Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsch- Vlaanderen. No. 90 VRIJDAG 10 FEBRUARI 1933 48e Jaarg. J. C. VINK - Axel. De muiterij op het oorloosschip in de Oost. FEUILLETON. De witte Bloem. Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond. ABONNEMENTSPRIJS: Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden. Afzonderlijke Nos. 5 Cent. DRUKKER-UITGEVER Bureau Markt C 4. Telef. 56. - Postrek. 60263. ADVERTENT1ËN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar plaatsruimte berekend. Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure. Het gebeurde met «De Zeven Provinciën" heeft een ontzaglijken indruk gemaakt in ons land. En in groote spanning volgt heel de natie den loop der ge beurtenissen. Er zijn echter in de oordeel vellingen bovenal twee eigen schappen noodzakelijkkalmte en bezinning. Men hoede zich bo venal voor onrechtvaardigheid in zijn oordeel. Natuurlijk zal en moet ieder protesteeren tegen het optreden der muiters en hen, die dat willen verdedigen, want welke fouten de Regeering ook moge hebben gemaakt, zij ver ontschuldigen in geen enkel op zicht datgene wat het allerergste is waartoe een militair kan over gaan muiterij, en dan nog wel van zulk een scherpen en radi calen vorm. Daarom ook is er een grondig en gestreng onder zoek noodig, niet alleen naar dit geval, maar naar de toestanden onder het marinepersoneel in hun geheel, en de Regeerir.g zal niet mogen schromen op krachtige wijze maatregelen te nemen, die in 's lands belang noodig zijn. Maar kalmte en bezinning zij er bij de Regeering en bij andere autoriteiten, vooraleer tot daden van geweld wordt bevolen. Zijn de berichten juist, dan keert blijkbaar ook bij de rebellen de bezinning terug en dan hopen wij, dat men ons het verschrik kelijke schouwspel zal besparen van een gevecht al was het dan maar een eenzijdig gevecht tusschen Nederlandsche oor logsschepen. Het is zeer de vraag, of het schip Soerabaja zal halen. Dit is werkelijk zoo een voudig niet. Wij vermoeden dat het zich wel spoedig in handen van ons gezag zal geven, zoodat niet noodig zal zijn om het advies van den heer dr. Colijn te volgen, die aan Het Vaderland het vol gende vcklaarde «De hoofdzaak is, dat er een geval van muiterij is en dat die muiterij moet worden onderdrukt, (Duitsche vertaling). 31) Wie zou hij in namelooze droefenis achterlateneen moeder misschien wier hoop en steun hij was O, ge lukkige zoon, als die moeder hem nog in liefde kon gedenken, als hij zich niet behoefde te verwijten, haar het leven te hebben verwoest. Of wachtte hem een geliefde, die hij beloofd had met sterken arm door het leven te leiden Zou zij voor hem bidden, om hem weenen Of was zij een kind van het LatQnsche ras, een lachende, schalksche kokette? Dit waren zijn gedachten, terwijl zijn hoofd al dieper en dieper op de borst zonk en de beelden voor zijn geest al vager werden, totdat zij zich geheel in nevelen oplosten. Alleen een bloem, die tegenover hem bloeide, stond nog duidelijk voor zijn blik en scheen in een lief, blozend meisjes gezichtje te veranderen, dat hem Vriendelijk en vertroostend toeknikte. Glimlachend sloot hij de oogen en droomde van die wilde roos. Het waren moeilijke weken, die traag voortkropen, weken van afwis selende, ijlende koortsen en doodelijke afmatting, welke voor den lijder nood- lottiger had kunnen worden dan de verwonding zelve. Gerrald lag in het hospitaal. Hij wist niet, hoe hij daar gekomen was, M herinnerde zich slechts flauw, dat zoo noodig, door het schip met een torpedo naar den bodem van den Oceaan te zenden". Wij vertrouwen, dat de Neder landsche autoriteiten zich wel duizendmaal zullen bedenken, al vorens zoo iets te doen, vóórdat het uit zelfverdediging volstrekt noodzakelijk is. Dat overigens het gezag met gestrengheid handhaving vraagt, is buiten twijfel. Het belang en de eer van ons land, het bestaan van onze marine, zijn hier in het geding. En vooral het feit, dat de muiters de veiligheid van de gevangenen eerst waarborgen op voorwaarde, dat zij zelf vrijge laten zullen worden, maakt den toestand nog veel ernstiger dan hij reeds