Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch- VI aan deren,
HET TESTAMENT.
No. 46
VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1935
5le Jaarg.
J. C. VINK - Axel.
Tegen den oorlog!
FEUILLETON.
Buitenland.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-UITGEVER
Bureau Markt C 4.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
ADVERTENT1ËN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
Meer dan ons goeddunkt wordt
weer gesproken over „oorlog".
Waarom spreekt men niet over
vrede? Men zegge nieter
komt weer oorlogneen, zegt
lieverhet zal toch wel vrede
blijven. Er zit zoo'n groot verschil
in de uitdrukking dezer woorden
en daarom moet men den geest,
die vrede ademt, behouden door
zoo min mogelijk het woord
oorlog te gebruiken. Of is de
verschrikking van wat oorlog
beteekent, reeds in ons uitge-
wischt In dat geval zullen we
even doen opleven het vreeselijk
gebeuren, dat oorlog meebrengt.
We zullen even naschrijven wat
de Amerikanen er van zeggen,
die het vorig jaar volgens het
„Haarl. Dagbl." een advertentie
campagne tegen den oorlog be
gonnen, welke men ook naar
andere landen wil uitbreiden. Er
is daar een nieuwe instelling
opgericht, „Peaceways", die dezen
vorm van „zakelijke oorlogsbe-
strijding" toepast en propageert.
In het tijdschrift „Editor and
Publisher" plaatste zij de volgende
„advertentie"
„Wat een zinneloos en nutteloos
ding is de oorlog! Wat een
onmenschelijke, krankzinnige en
geestlooze moord-orgie. Als één
mensch het doet, noemen ze het
moord. Als duizend het doen
heldhaftigheid. Kunt ge niet
denken Hebt ge geen principes
Wilt ge een moordenaar zijn,
omdat een wereld van dwazen u
er goedkeurend voor op den rug
klopt Denk er om oorlog is
niet alleen gedood worden gij
moet ook anderen dooden. Oorlog
is niet alleen blind worden. Gij
moet ook anderen blind maken.
Oorlog beteekent niet alleen, dat
uw beide beenen worden afge
schoten. Gij moet ook de beenen
van anderen afschieten. Oorlog
is niet alleen, dat gij met bajonet
ten doorstoken wordt. Gij moet
ook anderen met uw bajonet
doorsteken anderen, die gij nooit
gezien hebt en die in vredestijd
(Engelsche vertaling).
26»
Ilc kan er geen andere woorden voor
visaen. Ik vroeg daarop wat er ge
beurd was en hoorde, dat in mijn af
wezigheid zij bezoek had gehad van
dien klerk van de firma Eldrick, dien
mijoheer Pratt, u weet wel. Hij was
liefst een uur bij haar geweest. Ik was
werkt l<jk woedend.
Zooiels had Collingwood al ver
wacht te hoeren zoodra hij haar zag.
Dus de woiken pakten zich samen.
Hoe kwam het. dat Pratt toege
laten werd? vroeg hg
Daar ben ik ook boos om, gaf
toe, hoewel ik eigenlijk boos op
mijzelf moest zijn, dat Ik geen strik!.r
orders had gegeven. Ik ben om zoo
wat twee uur vertrokken, hij kwam
tegen half drie en vroeg Esther Mawson,
de kamenier van mijn moeder, te spre
ken. Hij heeft haar gezegd, dat het
absoluut noodzakelijk was, dat hij mijn
moeder zelf sprak. Zij heeft toen die
boodschap overgebracht en mijn moe
der stemde erin toe, dat hij boven
kwam. En zooals ik al zet, ik vond
haar onrustig en veel zieker en dat is
nog het ergste niet,
Wat is dan het ergste? vroeg
Collingwood. Zeg het mij maarj
bet is beter dat ik bet weit, ik kan u
wellicht van dienst zijn,
Het engste is, zeide zij, dat
moeder mij niet wil zeggen, wat die
man kwam doen. Zij weigert perti-
misschien uw boezemvrienden
zouden kunnen zijn. Oorlog is
de absolute bevestiging van de
conclusie, waartoe Bernard Shaw
kwam dat de aarde het gekken
huis van het heelal is.
