Nieuws- eu Advertentieblad
voor Z e e u w s c h - Vlaanderen,
No. 83.
VRIJDAG 22 JANUARI 1937.
52* Jaarg.
Modern Heidendom.
FEUILLETON.
Bij de Marmergroeven
J. C. VINK - Axel.
Buitenland.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Cent; franco per post 1 Galden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
Voor de afdeeling 's Graven-
hage van den Nederlandschen
Protestantenbond heeft de Leid-
sche hoogleeraar prof. di. L. J-
v. Holk eens een lezing gehouden
over bovenstaand onderwerp.
Mijn onderwerp, ving spreker
aan, biedt verscheidene kanten.
Literatuur is er over dit onder
werp ontzaglijk veel. Spr. wilde
eerst bespreken wat heidendom is.
Het is afgeleid van het woord
heiden. Dit woord geeft men aan
een ongeloovige. Het dateert van
omstreeks 300 a 400 jaar na
Christus. Van de Romaansche
werd het in de Germaansche
wereld ingevoerd. Het woord
heiden wordt meestal gebruikt
om een tegenstelling aan te geven.
Heidendom beteekent veel-
godendienst en staat tegenover
het Eén-godendom.
Veel-godendom en afgoderij is
de onware godsdienst. Het is het
onzuiver kennen van de godheid,
omdat het geen openbaring kent.
Beschikt een mensch over ge
brekkige godsdienst, dan zal dit
uit zijn zeden blijken. Vergelijk
de uitdrukking: ,een heidensch
lawaai".
Voor Paulus zijn de Grieken
heidenen. Heidendom bevat dus
afgoderij en zedeloosheid. De
kerk heeft haar voet gezet op den
nek van het heidendom. Zij heeft
het heidendom bestreden met de
zending en de inquisitie. Het
heidendom is ook in de kerk
blijyen leven. Het Evangelie weet
niets van rechtsorde en theo
logie af.
Het volk van Israël heeft nooit
filosofie voortgebracht. De wijs
begeerte kwam van de zijde der
Grieken.
Het kerkrecht werd aan de
Grieken en aan de Romeinen
ontleend.
Onder het mom van Christen
dom heeft alle eeuwen door het
heidendom geleefd. Deemoed is
niet de indruk die men krijgt van
een gouden kroon of luisterrijke
processie. Hervormers en sec-
tariërs kwamen in den loop der
tijden hiertegen op.
Het Europeesch Christendom
heeft zich desondanks over de
gansche wereld verspreid. Het
zendingswerk, met een groote
beschavingstaak, heeft ontzaglijke
afmetingen aangenomen. Dit
Christendom kreeg te maken met
een brok modern heidendom.
Zonder blikken of blozen zegt
een zeker deel der menschheid
Wij zijn heidenen. Hier schaamt
men zich niet voor. Met de anti
kerkelijke ongebondenheid moet
men allereerst rekening houden
wanneer over modern heidendom
wordt gesproken. Kenmerkend
voor het modern heidendom is
zijn vereering voor de heilige
aardmoeder, voor het bloed, in
plaats van voor het verstandelijk
instinct. In het moderne heiden
dom ligt een heimwee naar den
oergrond waaruit de mensch is
opgegroeid.
Vervolgens sprak prof. v. Holk
over enkele andere vormen van
modern heidendom. Daar is,
aldus spr., de macht van het
goud, die zijn dienaren heeft in
deze wereld. Een andere vorm
is de vereering van het bloed als
een grond van menschelijke ge
bondenheid, de rassenvereering.
Daar is het bijgeloof van de
mascotte in den auto, het even
afkloppen, enz. Bij geen geloof
meldt zich de religieuze behoefte
op een dergelijke secundaire
manier. Ook de communistische
vereering van den mensch is een
vorm van modern heidendom te
noemen. Het modern heidendom
is een vereering van de vele
geesten in plaats van de vereering
van den éénen God.
Wat kan men doen tegen het
modern heidendom Wil men
iets bereiken, dan moet eerst haat
in liefde veranderen. Wij moeten
vasthouden aan. het levenstype
van Jezus Christus. Afzondering
van de wereld is verkeerd. Laten
we alle dingen onderzoeken en
het goede behouden naar Paulus
woorden.
Het geloof roept ons Gods
Uit het Engetsch
4)
Hij stond daar een ©ogenblik bloots
hoofds en ademde diep de zuivere lucht
in, genietend van het wijde panorama
van zee en lacht en aarde.
