No. 12.
52*» Jaarg.
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch - Vlaanderen.
SPORT en LIEFDE.
VRIJDAG 15 MEI 1936.
J. C. VINK - Axel.
De Omgeving van Axel vóór 1586.
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-UITGEVER
ADVERTENTIÊN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
In verband met de plannen ter
herdenking van de verovering van
Axel door Prins Maurits in Juli
1586, dacht het me goed, de ge
schiedenis van deze plaats in een
paar artikelen voor de lezers der
Axelsche Courant te verhelderen.
Moeilijk kan een Axelaar zich
de Zuidzijde van Axel voorstellen
zonder de twee krekende
Groote- en de Kleine kreek.
Als men na een warmen zomer
dag 's avonds langs den Kinder
dijk wandelt en men het stille,
rimpellooze water de boomen van
't Plaatje ziet weerspiegelen en
uit de rietvlakten den roep der
watervogels hoort opstijgen als
men in den winter de Axelsche
jeugd op het vlugge ijzer over de
ijsvlakten ziet zwieren, dan lijken
beide kreken zoo bij Axel te be-
hooren, dat we in de meening
gaan verkeeren, dat dit water
steeds Axel begrensd heeft, wat
in werkelijkheid niet zoo is.
Nu is het zeer moeilijk om in
ons Zeeland de gesteldheid van
den bodem in de opvolgende
eeuwen na te gaan, omdat door
overstroomingen en daarop vol
gende indijkingen en weer andere
overstioomingen en indijkingen
het gezicht des lands telkens ver
anderd is. Waren er nu maar
goede, betrouwbare kaarten be
waard uit opvolgende eeuwen,
dan was alles nog wel na te
gaan. Maar, zooals in „Zeeland
door de eeuwen hetn" wordt
gezegd, zijn er weinig werkelijk
betrouwbare kaarten te vinden
van voor 1300. Over de kaart,
die den toestand aangeeft ten
tijde van den Vlaatnschen graaf
Gwij van Dampierre, anno 1274,
is geen zekerheid te krijgen of
ze betrouwbaar is. Konder. we
daarnaar te radegaan, dan zou
de toestand geweest zijn. als
volgt. Tusschen Biervliet en
Beverswaele (Hoek) liep een
smalle zijtak van de Honte, die
toen ook maar smal was, het
land in en liep toen tusschen
Moerkerke en Peerboom (Sluiskil)
Uitstekend, stemde Fckke toe.
Zijn jullie al zulke goeie vrienden
om zich dan rechthoekig om te
buigen en verder te gaan ten
Noorden van Axel tot de Oost
vaart, welke van Triniteit bij
Neuzen langs Axel naar Overslag
liep, terwijl er van daar een af
zonderlijke vaart liep naar Gent.
Andere groote wateren uitgeno
men de verbinding van Gent naar
Hulst en naar Selzaete en Moer
kerke en zoo naar zee zijn er
niet te bespeuren. Geen Braak
man is er en zelfs Saaftinge is
niet overstroomd.
Heb je Anna gezegd, dat we
weg gaaa?
Namen van plaatsen, die ons
niet meer bekend zijn of alleen
in poldernamen nog voortleven,
treffen we aan als Beverwaele,
Coudekerck. Willemskerk, Huu-
gersluus, Steelant, Peerboom, de
Piet, Moerkerck, Ter Hage, Be
oostenblye, Ooten en Triniteijt.
Op een andere kaart, geteekend
door een zekere J. Wissche, is
de toestand net eender, alleen
ontbreekt de verbinding te water
tusschen Axel en Biervliet. Axel
ligt daar omringd door polders,
waarvan sommige gebleven zijn
en andere verdwenen, als de
Axelse polder, de Bylocque-, de
Grooten- en Cleynen But, de
Caelment-, de Noord-, den Huy-
genhemels-, de Egelantier-, de
Bosch-, den Visschers- en den
Capellepolder. De Oostvaarrt
loopt van Capelle ter Neus langs
Ter Soute Spuye naar Axel en
zet zich als De Leepe voort door
de Leepe moeren naar het Zuiden,
dit weer als het eenige water.
Al mogen deze kaarten niet in
alle opzichten betrouwbaar zijn,
toch is het moeilijk aan te nemen,
dat land geteekend zou zijn, waar
water zich bevond.
In de Atlas van Schuiling ech
ter, komt op blad 17 een kaart
van Zeeland voor, die den toe
stand moet aangeven, zooals
Schuiling deze dacht omstreeks
1300 Daarop is de omgeving
van Axel geteekend als te bestaan
uit 3 eilanden, n.l, het eiland
Beo. Bleye (Axel), het eiland van
Zaamslach en de Wemelswaard
(Hoek). Ten Zuiden van Axel
ligt de Bolixate, Oostwaarts zich
voortzettend voorbij Hulst als
Dullaart en Westwaarts over
gaande in den Braakman. Dit,
en vooral ook de scheiding tus
schen Axel en Zaamslag, is ook
zoo geweest; het is alleen de
moeilijkheid, wanneer wij het ons
zoo moeten denken, nl. irrwelken
tijd.
