Nieuws- en Advertentie I) 1 a d S voor Zeeuw sell - Vlaanderen.
EtN GIFiMtNGSTER
No. 77.
DINSDAG 28 DECEMBER 1937.
53<* .Jaarsr.
J. C. VINK - Axel.
BERICHT
Nieuwjaars advertentiën
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-UITGEVER
Bureau Markt 12.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
ADVERTENTIËN van 1 tot 5 regels 60 Lentvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
geplaatst worden vooi 40 cents
indien niet grooter dan 10 regels
zijnd. Grootere advertentiën wor
den naar pluitsruimte berekend.
Inzendingen worden gaarne in
gewacht vóór op op Vrfldag
31 December, uiterlijk tot voor
middag elf uur.
DE UITGEVER.
Schepenhuis en Stadhuis,
u.
Omstreeks 1528 werd Axel in
het Oosten uitgebreid: We lezen
in de stadsrekeningen van den
aanvoer van 5000 causyesteenen
en 14200 markantsteenen, terwijl
in 1531 werden aangevoerd 121/,
last straatsteenen en er in 1542
nog aankwamen 19000 causye
steenen. Zelts al mochten er
straten in de pude stad vernieuwd
zijn, toch moeten er enkele uieuwe
straten in het Oosten aangelegd
zijn, welke het bewijs leveren,
dat Axel in dien tijd zich uit
breidde en dus zeer welvarend
was. De zee, die door de over
stroomingen van 1530, 1532 en
1570 het gat van den Braakman
meer en meer uitholde, naderde
Axel. Het gat van Buuxgate,
waar Maurits in 1586 den zeedijk
deed doorsteken, bevond zich
niet ver meer van Axel. De
Gentsche Vaart werd in dien tijd
steeds ondieper en moeilijker te
bevaren. Zware lasten moesten
in Neuzen uit de grootere schepen
in kleinere overgeladen worden
en Karei V moest een reglement
samenstellen, waarin voor elk der
belendende perceelen werd vast
gesteld het aandeel in de totale
kosten ter onderhouding en uit
dieping van onze Oostvaart.
Een andere belangrijke gebeur-
FEUILLETON
Uit het Engelsch.
tenis van dien tijd was de Kerk
hervorming, welke hier ook door
drong. Waar Axel zooveel met
Gent gemeen had, bekwamen hier
door de Pacificatie van Gent in
1576 en de Religionsvrede van
1578 de Hervormde predikanten
het recht te prediken. Onder
deze zijn de bekendste Caspar
van der Heyden en Balthazar
Pieters in 1566. Arnoldus Steur
1379 en Christuffel van den Bulke
in 1580. Parma drong naar het
Noorden op en deed steeds meer
gebied onder het gezag van
Spanje terugkeeren, waardoor
mannen als Rennenberg de zijde
van Oranje verlieten en zich aan
's konings zijde voegden.
En in dien tijd van onrust
maakte Axel zich gereed om den
zetel van het stadsbestuur te ver
plaatsen van de „oude" stad naar
de „nieuwe". Waarom werd het
stadhuis niet op de plaats van
het Schepenhuis gebouwd Was
het omdat Axel zich naar het
Oosten uitbreidde en men het
stadhuis in het centrum wilde
plaatsen, of trok de nabijheid der
Gentsche Vaart aan We hebben
er geen oorzaak voor kunnen
vinden. Het was ook niet, omdat
er een groote markt was, want
eerst in 1596 zou door het weg
breken van een huis of boerderij
„de ghelderse blomme" de markt
ontstaan. In elk geval zou voort
aan de Zuivelmarkt het middel
punt niet meer wezen, waarom
heen de stad zich groepeerde.
