
Daat lag zQ ap den divan, da be*
teovercud; dameree. Of«iwc*d aioeg
zQ het eene blad na het axdere on,
van den Ftanscnen romai, dien zg
einde Qk ia een hoek wierp.
Hen ïae springt overeind en loop
d'if ,g het salon op en neder. A s eer
lichte wolk omhult de luchtige peig
noir haar weelderig gevormde gesralie.
Met een sumberen blik slaat zQ d,
at men over eikander en treedt naar dt
sch'Qf'afel toe.
A s hQ vandaag nog niet komt,
-ian zal ik hem senrqven I mompelt zg.
I" 'i niet om je dood te ergeren
Zóóver is 't gekomen, dat ik, die alie
mannen aan mQa voeten sie, om xgi
Komst moet bedelen I Zon 't heusert
uefde zijn, wat Ik veer hem gevoei
'i SchQnt wel zoo en toch mag
net niet xqn.
De dear werd geopend en tnsschen
de zware plooien der portière ver-
oonde zich het hlende gezichtje van
naar kamenier.
Mademoiselle, deze bouquet....
HcicAse rukte haar driftig de oioemei.
uit de hand.
Van wien vroeg sQ ademloos.
Luitenant Horster Inat vragen,
of
Hou je mond I snauwde haar de
Ftar^ane roe, terwQl zQ den bouquet
op oen grond wierp. Ik ben vandaag
voor niemand te spreken, voor nie
mand. hoor je I Ik heb migraine, ik
tien ziek. Maar als mQnheer Gerrald
komt
O, viel Suianne haar met een
spouend glimlachje in de rede, komt
mqnheei Gerrald eindeiQk weerom?
't Gaat je met aan I antwoordde
te ballerina Streng, Vergeet met
■n welke betrekking jq bq mQ bent.
Een kamenier past het te xwflgen en
kaar nieuwsgierigheid ia taowi t«
anders krQgt zQ haar congé. Ont-
■md dat... Laat mQ nu alleen
W-.cht even
Zq zette zich voor de xchtQftafel
icuer en krabbelde snel eenige leners
jp het papier, dat zq In een enveloppe
mooi en de kamemer ter hand stelde.
R >ep een kruier, Suzanne, en laat
Ju oadeiqk aan zqn adres bezorgen.
De jonge Gerrald stond juist in de
steenen poort van het binnenplein en
meid het toezicht over de wagens, die,
noogbeiaden ais zQ waren, knarsend
over de sieenen rolden, toen hem
Heioïses briefje werd overhandigd. HQ
zag bedaard naar het adres een gloeiend
'ood overtoog zQn gelaat en onver
schillig stak hQ den brief inzQnboist-
uk.
'i Is goed Geen antwoord I
Toen wencde hq zich tot Lohfeld.
De volgende vracht komiop den
zoider van de schnur. Hoeveel zakken
heb je nu genoteerd
Honderd drie en zestig, patroon,
antwoordde de nieuwe opzichter, die
daarop weder naar de fabriek ging
teiwq de wagen wegreed. Toen werd
hei sul rondom den jongen fabrieks
eigenaar, den „molenaar", zooals hQ
soms smalend genoemd werd.
Hg leunde tegen de steenen poort en
overzag het rmme binnenplein, dat, vol
leven en beorqvlgheid, zQn kentnkrQk
en zijn tro's was. Een gevoel van ge
luk maakte zich van hem meester en
bqna huivcrmd dacht hQ aan den t|d
terug, diea hQ zoo nutteloos had door
gebracht, waardoor hq zichzelf zoo had
beaadaeld
