did
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch- VI aan deren.
Zeenwsch-Ylaanderen en Oranje.
No. 48.
VRIJDAG 21 SEPTEMBER 1934
50e Jaarg.
J. C. VINK - Axel.
EEN GALA WEREl DPROGRAMMA
Het zijn de Sluitingswedstrijden Gaat ze zien
Binnenland.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-UITGEVER
ADVERTENT1ËN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
Van welwillende zijde kregen
we ter inzage de rede, welke
door den heer mr. P. Dieleman
uit Middelburg jl. Dinsdagavond
in de Zuiderkerk te 's Graven-
hage werd uitgespioken, in ver
band met het bezoek van zoo
veel Axelaren op dien dag
(Prinsjesdag) aan de Residentie.
We ontleenen daaraan in hoofd
zaak het slot, omdat dit over het
algemeen bij redevoeringen het
vuurwerk vormt en waar vuur
werk hoe klein het zij, altijd
schitterend is, kan in dit geval
gezegd worden, dat het „buiten
gewoon" schitterend was.
Mr. Dieleman achtte zich ge
lukkig als Zeeuwsch-Vlaming
uitgenoodigd te zijn, om hier
eer. rede uit te spreken en begon
aldus
Zeeuwsch - Vlaanderen
Dus gelegen in Zeeland (en
in Nederland)maar, zegt spr.,
menig Noord-Nederlander heeft
nooit een voetstap gezet in die
vruchtbare strook Nederlandsch
grondgebied aan den Zuidelijken
oever der trotsche Honte- of
Westerschelde gelegen. Zelfs
Zeeland is voor velen een Ultima
Thule (uiterste uithoek), als ware
het Groenland of IJsland en de
heerlijke ongerepte schoonheden
van het eilandenrijk zijn meer
nog gevonden en bewonderd
door tallooze Engelschen, Ame
rikanen, Belgen, Franschen of
Duitschers, die jaren lang des
zomers het schilderachtig Wal
cheren bezoeken, dan door
Noord-Nederlanders, al mag stil
aan Zeeland zich verheugen in
een zich uitbreidend bezoek van
onze landgenooten.
Spr. beschreef vervolgens de
geschiedenis van dit deel van
Nederland, vroeger deel van het
oude, roemrijke graafschap Vlaan
deren, de kracht en energie der
Nederdietsche volkeren in de
middeleeuwen de kern der
wereld op gebied van handel en
verkeer, van wetenschap en
kunst, van vrijheidsdorst en on
afhankelijkheidszin, waar de schat
ten van Oost en West en Zuid
en Noord weelde en welvaart
onder de bevolking brachten.
Want toen Holland nog bedekt
was met bosch, poelen of moe
rassen en toen zelfs Amsterdam,
thans Neerlands schoone hoofd
stad, nog een schamel visschers-
dorp was, had Axel in
Zeeuwsch-Vlaanderen reeds ste
delijke rechten, bezat het zelfs
ten bewijze hoe belangrijk zijn
handel was een eigen munt,
waartoe de Graaf van Vlaanderen
haar het recht had gegeven.
Van af het ontstaan uit schor
en slijk ging spr. de geschiedenis
na van deze streek en stond stil
bij de afkomst, de geleidelijke
ontwikkeling van beschaving en
het karakter van de Zeeuwsch-
Vlamingen, voornamelijk in hunne
verhouding tot Oranje en omge
keerd.
Maar ook in zijn verhouding
tot het waterNu eens werd het
land overstroomd door dijkbreuk
als gevolg van stormweer, dan
weer werden de dijken doorge
stoken ter bescherming tegen
vijandelijke invallen, zoodat spr.
vader Cats citeert, als volgt:
Oe vljant, soe men riep,
die stond daer in te breken,
Ten ware men verstont
de dycken door te steken.
Daerop so vond men goed
pm land tot see te maken,
CHARLIER—DENEEF, DE BRUYCKER—DE KUYSCHER, EHMER—MIDDELKAMP en RAES-BILLIET
komen op Zaterdag 22 September a. s., om 4 uur namiddag op de WIELERBAAN
TER NEUZEN ter gelegenheid der kermis o. a. uit in SNELHEID - ACHTER
VOLGING en 60 K M. KOPPELWEDSTRIJD.
