Nieuws- en Advertentieblad
ióAÏ
voor Zeeu wscli- V1 aan d eren.
Bij de Marmergroeven
So. 92
DINSDAG 23 FEBRUARI 1937
52e .laarg.
l/o\
J. C. VINK - Axel.
Buitenland.
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-U1TGEVER
tot 5 regels 60 Centvoor
Groote letters worden naar
ADVERTENT1ÊN van 1
eiken regel meer 12 Cent.
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
De beteekenis van den
Spaanschen burgeroorlog.
De bekende (roomsch-katho-
lieke) hispanoloog dr.J. Brouwer,
hield Vrijdagavond te Vlissingen
een rede over de beteekenis van
den Spaanschen burgeroorlog,
van welke rede wij het volgende
verslag lezen in de „Middb. Crt."
Spr. merkte allereerst op, dat
hij zich met het Spaansche pro
bleem van den burgeroorlog al
leen bezig houdt uit een oogpunt
fan studie over Spanje en haar
cultuurgeschiedenis. De opmer
kingen die spr. zou maken ston
den geheel buiten eenige poli
tieke ideologie.
Spr. begon met het vertellen
van een kleine anecdote dat, als
uitgangspunt, de ontzaglijke inzet
van den strijd verklaarde. In
deze anecdote kwam tot uiting
dat de Spaansche boeren geen
initiatief toonen, geen verstand of
wil hebben om den medemensch
te helpen. Het is een geslacht
dat eeuwen achtereen verwaar
loosd is in geestelijken, burger
lijken en verstandelijken zin. De
bevolking is niet in staat tot
redelijk denken. Zij gaat alleen
tot actie over met gewapend
geweld.
Het platteland is zonder com
municatiemiddelen en daardoor
afgesloten van de primitiefste
beschaving. Tegen dezen achter
grond moet men den Spaanschen
burgeroorlog begrijpen. Overziet
men de geschiedenis van Spanje
in de laatste eeuwen, dan ont
waart men een volk dat lang
zamerhand wegzinkt, na in een
korte periode van welvaart en
glorie te hebben geleefd. De
Spaansche cultuurgeschiedenis is
eigenlijk opgerezen uit mensche-
lijke ellende, uit geestesnood.
Overal in Spanje zult ge niets
anders vinden, aldus spr., dan
een boerenbevolking, die al
eeuwen lang leeft in de uiterste
ellende. De menschen wonen in
leemen hutten, duizenden hebben
geen bed, zijn nooit behoorlijk
gevoed. Negen tiende van de be
volking verkeert, in zedelijken,
geestelijken en lichame'ijken zin,
in den grootsten nood.
Twee of drie kleine groepen
hadden het land in handendit
waren de groot-grondbezitters.
In Spanje is daardoor de burgerij
niet, zooals in andere landen, tot
ontwikkeling kunnen komen.
Eerst de laatste 50 jaar bracht
de invloed van de industrie en
den handel daarin eenige veran
dering. Onder leiding van eenige
liberale, democratische mannen
nam de burgerij toe. En als uit
loop daarvan kwamen in 1917
de sterk democratisch republi-
keinsche tendenzen op. Het wa
ren de centra die aanstuurden
op een nieuwen koers en op een
ander bestuur. Omdat de groep
van groot-grondbezitters niet
wilde medewerken kon in 1931
de republiek worden uitgeroepen.
Deze kwam niet uit het volk, zij
was niet een bewuste daad van
dit volk, maar de republiek was
'n schepping van burgerlijke de
mocraten. Door een onjuist be
heer stortte de militaire dictatuur
die van 19231930 had ge-
heerscht ineen, en in haar val
sleepte zij de monarchie mee.
De levensmogelijkheid van het
volk was echter niet te vergrooten
zonder de belangen te treffen van
de kleine groep der feodale
heeren, de groot-grondbezitters.
Deze bleven niet onwerkzaam.
De menschen, die de republiek
hadden uitgeroepen waren bur
gerlijke democraten met een 18e
en 19e eeuwsch optimisme. Zij
beginnen de groote onvergeeflijke
fout, de Staatsorganen in handen
te laten van de heeren, die prin
cipieel tegenover de republiek
stonden.
Het gevolg was dat na 2 jaar,
in 1933, de reactie het bewind
openlijk in handen nam. Deze
begon haar krachten weer in de
oude richting op te zetten. De
arbeiders en de plattelandsbevol
king die nu gingen inzien dat de
sociale, de civiele en verstande
lijke rechten weer zouden weg
vallen, begonnen roerig te worden.