Hoevelen van u, die dit lezen,
hebben het doodvonnis van den
oorlog te wachten Hoevelen
zijn veroordeeld tot het verlies
van armen of beenen Hoevelen
zullen er blind worden Hoe
velen zullen de rest van hun
leven doorbrengen in een hos
pitaal voor oud strijders„Schep
sels, die eens menschen waren".
De jongste groote oorlog kostte
aan 16,000,000 menschen het
leven. Maar hoevele oorlogs
slachtoffers zijn levend-dood
Hoe krankzinnig is de oorlog
ook uit economisch oogpunt be
schouwd. Wie wint, verliest
Wie heeft den laatsten grooten
oorlog gewonnen Men kan
evengoed vragen Wie heeft de
groote aardbeving in Californië
gewonnen De wereldoorlog
heeft de wereld naar het bankroet
gevoerd. Hij heeft 333 billioen
dollars gekost. Hij was de hoofd
oorzaak van de tegenwoordige
crisis. Eén ding is zeker: als
wij den oorlog niet verpletteren,
verplettert hij ons.
Hoe kan aan den oorlog een
eind worden gemaakt Er is
maar één middel. Zooals Major
General O'Ryan zeide„Wij
moeten vrede voerenEen
houding van passief fatalisme zal
nooit een einde aan den oorlog
maken.
Oorlogen hebben een drieledige
oorzaak, nl. een psychologische,
een politieke en een economische.
Een machine is opgesteld om
den vrede te bewaren. Zij zal
alleen werken, als de publieke
opinie er achter wordt gemobili
seerd. Dit doet „World Peace
ways". Wij houden al onze aan
dacht gevestigd op de psycholo
gische zijde van het vraagstuk.
De manier om een einde aan
den oorlog te maken is de waar
heid er over te zeggen en hem
te adverteeren zooals hij iseen
nent iets los te laten. Alleen beweert
/ij. dat het haar eigen zaken waren.
Zij wil mij verder niets toevertrouwen,
mij niet, denkt u eens na, haar eiget
dochter. Wat kan zij voor zaken met
hem hibben, of hij met haar Etdrick
Pascoe doen nooit zaken voor ons.
Er is een of ander groot geheim
Wilt u mij eerst op een of twee
vragen antwoorden vroeg Colling
wood. Hij had Nesta nog nooit ont
stemd gezien eu net drong plo seiing
tot hem door, dat er heel wat slui
merde in haar karakter op het gebied
van vastberadenheid en vurigheid, wat
werkelijk formidabel kon worden als
zij geïrriteerd werd. Eerstens die
kamenier, waarover u sprak, is die
betrouwbaar
Dat dutf ik niet met zekerheid
te zeggen, maar onvoorwaardelijk ver
trouw ik haar toch niet, antwoordde
Nesta. Mijn moeder heeft haar al
twee jaar, zij komt uit Barford. Nu
heb ik haar echter zulke strikte be
velen gegeven, dat zij het niet wagen
zal, ooit nog iemand zonder mijn voor
kennis toe te laten.
De tweede vraag is, heeft u eenig
vermoeden, waarom Pratt uw moeder
wilde spreken
Ik heb er geen flauw idee van,
tenzij het was over het rentmeestei-
schap. Maar hoe zou dat moeder nu
kunnen doen verschrikken? Behalve
dat, het is heelemaal van de baan.
Normandale Orange is nu van mij en
ais ik een rentmeester noodig heb, zal
ik er zelf wel voorzorgen. Neen. Ik
weet werkelijk niet, wat hij is komen
doen. Er is ergens eea geheim. Het
zonderlinge van het geval is
Wat? vroeg hij, toen zQ ophield
met spreken.
onmenschelijke, domme, doellooze
hel Hebt u ooit Bruce Barton's
„Laat ons die hel adverteeren
gelezen Wij zenden u een
afdruk voor een kwartje.
