Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwse li -Vlaanderen.
No. 63
DINSDAG 9 NOVEMBER 1937.
J. C. VINK - Axel.
Vóór 20 jaren.
Raadsverslag.
53e Jaarg.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Cent; franco per past 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-U1TGEVER
Bureau Markt 12.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
ADVERTENT1ÊN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
(Ingezonden)
In den nacht van 7 op 8 No
vember 1917 werd onze gemeente
in hevige beroering gebracht.
Ongeveer 3 uur was een hevige
slag hoorbaar, alsof een felle
bliksem in de onmiddellijke na
bijheid was neergekomen. De
heldere lucht echter bracht de
ingezetenen direct op het ver
moeden van vlieger-actie, en dit
was dan ook al te zeer de ware
toedracht. Een vlieger had een
bom gedeponeerd op het terrein
van de gasfabtiek, met de kenne
lijke bedoeling den gashouder te
treffen, wat hem dan ook gelukt
was. Zoowel het waterreservoir
als de gashouderklok waren door
zeefd met gaten, veroorzaakt door
stukken metaal, die de ijzeren
platen hadden doorboord. Het
water spoot uit het reservoir,
terwijl het gas ontsnapte uit de
klok. Van de woningen in de
buurt waren de pannen door den
luchtdruk losgerukt en geen ruit
was heel gebleven. Gelukkig
waren er geen menschenlevens
te betreuren, maar wel werden
twee vrouwen gewond, de eene
had een gat in de keel, terwijl
van de andere twee vingers waren
afgeslagen.
Het angstigste oogenblik was,
toen de vliegmachine terugkeerde
en weer boven de gasfabriek
vloog. Men verwachtte niets
anders dan een tweede bom, maar
die bleef gelukkig uit.
De bom was slechts op 20 M.
afstand van den gashouder terecht
gekomen, waar zij een diep gat
had geslagen.
Maar nu kwam de vraag, hoe
moeten wij nu 's avonds aan licht
komen en hoe moeten wij ons
eten koken, daar toentertijd zoo
wel het licht als het koken in
hoofdzaak op het gas gebaseerd
was. Ook werkten heel wat be
drijven met gasmotoren, waarvan
één bedrijf aan pl.m. 50 menschen
werk gaf. Maar hoe verrast was
geheel de gemeente, toen den
zelfden avond de gasdirecteur
bekend liet maken, dat om half
zes de gaskranen voor licht zou
den mogen worden geopend en
den anderen dag in de bedrijven
van af 7 uur tot 11 uur en van
12 uur tot het donker werd, de
gasmotoren mochten draaien.
Een bericht in de Axelsche Crt.
van 20 November 1917 vermeldt
„De herstellingen aan den gas
houder bij de gasiabriek maken
goede vorderingen. De meeste
gaten zijn reeds gestopt. Er
waren er een zestigtal, groot en
klein dicht te maken aan den
mantel, terwijl er in den ketel elf
gaten waren geslagen. Gisteren
is men al kunnen beginnen met
het volspuiten met water, zoodat
te verwachten is, dat tegen het
einde der week de werkzaam
heden klaar zijn".
Dan volgt eer, bericht op 27
November 1917: „De gashouder
is weer zoover hersteld, dat de
productie en leiding ongestoord
plaats vindt via den gashouder.
Een groot gemak voor de gas-
verbruikers en niet het minst voor
den Directeur en het verdere
personeel der gasfabriek. Toen
we den heer Wiechmann vroegen
of de last, dien men van het
werken ronder gashouder had,
groot was, was deze zoo vriende
lijk ons dit even duidelijk te
maken, Steeds oppassen en altijd
pliir oppassen wilde boodschap,
Dan weer te veel druk, dan weer
te weinig en zoo telkens maar
regelen, geven en nemen met de
vuren en retorten, terwijl geen
oogenblik de manometer uit het
oog mocht worden gehouden. Het
was een inspannend werkje. Maar
het is weer geleden en bij al de
misère, die we ondervonden,
komt voorzeker den Directeur een
woord van welverdienden lof toe.
Zij het misschien wat voorbarig,
dit van deze plaats te doen we
verwachten, dat zulks van uit de
Raadzaal wel zal geschieden
toch meenen we de tolk van het
publiek te zijn, als we reeds nü
den heer Wiechmann danken voor
de wijze, waarop hij zijn techni
sche kennis van het gaswezen ten
dienste van de gemeente Axel
heeft gesteld, zonder eenigen
aandrang of prestige van buiten
af, maar alleen uit plichtsbesef
en gesteund door zijn manschap
pen. De last en schade waren
niet te overzien geweest, als we
het al dien tijd zonder gas hadden
moeten stellen".