De bekende opstanden in Asturie
en Catalonie volgden. Het besef
werd levendig, dat een democra
tische republiek alleen tot stand
gebracht kon worden, wanneer
alles wat repubiikeinsch dacht,
aaneensloot. Azana toonde zich
hier een wijs staatsman. Hij zag
in, dat een volksfront, een coali
tie van alle burgerlijke, republi-
keinsche en linksche partijen de
eenig mogelijke uitweg was.
De Spaansche verkiezing van
verleden jaar was geen speelsche
frauduleuze overwinning, maar de
uitdrukking van de bewuste wer
kelijkheid. De regeering werd
gevormd door burgerlijke demo
craten geen socialisten of linksch
georiënteerden namen er zitting
in. Maar weer beging men de
onbegrijpelijke fout de staatsor
ganismen in handen te laten van
de reactionairen. Het waren deze
generaals en ambtenaren die den
opstand in Juli ontketenden.
De opstand.
De opstand, geleid door de
militairen, werd gevoerd onder
de leuzenvoor den godsdienst,
de burgerlijke orde, een krachtig
bestuur en het prestige van Spanje.
Deze leuzen, aldus spr. dekten
de waarheid niet, zij waren buiten
de Spaansche werkelijkheid. Geen
katholiek kan zich onderdrukt
hebben gevoeld om geloofswege.
In werkelijkheid was er geen
anti-religieuse politiek.
De opstand was onmiddellijk
een internationaal probleem. Zij
begon in Marokko, dat een
Spaansch protectoraat, een zelf
standig gebied met een eigen
heerscher, n.l. de kalief. Om
politieke redenen was dit gebied
destijds bij Spanje gevoegd. Het
werven van de troepen in het
inheemsche gebied verergerde het
internationale probleem. De op
standelingen zijn tot den opstand
overgegaan nA overeenkomst met
en geruggesteund door buitenland-
sche Staten. De opstand was
een beweging van enkelen en
niet een volksbeweging. Zeer
weinig Spanjaarden vochten in
de rijen der opstandelingen. Was
dit wel het geval geweest, de
opstand zou al lang bedwongen
zijn. Hij wordt echter niet ge
dragen door het volk.
De opstand is ontketend en
wordt geleid door onkundigen.
Evenals in de Spaansche ge
schiedenis van de laatste eeuwen
hebben de generaals sprekende
fouten gemaakt, omdat zij buiten
de maatschappelijke en militaire
werkelijkheid stonden. Een voor
beeld hiervan is, dat zij een open
stad als Madrid niet konden
nemen. Er is een gemis aan
militaire kennis en aan militair
willen. Wanneer een strijd ge
organiseerd is, dan is het voor
den Spanjaard geen strijd meer.
Daarom vechten er nu vreemde
lingen.
De opstand is niet uit religie
voortgekomen. De Spaansche
burgeroorlog is geen godsdienst
oorlog. De opstandelingenleiders
staan practisch en innerlijk vol
komen buiten den godsdienst.
Wat de wettige regeering be
treft, deze stond onmiddellijk na
het uitbreken van den opstand
reddeloos. De militaire machts
middelen vielen door het feit
zelve uit de hand. En omdat er
geen militaire machtsmiddelen
waren en ook geen politie, had
de misdaad vrij spel onder het
mom van sociale revolutie.
Groote groepen menschen hadden
hun bezinning verlorenhet
werden de gelegenheidsmisdadi-
gers. Degenen die hun bezinning
behielden, moesten front maken
om den opstand te weren. Zoo
was het mogelijk, dat er heel wat
betreurenswaardige dingen ge
beurden. De kerken werden ver
brand, omdat zij opgehouden
waren kerken te zijn en een ves
ting waren gewordende meeste
geestelijken werden gedood om
dat zij slechte priesters waren.
Velen dezer zijn ook gevallen door
de ongebreidelde massa, om de
regeering nog meer te discredi-
teeren.
De leuze der opstandelingen
tegen 't communistisch gevaar, is
bezijden de werkelijkheid. De
communisten beteekenden niets.
In Catalonië is geen commu
nisme de sociale hervormingen
daar hebben het karakter van
afzonderlijke daden gehouden.
Thans is een krachtige politie
macht ingesteld.
Tenslotte verhaalde spr. in 't
kort hoe hij Madrid in Jan. had
gezien. Hij had in de onder-
aardsche kelders gevangen ge
zeten met geringe mogelijkheid
er levend uit te komen. Dank
zij de activiteit van de Ned. re
geering was hij verlost. In een
voudige bewoordingen schetste
spr. in 't kort den troosteloozen
aanblik van Madrid.
