Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwse li-VI aan deren. No. 41. V RI.I r> A Q 28 AUGUSTUS 1936 5^e Jaarg. PRINS MAURITS. J. C. VINK - Axel. Raadsverslag. Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond. ABONNEMENTSPRIJS: Per 3 maanden 75 Centfranco per past 1 Gulden. Afzonderlijke Nos. 5 Cent. DRUKKER-UITGEVER 1500—1035. Nu in onze gemeente zooveel te doen is, dat de herinnering aan het eerste wapenfeit van Prins Maurits opwekt, dat we ons zelfs gedrongen voelden hierboven de beeldtenis van den Steden- winnaar te plaatsen, nu hebben we ook het een en ander opgediept uit het leven van Prins Maurits en ontleenen aan hetgeen over den tweeden zoon van Willem den Zwijger wordt geschreven, het volgende Wat de macht van Prins Maurits betreft, die was a.h.w. onbeperkt. In 1597 werd hij belast met de admiraliteit der 5 colleges, die hem admiraal-generaal noemden. Hij benoemde de scheepsbevel hebbers en zijn gezag in de col leges was zeer groot. Prins Maurits volgde zijn vader ook op als stadhouder, welke titel eigenlijk beter met den naam gouverneur werd aangeduid, om dat deze naam meer „ambtelijk" klinkt dan die van stadhouder. Vanwege de Staten-Generaal was de gouverneur kapitein-generaal en admiraal van de Unie en als zoodanig de eerste dienaar van de Staten. Hij benoemde de voor zitters in de gerechtshoven en had een beslissenden invloed op de samenstelling der vroedschappen, doordat hij uit de voorgedragen personen de leden verkoos. Aan hem stond de benoeming van een groote reeks van ambten en ook had hij te beslissen over kwijtschelding of vermindering van straf. Ofschoon geen souverein, was toch in de middeleeuwen reeds door het hooge aanzien van het geslacht van Oranje-Nassau en door de talrijke bezittingen dezer vorsten op Nederlandschen bodem en ten slotte door de hooge waar digheden die het Huis van Oranje bekleedde, de hooge invloed erfelijk geworden. Vandaar dat afgevaardigden van buitenland- sche mogendheden, waar de Re publiek toch door de Staten- Generaal werd vertegenwoordigd, toch nooit vergaten ook gehoor bij den Prins te vragen. Maurits trok als stadhouder van Holland jaarlijks f30,000 en als kapitein-generaal f 120 000. Hier bij kwam meer dan f 100.000 voor buitengewone uitgaven in tijd vat oorlog en 10 pet. van den buit Overgenomen naar een hout- fneile uit een oud sehoolboekie. ter zee. De Oranje's waren van de meeste lasten vrijgesteld alleen hadden ze natuurlijk veel onkosten voor het aanwerven van troepen en voor de hofhouding. Maurits was door zijn krijgs bedrijven de bevestiger van de Republiek der zeven Provinciën. Staatsman was hij nietdaartoe ontbraken hem de eigenschappen die een politieker eigen zijn buigzaamheid, menschenkennis, stilzwijgendheid, omzichtigheid en meerdere begaafdheden, waar door o.m. zijn Vader uitmuntte. En dat had Maurits ook niet noodig, want in Oldenbarnevelt had de Republiek een Raadspen sionaris, die nooit overtroffen is. Dit kwam intusschen Maurits zeer ten stade, die nu zijn rol als veldheer des te beter kon uit werken. Hij gaf zich geheel over aan de studie van het krijgs wezen en las daartoe zelfs de werken van oude Romeinen. Het leger werd hervormd, of liever gevormd tot een geoefende macht, waartoe hij spiegelgevechten als oefening uitschreef. Onder zijn vanen kwam de bloem der uitheemsche en adel lijke jongelingschap vooral uit Frankrijk, de leerschool en tac tiek bestudeeren van Maurits' veldheerstalent, dat hij voorname lijk toeschreef aan de meet- en wiskunde. Schitterend zijn dan ook zijn wapenfeiten geweest. In 1586 verrastte hij Axel en later ook Philippine, in 1590 Breda, een vesting bij 's Hertogenbosch en eer. te Steenbergen. Dien zelfden avond nog lag zijn leger voor Deventer, dat later werd overrompeld evenals Delfzijl, Hulst en Nijmegen. In 1592 nam hij Steenwijk, Coevorden en Geertruidenberg, in 1594 Gro ningen. In 1597 vervolgde Maurits den Spaanschen bevelhebber Varax, die bij Turnhout opbrak meteen groote legermacht. Hij bracht de Spanjaarden een verlies van 2000 man toe, 500 man werden ge vangen genomen en Varax sneu velde, terwijl de onzen slechts 10 dooden hadden. En zoo zette de Prins zijn roemrijken tocht voort. Grol, Enschedé, Ootmarsum, Oldenzaal, Lingen en andere steden werden in enkele maanden veroverd. Hulst werd echter in dien tusschentijd weer door de Spanjaarden bezet, i Bureau Markt 12. Telef. 