was, want in dergelijke onderhandelingen en vredesvoor waarden met het personeel, zullen en mogen de autoriteiten stellig niet treden. In de stemming op de vloot viel sedert de afkondiging van de nieuwe salariskorting, die voor de Europeesche schepelingen 14 en voor de inheemsche 17 pet. bedraagt, een zekere spanning op te merken, maar deze scheen langzamerhand te luwen, ofschoon de dienstweigering van 425 man inheemsch personeel in de afge- loopen week te Soerabaja werd beschouwd als een ernstig feit. „De Zeven Provinciën" was reeds op een oefentocht sedert begin Januari. Het schip had juist in Sabang gebunkerd en ge proviandeerd, want het zou nog een maand moeten wegblijven alvorens naar Soerabaja terug te keeren. Donderdag kwam het ter reede van Oleh-leh 't zou daarna den oefentocht in den Indischen Oceaan ontvangen. De sleutel van het geheim, hoe er sprake kan zijn van muiterij onder in heemsch personeel, ligt in het feit, dat «De Zeven Provinciën" een instructieschip is, dat naar verhouding veel meer Indische schepelingen aan boord heeft dan onze andere oorlogsbodems. De afkomelingen van de kweekschool voor Inlandsch marinepersoneel te Makassar doen meestal hun eerste hij op dat slagveld order de handen van de Broeders van het Roode Kruis ontwaakt was, dat hij bij Haldern's lijk had gestaan om zijn trouwen vriend diep ontroerd de oogen dicht te drukken, dat hij daarna bewuste- teioos neergezonken was en dat toen de zenuwkoorts was uitgebroken, zoo als de dokter hem had gezegd. Nu was de crisis doorstaan, de strijd tusschen leven en dood beslist. Het krachtig, jeugdig gestel van Ger rald had hem van den rand des grafs gered. De Franschman lag naast hem. Het gaf Gerrald een gevoel van gerustheid, die bekende gelaatstrekken weder in zijn nabijheid te hebben, het kwam hem voor alsof hij niet meer zoo ver laten was. Op zijn uitdrukkelijk ver langen was den Franschman reeds op het slagveld de eerste hulp verleend, anders ware het levenslicht reeds lang uitgebluscht geweest. Nu zorgde Ger rald voor hem als een vriend, wien men zijn wenschen in de oogen leest. De Franschman was te ernstig ge wond om met Gerrald's genezing ge lijken tred te houden. Zelden kon hij een paar woorden met hem wisselen, hij herkende zelfs ternauwernood zijn barmhartigen Samaritaan en toen, met zijn langzaam herstel, het bewustzijn wederkeerde, lag hij in somber stil zwijgen op zijn legerstede en staarde droefgeestig naar de sneeuwwolken, die de storm naar het Westen joeg. Hij zou niet meer met die vlokken kunnen wedijveren in snelheid, hij was verminkt, naar het lichaam geknakt in de kracht van zijn leven, Het was een gure avond. De storm loeide door de straten en stapelde de practische ervaring op aan boord van „De Zeven Provinciën". Bovendien geldt voor ouder In landsch personeel plaatsing op dit schip meestal als straf. Een tweede element van groote beteekenis is, dat stellig en zeker deze „coup" geruimen tijd moet zijn voorbereid en uitstekend was georganiseerd. Vermoedelijk heeft te Sabang het inheemsche personeel kennis gekregen van hetgeen te Soerabaja was gebeurd én heeft dit hen geïnspireerd. Men moet aanne men, dat op „De Zeven Provin ciën" tijdens het passagieren de achtergebleven officieren en on der-officieren in slaap zijn gesust door de oogenschijnlijke rust van de bemanning en deze geheel zijn verrast toen de overval werd uit gevoerd. Ook de keuze van het tijdstip was goed overlegdmen was juist bezig alles voor den nacht gereed te maken. De achtervolging van „De Zeven Provinciën" wordt voort gezet door twee onderzeeërs, drie vliegbooten, de mijnenlegger „Gouden Leeuw" en het gouver nementsvaartuig „Eridanus". Dit laatste schip heeft het gouverne mentsvaartuig „Aldebaran" ver vangen. Het misdrijf, waaraan de be manning van „De Zeven Provin ciën" zich schuldig heeft gemaakt, wordt in het Wetboek van Militair Strafrecht als «militair oproer" omschreven. Wanneer n.l. een militair feitelijk een meerdere aan randt, zich met geweld tegen hem verzet, hem van zijn vrijheid van handelen beroofd, of hem door geweld of bedreiging dwingt tot het