Het was als in overig Zeeland
Luctor et Emergo, ik worstel en
ontzwem, zoodat een Zeeuwsche
dichter, Mr. Joh. Brune, schreef:
Treffend schilderde spr. hoe
de Nederlandsche gemeenschap,
de aparte beschaving, het aparte
karakter, dieook in het Zeeuwsch-
Vlaamsche Volk is gelegd, te
danken is aan Oranje's streven
en arbeid, om dat Staats Vlaan
deren ais Zeeuwse h-Vlaande-
ren aan Noord-Nederiand te bin
den. Zonder Oranje was er geen
Zeeuwsch-Vlaanderen geweest.
De Oranjevorsten leven zoo innig
diep in het volksleven, dat daar
in de hechtste band met Neder
land voor de origineele Zeeuwsch-
Vlaamsche bevolking is te zoe
ken. En zoo werd vanaf prins
Willem I tot koning Willem 111
door spr. aangestipt, welk aan
deel Oranje had in de verovering
van Z. VI. voor Nederland, ons
Vaderland.
Het Vaderland, zei spr., het
zit ons in het bloed, in het ze
nuwgestel, in de gedachte, in de
taal. Het zit in ons gebeente,
het trilt op onze lippen. Het
Vaderland het is de hemel boven
ons, het zijn onze dijken en dui
nen, het zijn onze vruchtbare
akkers, onze velden, het is onze
trotsche Schelde, het is de zee,
die onze kusten bespoelt. Het
is niet alleen buiten, neen, het is
binnen ons. Wij vernemen in
ons binnenste een echo van den
geboortegrond en dragen daar
van in onze harten de onuit-
wischbare herinneringen. Ook de
vaderen, die sluimeren in de
graven, behooren tot ons Vader
land.
Het Vaderland is ons Vader
land en zij het Zeeuwsch-Vlaam-
sche land ons eigen land, het is
deel van ons groote Vaderland
en aan dat Vaderland zijn wij,
Zeeuwsch-Vlamingen, verbonden
in er door de mystieke eenheid
in Oranje - overtuigd dat vrij
heid, vrijheid van geweten vooral,
voorgestaan en gedragen door
Oranje, gevoed moet worden
door de organisatie van het volks
leven. Niet in uitwendige schit
tering van machtsvertoon, noch
in uitwendig politiek Christen
dom, dat verdeelt wat één moet
zijn, maar in innerlijk leven, met
handhaving van recht, gerechtig
heid en vrijheid.
Noord Nederland kent Z.
Vlaanderen nog zoo weinig en
bij den zin om alle uniform te
behandelen en den tegenzin,
om uitzonderingen toe te staan,
ook al zijn die positief geboden,
wil men recht doen aan de wel
vaart en ontwikkeling van een
streek, komt Zeeuwsch-Vlaande
ren met zijn uitzonderlijke lig
ging, dikwijls in 't gedrang en
mist het de noodige sympathie,
zelfs van de overzijde der Schel
de in Zeeland.
Toch heerscht daar vrijheiden
blijheid, werklust en werkkracht.
Zeeuwsch-Vlaanderen vraagt dik
wijls veel, maar het is ook zoo
veel achter, omdat het een paar
eeuwen lang als generaliteitsland
is uitgebaal voor overig Nederland
en Zeeland, ofschoon het daar
voor de borstweer en dijk was
en zich er voor moest opofferen.
Gelukkig is er hoe langer hoe
beter geest gekomen in ons
Staatsbestuur ten opzichte van
Zeeuwsch-Vlaanderen. Gelukkig
heeft het onze geliefde Koningin
nooit, neen nooit, ontbroken aan
warme sympathie voor ons ge
west en onze bevolking, en ik
zou |mij niet verbazen als straks
de schatkist wat ruimer opengaat
voor verbetering van onze wegen,
voor betere afwatering onzer
gronden, voor goedkooper en
sneller verkeer met Noordelijk
Nederland, opdat dit vruchtbaar
ste deel van Zeeland tot rijker
ontplooiing komen kan. Dat
alles is afwijking van den regel.