Bruce Barton wil dat de regee
ringen gelden zullen bestemmen
voor vredespropaganda. De prijs
van één enkel slagschip35
millioen dollars, zou millioenen
geesten gunstig voor den vrede
kunnen stemmen. Een brandweer
vormt een goede geldbelegging.
Laat ons een brandweer steunen,
die den oorlogsbrand kan blus-
schen. De uitwerking behoort
internationaal te zijn. „World
Peaceways" begint hier (in Ame
rika) omdat wij hier nu eenmaal
zijn. Gedurende de laatste drie
maanden hebben wij advertenties
van één pagina geplaatst (of er
contracten voor afgesloten) in
ruim 70 tijdschriften. Wij hebben
daarmede bijna 9 millioen men
schen bereikt. Wij zijn begonnen
in ons eigen land, maar zullen
spoedig ook internationaal gaan
werken. Wij gaan recht op ons
doel af en houden rekening met
de praktijk en de werkelijkheid.
Wij zullen ook de handelsbelan
gen ondersteunen. Reeds te lang
is de vredeszaak overgelaten aan
goedige idealisten, diplomaten en
welmeenende oude dames. De
handel weet nu, dat hij met een
oorlog alles kan verliezen en
niets winnen. Wij zullen de
internationale zakenmenschen
warm maken voor den internatio
nalen vrede.
Wij willen ook de menschen
van het onderwijs in onze groote
zaak belang doen stellen. Wij
willen dat gij Bruce Barton's
„Let's Advertise this Hell" leest.
Zooals gezegd, voor een kwartje
krijgt u het. Wij willen dat u
ons helpt om u te helpen. Van
u wordt verwacht, dat gij in den
volgenden oorlog zult „vechten".
„Father William" kan u dan niet
helpen. Hij zal op zijn hoofd
gaan staan, zooals gewoonlijk en
u aanmoedigen om deel te nemen
aan den massa-moord. Het is
thans de tijd om den volgenden
Nu, begon zij weer, dat ik er
zeker van ben, dat moeder, tot voor
korten tijd niets van bet bestaan van
d.cn man, Pratt afwist. Zij kende zijn
naam niit eens. En ik weet ook, hoe
zij hem voor het eerst heeft leeren
kennen. D»t was ongeveer otrtrent
den tijd, dat u hier ook voor de eerste
maal gekomen is. Zoo ongeveer, toen
uw gicotvader stierf. Onze oude huis
knecht heeft het me vanmorgen pas
verteld, dat Pratt toen op een avond
heel iaat kwam, en moeder te spreken
vroeg. Ze waren een heelen tijd samen
in de b bliotheek. O, waar gaat het
tcch allemaal over en waarom zegt ze
het mij niet
Zwijgend staarde Collingwood uit
het venster. Zoo omtrent den tijd van
Bartle's dood? Een late visite en
klaarblijkelijk nogal geheimzinnig. En
waarvoor had hij, toen juist, mevrouw
Mallaihotpe noodig. Ineens keerde hij
zich tot Nesta.
Wat kan ik voor u doen
vroeg hij.
Ais u eens met mijnheer Eldrick
ging praten, stelde zij voor. Zeg
hem, dat zijn kleri, niet meer moet
probeeren hier te komen of mijn moeder
moet trachten te spreken te krijgen.
Ik wil het met hebben.
Collingwood keerde terug naar Bar
ford en ging rechtuit naar het kantoor
van Eldrick. Het viel hem op, toen
hij het klerkenkantoor doorliep, dat
Pratt niet op zfln gewone plaats bij
het raam zat. Gewoonlijk was het niet
mogetijk Etdrick te spreken te krijgen
of men moest eerst met Pratt over
leggen.