Juist een jaar voordat Servaas
van Steeland (geen Steenlaan,
zetterin October 1583 tot de
zijde van Parma overging, lezen
we in de stadsrekening van 1582-
83 van het bouwen van een stad
huis op de plaats, waar het tegen
woordige staat. Met het Schepen
huis zou voortaan niet meer ge
rekend worden. Jammer is het,
dat we uit dien tijd zoo weinig
officiëele bescheiden in ons ste
delijk archief aantreffen. Alleen
No. 609, de stadsrekening van
1582-83 geeft ons eenige inlich
tingen omtrent den bouw. We
lezen daar n.l. de post: „Eerst
betaelt Jan de Parcheere en Joost
Malront, temmerlieden, a! se
anghetiomen ende ghemaect heb
ben tstathuys dezer stede per diy
disiyncte ordonnantiën over de
2e, 3e ende laetste paye (betaling)
150 pond. De bouwkosten kun
nen dus geweest zijn 4/s maa'
150 pond is 200 pond Van be
raadslagingen tot den bouw of
berekening der kosten lezen we
verder niets. We zien ook, dat
alle bouwkosten uit de gewone
inkomsten bestreden werden.
Geen leening werd ervoor ge
sloten. Alleen sluit de rekening
met een tekort van 891 pond 12
schellingen 4 penningen, welk
tekort in volgende jaren moest
aangezuiverd worden. We be
zitten, jammer genoeg, geen tee-
keningen van dit stadhuis.
Wanneer we alle bouwkosten
uit de rekening optellen, komen
we minstens op een bedrag van
ongeveer 560 pond a 6 gld. is
3360 gld., welk bedrag toen zoo
groot was (het geld had toen een
20 a 30 maal zoo groote waarde),
dat er een flink gebouw voor kon
gezet worden. Caland zegt in
zijn „Oudste Stadsrekening", dat
het naar Gothische orde gebouwd
was, dat het aan de voorzijde 4
„canteelen" had en terzijde van
den toren 4 torrekins (kleine
torens). Meer kan ik er niet over
vertellen. Ik zal nog enkele pos
ten uit de rekening geven die er
ons wat van meedeelen. Wie
deze posten vervelen, sla ze maar
over. Ik zal ze in de hedendaag-
sche taal geven. „Betaald Jan de
Parcheere voor 't leveren van
schaliën (leien voor 't dak) en
houtwerk, dienende tot twee dak
vensters en 9 vensters aan het
stadhuis 6 pond 10 schellingen".
We zien, dat in de 200 pond niet
alles begrepen is, zooals ook zal
blijken uit de volgende posten.
Ook blijkt dat het dak met leien
gedekt was.
„Betaald denzelfden De Par
cheere voor 't leveren en maken
van de deur voor de „secrete
camere" (secretarie) 20 schel
lingen".
„Betaald aan Wulfaert Witte-
wror.ghele, loodgieter, over de
levering van lood „verwrocht"
aan het stadhuis 35 pond 18
schell. 6 penn." Een aardige
Middeleeuwsche naam dat Wul
faert Wittewronghele. Diezelfde
Wulfaert krijgt nog 16 pond voor
lood en nog eens 20 schell. voor
't opzetten van de priemen aan
de vensters.
Dan krijgen we weer een andere
post
„Betaald Thylman Vermeere
van 't schilderen aan 't stadhuis
en 't maken der „Glacen" en
't vergulden van de wyserpriem
en de „bursten" 25 pond 6
schell. 8 penn." Die naam Ver
meere heeft m.i. een Vlaamschen
klankwat met bursten bedoeld
is weet ik niet.
Een volgende post wil ik geheel
laten hooren
„Betaald jan Coopman „schaelie
deckere" voor 't leveren van scha
liën (leien) met het dekken van
't astreck boven den steiger en
het leveren van 156 voeten bursten
10 pond 13 schell. 8 penn."
Lieven Iegiere, de steenhouwer,
levert arduin, eerst voor 19 pond
3 schell. 10 penn., verder nog
voor de arduinen vensters voor
16 pond 13 schell. 4 penn. en
later nog voor 12 pond.
