Nieuws- en Advertentieblad
J voor Zeeuwsch- Vlaanderen
EEN GIFTNIENGSTER
DINSDAG 11, JANUARI 19:18
J. C. VINK - Axel.
Binnenland.
No. 8!.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
Schepenhuis en Stadhuis
ui.
In mijn vorig artikel hebben we
het stadhuis van 1582 zien ver
rijzen. Tusschendoor wil ik U
nog mededeelen, dat in 1582
burgemeester was Adriaan de
Rekenaere, die zijn naam met eere
droeg. Hij toch moest zorgen,
dat in dien tijd vooral goed op
de financiën der stad gelet werd.
Want het tekort der stadsrekening
15821583 ontstond niet alleen
door den bouw van het stadhuis.
Toentertijd en reeds veel vroeger
kon men voor zijn nabestaanden
een lijfrente koopen- Men leende
de stad een som geld, welke
gebruikt werd om het nadeelig
slot der stadsrekening te delgen,
maar de dochter of vrouw van
den geldschieter ontvingen dan
jaarlijks een soort pensioen, ge
rekend naar den penning zestien.
In de rekening 15821583 moet
voor pensioenen betaald worden
107 pond 16 schellingen, en later
nog eens 111 pond 16 schell.
Maar ook voor het in staat van
verdediging brengen van Axel
moest geld opgebracht worden.
Parma had in October 1583 Axel
bezet en Neuzen werd in Novem
ber 1583 bezet door den graaf
van Hohenlo met 19 vendels Duit-
schers, die de Moffenschans op
wierpen. Een geheel hoofdstuk
in de stadsrekening is dan ook
gewijd aan den bouw van het
stadhuis, maar bevat tevens veel
uitgaafposten voor het aankoopen
van „buspoeder", het in orde
brengen der poorten en „bolle-
werken", het verwijden der „ves
te", het maken der „estulsen",
dat zijn affuiten voor de kanonnen,
en het aankoopen van bier, brood
en vleesch en andere etenswaren
en van hout en turf voor ver
warming van de kwartieren der
soldaten.
Ook is het wel leuk, de namen
der rekening eens na te gaan,
want we treffen er aan, die nu
nog goede bekenden zijn, als de
Bruine, de Moor, de Beer, van
den Abeele en Keyser, terwijl in
FEUILLETON
Uit het Engelsch.
de 17e eeuw beginnen vermeld
te worden namen als: de Ridder,
Willemse, de Lozanne, de Smidt,
de Clerk, Cornelissen, Jansen,
van de Voorde, den Doelder,
Dekker, Dixhoorn, Lippens en
Haeck, welke als schepennamen
voorkomen.
Gaan we echter met de ge
schiedenis verder. In 1586 nam
Maurits Axel in, stak toen de
dijken door, vooral bij Buxgate,
en zette heel de streek onder
water om te maken, dat de Span
jaarden deze streek niet meer
terug zouden winnen. Alleen de
bebouwde kom van Axel stak als
een eilandje boven de wateren
uit. Vele bewoners waren naar
den overkant van het Axelsche
gat gevlucht en zoo weinig be
woners waren er in de stad ge
bleven, dat er later van den
overkant der Schelde nieuwe
bewoners moesten komen om Axel
weer te bevolken. De vesting
werken konden opgeworpen wor
pen daar, waar vroeger de dicht,
bevolkte oude wijk gelegen had.
Zajmslag was als door het water
weggespoeld en rond Axel stroom
de overal het water. Maar lang
zamerhand veranderde dit. Rond
de bebouwde kom van Axel, dat
op een eiland lag, rezen in. 1606
de polders Buth, Eglantier en
Noord uit de wateren op, de
Visscherspolder werd in 1608
bedijkt, de Capellepolder in 1614,
de Koegorspolder ontstond in
1631, terwijl blikken en schorren
van den Beoostenblij benoórden-
polder tot land werden in 1633
Ten Zuiden van Axel bevonden
zich de geulen van het Axelsche
Gat, in het Oosten samenvloeiende
met het Hellegat en naar het
Westen zich voortzettende tot den
3raakman. De Gentsche Vaart
was van weinig beteekenis meer.