Hallo, zei Eldrick. Ben je terug
uit de groote stad. Dat treft, ik heb
een t&eeilQk proces voor je.
oorlog te verhinderen, nu, vóórdat
hij begint. Als u ons wilt helpen,
zend ons dan een dollar of zoo
veel als gij kunt missen hoe
meer, hoe beter. Wij kunnen ons
voor 100 dollars adverientieruimte
verzekeren voor eiken dollar die
u ons zendt".
Het ware te wenschen, dat
deze advertentie aan iederen sol
daat in Italië werd gezonden.
Abessinië—Italië.
De houding van den Italiaan-
schen delegatieleider baron Aloisi,
die demonstratief de vergadering
van den Volkenbondsraad verliet
op het oogenblik, dat zijn tegen-
pleiter, prof. Jèze aan het woord
kwam om het standpunt van
Abessinië uiteen te zetten, be
moeilijkt de taak van den Raad
in niet geringe mate. Die taak
bestaat daarin, de in conflict ver-
keerende partijen nader tot elkaar
te brengen met eerbiediging der
aanspraken van elk hunner, vol
gens recht en billijkheid, een
eerste vereischte om er in te
slagen, een minnelijke regeling
tot stand te brengen. Het ge
ding kan slechts een goede op
lossing vinden, indien de on
middellijk belanghebbenden daar
toe medewerken. Het gaat niet
aan, den klager hooghartig van
de besprekingen uit te sluiten.
Het „bij U, over U en zonder U",
welbekend uit onze vaderlandsche
geschiedenis, past wel zeer slecht
in het kader van den Volkenbond,
die juist werd opgericht met de
bedoeling, ook de kleinere en
zwakkere staten recht te doen
wedervaren en hun onschend
baarheid te verzekeren.
Klaarblijkelijk is Italië van
meening, tegenover Abessinië een
andere houding te kunnen aan
nemen dan tegenover een der
groote mogendheden, daar het
land van den Negus voor o n-
beschaafd wordt uitgekreten.
Of het bijeentrekken van een
sterke legermacht, met de bedoe-
Ik ben gisteravond teruggekomen,
zei Collingwood. Het eerste wat ik
vanmorgen gedaan heb, ie, gaan naar
Normandale G ange. Daar ben ik zoo
j list van teruggekomen. Luister eens,
E.drick, ik moet je eens een beroerd
zaakje vertellen, en hij verhaalde zijn
collega alles wat hij van Nesta had
vernomen, ook van Pratt's bezoek vlak
na Barle's dood. Wat het ook is,
eindigde hij met nadruk. Het moet
uit zijn. A's je nog iets over je klerk
te zeggen hebt.
Eldrick trok een scheef gezicht en
hief zijn hand op.
Hij is rafln klerk niet meer, wierp
hij ertusschen in. Een week zoowat,
nadat je naar Londen bent gegaan, is
hij van hier vertrokken. Wij hadden
hem bij de week gehuurd en daar
maakte hij gebruik van om ons met
een week op te zeggen. Nou vraag
ik je, wat voor een saeiletje speelt de
jonge heer Pratt Hij is knap, hij is
ookstiekum. Hij..., Hij werd ondei-
broken door den jongsten bediende,
die mijnheer Robson aandiende, den
rechtskundig raadsman van de familie
Mailathorpe. Dit was een druk doend,
eenigszlns ongegeneerd type, die bin
nenkwam met een gezicht, dat niet
alleen beo?, maar uiterst verbaasd
was. Hij viel neer op een stoel bij
Eidrick's bureau.