Joos van Helstrate levert ijzer
werk en „naghels" (spijkers) voor
32 pond 9 schell. 2 penn., terwijl
Rogier d'Hertooghe voor 7 pond
6 schell. ijzerwerk levert
Een eigenaardige post is deze
Betaald Joost Hoeydes voor 100
paneertichelen verbesicht an den
eerdt 4 schell. 4 penn." Er moest
een haard gemaakt worden voor
de verwarming en tegen den wand
werden tegeltjes gezet. Dan komt
een post, die spreekt over het
afbreken van een kerk en het
gebruiken van de materialen daar
van aan het stadhuis. Is dit de
parochiekerk geweest, of stond
er op de plaats van het stadhuis
vroeger een kerk, die afgebroken
was (kerk van den abt)? of was
het een kerk op een andere plaats
„Betaald Arnaut Martens, ont
vanger van de kerk voor arduin
gekomen van de kerk en gebruikt
aan den toren 8 pond 6 schell.
8 penn."
Joos Malront mtakt nu nog 6
dakvensters voor 3 pond 10 schell.
Luenis Zeghers levert een haard-
ijzer voor 29 schell. Dan worden
er nog 9 dakvensters gemaakt
voor 4 pond 10 schell.
Laat ik u nu nog de laatste
posten geven
„Betaald Victor Triest voor de
levering van een duyst (een dui
zend) steenen en looden nagels
11 schell".
„Betaald Jan de Parcheere voor
't leveren vaa hout en 't maken
van 4 torentjes op den toren van
't stadhuis 28 pond". Dat zijn
dan de torentjes terzijde van den
grooten toren, zooals we bij Mid
deleeuwsche torens wel meer zien.
„Betaald Jan Thiras voor 't le
veren van de „sigiën"(?) in de
vierschare 10 pond 8 schell. 4
penn." Dit zouden versieringen
van den schoorsteen kunnen ge
weest zijn. De vierschare was
de plaats, waar recht gesproken
werd en omdat dit vroeger op
de tegenwoordige raadszaal ge
beurde, noemde men die raads
zaal ook wel de vierschaar.
„Betaald Joos Malront voor
't leveren van 4 canteelen voor
't stadhuis 10 schell."
De volgende maal beginnen we
aan de beschrijving van het
stadhuis van 1662, want het stad
huis van 1582 heeft maar dienst
gedaan tot 1662, dus 80 jaar, wat
voor een stadhuis, en dat voor
dien tijd, zeer kort was.
Nog wil ik hier vermelden, dat
dhr. J. A van Hoeve, Nieuwstraat,
alhier mij mededeelde, dat de rij
huisjes langs de Algem Begraaf
plaats even voor of omstreeks
1895 gebouwd moeten zijn door
wijlen dhr. Andr. Cornelissen, en
dat de „Kruuikt lder" op verzoek
van Van Hoeve vnd. aan hem
werd afgestaan, met het doel aan
een werklooze eenig werk te
verschaffen. Dus toen ook al
werkverschaffing, en wel door een
particulier.
DE JONGE.
AXELSCHEM COURANT.
-
ln het Nieuwjaarsnummer, dat
op Nieuwjaarsmorgen zal
verscnijneii cn in ue kom der
gemeente huis aan huis zal
worden bezorgd, kunnen weder
Menig een, die een top zou willen bereiken,
betreurt het dat die boven en met beneden
gelegen is.
Na ongeveer vijf minuten weggeble
ven te zijn, komt de chef terug en de
spanning op haar gezichije siende, roept
hij haar opgewekt loe
De zaak is in orde! U wilt mijn
verontschuldigingen zeker wei aan
vaarden, mevrouw Birtley Raydon,voor
raqn zakelijke nauwkeurigheid in deze
Maar u oegrijpt, niet waar. ..en
hij kqut op het kaartje, dat hij in de
hand noudt.
O, natuurlijk begrijp ik dat, mijn-
neer. Het is zoo'n belangrijk bedrag,
met waar
Een van Eva's groote aantrekkelijk
heden is, dat zij nooit kattig, nooit
opvliegend, nooit stekelig wordt.