Axel was de meest vooruitste
kende punt der Nederlanden in
Zeeuwsch-Vlaanderen. In 1645
nam Frederik Hendrik Hulst in
en in 1648 werden bij den Vrede
van Munster de grenzen tusschen
ons land en de Zuidelijke Neder
landen ('s Keizersbodem) vast
gesteld, en waar vroeger de
DRUKKER-U1TGEVER
Bureau Markt 12.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
ADVERTENTIÊN van 1 tot 5 regels 60 Cent; voor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
fortenlinie Ferdinandus, Nicolaas,
St. Livienus, St. Jacob, St. Jan en
St. Josef van de macht der Span
jaarden gewaagd had, mocht nu
deze streek zich verheugen onder
het rechtsgebied van Axel te zijn
gekomen.
We willen evenwel over den
stadhuisbouw spreken en we zien
dan, dat het in 1582 gebouwde
erg aan het vervallen is. In de
woelige tijden van Maurits en
Parma was het slecht onderhou
den, ja soms voor een gedeelte
zeer beschadigd. Wanneer we
lézen in de rekening van 1586
1588, die geschreven werd in
Gent door de daarheen gevluchtte
schepenen, dat van de vroeger
genoemde Wolfaert Wittewrong-
hele 32 pond 15 schellingen werd
ontvangen over 3500 pond loods,
afgebroken van het stadhuis,
geeft deze post ons te denken en
begrijpen we het al wat beter,
waarom het stadhuis van 1582 er
maar zoo kort gestaan heeft.
Uit het jaai 1661 of 1662 be
vindt zich in ons stedelijk archief
een copiebrief aan den Raad van
State (no. 258), waarin burge
meester Joannis Claus schrijft,
dat zij, supplianten (de Magistraat
van Axel) het ongeluk hebben
gehad, dat hun stadhuis zeer oud
ende „ontrampeneert" zijnde, nu
al omtrent twee jaren geleden
door de felheid van den wind
van zijn dak beroofd is geworden,
zoodat zij niet §en eenigen plaats
hebben, waar zij van de „injurie"
van de lucht en den regen bevrijd
zijn dat het een „extreme dis
reputatie" (een schande) voor
Axel is, dat het stadhuis niet te
gebruiken is en zij voor den tijd
van zes jaren een omslag en
eenige kleine vergrootingen van
de accissen (belastingen) vraagt,
om het stadhuis weer in orde te
brengen. Reeds in Juli 1660 was
aan de Commissarissen, afgezon
den door de Hoogmogende Hee-
ren om deze streek te bezoeken
(m.a w. om een speelreisje te
doen) in een memorie, onder
teekend door den secretaris J.
Lammens, een ander voorstel ge
daan om aan de noodige con-
tanten te komen, n.l. Ie op iedere
tonne vremd biers een schell.
2e op iedere last graan, dat ge
malen wordt een schellen 3e
op ieder okshoofd wijns een pond
grooten vlaams (6 gld.). Een
beslissing over dat punt werd
door de Staten Generaal maar
niet genomen.
In 1662 was het burgemeester
Paul de Crauwelaar, welke voor
gesteld had de stadskorenmolens,
staande één op Moerspui en één
op Zuiddorpe, te verkoopen en
uit de opbrengst de reparatie te
betalen, welk verzoek hun bij
brief van 21 April 1662 door de
Staten-Generaal toegestaan werd.
Een in Januari 1662 gedaan voor
stel om door verkoop van mossels
geld te verkrijgan, beloofde niet
het begeerde resultaat op te le
veren.