Spr. zeide tenslotte dat, zoude
een militaire overrompeling mo
gelijk zijn, het echter niet meer
mogelijk zal zijn, een volk, dat
bewust geworden is van zijn
geestelijke, zedelijke en burger
lijke waardigheid, in een graf te
sluiten.
Europa wapent zich.
Kapitein von Zeska, die ver
bonden is aan het Duitsche mi
nisterie van oorlog, publiceert,
naar United Press aan de „Mbd."
meldt, een interessant artikel,
waarin hij zegt, dat een en twin
tig Europeesche landen met uit
zondering van Duitschland in het
(Wordt vervolgd),
AXELSCHE
HJ
COURANT
Bureau Markt 12.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
Uit het Engelsch
13)
Ik ben nergens naar toe geweest,
lachte hfl, in weerwil van het be
klemmende gevoel dat de vraag van
de oude dame misschien meer beteekende
dan een beleefdheidsphrase. Ik ben
alleen maar van het station komen
rijden en ik moet tot mijn schande
bekennen, dat ik in Dorchester met
mijn motor op den trein ben gestapt.
Om u de waarheid te zeggen, ik vind
het zwerven hier in den omtrek een
beetje eentonig worden en kreeg het
verlangen mijn tochten een beetje ver
der uit te strekken, daarom ben Ik
vandaag naar Dorchester geweest, om
dit pronkjuweel te halen.
En heeft u al vaststaande plannen
gemaakt voor uw tochten, of gaat u
zoo maar een beetje zwerven
J,», dat lijkt me het prettigste,
was het luchtige antwoord. Het was
Hector niet ontgaan, met hoeveel in
tense belangstelling lord Purbeck en
zijn dochter zijn antwoord hadden af
gewacht en dat juffrouw Campion geen
oog van hem afhad. De graaf knikte
een paar maal en lady Madge wierp
een verwijtenden blik naar haar tante-
Deze veranderde plotseiirg van onder
werp, doch scheen van het eene ge»
vaarlijke thema In het andere te vallen.
En hoe gaat het met mijnheer
Mapleton vroeg se met haar diepe
item, Heeft u al nader kennis met
kim gemaakt?
Wat deze lastige dame ook mocht
voorhebben met haar gevraag, hij voel
de er niets voor om zich te laten uit-
hooren.
Neen, ik heb niet nader kennis
met hem gemaakt, zei hij kortaf. En
met een tikje boosaardigheid voegde
hij er aan toe s ik heb geen voor
liefde voor fossielen, het aan de oude
dame overlatend dit als een persoon-
lijke vriendelijkheid te beschouwen of
niet. Een glimp van pret schoot door
lord Purbeck's oogen en lady Madge
lachte luid.
Nu heeft u uw verdiende loon,
tantje, riep ze uit, ik weet zeker,
dat mijnheer Yeldham het niet zoo
bedoeld heeft, maar als het een wraak
neming zou zijr, zou u het hem niet
kwalijk kunnen nemen. Niemand vindt
het prettig om voor een viiend van
Mapleton gehouden te worden.
Lord Purbeck maakte een eind aan
het gesprek, door Hector goeden avond
te wenschen en naar huis te gaan.
De dames bogen ten afscheid, zoodat
er voor Hector niets anders overbleef
dan weer op zijn motor te stappen
en naar huis te rijden.
Hij had zich overigens weinig op
zijn gemak gevoeld, gedurende dit korte
onderhoud.
De eerstvolgende dagen deed zich
geen enkele noodzakelijkheid voor, om
de motorfiets te gebruiken. Hector
had voortdurend den hoofdweg in het
oog gehouden en-wist dat geen verdere
ladingen ,i.s5«<cr" de .groeven"hac-
den verlaten voor de plaats van be
stemming, welke hij nog moest ont
dekken, Toch gebeurden er twee be-
langtgke dingen. Het eerste wal het
vertrek van de beat, het andere de
vriendelijke houding van John Budge,
dien hij op den avond na zijn reis
naar Dorchester aantrof in gesprek
met Martha Calloway. De twee ston
den bi] het tuinhekje, toen hij het huls
uitkwam, Met een stille pret merkte
hij op, dat de knappe weduwe bloosde,
terwijl de grootejohn Budge een beetje
verlegen lachte.
Waait de wind uit dien hoek....
een liefdes-idylle? dacht hg bg zich
zelf en hg gevoelde een gewetenswroe
ging bg de gedachte, dat hg misschien
de man zou zgn, die Martha Calloway's
komend geluk zou storen, als lord
Purbeck's opzichter de dader of de
medeplichtige zou big ken te zijn van
den moord op den tot nu toe onbekend
gebleven Ierschen arbeider. Toen hg
het hek uitkwam, keek hg John Budge
recht in het gelaat en was niet weinig
veibaasd, dat deze beleefd aan zgn
pet tikte en zgn gezicht vertrok in een
grgns, welke als vriendelqkheld be
doeld was.