Den 30 November 1917 lazen
we het volgende bericht in de
Axelsche Courant„Aan den heer
Burgemeester onzer gemeente is
een gift gezonden van H. M. de
Koningin ten bedrage van f 100,
ter uitkeering aan de beide vrou
wen, die tengevolge van den
bomaanslag verwend werden. De
genezing dezer patiënten gaat naar
wensch. De collecte, welke is
gehouden voor vergoeding van
materieele schade aan minder
bedeelden, heeft opgebracht ruim
f 600,—, terwijl nog enkele giften
worden ingewacht".
Een bericht uit de Raadszitting
24 December 1917Men stond
voor de noodzakelijkheid f 10000
te leenen, daar direct f8000
mocht worden betaald voor ko
len. De Voorz. zag echter hierin
geen bezwaar, omdat als alles
aan de gasfabriek betaald is
(gasverbruik, meterhuur, fittings),
reeds op 31 December a s. het
geleende kapitaal kan worden
afgelost. Een der raadsleder
vond hierbij gelegenheid om op
te merken, dat in het innen der
gaskwitanties wel wat meer re
gelmaat mocht zitten. De heer
Kruysse meende dit te moeten
wijten aan het ongerief tenge
volge vin den bomaanslag. De
Voorzitter zette de agenda voort
met een nieuw voorstel, n.l. om
(schrik niet lezer) den gasprijs
met ingang van 1 januari a.s. te
bepalen, op zes en twintig cent
per M!. Het scheen, dat de
Raad bij het hooren van dit
voorstel stom van verbazing werd,
want niemand vroeg er het woord
over, zoodat we al spoedig kon
den noteerenmet algemeene
stemmen aangenomen. Eerst
hierna hoorden we, dat aanzien
lijk tekort wegens dure kolen de
oorzaak was. Dat andere ge
meenten reeds met December 25
en 30 cent hadden gerekend
diende tot troost. Bij de om
vraag wees dhr. de Kraker op
de wenschelijkheid, dat aan den
Directeur der gasfabriek en het
verder personeel een gratificatie
werd toegekend, wegens den
buitengewonen ijver, dien zij,
tijdens het defect aan de gasfa
briek door den bom, hebben aan
den dag gelegd. De Voorz.
stemde hiermede in en vroeg, of
het de bedoeling was van dhr.
de Kraker zulks aan B. en W.
ter overweging te geven. Dhr.
de Kraker vond dit goed, als het
maar gedaan werd, want het
komt hun toe. Een raadslid be
twijfelt dit. Hij meent dat her
haaldelijk is gebleken, dat op of
bij lichtpunten bommen geworpen
worden. Hij vraagt zich af of de
groote verlichting hier ook niet
de oorzaak was. Dhr. de Kraker
zegtDaar is 't niet voor. Het
is om de menschen voor hun
werk te beloonen. Het aanmer
king makende raadslid meende
daaropdat, als men aanleiding
geeft tot ongerief, men dit ook
maar dient te herstellen. Dhr.
de Kraker: Ja, als dit zoo is
De Voorz. beëindigt dit gesprek
door te vragen of nog iemand het
woord verlangt. Een stilzwijgen
geeft het sein tot sluiten.
Hierop verscheen in onze Axel
sche Courant op Zaterdag 5
Januari 1918 het volgende inge
zonden stuk"
„Geachte Redacteur 1
Het is nooit mijne gewoonte
geweest in eene courant com
mentaar te schrijven op eene
raadszitting. Ik zou me ook nu
nog daarvan onthouden hebben,
ware niet een ernstige overweging
oorzaak van het tegendeel. In de
laatste raadszitting is de meening
uitgesproken, dat het personeel
der gasfabriek aanleiding is ge
weest tot het werpen van een
bom. Slechts ééne stem heeft
zich daartegen verheven. De Raad
heeft zich dus zoo goed als una
niem daarmede accoord verklaard
En waar de Raad officiéél dt
burgerij vertegenwoordigt, kan
gevoegelijk worden geconcludeerd
dat dit de algemeene opinie in
Axel is. En dit is het geval niet.
Het personeel zou aanleiding ge
weest zijn in één geval, dat on
denkbaar is. Wanneer het nl. van
te voren en speciaal voor den
bewusten nacht gewaarschuwd
was door een daartoe bevoegde
commissie, en order had ontvan
gen van die bevoegde commissie
cm de lichten te dooven, en on
danks die waarschuwing en dat
bevel, toch met de verlichting
was doorgegaan. Een algemeen
bevel tot het dooven der lichten
kan in een neutraal land niet ge
geven worden. Een waarschuwing
kan alleen als in den wind ge
slagen worden beschouwd, als
eene daartoe bevoegde commissie
die geeft. Noch bevel, noch waar
schuwing heeft het personeel be
reikt. Wat meer is, uit goede
bron vernamen we, dat het om
ernstige redenen zeer gewenscht
was de lichten te verdubbelen.
