Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch- Vlaanderen.
No. 90
VRIJDAG 10 FEBRUARI 1933
48e Jaarg.
J. C. VINK - Axel.
De muiterij op het oorloosschip
in de Oost.
FEUILLETON.
De witte Bloem.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-UITGEVER
Bureau Markt C 4.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
ADVERTENT1ËN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
Het gebeurde met «De Zeven
Provinciën" heeft een ontzaglijken
indruk gemaakt in ons land.
En in groote spanning volgt
heel de natie den loop der ge
beurtenissen.
Er zijn echter in de oordeel
vellingen bovenal twee eigen
schappen noodzakelijkkalmte en
bezinning. Men hoede zich bo
venal voor onrechtvaardigheid in
zijn oordeel. Natuurlijk zal en
moet ieder protesteeren tegen het
optreden der muiters en hen,
die dat willen verdedigen, want
welke fouten de Regeering ook
moge hebben gemaakt, zij ver
ontschuldigen in geen enkel op
zicht datgene wat het allerergste
is waartoe een militair kan over
gaan muiterij, en dan nog wel
van zulk een scherpen en radi
calen vorm. Daarom ook is er
een grondig en gestreng onder
zoek noodig, niet alleen naar dit
geval, maar naar de toestanden
onder het marinepersoneel in hun
geheel, en de Regeerir.g zal niet
mogen schromen op krachtige
wijze maatregelen te nemen, die
in 's lands belang noodig zijn.
Maar kalmte en bezinning zij er
bij de Regeering en bij andere
autoriteiten, vooraleer tot daden
van geweld wordt bevolen. Zijn
de berichten juist, dan keert
blijkbaar ook bij de rebellen de
bezinning terug en dan hopen
wij, dat men ons het verschrik
kelijke schouwspel zal besparen
van een gevecht al was het
dan maar een eenzijdig gevecht
tusschen Nederlandsche oor
logsschepen. Het is zeer de
vraag, of het schip Soerabaja zal
halen. Dit is werkelijk zoo een
voudig niet. Wij vermoeden dat
het zich wel spoedig in handen
van ons gezag zal geven, zoodat
niet noodig zal zijn om het advies
van den heer dr. Colijn te volgen,
die aan Het Vaderland het vol
gende vcklaarde
«De hoofdzaak is, dat er een
geval van muiterij is en dat die
muiterij moet worden onderdrukt,
(Duitsche vertaling).
31)
Wie zou hij in namelooze droefenis
achterlateneen moeder misschien
wier hoop en steun hij was O, ge
lukkige zoon, als die moeder hem nog
in liefde kon gedenken, als hij zich
niet behoefde te verwijten, haar het
leven te hebben verwoest. Of wachtte
hem een geliefde, die hij beloofd had
met sterken arm door het leven te
leiden Zou zij voor hem bidden, om
hem weenen Of was zij een kind
van het LatQnsche ras, een lachende,
schalksche kokette?
Dit waren zijn gedachten, terwijl
zijn hoofd al dieper en dieper op de
borst zonk en de beelden voor zijn
geest al vager werden, totdat zij zich
geheel in nevelen oplosten. Alleen
een bloem, die tegenover hem bloeide,
stond nog duidelijk voor zijn blik en
scheen in een lief, blozend meisjes
gezichtje te veranderen, dat hem
Vriendelijk en vertroostend toeknikte.
Glimlachend sloot hij de oogen en
droomde van die wilde roos.
Het waren moeilijke weken, die
traag voortkropen, weken van afwis
selende, ijlende koortsen en doodelijke
afmatting, welke voor den lijder nood-
lottiger had kunnen worden dan de
verwonding zelve.
Gerrald lag in het hospitaal. Hij
wist niet, hoe hij daar gekomen was,
M herinnerde zich slechts flauw, dat
zoo noodig, door het schip met
een torpedo naar den bodem van
den Oceaan te zenden".