volvoeren of het nalaten van een dienstverrichting, is hij schul dig aan feitelijke insubordinatie, waarop een maximum van 8 jaar gevangenisstraf staat. Wordt het bedoelde misdrijf door twee tot vijf militairen gepleegd, dan heet het muiterij, en wordt de maxi mum straf twaalf jaar. Zijn er echter vijf of meer op standelingen, dan is de qualifi- catie „militair oproer", en is de maximum-straf 20 jaar. sneeuwvlokken als een lijkkleed over de aarde. Een oud klooster was tot hospitaal ingericht en herbergde in zijn cellen en zalen de ongelukkige slachtoffers der zoo duur gekochte overwinning. In een kleine kamer gelijkvloers lag Thecbdd met een kapitein van de Pruisische infanterie en den Franschen kurassier, die zich al meer en meer bij zijn Duitschen lotgenoot aansloot. Voor dezen was het een eigenaardige bekoring met den man, tegenover wien hij nog weinige weken geleden als een doodsvijand stond, nu met opofferende goedheid en vriendschap nader in aanraking te komen en uit zijn levensboek nog menig merkwaar dig hoofdstuk te bestudeeren. Is er grooter zegepraal denkbaar, dan zich van een vijand een vriend te maken voor het leven Reeds veel had hij uit het verleden van dien man vernomen. Maurice de Gorcy was van voorname familie. Vroeg ouderloos geworden en in 't j bezit gekomen van een groot vermo gen, genoot hij volop van zijn jeugd, fladderde door het lusthof van ge neugten, dat Parijs heet, en werd eindelijk verliefd op een danseres, veel ernstiger dan hij aanvankelijk zichzelf had willen bekennen. Zij koketteerde met hem als met alle anderen, lachte hem uit als hij haar over haar grillen berispte en trok spottend de lippen op als hij van trouwen sprak. Dat krenkte zijn trots en hij rukte zich van haar los. Zij vertrok naar het buitenland en hij trad in 'thuwelijk meteen schoone, ge vierde markiezin, die alles bezat, be halve een liefhebbend hart, Hij be wonderde hare schoonheid, zonder Vindt het misdrijf bovendien plaats aan boord van een oor logsschip dat zich bevindt op een plaats waar geen onmiddellijke hulp is te krijgen, dan groeit dit maximum tot levenslang. Aan boord van „De Zeven Provinciën" bevinden zich de 16 gevangen genomen officieren, 9 Europeesche onder-officieren en 140 inheemsche bemanning. Dinsdagavond hebben in een versierde koepel op het Water- looplein te Batavia eenige auto riteiten het woord gevoerd tegen een enorme menigte. O a. mr. Fruin, mr. Van Helsdingen. Daar na had een optocht van duizenden naar het paleis van den Gouver neur Generaal op Rijswijk plaats voor een huldebetooging. De menigte zong hier uit volle borst het Wilhelmus. Gouverneur-Generaal jhr. De Jonge herinnerde er aan, dat de Nederlanders zijn geboren en opgevoed onder de leuze: Ik zal handhaven. Deze leuze, aldus vatte Z E. deze demonstratie op, is in allen weer levend geworden. In het vervolg van zijn toespraak zeide hij„Deze misdadige han deling is veroordeeld en zal tot niets leiden. Alle maatregelen zijn getroffen tot handelen op het juiste moment". De G.-G. vermeende, dat deze muiterij was voorafgegaan door een incident, waarbij 40 Hol- landsche jongens moeten worden weggevoerd onder bewaking van Inheemschen, hetgeen wellicht aanleiding zou geven tot de vraag voor velen of zij niet eens de hand in eigen boezem dienen te steken. Thans echter, aldus be toogde Z E. is het„Ik zal hand haven" door velen tenslotte be grepen en hieruit is deze demon stratie verklaard. De G.-G. eindigde met de kreetLeve de Koningin. In antwoord op deze kreet riep de menigte van duizenden spontaan „Leve de Koningin en leve de Gouverneur-Generaal". De demonstratie maakte op allen een diepen indruk. haar ooit een innig gevoel te kunnen toedragen, hij verdroeg haar luimen zonder te morren en deelde haar ze gepralen zonder jaloersch te worden. Van dag tot dag werd hij somberder en eindelijk noemde men hem een zonderling. Op zekeren dag maakte zijn vrouw het al te bar; dit wekte hem uit zijn onverschilligheid, hij verdedigde de eer van zijn naam, liet zich van haar scheiden en doodde haar minnaar in een tweegevecht. Toen stond hij alleen, doch betreurde dit