Wij waren grootendeels gene
raliteitsland, d.w.z. bestuurd uit
Den Haag, wat beteekende in de
vroegere jaren, toen er slechte
verbindingen waren en telegraaf
en telefoon niet bestonden, ver
waarloosd. Een deel het
middenstuk bestuurde Zeeland.
Het profiteerde meer dan het
voordeel aanbracht. Ondankbaar
zou het zijn, niet te erkennen,
dat thans de schade wordt inge
haald en zoowel rijk als provin
cie voor het verre Zeeuwsch-
Vlaanderen veel deden.
Wij zijn geworden één volk
de Vlamingen, de Zeeuwen, de
Franschen, de Salzburgers, de
Walen, één, ofschoon soms nog
onderscheiden in sommige trek
ken, een met éénzelfde onafhan-
kelijkheidsdorst, met een taai
Zeeuwsch volhardingsvermogen,
met één zelfden zin voor recht,
een zelfde diepe liefde voor
Oranje, het symbool van ver
draagzaamheid, het verenigings
punt in den strijd om de gewe
tensvrijheid en voor de handha
ving van volksrechten en vrijhe
den tegen elke centrale macht.
Wij zijn een volk vol eenvoud
en waarachtigheidszin en daarom
zien wij in Oranje onzen held.
Van d'Ee tot HotitenisseAllen
hebben meegewerkt en gestreden
om onzen bodem te maken tot
wat hij is, ontwoekerd aan de
baren, ontwoekerd aan de sla
vernij, stuk voor stuk genomen.
Wij gevoelden ons één in onze
verlatenheid, toen er schier geen
verbinding was met Noord-Ne
derland waartoe wij staatkundig
behoorden, ook niet schier met
Zuidelijk Nederland, overheerscht
als het was door Spanjaarden
of Oostenrijkers. Wij streden
ook voor vrijheid van godsdienst
en geweten en wij leden ervoor.
De grondleggers der Neder
landsche vrijheid, de prinsen van
Oranje worden hier met eere
genoemd. Willem I gaf ik
herhaal het Terneuzen een
eigen bestaan en een markt.
Maurits bevestigde de vrijheid
van Axel en Axeleriand. Frederik
Hendrik, de stededwinger, die
van het versterkte Hulst. Onze
voorvaderen hadden goed en
bloed veil voor de vrijheid, voor
een zelfstandig volksbestaan ook.
Dat was het Nederlandsch volks
bestaan, het Vaderland. Daarvoor
gaven de ouders hun zonen,
daarvoor geven deze hun moed
en kracht, daarvoor gaven de
moeders hun tranen, daarvoor de
jongedochters hun liefde.
Daar, waar de vrijheid het we-
ügst tierde, waar de bakermat is
van de vrijheid van gedachte,
waar de vrijheid der wereld werd
bevochten, de bakermat van de
vrijheid van Engeland, van Ame
rika, van waaruit Willem III tegen
den Zonnekoning het evenwicht
in Europa handhaafde, Willem
III van Oranje die Engeland be
waarde voor de mislukking van
het puritanisme, voor de despo
tic 1 Die de vrijheid van de per
soonlijkheid in Engeland waar
borgde. De Nederlandsche be
schaving is groot, is diep, is rijk.
Zij staat onder West Frankischen
invloed. Zij is oud en was zelf
standig reeds toen Pruisen nog
in de windselen der mark Bran
denburg verborgen lag, zooals
Dr. Schaepman eens schreef. Zij
is eigen en onderscheiden van
de Fransche. Daarvan nu was de
Vlaamsche de oudste kern.
Wij blijven hier bij behooren,
al brak de mast 1
En daarom staat Zeeuwsch-
Vlaanderen pal voor God en
Oranje. Het onbreekbare snoer,
sedert Spanje werd verdreven
van ons roer. Daarom willen wij
ook wel als deel der grootere
volksgemeenschap ons beschou
wen, want wij beseffen maar al
te goed dat klein als ons land
en speciaal Zeeuwsch-Vlaanderen
is, wij afhankelijk zijn voor onze
welvaart van andere landen en
het beste ware zoo ongehinderd
wij konden handelen met onze
Zuiderburen, met wier land wij
geografisch en oeconomisch 200
samen hangen en waar wij biijven
vrij en zelfstandig, goed natio
naal georganiseerd, onder het
wijs bestuur van een vorstin van
het Huis van Oranje-Nassau, staan
wij fier op onze rechten.