56. - Postrek. 60263. ADVERTENT1ËN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar plaatsruimte berekend. Advertentiën worden franc® ingewacht, uiterlijk tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure. Geen wonder, dat Maurits' leven gevaar liep en verschillende aanslagen den stadhouder be dreigden, o.a. door Reninchon, een priester en du Four, een soldaat, die beiden gearresteerd en ter dood gebracht werden. In verband hiermede antwoordden de Staten op een vraag om vre desonderhandelingen van Spaan- sche zijde, dat zij niet konden onderhandelen met een regeering, die zich tot sluipmoord verlaagde. Een andere list van Spaansche zijde bestond in het zaaien van tweedracht tusschen Noord- en Zuid-Nederland, tusschen katho licisme en protestantisme en ten slotte zoo mogelijk tusschen de Regeering en Prins Maurits. Dit laatste door Prins Philips Willem, graaf van Buren, de oudste zoon van Willem den Zwijger, die zooals bekend, door Alva van de hoogeschool te Leuven was ge licht en in Spanje gevangen werd gehouden, nu terug te doen komen. (Terloops zij hier gemeld, dat we in ons vorig no. schreven, dat Maurits de oudste zoon was. Dit was foutief. Philips Willem was de zoon van Anna van Buren en Maurits van Anna van Saksen, dus uit het tweede huwelijk van Prins Willem 1). Philips was echter te verstandig, dan dat hij op rechten aanspraak wilde maken. We laten hier buiten beschou wing wat er nog verder in de eerste jaren werd beslist ten aan zien van binneniandsche en bui- tenlandsche politiek, maar wijzen nu op een opdracht, die Prins Maurits van de Staten kreeg, n.l. om Duinkerken te nemen, een nest van zeeroovers, die bij her haling de Nederlandsche koop vaardijschepen bestookten en be- plunderden. Ofschoon onze veld heer niet erg ingenomen was met voorschriften, die in zijn vak grepen, voegde hij zich naar den wensch der Staten en scheepte zich vergezeld van dit hooge college in 1600 in met een leger van 15000 man. Het verloop van den slag bij Nieuwpoort is bij ieder Nederlander bekend en dus behoeven we dezen voor Maurits roemrijken veldslag niet te be schrijven. Vooral de godsdiensttwisten tusschen de remonstranten en contra-remonstranten leidden tot ernstige toestanden en de per soonlijke vijandschap tegen Van Oldenbarneveld was velen een welkom middel om de gunst van Maurits te verwerven deze liet zich alzoo misleiden, met als gevolgdat de onthoofding van Oldenbarneveld een zwarte blad zijde in onze geschiedenis blijft. Met den dood van dezen Raad pensionaris steeg de macht van Maurits aanzienlijk en vermeer derde nog, toen in 1618 zijn broeder Philips stierf en onge huwd zijnd, zijn bezittingen, w.o. get prinsdom Oranje naliet. Het moet gezegd, dat in de laatste jaren daaraan voorafgaand Prins Maurits minder gelukkig in den strijd was. Door de leiding van Spinola, een als generaal voor Prins Maurits waardig tegen stander, kwamen verschillende steden weer onder Spaansch bevel, teflvijl ook burgertwisten, geldgebrek, zware lasten en gods diensttwisten daartoe meewerkten, als gevolg van de rust tijdens het 12-jarig bestand. Veel vreugde heeft Prins Mau rits na dien tijd niet meer be leefd, Zooals gezegd, zijn roem als veldheer begon te tanen en vijandschap tegen zijn persoon nam toe, zoodat zelfs weer een aanslag tegen zijn leven werd gesmeed, die echter verijdeld werd. Maar de doodstraf van 15 bij dien aanslag betrokken per sonen verbeterde den toestand niet. Maurits zelf was intusschen lijdende aan een ziekte, die zijn krachten sloopte en op 23 April 1625 overleed hij ongehuwd in den ouderdom van 58 jaren. Zijn verscheiden was echter niet als dat van een vergeten burger, want Prins Maurits heeft zich door wapenfeiten tegenover de Spaan sche macht een onsterfelijken en roemrijken naam verworven Het feit, dat zulks in alle historieboe- ken wordt vermeld en dat zelfs de Axelsche bevolking, nu 350 jaar later, nog in herinnering brengt, dat Prins Maurits in Axel zijn eerste vesting veroverde, is teekenendèn voor Oranje èn voor de bevolking is dat een eere Zitting van 25 Augustus 1936. Tegenwoordig de heeren A. P Esselbrugge, A. van 't Hoff, B. Seghers, A. Th. 