Hoewel de Staten-Generaal aan
de Magistraat van Axel al wai
deze voorstelde toestonden, be
greep men toch, dat bij verkoop
der molens ook de inkomsten der
stad zeer zouden verminderen.
Op het eind, nadat de secre
taris Lammens en burgemeester
Claus al eens naar Den Haag
waren geweest om met invloed
rijke heeren der Staten-Generaal
te spreken, (kwam het daardoor,
dat alles werd toegestaan be
sloot men de kosten van den
bouw maar te bestrijden door
een geldleening aan te gaan.
Het opmaken van bestek en
teekening voor het nieuw te
bouwen staefhuis werd opgedra
gen aan Cornells Hildernisse en
Jan Carrel, stadstimmerlieden te
Middelburg.
Het eerste plan was een stad
huis van twee verdiepingen te
bouwen. Toen men den bodem
onderzocht, bleek het, dat deze
niet geschikt was om een ge
bouw van twee verdiepingen te
dragen, waarom besloten werd,
het stadhuis maar één verdieping
hoog te maken. Dit geschiedde
na veelvuldig weifelen en het
dikwijls veranderen van het be
stek, waaruit later met de aan
nemers onaangename verwikke
lingen zouden volgen zooals blijkt
uit het stuk in ons stadsarchief
No. 265, een notarieel opgemaakte
akte voor notaris Backerus te
Axel en waarin de Magistraat van
Axel gerechtelijk tot betaling aan
gesproken wordt.
Den 9 Mei 1662 werd het werk
aanbesteed en gegund voor 1100
Ponden Vlaams a 6 gld. is 6600
gld. aan Joannis van der Schaaf
en Huych Jjansen, beiden van
Hulst en Gillis Jansen van 't Sas
(Sas van Geni), terwijl borg voor
het^ was een zekere Salemoen de
Vaet. Een apart bestek voor
metselwerk met 18 artikelen en
voor timmerwerk met 19 artikelen,
door de aannemers en den secre
taris J. Lammens onderteekend,
berust ook in het archief. Hieruit
wil ik een volgende maal U mede
deelen alles wat ons een inzicht
zal geven in de wijze van bouwen.
De Jonge.
cou
Kinderen leven van den
etnen dag in den anderen.
Ook groote kinderen.
Zij raakte er overstuur van, dat de
dokter haar zoo vermoeid had gevon
den, want zij wist helaas maar al te
goed, dat werkgevers een ingeboren
vooioordeel hebben tegen menschen,
die er zoo uitzien. Vol bitterheid zag
zij de waarheid onder de oocen, dat
op de arbeidsmarkt de een of andere
frissche, jeugdige petsoonlijkheid na
tuurlijk wordt verkozen boven een
vrouw, zooals zQ er dien dag uitzag.
Met etn gevoel van beklemmende
onbehagelijkheid besloot zij, zoo mc-
geüjk, de eersti olgende dagen wat rust
te nemen. En als gevolg van 's dok
ters opmerkingen, ging zij niet terug
naar de piek op het gras, waar zij had
gezeten, maar liep ztnaar hel huis
terug. vZq kon nu wel een uurtje gaan
liggen, want zij had haar tocht naar
het ziekenhuis voor dien middag toch
opgegeven. Morgenochtend zou het
nug tijdig genoeg zijn, om juffrouw
Jameson het slechte nieuws te ver
tellen.
De huishoudster van The Mill House
lag nog te rusten, wat haar nooit ge
beurde in den middag, toen zij werd
opgeschrikt door het gedruiscb, waai-
mee Birtley en Eva de hall huwen
kwamen. Eva telkens uitbarstend in
lachbuien over moppen van Birtley.
Zij vroeg zich vaag af, wat Eva haar
man wel verteld zou hebben van haar
zoogenaamd onderhoud met den ad
vocaat en notaris Buck. Als Eva niets
gevraagd was geworden, had zü waar-
«chijniqk niets gezegd Maar R ydon
zou stellig wel alles hebben uitgehoord,
wat er was gebeurd. Hij had een
zekeren eerbied voor mijnheer Buck en
tevens een sterken afkeer van hem.