Gemakkelijker en voor den tijd
van de 16e eeuw beter dienstig,
is het te rade te gaan met de
kaart, geteekend door Cornells
Jansen te Gent. Het stelt voor:
De omgeving van den Braakman
in 1542, welke, vergelekt n met
de kaart van Van Deventer,
1558, ons de toestand geeft,
zooals ze was vóór 1586. Ook
de kaart van Zeeland, op last van
Alva geteekend door Christiaan
's Grooten, en de Mercatorkaart,
geven hetzelfde beeld van deze
streek.
Overstroomingen en daarop
volgende bedijkingen, welke weer
werden gevolgd door overstroo
mingen, o.a. in 1377, 1440, 1404
en 1570, konden telkens een
andere toestand teweegbrengen.
Door den stormvloed van 16 Nov.
1377 braken de dijken door tus
schen Philippine en den Caawen-
polder, waardoor veel land in den
tegenwoordigen Braakman over
stroomde, Steelant, Peerboom en
Westdurp bevloeid lagen en de
zee tot kort bij de Gentsche
vaart kwam te staan. Toch ligt
Axel nog omringt door 't land en
van een eiland van Zaamslag
is niets meer te bespeuren.
Echter: ,'tLand van Biervlieten
(Wprdt vervolgd.)
AXELSCHEgf COURANT.
Bureau Markt C 4.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
9)
Weet je wat, Luus, begon hg
hartelijk. nu moest je vanmiddag
eens mee gaan op een rondvlucht
boven Rotterdam en zoo, dan zal je
eens zien, hoe heerlijk dat is
Ga jij dan ook mee? vroeg ze
schuchter. Ze voelde er niet veel voor,
maar als het Fokke plezier deed
Bovendien wilde ze de gewaarwording
wel eens leeren kennen. Ze was
notabene de eentge vliegeniersvrouw»
die nog nooit gevlogen had.
Ze deed geanimeerd, Ja, leuk
Fok, hoe laat moeten we weg- Wil
len we voor dien tijd lunchen of op
het terrein
Fokke was allang weer verzoend.
Lief was Luus toch, hQ begreep haar
misschien niet goed. Hartelijk zelde
hij t Nou, laten we dan op het
terrein lunchen als we van het tochtje
terugkomen, want misschien kun jij
er niet erg goed tegen, hè?
Lucie knikte. Dus dan zal ik mij
nu maar even verkleeden Er is toch
nog tijd voor?
Ja, vlug maar, we nemen gen
taxi en maken er nu eens eer. reuze
fuif van. Fokke was vol vroolijkheid.
Hij ging immers weer vliegen
O, en gisteren ben ik met Elly
ook zoo royaal geweest, vertelde Lucie.
Apropos, Eily vroeg, of wij eens
bij hen kwamen thee drinken, als Luc
terug is.
•56fttVfN POtOf R
ZAEM3LACH
ST BA R BA KA
POLDER
31 CMRISTOFFELÏ»
POLDER
m VAN MN MCfEt
OMGEVING VAN DEN BRAAKMAN IN I54Z
DOOR C0RNCL1S JANSEN
TE OENT
ASSENEDf
HEIDE
AN KAAKT Ntllitl OUD ARCMIIN
CRT VELDE.
RIEMEN»
Wij zijn vriendinnen, zeide Lucie
en lachte verontschuldigend. Ten
minste, voor zoover een vrouw met
mij vrienden kan zijn, voegde zij er
bi] en ging naar boven om zich te
kleeden.
Wat zou ze nu weer bedoeld
hebben, dacht Fokke verwonderd.
Enfin, het is heel goed, dat Elly Beider
haar vriendin is, die is zoo nuchter
en gewoontjes, zal uitstekend werker.
Fokke kwam in een zonnig humeur.
Tenminste, hij zou vandaag ook vlie
gen, al was het dan niet achter het
stuur, in elk geval kwam hg de lucht
in en als ze hem op het veld zagen,
hadden ze misschien toch wel iets te
doen als het druk was. Het was fijn
weer, het zou dus wel druk zijn voor
pleziertochten. De vorige keer was
het ook zoo druk, toen had hij ook
moeten vliegen. Enfin wat gaf het
ook, hij deed het graag en dat wist
de directie.
Lucie kwam binnen, gekleed in haar
kleurig zomerjaponnetje van crêpe
georgette en een groote witte hoed op
het donkere haar. Ben ik zoo naar
je zin vroeg ze vroolijk, blij, om het
uitstapje met haar man, wat zoo zel
den gebeurde.
Fokke keek haar getroffen aan.
Je ziet er uit als de zomer zelf, be
wonderde hij en gaf haar een kus
Lucie ontroerde zop van dit spontane
gebaar, dat de tranen haar weer in
ae ooeen kwamen en zp keerde zich
om. Fokke behoefde niet te zien, dat
zijn daad haar zoo ontroerde. Ze
zocht qaasie naar haar taschje en
lachte uitbundig, toen F?kke zeide, dat
ze 't in haar hand had.