Terwijl zij hem de hand toesteekt,
zegt zij lief:
Ik dank u zeer. Kolonel Mintlaw
is een oud vriend van me tk ken
hem al uit den oorlogstijd.
De chef lacht minzaam. HQ maakt
de gevolgtrekking, dat zij een bekoorlijk
oortogsweeuwtje is en dat hij wet
spoedig de huwelijksaankondiging met
zqu rijnen cliënt zal lezen. Ook vindt
bi), dat die cliënt ter dege te benQ*
den ie.
Misschien was er in heel Londen
geen menschelijk wezen ioo overge
lukkig als Eva, toen zii naar haar taxi
oijna terugdanste, met haar drie dui
zend pond in banknoten van honderd,
vijftig, tien en vijf opgeborgen in
haar tascb.
Zij gevoelde zich bijna bedwelmd ln
haar sprookjesachtig geluk.
Een oogenbiik dacht ze natoen
zei ze den chauff ur naar het Carlton
Hotel te rijden. Zij nad prettige her
inneringen aan het restaurant van dat
hotel. Het was daar, dat zij zich steeds
zoo goed had geamuseerd in den oor
logstijd, als zij eens buitenshuls, in
een restaurant ging middagmalen.
Al was het stadsgewoel in het begin
van September ook niet buitengewoon
druk, zoodat van belangrijk oponthoud
geen sprake was, toch leek de rit naar
Haymarket erg lang. Den chauffeur
gaf zij boven het verschuldigde nog
twee shilling, liep, of iiever zweefde
de van vroeger zoo vertrouwelQke trap
pen op en bestelde een bescheiden,
kleine lunch, want zij was, ais alie
lange, moderne vrouwtjes, bang, dat
zij haar slanke meisjesfiguur zou ver
liezen.
Hoe grappig, weer eens in het weel
derige, tusiige vertrek met het lage
plafond te zitten, het zaaltje, waar zij
indertijd zulke heerlijke uren had door
gebracht, toen zij nog weduwe was.
Een ondeugend glimlachje speelde
om haar mond, bij de gedachte, hoe
vreeselijk verontwaardigd Birtley zou
opkijken, als hQ haar zag zitten eten
en dan nog wel een doodgewone,
geroosterde coieiei, waar voir zij straks
ongetwijfeld viermaal zooveel zou moe
ten betalen dan ze rauw in een sla*
geuwiakel had gekost. Haar aan
hield er veel van, zulke berekeningen
te maken. Toch hield hij ook wel van
een lekker diner, maar, in tegenstelling
met Eva's smaak, moest het dan uit
gebreid en bijzonder fijn zijn. Het
allermeest hield hij van een voortref
felijk diner van een afgeronden prijs,
en dan met een leuk .strijkje" er bij.
Hij vond dan, vooral wanneer er ook
nog een dansje kon worden gemaakt
op een behoorlijken, gladden vloer, dat
hij waar voor zijn geld kreeg.
De kellner, die Eva bediende en die
haar terstond van vroeger herkende,
was in zijn nopjes mei de prachtige
fooi. Eva was nu eenmaal in een
goeie, vroolfike bui. ZooaD we al
weten, had zij zelfs tien shilling dien
morgen aan kleine Q ily gegeven, wat
zij en verscheidene mannen en vrouwen
van alle leeftijden en van alie standen
zich later ter dege zouden herinneren,
N tdat zij het restaurant verlaten had,
kwam voor haar, wat de Frrnschen
noemen ,1e quirt d'heure de Rabelais",
het betalingsuurlje. het aderlatinkje.
Zij reed van den eenen winkel naar
den anderen, van costuumnaaister raar
modiste, en betaalde met een aller
vriendelijkst gezichtje 't gedeelte van
haar schulden, dat zij, naarmate de tnid-
dae verliep, Iron cn wilde betalen.