Hou en trouw aan Oranje
Doordat zij is onze landsvrouwe,
bekleed met het goddelijk gezag 1
Hou en trouw aan Oranje om
dat zij is de beminde om der
Vad'ren wil. Hou en trouw aan
Oranje, omdat zij is de Hoog
staande, innig geliefde Vrouwe
op Neerlands troon. Voor haar
en haar dierbaar kind geeft
Zeeuwsch-Vlaanderen de volle
liefde van zijn hart. Aan Haar
en de Prinses staatjiet hou en
trouw.
Om daarvan blijk te geven
zond het zijn afvaardiging op
dezen dag.
Daarom hier zooveel zonen en
dochteren van het schoone Schel-
deland, uit den verren Zuid-
Westhoek van Nederland.
De Troonrede
welke Dinsdagmiddag door H.M.
de Koningin, ter opening van de
zitting der Staten-Generaal, is
voorgelezen, luidt als volgt:
LEDEN DER
STATEN-GENERAAL,
In deze tijden van zware be
proeving, zoo voor het Vaderland
als voor Mijn Huis, Mij weder
om in Uw midden bevindend, is
het Mij eene behoefte allereerst
uiting tc geven aan Mijn warmen
AXELSCHEff COURANT
Bureau Markt C 4,
Telef. 56. - Postrek. 60263.
Opdat de S,eaensche magt
tot ons niet zou genaken
Daar ging het zeldzaam toe,
het wei en korenland
Dat werd van stonden aan
gelijk tot dorre strand.
De maaier was gevlucht,
de ploeger mostte roeyen
Daer eerst in volle jeugd
het koren placht te groeien,
Het wier dreef op het land,
daar onlangs koolzaad stond
Dat zweefde met de stroom,
het bioeisel in den mond,
Een groot en fel ghediert
met lang gecrolde luyten,
ten halven in de zee,
ten halven ook daar buiten
Een teeken van het volck,
dat daar het woont te land
Meest ploeghet in de zee
(daar waar vroeger zee was)
Meest bouwet aan het strand.
Blijv" ons aller hart verpand
Aan ons dierbaar Nederland.
Oranje, zie, zie, Neerlandsch Koningin
Uw Vlaamsche volk komt ook
ter wapenschouwe,
en huldigt U met fieren eerbied weer,
Het komt in al zijn kringen en zijn lagen]
Door déénen tocht, een heiligen
tocht gedragen,
Het zweert als op een blijden jubeltoon,
Uw recht, Uw Kroon, die zullen wij
handhaven,
Als een goed volk God schuldig is
te doen.
Hulde aan UI
O Koningin der Nederlanden
Die op de spits der vrijheid staat,
Ais op een rots, die niet vergaat,
Of stormen buldren, zeeën branden,
In vrijheid eert U, 't vrije volk,
Als zijner vrflheid heiige tolk.
Als zijner hoogste hoogheid eere,
De draagster van zijn heerlijkheid,
t Symbool van zijn zelfstandigheid,
Van heel zijn recht de hechte weere
En zijner eendracht vastigheid.
bTere, Krone van ons leven,
Wij zien op Uw edele voorhoofd
zweven
Den weerglans van Gods Majesteit,
Van Wien komt Uw grootheid,
eere en kracht,
Uw Koninklijke schepter-macht.
Gij rqst in het voile licht
van 'tgrootsch verleden 't moeilijk
heden
Gij rijst toch voor ons aangezicht
Als op een wolk van glorie
Getuigenis van 's lands historie,
Door de psalmen snellen onze
v gebeden
Koning der Koningen, Vader en Heer
Zendt uit Uw woningen
Zegen ter neer.
Geve Uw Zonne
Glorie haar pad,
Sttoom uit Uw bronne,
Vruchtbare schat;
Dreigen de zorgen,
Kloek zij 't gezag,
Frisch, als de morgen,
Blijve haar dag.
Laat haar regeeren,
Naar Uw gebod,
Steeds triumfeeren,
Hoog over *t lot,
Zendt in haar woning
Gratie ter neer,
God, onze Koning,
Vader en Heer.