Kijk eens hier, Eldrick, begon hij,
ademloos. Wat ter wereld heeft die
klerk van jou, die Pratt, met mevrouw
Mailathorpe uit te staan Weet je
wat mevrouw Mailathorpe gedaan
heeft Beware, zij moet haar verstand
verloren hebben. Of er zit iets achter,
waar ik met de pet niet bij kan. Zij
heelt jou klerk Ltnford Pratt volmacht
gegeven om al haar zaken te beheer*
ling vreemd grondgebied te be
zetten, tot de beschaa.de
gebruiken moet worden gerekend,
is een vraag, welke officiëel nog
niet gesteld, laat staan beant
woord is. Maar- dat daargelaten,
moet het ongerijmd heeten, dat
Italië zich beroept op de nood
zakelijkheid tot zelfverdediging,
terwijl tevens openlijk wordt toe
gegeven, dat expansie voor de
Italianen levensvoorwaarde is.
Voor Frankrijk en Engeland,
beide groote koloniale mogend
heden, vormen de ltaliaansche
aspiraties een uiterst teer punt.
Erkennende, dat Italië terecht
aanspraken kan doen gelden op
uitbreiding zijner koloniale be
zittingen stellen Londen en Parijs
zich tevens op het standpunt, dat
het pact van den Volkenbond
moet worden nageleefd en dit
sluit het voeren van een koloni
alen oorlog door Italië te eenen-
male uit. Derhalve bezint men
zich op een uitweg, welke Abes
sinië dreigt te maken tot een
mandaatgebied, waarbij Italië zijn
competente portie zal krijgen.
Hoe de regcering te Addis Abeba
daarover denkt, schijnt als een
te verwaarloozen bijkomstigheid
te worden beschouwd.
Van welken kant men de zaak
ook beschouwt, de kans blijft
gering, dat een uitweg kan wor
den gevonden uit dezen doolhof
van tegenstrijdige belangen, zon
der dat een beroep op de wapens
zal worden gedaan, tenzij Italië
een gewijzigden koers inslaat.
Dat zou waarschijnlijk bereikt
kunnen worden indien Engeland
en Frankrijk zich zekere opoffe
ringen zouden willen getroosten,
teneinde aan de ltaliaansche ver
langens tegemoet te komen. Ver
moedelijk echter is dat wat te
veel geëischt en zal er de voor
keur aan gegeven worden, den
loop der dingen af te wachten,
in de zekerheid, dat Italië er niet
zonder kleerscheuren zal afkomen,
indien het zich in het Abessi-
ntsche avontuur stort. Dan zal
echter tevens de vrede verstoord
zijn en de consequenties daarvan
zijn niet te overzien.
schen en al haar eigendommen er bij,
O, ja, 't is in orde. Pratt is bij mij op
kandoor geweest en heeft me het ding
laten zien met een air of hij minister
van flnanc ën was.
Eldrick keek stom verbaasd Colling
wood aan. Collingwood staarde spra
keloos naar Eldrick, toen keerden
beiden zich naar Robson.
Hoofdstuk xiii.
De familie-notaris der Mallathorpe's
schudde orgeduldig het hoofd bij die
vragende blikken.
Jullie behoeven mij heusch niet
aan te staren alsof ik er meer van
weet, riep hij uit. Ik heb je alles
en alles verteld. Die vent stapt mijn
kantoor binnen, ijskoud, zoowat een
half uur geleden en houdt mij die vol
macht onder den neus, heel correct
geteekend en gezegeld door mevrouw
Mal athorpe. En zoover ik weet,heeft
mevrouw Mailathorpe ze nog alle vijf
op een rij, nou, daar zitten we.
Wat is het voor een volmacht,
vroeg Eldrick. Een algemeene of
een bijzondere
O, algemeen, algemeen, zei Rob
son gemelijk. Geeft hem het recht
alle zakea voer haar af te doen. Dat
beteekent natuurlijk een ehorme macht
en de beschikking over een bom geld.
Het landgoed is natuurlek van mejuf
frouw Mailathorpe, daar kan hij niet
aankomen. Maar mevrouw Mailathorpe
deelt getijk op met haar dochter wat
aangaat al het roerend goed, Harold's
aandeel in de zaak, de fabriek en alles
wat er al zoo over is.
(Woidt vervolgd.)
AXELSCHEli COURANT