Aan den eenen kant lag het mas-
sieve gevaarte van St. Albans Head,
en daar bovenop de oude kapelaan
den oostelqken horison, vaag, als in
een blauwen nevel, met een enkele
glinstering van zonlicht op de kalk
rotsen, het eiland Wight. En dichter
om hem, niets dan verschrompelde
struiken en hoopen steenen, als ge
tuigenissen van het werk in de oude
steengroeven.
Een gevoel van verlatenheid kwam
ever hem. Plotseling zag hg, dat op
een heuvelrfl voor hem» aan den rand
vaa de steile helling, welke tot bijna
in zee liep, een groep gebouwen van
gegolfd ijzer was opgetrokken.
Daar zijn de marmergroeven na-
tunriijk, zei hg bij zichzelf en die
gebouwtjes staan ongeveer boven die
opening In de rots bij het strand.
Nieuwsgierig, om die groeven wat
meer van nabij te zien, daalde hij het
pad af. Onderwijl maakte hij bij zich
zelf uit, dat de twee gestalten, die
hem van den rotswand hadden gade
geslagen, even voor hij hel lQk had
gevonden, in de nabqheid van deze
"gebouwen moesten hebben gestaan,
misschien wel kinnen het ijzeren hek,
DRUKKER-UITGEVER
Bureau Markt 12.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
naam groot te maken onder de
heidenen.
Deze taak biedt een oneindig
perspectief.
De bargerkrQg ia Spanje.
Meer dan een half jaar wordt
thans reeds in Spanje met groote
verbittering de burgeroorlog ge
voerd. Op 18 Juli van het vorige
jaar vielen de eerste schoten in
Spaansch Marokko en den vol
genden dag stond het Spaansche
schiereiland in vuur en vlam.
Het vuur bleek niet meer te blus-
schen, met doodsverachting ging
men elkaar te lijf. Inmiddels is
het groote doelde verovering
van Madrid, nog steeds niet be
reikt. De toegangen tot Spanje's
hoofdstad zijn als '1 ware dicht
gemetseld. Loopgraaf na loop
graaf is aangelegd, huizenblokken
zijn in vestingen veranderd en
barricade's versperren de straten
der buitenwijken.
Het is echter niet alleen de
hoofdstad, die door den geesel
van den burgeroorlog geteisterd
wordt. Overal hebben luchtbom
bardementen plaats, terwijl de
steden aan de zeezijde meermalen
bloot staan aan het vuur der
oorlogsschepen. En tastbaar re
sultaat schijnt door geen van
beide partijen te worden bereikt.
Een feit is, dat het aantal slacht
offers schrikbarend hoog is op-
geloopen.
Na een half jaar burgerkrijg,
zoo verbitterd en fel als slechts
tot het uiterste opgezweepte
hartstochten hem teweeg kunnen
brengen, schatten neutrale waar
nemers het aantal menschen-
levens, dat ten offer viel, reeds
op 250,000. Van dit kwart mil-
lioen vielen echter, naar men
meent, minder op de slagvelden
de meesten lieten het leven
achter de vuurlinie, bij de massa
executies. De strijd om Madrid
heeft tot hiertoe aan beide zqden
naar schatting 100,000 dooden en
gewonden geëischt.
De economische en financiëele
ADVERTENT1ÊN van 1 tot 5 regels 60 Cent; voor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden frane® ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
structuur van het land is geheel
ontwricht. De oorlog verslond
reeds de helft van het nationale
vermogen. Handel, verkeer en
landbouw zijn lamgeslagen. Het
verlies wordt iedere week op een
milliard pesita's geschat.
Toch wordt met onverminderde
hevigheid de strijd voortgezet en
het schijnt wel, dat men dit wil
blijven volhouden tot den laatsten
man en den laatsten cent.
De toestand te Madrid.
Langzaam zet de vernieling zich
voort tot in het hart van Madrid,
aldus meldt van daar een reporter
van de Times. Het zorgvuldige
werk van de bouwers van een
groote moderne stad wordt stukje
voor stukje vernietigd. Het heeft
een kwarteeuw geduurd voordat
de barre rotsen aan gene zijde
van de Manzanares, de schuil
plaats van zigeuners en dieven,
getransformeerd waren in het
Westerpark, een der schoonste
parken in Europa. Thans staan
er nog slechts versplinterde boom
stammen tusschen de loopgraven.
Hevige vuurgevechten werden
geleverd om het bezit van het
muziekpaviljoen, dat op een heu
veltje staat, en met de bajonet en
met handgranaten is gestreden
om de rijk van ornamenten voor
ziene fonteinen en watervallen.
Het Palacete de la Moncloa, een
prachtig paleis vol schitterende
meubels en wandversieringen,
was het hoofdkwartier van de
militia, voordat het tot bastion
voor de rechtsche troepen dienst
deed.