De tengeie figuur en het open ge
laat van den ervaren, ouden rechts
kundige rezen duidelijk op voor den
geest van Adelaide S'rain.
Mr. Buck was een van de weinige
mannen, die Eva nooit had kunnen
Inpalmen, maar de eerbiedwaardige
familie-notaris en raadsman mocht
haar, Eva's vriendin graag en koesterde
achting voor haar. Hij was verschei
dene malen met haar in aanraking
geweest in de jaren, toen zij met E«a
samenwoonde, wanneer namelijk Eva,
om eens een oude uitdrukking te ge
bruiken, hooger vloog dan haar vleu
gels reikten.
Bij twee gelegenheden was het
Adelaide gelukt, mr Buck te bewegen
tot iets wat hij vei klaarde nooit te
willen doen, namelijk E 'a een zeker
gedeelte op haai j .rgeio n voorschot
te geven. Doch Eva R ydon dacht
noeit meer terug aan die jaren, waarin
zij voortdurend reden had dankbaar re
zijn jegens de vrouw, die nu maar
zonder slag of stoot de volgende week
van The M 1 House werd weggestuurd.
En zoo z(j zich die dagen toch een
enkelen keer mocht herinneren, was 't
a!tQd in vei band met de een of andere
nietigheid, die haar zelf betrof, welke
lij niet licht vergat.
Ofschoon mevrouw S'rain het eerste
half uur telkens haar naam hoorde
noemen door de opgewekte slem van
Eva, bleef zij in haar eigen kamer
liggen, tot zij nog juist tijd genoeg
zou hebben om zich voor het diner te
kierden.
Het drietal ontmoette elkaar beneden
in den salon even voor acht uur. Eva
kwam naar Adelaide toe en zoende
haar hartelijk.
Ik wist maar niet, waar je zat.
lachte zij. Ik heb overal naar je
gezocht. Tenslotte dacht ik, datje uit
was. Ik wou je iets heel belangrijks
vragen
Mevrouw S raln gaf op die luldruck-
tigeontboezeming geen antwoord, maar
lij maakte voor zich zeif met een
zekere scherpe voldoening de opmer
king, dat het een bevrijding zou zijn,
in leder geval niet langer naar Eva's
pijDen te moeten dansen.
Eensklaps wendde zij zich tot den
man, die nog haar patroon was.
Dokter Dmhim Is hier vanmiddag
geweest. HU dacht, dat u hem wilde
spreken en was heel verwonderd, dat
u vandaag naar de stad was gegaan.
J3'k voelde me vanmorgen
niet heel lekker U weet: „Maan-
decichO ;k had ik wat rugpijn.
E daarom belde ik hem op, om te
hn .ren. of ik hem op weg naar het
station kon spreken. Maar hfl was
niet thuis en dat haalde mij-dus een
halve guinje uit. Ik ben nou weer
heelemaal opgeknapt en heb honger als
ee>- paard.
Toen zij in de achthoekige eetkamer
zaten een van de mooiste vertrek
ken van het oude huis maakte
Raydon waar, wat hq even te voren
gezegd had, want bij smulde van eiken
hap van het keurige dinertje, dat hem
werd opgediend.
Wat Eva betreft zorgzaam voor
haar figuurtje en gedachtig aan de
heimelijke snoeppartij van dien middag,
keek zq maar een beetje toe, hoe de
anderen middagmaalden.
Hel bewustzijn, dat zq nog maar
heel weinig had af te betalen, de
zaligheid, dat zq boven, in haar var
kensleren tasch over de vqfhonderd
pond had liggen, stemden haar over
gelukkig, schonken haar vrede met
zich zelf en met de heele wereld op
der. koop toe,
Gedurende de weinige oogenbiikken,
dat zü en de huishoudster alleen in de
salon waren, terwijl Raydon zqn tweede
glas port genoot, kon Eva niet nala'en
haar nude vriendin een alleraardigst,
zq het ook stelselmatig, verslag te doen
van haar overheerlqken dag i,i de stad.