niet. Hij was te ernstig geworden om zich te Parijs op zijn gemak te gevoelen en daarom zonderde hij zich af in de eenzaamheid van zijn uitge strekt landgoed. Daar zwierf hij, zonder gezelschap, door het bosch, zonder te jagen, want hij stelde geen belang in het vlugge wild. Slechts wanneer hij de glinsterende hagedissen over het gras zag sluipen en haar guitige oogjes tusschen de halmen tot hem opkeken, dacht hfj zuchtend aan zijn danseresje. Daar kwam fte oorlog. Hij spoedde zich naar Parijs terug en nam de wapens op. Toen hij op een der bou levards te paard zat, werd er een lauwerkrans om den hals van zijn ros geworpen en uit een rijtuig riep hem een lachend gezichtje toet „Bonjour Maurice I" Het was de danseres van het ThéAtre des Variétés. Zijn liefde ontvlamde opnieuw, sterker dan ooit, maar hij had geen tijd haar die te verklaren. Waartoe ook Zij zou hem immers nu even weinig liefhebben als voorheen, Hij trok ten strijde. Eenige malen schreef hij haar en wachtte dagelijks te vergeefs op ant woord. Doch misschien had zij zijne De minister van Defensie heeft bepaald, dat alle dagbladen uit gegeven door de N.V. De Arbei derspers (Het Volk, Vooruit, Voorwaarts enz.) worden opge nomen in de lijst der geschriften, die de militairen niet meer in hun bezit mogen hebben en niet mo gen verspreiden. In de Tweede Kamer heerschte Dinsdag een stemming van groote spanning. De vergade ring was buitengewoon druk be zocht. Alle tribunes waren dicht bezet en in de loges bevonden zich verschillende bekende per sonen, o.a. verscheidene leden der Eerste Kamer; de oud-gouver- neur-generaal Mr. Fock de oud minister van Marine vice-admi- raal Rambonnet, de adjudant van Prins Hendrik, luit. ter zee ter Mijtelen, enz. De Minister van Defensie heeft namens de Regeering, in zake de muiterij verzekerd, dat de noodige strijdkrachten, w.o. de kruiser Hr. Ms. „Java", onderzee booten met torpedo's en vlieg tuigen met bommen onderweg zijn om de muiters op „De Ze ven Provinciën" tot overgave te dwingen. In geen geval zal er met de muiters worden onderhandeld. (Bravogeroep in de Kamer). Geschiedt de overgave niet vrijwillig, dan zal, zoo noodig, geweld worden gebruikt. (Groote instemming). Tevens zullen krachtige maat regelen genomen worden tegen hen, die de geesten bij de Ma rine voor dergelijke daden rijp hebben gemaakt. (Geroep juist). De beide communisten riepen „Dat is de Regeering, die moet aftreden. (Gehoon en protesten). Er is daarna een rumoerig debat gevolgd over de vraag, hoe de discussie zou worden geregeld. Het resultaat was, dat besloten werd Drop eerst zijn interpellatie inzake de salarissen bij de marine te doen houden, en wanneer de Regeering hierop zou hebben geantwoord, zou het debat ook over de regeerings- verklaring worden geopend. brieven niet ontvangen. Hoe heet zij vroeg Theobald levendig. Blanche Vertieux, luidde het ant woord. Dus is zij 't toch niet, fluisterde Gerrald tot zichzelf. Het was stil in de ziekenkamer. Maurice sliep, de kapitein was met zijn houten befcn naar de zaal ge strompeld om met andere kameraden wat te praten, terwijl Theobald stil op zijn kussen lag en zich in lachende beelden de toekomst voor den geest riep. Zacht werd de deur geopend. Een slanke vrouwengestalte trad binnen en sloeg de sneeuwvlokken van haar zwart kle.d. Gerrald zag niet op, hij meende dat het een verpleegster was en maakte slechts een afwerende be weging, op den slapende wijzende. Le lieutenant Maurice de Gorcy Als een electrische vonk schokte hem de klank dier stem. Hij richtte zich overeind en staarde haar aan. Heluïse 1 Zij ontstelde eveneens en deed haastig een schrede vooruit, Theobald I fluisterde zij verbaasd. Jij hier? Hij zag haar in het gelaat, dat smal en bleek tegen den zwarten sluier uit kwam de oogen stonden mat en droevig, de lippen waren vast op de witte tanden gekiemd. Wat was er met haar gebeurd Dat was de Heloïse niet meer van vroeger, niet meer de lachende Satanella van voor heen, maar een levensmoede, geknakte vrouw. Wordt vervolgd» v AXELSCHEff COURANT

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1933 | | pagina 1