De faculteitsgebouwen voor
archichectuur en medicijnen, en
voor landbouw en pnarmacie,
waren acht weken lang forten op
het slagveld in de universiteits-
wijk. De zwartgeblakerde muren
van de Fransche Kunstacademie
in de universiteitswijk, wijzen als
tragische vingers naar den hemel.
Van de boeken van de Ildefonsa-
bibliotheek is een barricade ge
bouwd.
Het reusachtige ziekenhuis is
een fort, dat eenige malen onder
mijnd werd. De sier-balustrade
Als dat laatste inderdaad het geval
was, was het misschien niet soo heel
moeilijk te raden, wie die oude heer
in de korte broek was geweest, en de
jonge vrouw, die zich in zijn gezel
schap bevond.
Waarschijnlijk waren het lord Pur-
beck geweest en lady Madge St. Aid-
helm.
Vlak bij het hek gekomen, zag Hee
tor dat de mededeellng .Verboden
Toegang", die er op stond, tamelijk
overbodig was, omdat de hekken stevig
gesloten waren.
HQ kon echter duideigk de gebouw^
tjes zien en ook een windas met kef
ting, ofschoon de eigenigke ingang
naar de groeve verborgen was achter
een hoop puin. Keurig opgestapeld
lag hier en daar een partg marmer,
bigkbaar wachtend om verzonden te
worden.
Er was geen enkel teeken van leven
op het terrein te bespeuren, maar juist
toen hg op het punt stond heen te
gaan, begon een heldere mannenstem
te zingen en de woorden van het lied
deden Hector plotseling denken aan zgn
laatste onderhoud met den hoofd
redacteur van de Daily Lyn.
.Ah, ik ben een smokkelaar stout 1"
klonk het refrein, terwgi de zanger te
voorschgn kwam van achter een hoop
puin,
Het was een slanke, frisch uitziende
jonge man. Opeens kwam een zware
man met geweldige wenkbrauwen uit
een van de groote loodsen aanstormen,
die den jongen "»en paar vuistslagen
toediende, alsof c een ondeugende
schooljongen was veest. Hg kreeg
nog een gtaafljt, de hoop toe van
den kerel.
Ze wareH te ver weg, dat Hector
een woord zon kunnen verstaan, van
wat er gezegd werd, maar nit de wqze
waarop de jonge kerel afdroop, maakte
hq op, dat het standje niet malsch was
geweest. Hg herkende in den man,
die de vuistslagen gegeven had, den
getuige, die bg de ïgkschouwing ver
klaard had, dat geen van de arbeiders
vermist werd. Hg heette John Badge
en was opzichter van de groeve.
Nadat Budge de kracht van zgn
vuisten op den jongen werkman had
beproefd, ontdekte hg plotseling den
vreemdeling bg het hek en een oogen
blik keek hg als een woedende stier,
maar bigkbaar vertrouwend op de
hechtheid van de sloten eu grendels,
keerde hq terug naar de keet, van
waarnit hg zgn woedenden aanval had
ondernomen.
Niet onaardig, glimlachte Hector,
terwgi hg zich omdraaide om heen te
gaan. Die dikke opzichter deed
zeker een middagdatje. Waarom zou
hg anders zoo woedend zgn geweest
Het was tegen den avond, dat hg
het huisje weer bereikte. Hg was
juist bezig iu zgn kamer een paar
brieven te lenen, die voor hem gekomen
waren, toen het gelald van een anto
op den hobbeligen weg hem door het
venster deed kgken. Dezelfde huur
anto, die twee dagen geleden hem
hierheen had gebracht, hield voor het
huis stil en een lange, blonde man met
ronde schouders en een lange, afhan
gende snor, stapte uit, betaalde den
chauffeur en kwam 't tuinpaadje op
met in z'a eene hand eeq groot valles
dat zgn eenige bagage scheen te zgn,
Hg ging de voordeur binnen, bleef
in de gang staan en riep juffrouw
Callaway.
dient ter dekking van machine
geweernesten en loopgraafmortie
ren. Rijen verlaten en halfver-
nielde huizen, eens deel uitmakend
van een der rijkste en rustigste
wijken van Madrid, zien uit over
het slagveld. Vele zijn een ruïne.
De daken zijn doorboord door
granaten, de muren gespleten door
bommen, geen ruit is er meer
heel. Door de kapotte ramen
can men binnen nog een paar
schilderijen aan den wand zien
hangen.
Overal stoot men op barricaden.