HOOFDSTUK XV.
H?i drietal gebruikte de koffie in den
salon. En nadat Blrtlry een sigaar
had gerookt en zqn vrouw twee si-
.garetfi-n, riep E <a uit:
Wat is 't vreeseiqk warm hier I
W iarom gaan we eigeniqk niet in den
tuin Daar zal het heel wat lekkerder
zqn We konden een einttje looperr,
langs het water, v Ik heb vandaag
bqna geen beweging gehad, jrj even
min, niet vent?
Vragend wendde zq haar lief snoetje
eerst naar haar man. toen naar Ade
laide. De laatste schudde echter van
neen.
Ik wil liever wat kalm hier b>qven
zi' n en dan ga ik vroeg naar bed.
Nooit was de dame.fiuishouds gr
haar inqnheer en mevrouw lastig ge
vallen met haar gezelschap Meestal
De a.s biyde gebeurtenis.
Zaterdagmiddag om half vier
is H. M. de Koningin, vergezeld
van een hofdame per auto van
het paleis Noordeinde naar Soest-
dijk vertrokken. Om kwart voor
zes is H. M. daar aangekomen,
waar Zij Haar eigen appartemen
ten in het hoofdgebouw heeft be
trokken.
In de hall van het paleis is
H. M. door Prins Bernhard ont
vangen.
Naar gemeld wordt, zijn in het
ziekenhuis „Bronovo" de ver
pleegsters, die aangewezen zijn
om bij de blijde gebeurtenis op
het Paleis Soestdijk bij de ver
pleging behulpzaam te zijn, ge
consigneerd om op het eerste
teeken naar Soestdijk te vertrek
ken. Bagage en andere benoo-
digdheden zijn reeds derwaarts
gezonden. De Haagsche gynae
coloog dr. J. de Groot, die de
verlossing zal verrichten, is reeds
naar Soestdijk vertrokken en heeft
zich tijdelijk in de nabijheid van
het Paleis gevestigd.
Zaterdagmiddag hebben Prins
Bernhard en Prinses Juliana met
toch ging zq terstond na tafel naar de
tuinkamer, om er den avond verder
alleen door te brengen met een boek
of met wat naaiwerk.
Wilt u, vóór u raar uw kamer
gaat, alstublieft nagaan of er voldoende
qs is voor mqn gemberiimonade, me
vrouw Strain? Ik vond 'terg ver
velend, dat et een paar dagen geleden
geen brokjs in het heele huis was.
Het was de derde maal, dat B rtley
Riydon aan de vrouw, die nog in zqn
dienst rp Tne Mill H .use als huis
houdster was, had gezegd, dal er
Zondag tevoren geen qs meer was.
En de gedachte kwam bq haar op,
dat hq zulke dingen voortaan aan Eva
zou zeggen, wanneer zq, Adelaide,
weg was Zq was overtuigd, dat hq
mettertijd de nutteloosheid er van zou
inzien.
Er zat iets leuks in, te denken hoe
minder gemakkeiqk hq het van de
voleende week af aan hebben.
Voor het oogenbiik gaf zq hem op
zqn weinig beleefde opmerking ten
antwoord
Er is vanavond qs genoeg, mqn-
ger r R.ydon.
Met het oog op zqn gewicht trachtte
R ydon steeds matig te zqn aan tafel,
maar voor het naar bed gaan dronk
hq aitqd een glas „strandy gaff", een
soort van gemberlimocade.
Nu vingen de beide jongemenschsh
naar den tuin. Doch, terwqi z0 de
deur van den salon open deed, vergat
Eva, dat Afela;de S'rain er nog was
en draaide zq het electrisch licht uit,
(Wordt vervalgdj.