Wij vertrouwen, dat de Neder
landsche autoriteiten zich wel
duizendmaal zullen bedenken, al
vorens zoo iets te doen, vóórdat
het uit zelfverdediging volstrekt
noodzakelijk is.
Dat overigens het gezag met
gestrengheid handhaving vraagt,
is buiten twijfel. Het belang en
de eer van ons land, het bestaan
van onze marine, zijn hier in het
geding. En vooral het feit, dat
de muiters de veiligheid van de
gevangenen eerst waarborgen op
voorwaarde, dat zij zelf vrijge
laten zullen worden, maakt den
toestand nog veel ernstiger dan
hij reeds was, want in dergelijke
onderhandelingen en vredesvoor
waarden met het personeel, zullen
en mogen de autoriteiten stellig
niet treden.
In de stemming op de vloot
viel sedert de afkondiging van
de nieuwe salariskorting, die voor
de Europeesche schepelingen 14
en voor de inheemsche 17 pet.
bedraagt, een zekere spanning op
te merken, maar deze scheen
langzamerhand te luwen, ofschoon
de dienstweigering van 425 man
inheemsch personeel in de afge-
loopen week te Soerabaja werd
beschouwd als een ernstig feit.
„De Zeven Provinciën" was
reeds op een oefentocht sedert
begin Januari. Het schip had
juist in Sabang gebunkerd en ge
proviandeerd, want het zou nog
een maand moeten wegblijven
alvorens naar Soerabaja terug te
keeren. Donderdag kwam het ter
reede van Oleh-leh 't zou daarna
den oefentocht in den Indischen
Oceaan ontvangen. De sleutel
van het geheim, hoe er sprake
kan zijn van muiterij onder in
heemsch personeel, ligt in het
feit, dat «De Zeven Provinciën"
een instructieschip is, dat naar
verhouding veel meer Indische
schepelingen aan boord heeft dan
onze andere oorlogsbodems. De
afkomelingen van de kweekschool
voor Inlandsch marinepersoneel te
Makassar doen meestal hun eerste
hij op dat slagveld order de handen
van de Broeders van het Roode Kruis
ontwaakt was, dat hij bij Haldern's
lijk had gestaan om zijn trouwen
vriend diep ontroerd de oogen dicht
te drukken, dat hij daarna bewuste-
teioos neergezonken was en dat toen
de zenuwkoorts was uitgebroken, zoo
als de dokter hem had gezegd.
Nu was de crisis doorstaan, de
strijd tusschen leven en dood beslist.
Het krachtig, jeugdig gestel van Ger
rald had hem van den rand des grafs
gered.
De Franschman lag naast hem. Het
gaf Gerrald een gevoel van gerustheid,
die bekende gelaatstrekken weder in
zijn nabijheid te hebben, het kwam
hem voor alsof hij niet meer zoo ver
laten was. Op zijn uitdrukkelijk ver
langen was den Franschman reeds op
het slagveld de eerste hulp verleend,
anders ware het levenslicht reeds lang
uitgebluscht geweest. Nu zorgde Ger
rald voor hem als een vriend, wien
men zijn wenschen in de oogen
leest.
De Franschman was te ernstig ge
wond om met Gerrald's genezing ge
lijken tred te houden. Zelden kon hij
een paar woorden met hem wisselen,
hij herkende zelfs ternauwernood zijn
barmhartigen Samaritaan en toen, met
zijn langzaam herstel, het bewustzijn
wederkeerde, lag hij in somber stil
zwijgen op zijn legerstede en staarde
droefgeestig naar de sneeuwwolken,
die de storm naar het Westen joeg.
Hij zou niet meer met die vlokken
kunnen wedijveren in snelheid, hij was
verminkt, naar het lichaam geknakt in
de kracht van zijn leven,
Het was een gure avond. De storm
loeide door de straten en stapelde de
practische ervaring op aan boord
van „De Zeven Provinciën".
Bovendien geldt voor ouder In
landsch personeel plaatsing op
dit schip meestal als straf.
Een tweede element van groote
beteekenis is, dat stellig en zeker
deze „coup" geruimen tijd moet
zijn voorbereid en uitstekend was
georganiseerd.