Ja, ja, dat is in orde, knikte Lucie
en bedacht zich, dat zij Fokke nog
niet gevraagd had hoe lang hij nu
weer thuis zou zijn. Straks zou ze
het hem vragen, nu durfde zij niet,
hij was in zoo'n goede stemming en
wie weet, als zij naar zijn dienst
vroeg, of hij dan weer niet boos zou
worden. Als zij er om dacht, zou ze
het hem straks vragen, als ze terug
kwamer.
De t: X1, die Fokke besteld had,
stond voor de deur. Ben je heele-
maal niet zenuwachtig om te vliegen,
vroeg Fok nieuwsgierig.
Lucie keek met oogen vol liefde
«aar hem op. Neen, waarom
vroeg ze, jij bent immers bij me?
Het was erg druk op het terrein
Zooals Fokke wel had verwacht, had
den zich vele pleziertocht-reizigers
aangemeld. Drie machines stonden er
voor klaar.
Als ze mij zien, vragen ze
nog voor de vierde machine, zeide
Fokke tot zijn vrouw. Ga jij daarom
de kaarten nemen, ze kennen jou hier
bijna niet,
Toen Lucie met de kaarten terug
kwam, stond Fokke in druk gesprek
met een heer.
Mijn vrouw ..mijnheer Bruynsr,
de havenmeester van het vliegveld,
stelde Fokke voor.
Uw man is een van onze beste
vliegers, mevrouw Diesel, zeide Bruynse
en klopte daarbij Fokke kameraad
schappelijk op den schouder. ik
heb daarnet een beroep op hem moeten
does. We hebben het erg druk. Hij
kan de vierde machina vliegen, nu hij
toch hier is, hij doet het graag, u
begrfipt, we zouden het niet vragen,
als het niet noodig was, maar u ziet
het, den toevloed passagiers, daar
hadden wij ook niet op gerekend.
Lucie knikte. Ze zei geen woord.
Dus Fokke ging vandaag ook al weer
weg, het was wel voor een paar kleine
vluchten, maar zij was hem toch al
weer kwijt. Geen dag had ze hem
voor zich alleen.
Mijn man en ik zouden een
pleziertochtje maken, waagde ze toen
schuchter
Dat weet ik, dat weet ik, gaf
Bruynse toe. Fokke heeft mij gezegd,
dat hij eerst met u als passagier vliegt
en daarna zal hij een paar keer een
toestel besturen.
Lucie lachte gedwongen. Ik ben
'rotsch op mijn man, hij is voor ieder
een onmisbaar, zeide ze en glimlachte
met een wrang gevoel in haar keel.
Waarom moest die man haar genoegen
nu weer bederven.
Ze namen afscheid van den haven
meester, met de belofte, dat Fokke
zich na de terugkomst even zou
melden en liepen over het terrein naar
de machine, die gereed stond.
Ik ga uit passagieren, lachte
Fokke tot den bestuurder, dien hp
kende en die nog naast de machine
siond. Ik vlieg straks met de
„Luipaard".
Een goeie kist, maar een bee jè
zwaar in het optrekken, antwoordde
de vlieger met een blik op Lucie.
O.' ja, lelde Fokke, die den blik
zag, ik vergat dat jullie elkaar niet
kennen, mqn vrouw...... Duyngteer,
stelde hQ voor.
Duyniteer glimlachte. ZPn witte
tande» blonken. Ik xle graag lata
moois, mevrouw, het is mij zeer aan
genaam.
Lucie gaf hem een hand.
Mij ook, antwoordde ze eenvoudig,
Stel je voor, kerel, is het geen
schande, lachte Fekke, mijn vrouw
heeft nog nooit gevlogen en ik doe
haast niet anders.
Duyp-s'eer keek Lucie onderzoekend
aar, Er zullen niet veel bumpings
gemaakt worden, hoop ik, anders is
de eerste kennismaking met de lucht
aiet zoo prettig, zeide hij ernstig.
Ik ben niet bang, Lucie zei het
kalm en keek raar haar man.
Fokke staarde naar ren vertrekkende
machine. Aardig kistje, niet waar
deerde hij.
K'ir, jongens, instappen, ver
maalde Duynsteer, ik moet vlak
achter hem weg, want wp moeten
alles vanmiddag nog afwerken.
Mijn man vliegt straks - ok kon
Lucie niet nalaten te zeggen.
Zoo? Duynsteer keek verwon
derd. Ik dacht, dat je vrij was, je
hebt toch een goeie vlucht achter den
rug, MalmÖ heen en terug, W*s je
vanmiddag niet pas thuisgekomen,
tenminste, ik meende dat ik het zag
op het bord.
Ja. Ja, gaf Fokke toe, maar
ze zitten hier met het geval, het '8
verbazend druk, toen vroegen ze n IJ,
nu ja, ik wil niet weigeren en hoven-
dien, tk zit graag in hooger sferen.
De lucht is mijn element. Hp zeide
dit alles lachend, maar hp voelde wel
Lucie's afwerende houding. Dit ue
naakte hem een beetje gedwongen.