't Gilde, P. J. van Bendegem, J. M. Oggel, F. Dieleman, A. P. de Ruijter, J. Fanoy, C. Hamelink, C. van Bendegem en P. de Jonge. Af wezig met kennisgeving de heer C. Th. van de Bilt. Voorzitter de heer F. Blok, burgemeester. Secretaris de heer J L J Maris. Nadat de VOORZ. het gebeds formulier heeft uitgesproken, stelt hij aan de orde de agenda. 1. Notnlcn. De notulen van de vergadering van 30 Juni j.l. worden zonder op- of aanmerkingen vastgesteld. 2. Ingekomen stukken en mededeelfngen. a. Bericht van Ged. Staten, houdende goedkeuring van de begrootingen van het dienstjaar 1936. b Idem van wijzigingen van de begrootingen dienst 1935 en 1936. Voor kennisgeving aangenomen. c. Idem, houdende bericht dat het geldleeningsbesluit groot f32000, ten behoeve van de Ver. voor Chr. Nat. Schoolonderwijs niet kan worden goedgekeurd op grond dat de jaarlijksche aflos- singsbestanddeelen van afwijken de grootte zijn. B. en W. steller, voor deze leening met die genoemd onder punt 9 der agenda te combineeren en dan een geldleening aan te gaan groot ten hoogste f39000, met een jaarlijksche aflos van ten hoogste f 1000. Wanneer deze twee geldleer.ingen worden gecombineerd wordt aan de ge uite wensch van leden in de vorige vergadering gedeeltelijk tegemoet gekomen. Punt 9 betreft een voorstel op het verzoek van het Bestuur van de hulpverleening voor Geref. Schoolonderwijs om een uitkee- ring „'tt eens" van de vergoeding van terrein en gebouwen. Ir. de vorige vergadering is eenzelfde verzoek in behandeling geweest van een ander Bijz, Schoolbestuur, waarop een gun stige beslissing is genomen. Wij staan thans voor eenzelfde be slissing. Dit Bestuur heeft recht op een bedrag gelijk aan 80 pet. van f 7 550 of f 6 040. B. en W. stellen voor op dit adres gunstig te beslissen en hiervoor een geldleening aan te gaan in combinatie met die voor de Ver. voor Chr. Nat. School onderwijs alzoo in totaal f 39000 inclusief onkosten, rentende hoog stens 5 pet. met een jaarlijksche aflos van f 1000 op te nemen uiterlijk 1 Januari 1937 en af te lossen voor het eerst in 1938. Rente en aflos te voldoen uit de gewone middelen. De VOORZ. zegt dat deze geldleening kan geplaatst worden tegen 4pet. en vraagt of de leden hei goed vinden om tege lijkertijd punt 9 te behandelen en alzoo te combineeren met het voorstel betreffende de geld leening. Dhr. VAN 't HOFF juicht dit toe en kan er zich best mee ver eenigen. Een rente aan 4s/g pet. zal aan intrest ongeveer f 1600 bedragen. Z.h.s. wordt overeenkomstig de voorstellen besloten. d Adres van de Axelsche Bestuurdersbond en R.-K. Werk- liedenvereen. afd. Axel, houdende verzoek om de wenschelijkheid uit te spreken, dat het college van B. en W. de loonnormen verhoogt, waarvan het dadelijk steunen van werkloozen afhanke lijk is gesteld. De inhoud van dit adres komt op het volgende neer Door het college van B. en W. is t.a.v. de steunregeling voor werklooze arbeiders een «regeling gemaakt, dat steunaanvragende werkloozen over het jaar vooraf gaande aan de aanvraag, de ge zinsinkomsten moeten opgeven. Voorts is er door het college een z g. loonnormschaal samen gesteld, waarvan het dadelijk steunen van werkloozen afhanke lijk is gesteld. Het is ons Be stuur gebleken, dat deze z.g. loonnormschaal dusdanig laag is, dat de kans voor een bepaalden tijd uitgesloten te worden van steun, zeer groot is. Vocral groote gezinnen met groote kin deren worden hierdoor getroffen. Voorgesteld wordt dan ook door ons Bestuur de volgende regeling Voor alleen staande personen f 600. Voor gezinnen bestaande uit 2 personen f 700. Voor gezinnen bestaande uit 3 personen f 800. Voor elk gezinslid beneden de 14 jaar hierboven f50 meer en voor elk gezinslid boven de 14 aar hierboven f75 meer, tot een maximum van 5 gezinsleden. Aan de hand van dit adres is door B. en W een nader, onder zoek ingesteld. De Commissie tot regeling van den steun is hierover gehoord en adviseert de loonnormen voor gezinnen be neden 4 personen te laten zooals zij zijn en de voorgestelde wijzi ging voor de gezinnen van 4 en meer personen over te nemen. Het college van B. en W. stelt voor om op dit ad>es afwijzend te beschikken. Dhr. DE JONGE spijt het, dat B. en W. alwijzend tegenover dit adres staan, dat toch beoogt in groote gezinnen verbetering te brengen. Hij had dan ook graag gezien, dat B. en W, het advies van de commissie hadden over genomen, De kosten zullen toch ook niet zqo hoog !oop«n- i AXELSCHEJf COURANT.

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1936 | | pagina 1