Meneer gaat een wandeling langs
de baal maken? vroeg hg beleefd.
Hector kon zgn ooien nauwëigks
gelooven. Inplaats van op een woe
denden stier, leek John Budge meer
op een koerende duif met den vredestak
in zgn bek.
Neen, antwoordde hg, ik ga
alleen een eindje den weg op. En
lachend voegde hg er aan toe: Ik
ben niet in een stemming om vanavond
verboden dingen te doen.
Voor u is het geen verboden
terreia meer, mgnheer, antwoordde
Budge, met nadruk. Ik heb lord
Purbeck's speciale orders daaromtrent.
Hg heeft voor u een uitzondering ge-
I maakt, U kunt langs de kust loopen
i wanneer en zoo nik n wilt.
Hector knikte, maar maakte geen
gebruik van de toestemming. Hg be
greep dat deze hem alleen verleend
was, omdat er op het ©ogenblik niets
op de pier gebeurde, dat geheim ge
houden moest warden. Waarschgnigk
was de vorige lading in veiligheid
gebracht en werd een nienwe pas ver
wacht na het einde van zgn vacantie.
Eren fli.ste de gedachte door zgn geest
dat men hem naar de baal wilde lokken
met minder goede bedoelingen. Hector
was echter van meening, dat de kust
weinig meer voor hem te verbergen
had.
Het stuk .marmer", dat hg van den
auto had zien vallen, had hem meer
geheimen geopenbaard dan een maand
sptonnage langs de kust had kunnen
doen en zgn politiek was elke aan
leiding tot achterdocht te vermgden.
Den derden dag na zgn tocht naar
Dorchester had hg zich met z£n motor
fiets opgesteld aan het einde van de
vallei, even voor het kruispunt. Na
eenlgen tgd hoorde hg duldelgk het
gedreun vaH een vrachtauto. Een paar
minuten later draaide het zware voer
tuig den hoofdweg op. Het eenige dat
Hector nu te doen had, was achter de
auto aan te rgden, zondet gezien te
worden door de mannen, dis voorop
zaten. Hg moest een flink eind achter-
bigven en dubbel voorzichtig zgn bg
de bochten.
Het stond vast, dat de mannen hem
niet hadden opgemerkt, anders zouden
ze zeker niet regelrecht naar de plaats
van bestemming zgn gereden, die ze
na een tocht van vgf uur bereikten.
Het einddoel was een groote poort ia
een hoogen steenen muur op de grens
van Salisbury, Achter den muur ver
hief zich een heoge loods met het
./AiiN VADER ROOKT
alleen 6ter. tabak"
Ja en mun vader
ALLEEN RIJPE TACAK
EN DAT IS HETZELFDE
WANT
S'
NIEMEUER's STER TABAK
VAN 25-65CT. HALF POMP
opschrift: .Firma Jenkins. Mrrmer-
handel". Nu hg toch hier was, nam
Hector zgn kans waar. Opeens was
het raadsel opgelost. Naasi den han
delaar io marmer zag hq een perceei,
waaraan een groot koperen naambord
prgkte: „West-Eigelsche Wgn- en Li
keur Compagnie. Opslagplaatsen en
kelders. Alleen groothandel".
Het lag voor de haud, dat de enkele
blokken marmer, die echt waren, bg
de firma Jenkins werden achtergelaten,
terwgi de rest door den een of an
deren geheimen ingan? zgn weg vond.
Hector twgfelde er geen oogenblik aan,
of_ de beide zaken, hoe verschillend
bigkbaar, behoorden bg eikaar en waren
beiden opgericht met het doel om het
land te overstroomen met drank waar
voor geen invoerrecht was betaald I
HOOFDSTUK VIII.
Hector stond in een niel zeer geluk
kige stemming voor den grooten in
gang van Purbeck Abby. Hg bracht
het beleefdheidsbezoek dat de goede
vormen hem voorschreven om enkele
dagen na het diner te brengen. Maar
het was nauwëigks vier en twintig nar
geleden, dat hg tot de entdekking was
gekomen, dat zgn gastheer van dien
aard bezig was de wetten van het
land te overtreden op zoo'n groote
schaal, als in de laatste jaren niet
was voorgekomen en, door de ironie
van het lol, had juist Hector de man
moeten zfln, die hem moest ontmas
keren,