Vermoedelijk heeft te Sabang
het inheemsche personeel kennis
gekregen van hetgeen te Soerabaja
was gebeurd én heeft dit hen
geïnspireerd. Men moet aanne
men, dat op „De Zeven Provin
ciën" tijdens het passagieren de
achtergebleven officieren en on
der-officieren in slaap zijn gesust
door de oogenschijnlijke rust van
de bemanning en deze geheel zijn
verrast toen de overval werd uit
gevoerd. Ook de keuze van het
tijdstip was goed overlegdmen
was juist bezig alles voor den
nacht gereed te maken.
De achtervolging van „De
Zeven Provinciën" wordt voort
gezet door twee onderzeeërs, drie
vliegbooten, de mijnenlegger
„Gouden Leeuw" en het gouver
nementsvaartuig „Eridanus". Dit
laatste schip heeft het gouverne
mentsvaartuig „Aldebaran" ver
vangen.
Het misdrijf, waaraan de be
manning van „De Zeven Provin
ciën" zich schuldig heeft gemaakt,
wordt in het Wetboek van Militair
Strafrecht als «militair oproer"
omschreven. Wanneer n.l. een
militair feitelijk een meerdere aan
randt, zich met geweld tegen hem
verzet, hem van zijn vrijheid van
handelen beroofd, of hem door
geweld of bedreiging dwingt tot
het volvoeren of het nalaten van
een dienstverrichting, is hij schul
dig aan feitelijke insubordinatie,
waarop een maximum van 8 jaar
gevangenisstraf staat. Wordt het
bedoelde misdrijf door twee tot
vijf militairen gepleegd, dan heet
het muiterij, en wordt de maxi
mum straf twaalf jaar.
Zijn er echter vijf of meer op
standelingen, dan is de qualifi-
catie „militair oproer", en is de
maximum-straf 20 jaar.
sneeuwvlokken als een lijkkleed over
de aarde.
Een oud klooster was tot hospitaal
ingericht en herbergde in zijn cellen
en zalen de ongelukkige slachtoffers
der zoo duur gekochte overwinning.
In een kleine kamer gelijkvloers lag
Thecbdd met een kapitein van de
Pruisische infanterie en den Franschen
kurassier, die zich al meer en meer
bij zijn Duitschen lotgenoot aansloot.
Voor dezen was het een eigenaardige
bekoring met den man, tegenover
wien hij nog weinige weken geleden
als een doodsvijand stond, nu met
opofferende goedheid en vriendschap
nader in aanraking te komen en uit
zijn levensboek nog menig merkwaar
dig hoofdstuk te bestudeeren. Is er
grooter zegepraal denkbaar, dan zich
van een vijand een vriend te maken
voor het leven
Reeds veel had hij uit het verleden
van dien man vernomen. Maurice de
Gorcy was van voorname familie.
Vroeg ouderloos geworden en in 't
j bezit gekomen van een groot vermo
gen, genoot hij volop van zijn jeugd,
fladderde door het lusthof van ge
neugten, dat Parijs heet, en werd
eindelijk verliefd op een danseres,
veel ernstiger dan hij aanvankelijk
zichzelf had willen bekennen. Zij
koketteerde met hem als met alle
anderen, lachte hem uit als hij haar
over haar grillen berispte en trok
spottend de lippen op als hij van
trouwen sprak. Dat krenkte zijn trots
en hij rukte zich van haar los. Zij
vertrok naar het buitenland en hij trad
in 'thuwelijk meteen schoone, ge
vierde markiezin, die alles bezat, be
halve een liefhebbend hart, Hij be
wonderde hare schoonheid, zonder
Vindt het misdrijf bovendien
plaats aan boord van een oor
logsschip dat zich bevindt op een
plaats waar geen onmiddellijke
hulp is te krijgen, dan groeit dit
maximum tot levenslang.
Aan boord van „De Zeven
Provinciën" bevinden zich de 16
gevangen genomen officieren, 9
Europeesche onder-officieren en
140 inheemsche bemanning.