De straten worden erdoor onbe
gaanbaar gemaakt, de geruïneerde
huizen aan weerszijden erdoor
verbonden. Hier en daar stijgt
een rookwolkje uit een huis op,
als teeken dat er nog menschelijk
leven in is. Maar het geheel
heeft veel weg van Yperen tijdens
den wereldoorlog. Het lichten
van het vurende geschut des
avonds, de donderende ontplof
fingen en het geratel van de
machinegeweren maken die voor
stelling volledig, terwijl in de
lucht granaten huilen en kogels
fluiten, alsof woedende bijen in
den aanval zijn.
President Roosevelt.
Woensdag is President Roose
velt na het uitspreken der eeds
formule in zijn tweede ambts
periode van 4 jaren bevestigd.
De president heeft daarbij een
rede gehouden en gezegd, dat de
afgeloopen 4 jaren de hoop heb
ben levendig gehouden, dat de
regeering der Vereemgde Staten,
zonder de democratie aan te
tasten, ook die zaken tot stand
zal kunnen brengen, voor welker
verwezenlijking tijd een eerste
vereischte is.
Er zijn, betoogde de president
millioenen, wien nog steeds de
middelen ontbreken om produc
ten van boerderij en fabriek te
koopen. Hun behoeftigheid be
teekent, dat andere millioenen
nog steeds werk ontberen. Ik
zie een derde van de natie slecht
behuisd, slecht gekleed, slecht
gevoed.
Het is geen teeken van wan-
Even bleef alles stii, toen hoorde
Hector de deur achter in de gang open
gaan ea Bessy's verschrikte stem
O, mqnheer Mapleton, wq dach
ten, dat u pas met den volgenden trein
zou komen, moeder is naar het dorp,
om boodschappen te doen.
Nu, dat is niet zoo erg, als ze
mg zoo'n aardige kleine meid heeft
achtergelaten om mq te ontvangen
antwoordde mr. Mappleton op een
toon, die Hector aan een spinnende kat
deed denken. Ik heb zeker weer
mgn oude kamer?
Hector's deur stond op een kier en
hg hoorde duideigk dat Bessy, die
hem zeker niet had hooren thuiskomen
zei t
Zeker, mgnheer, gaat u maar
naar binnen. De andere kamer is ook
verhuurd, maar die mgnheer is niet
thuis op het oogenblik.
Wie is die andere mgnheer dan
vroeg Mapleton.
Hq heet Yeldhatn, mgnheermoe
der diende bg mgnheer Yeldham's
familie. Hg is schrijver of zoo, of aan
een courant in Londen. Hg Is hier
met vacantie.
Zoo, zoo, iemand van de courant,
klonk het antwoord, waarin Hector een
zweem van ontstemming meende te
bespeuren. En. mijB kleine Bessy,
wat was dat met dien dooden man,
die hier is aangespoeld Ik las er over
in de krant, maar de chauffeur vertelde,
dat ze niet veel wgzer waren geworden
bg het onderzoek. Weet niemand hier
In de buurt iets over dien man of hoe
hg werd gedood
Neen, mgnheer, ze denken, dat
het een zeeman is, die misschien bij
een twist ia doadgeichotaa m hier is
aangespeeld.
Het bleef een oogenblik stil, aisof
mr. Mapleton nadacht ever deze in
lichtingen, en toen hg weer begon te
praten, deed hg het op een toon van
iemand, die van een onprettig onder
werp is afgestapt.
Zoo, zoo, klonk zgn gelnid,
en nn, mgn kleine ontluikende roze-
knop van de vallei, mag Ik wel eens
een kus van je hebben na mgn lange
afwezigheid. Het is al zoo lang ge
leden ik smacht naar een kus van
je lippen.
Hector dacht aan de woorden door
het meisje den vorigen dag gesprake j t
Was dat maar waar, dat mr. Mapleton
zich alleen naar met zich zelve be
moeide I
Hq hoorde een kreet van schrik, een
gesiommei en het volgende oogenblik
viel Bessy tegen de deur van zgn kamer
en tuimelde naat binnen.
In de verwarring merkte noch bet
meisje, noch haar vervolger Hector's
aanwezigheid, totdat mr. Mapleton eens
klaps een stevige hand in zijn nek
voelde, terwgi een dreigende stem hem
toeriep t
jg, ellendeling. Om een meisje
lastig te vallen 1
En de jonge journalist slingerde hem
met zulk een kracht tegen den muur,
dat mr. Mapleton op den grond terecht
kwam en naar adem snakte. Een
oogenblik later stond hg weer op zgn
beenen. Hector verwachte een stroom
van scheldwoorden en een tegenaanval
en was dan ook zeer verwonderd een
verontschuldiging van den man te
hooren,
(Wordt viryplgiji
AXELSCHE
COURANT
■fi/j -