Na verloop van twee en een half
uur, die zij hard noodig had voor de
betaling en voor het wachten oo de
quitanties, had zij nosr „slechts" zes
honderd pond over van Jack M'iitlaw's
wondergeschenk.
Maar wat een reusachtige hoop geld
was zeshosderd pond nog meer dan
eet. heel jaar speldengeld.
Zij stuu de haar taxi om half vijf
weg aan het eind van Bond Street,
maar nog voor zij da plaats bereikte,
waar in den oorlogstijd de „Wigwam"
had gestaan, besteedde zij nog dertig
„losse" ponden van de rest van haar
geld aan aardige, mooie en min of
meer nuttelooze prulletjes.
Maar och. het was ook zoo lang
geleden, dat Eva Rsydon had genoten
van wat haar grootmoeder eens had
genoemd „geldgemak" en zij verkneu
kelde zich in die heerlijke, ongewone
sensatie.
Zelfs kocht zQ voor haar man een
kostbaar barns'eenen sigarettenpijpje.
Birtley was altlid een beetje bang voor
zijn gezondheid geweest. In den !aat-
sten tijd dan ook met reden, want
soms had hij aanvallen van slechte
spQsvertering. Dit was een van de
redenen, waarom hij was begonnen
sigaretten uit een pijpje te rooken.
En toen kwam er een kleine teleur
stelling in den overigens :o volmaakt
gelukkigen dag. De dierbare Wigwam,
waar zij en Mtntlaw lang geleden,
gedurende de oorlogsjaren, zooveel
prettige uurtjes hadden doorgebracht,
was totaal verdwenen. Nog eens en
nog eens wandelde Eva het gedeelte
van Bond S'reet heen en weer, waar de
beroemde theesalon had gestaan en er
kwam een zonderling gevoel over haar
alsof zij een vrouwelijke Rip van
Winkle was, in een Londen dat haar
niet kende.
Die gewaarwording was inderdaad
ontstellend, zelfs voor een natuur met
weinig of geen verbeeldingskracht, als
Birtley R,ydon'« vrouwtje was.
Maar plotseling overstroomde haar
een heerlijk gevoel van warmte, van
z mnigheid, van weer terug te zweven
naar het gelukkige verleden, inplaats
van gedreven te worden naar een
donkere toekomst, wanteensklapc
kwam, van achter een hoek, Jack Mint
law achter haar aan.
E-»a! riep hij uit wat een
geluk, dat je er bent. Het is aisof tk
uren lang op je gewacht heb De
goeie ouwe W gwam is verdwenen
maar ik heb wat anders gevonden,
dat, geloof tk, ook heel prettig kan zijn.
HQ legde zijn hand op haar arm en
leidde haar v,ug naar den overkant van
de als leeg uitziende straat, want Bond
S reet is bijna verlaten in het begin
van het najaar.
Eva bleef eenige oogenb'.ikken het
stilzwijgen bewaren zij was diep be
wogen door het besef van de baiten-
giwoon grooie vriendelijkheid die de
mm naast haar p i had bewezen.
Eindelijk sprak zij met trillende
stem„Jack, ik kan je niet zeggen,
hoe da kbaar ik ben voor je reusach
tige crècq». O, ais je eens wist, hoe
anders alles nu voor me is.
HQ onderbrak haar met de woorden
Jawel, goed. goed. Het ware
genoegen van geld te hebben is, je
vrienden te kunnen helpen.
Eva bracht een heel prettig uurtje
door in den theesalon. Zü vond dat
zij kinderlijk voor één keertje
wel eens buiten haar boekje meent
gaan en eens zalig s toepen. ZQ ver*
gat geheel haar „tij en gebruikie drie
portle's ijs en twee slagroomsoezen,
in plaats van een kopje thee sonder
suiker en melk.
Ze mocht het er nu wel eers van
i enten, dacht zQ, want het was toch
ai zoo reuzelang geleden, dat ze zoo
iets gedaan had.
(Wordt vervolgd;.