Met veel meer recht, als waar
mede de Raad met algemeene
stemmen, op één na, de „aan
leiding tot het ongerief" werpt
op het personeel der gasfabriek,
kan de aanleiding tot geldelijk
verlies worden geworpen op hen,
die vroegtijdig hadden te zorgen
voor oorlogsmolest-verzekering
van eene inrichting, die eigendom
is van het algemeen.
Neuzen gaf reeds vroegtijdig
het goede voorbeeld. Ook per
soonlijke en andere eigendommen
werden in tijds verzekerd. Heeft
zich de Paradijsgeschiedenis her
haald De meerderheid van de
inwoners van ons stedeke onder
schrijft niet de meening van den
Raad. De gasverbruikers in Axel
zijn het personeel der gasfabriek
dankbaar voor de wijze waarop
het ons heeft geholpen in de
donkere dagen na den bomaanval.
Zoowel in huis als in fabriek
waren we voor licht, warmte en
bedrijikracht op gas iin^elégdi
enkel op gas. Steenkool en pe
troleum, wijl gedistribueerd, wa
ren vpel te schaarsch om te kun
nen uitredden. Alleen de energie,
kennis en werkkracht van het
personeel der gasfabriek heeft dat
kunnen doen Zonder de minste
stagnatie, ook niet voor de in
dustrie 1 Daardoor is de ramp
teruggebracht tot veel kleinere
afmetingen, en hun komt daarvoor
onzen dank toe, die wijl de Raad
Dun die heeft onthouden, langs
cfpzpn weg hun wordt gebracht.
Hoogachtend, was get. F.C.Zonne-
vijlle.
Nu het hedennacht 20 jaar is
g> k'den, dat een bom op onze
gasfabriek is geworpen en dezer
da^en weer bommen (van een
andere soort) aan dat adies wor
den afgezonden (misschien ter
herdenking van dit jubileum), kan
het m.i. geen kwaad eens te her
inneren aan een der vele moeilijk
heden, waarmede dit bedrijf in de
kwarteeuw dat het bestaat, te
kampen heeft gehad en te wijzen
op de prestaties, waartoe de di
rectie in staat is.
K.
Axel, 7 Nov. 1937.
Zitting van 4 November 1937.
Aanwezig de heeren J. M. Oggel,
P C. van Bet degem (Wethouders),
A. Th. 't Gilde, B. Seghers, A.
van 't Hoff, A P. Esselbrugge, P.
de Jonge, C. van Bendegem, C.
Hamelink, J. Fanoy, A. P. de
Ruijter en F Dielcman.
Voorzitter de heer F. Blok,
burgemeester; secretaris de heer
J. L J. Maris.
De VOORZ. opent de vergade
ring te 2 uur met het gebeds
formulier en stelt daarna aan de
orde de agenda.
1. Notulen.
De notulen van de vergaderingen
van 2, 14 en 28 Augustus I.J.
worden onveranderd vastgesteld.
2. Ingekomen «takken en me
drdeelingen.
a. Bericht van Gedeputeerde
Staten van Zeeland, dat de be
grootingen van de Gemeente en
hare bedrijven voor 1937 zijn
goedgekeurd, onder bemerking
van het volgende
b. Schrijven van Ged. Staten
naar aanleiding van het ingenomen
standpunt van den Raad bij de
gemeentebegrooting 1937, t.o.v.
de subsidie voor bewaarscholen,
n.l. door deze te verhoogen, ten
gevolge van de ingevoerde leef
tijdsgrens.
Ged. Staten deelen mede, een
nader onderzoek te hebben in
gesteld, in verband met het vrij
ongunstig perspectief, voor de
gemeente-financiën in deze ge
meente, als gevolg van maxi
male (spatieering van ons. Red.)
belastingheffing, de sterk terug-
1 o o p e n d e uitkeering per in
woner uit het gemeentefonds, de
toekomstige lasten in ver
band met den bouw van een
gemeentehuis en de zwakke
positie van het gasbedrijf. Dit
onderzoek nu geeft Ged. Staten
aanleiding om B. en W. met
aandrang te verzoeken, om te
bevorderen, dat de subsidie voor
het bewaarschoolonderwijs ad
f 12,50 per kind van 4 jaar en
ouder met 1 Januari 1938 wordt
verlaagd met tenminste f 1,23 per
AXELSCHE m COURANT.
Kindt