Dinsdagavond hebben in een
versierde koepel op het Water-
looplein te Batavia eenige auto
riteiten het woord gevoerd tegen
een enorme menigte. O a. mr.
Fruin, mr. Van Helsdingen. Daar
na had een optocht van duizenden
naar het paleis van den Gouver
neur Generaal op Rijswijk plaats
voor een huldebetooging. De
menigte zong hier uit volle borst
het Wilhelmus.
Gouverneur-Generaal jhr. De
Jonge herinnerde er aan, dat de
Nederlanders zijn geboren en
opgevoed onder de leuze: Ik zal
handhaven. Deze leuze, aldus
vatte Z E. deze demonstratie op,
is in allen weer levend geworden.
In het vervolg van zijn toespraak
zeide hij„Deze misdadige han
deling is veroordeeld en zal tot
niets leiden. Alle maatregelen
zijn getroffen tot handelen op het
juiste moment".
De G.-G. vermeende, dat deze
muiterij was voorafgegaan door
een incident, waarbij 40 Hol-
landsche jongens moeten worden
weggevoerd onder bewaking van
Inheemschen, hetgeen wellicht
aanleiding zou geven tot de vraag
voor velen of zij niet eens de
hand in eigen boezem dienen te
steken. Thans echter, aldus be
toogde Z E. is het„Ik zal hand
haven" door velen tenslotte be
grepen en hieruit is deze demon
stratie verklaard.
De G.-G. eindigde met de
kreetLeve de Koningin. In
antwoord op deze kreet riep de
menigte van duizenden spontaan
„Leve de Koningin en leve de
Gouverneur-Generaal".
De demonstratie maakte op
allen een diepen indruk.
haar ooit een innig gevoel te kunnen
toedragen, hij verdroeg haar luimen
zonder te morren en deelde haar ze
gepralen zonder jaloersch te worden.
Van dag tot dag werd hij somberder
en eindelijk noemde men hem een
zonderling. Op zekeren dag maakte
zijn vrouw het al te bar; dit wekte
hem uit zijn onverschilligheid, hij
verdedigde de eer van zijn naam, liet
zich van haar scheiden en doodde
haar minnaar in een tweegevecht.
Toen stond hij alleen, doch betreurde
dit niet. Hij was te ernstig geworden
om zich te Parijs op zijn gemak te
gevoelen en daarom zonderde hij zich
af in de eenzaamheid van zijn uitge
strekt landgoed. Daar zwierf hij,
zonder gezelschap, door het bosch,
zonder te jagen, want hij stelde geen
belang in het vlugge wild. Slechts
wanneer hij de glinsterende hagedissen
over het gras zag sluipen en haar
guitige oogjes tusschen de halmen tot
hem opkeken, dacht hfj zuchtend aan
zijn danseresje.
Daar kwam fte oorlog. Hij spoedde
zich naar Parijs terug en nam de
wapens op. Toen hij op een der bou
levards te paard zat, werd er een
lauwerkrans om den hals van zijn ros
geworpen en uit een rijtuig riep hem
een lachend gezichtje toet „Bonjour
Maurice I" Het was de danseres van
het ThéAtre des Variétés. Zijn liefde
ontvlamde opnieuw, sterker dan ooit,
maar hij had geen tijd haar die te
verklaren. Waartoe ook Zij zou hem
immers nu even weinig liefhebben als
voorheen,
Hij trok ten strijde.
Eenige malen schreef hij haar en
wachtte dagelijks te vergeefs op ant
woord. Doch misschien had zij zijne
De minister van Defensie heeft
bepaald, dat alle dagbladen uit
gegeven door de N.V. De Arbei
derspers (Het Volk, Vooruit,
Voorwaarts enz.) worden opge
nomen in de lijst der geschriften,
die de militairen niet meer in hun
bezit mogen hebben en niet mo
gen verspreiden.
In de Tweede Kamer heerschte
Dinsdag een stemming van
groote spanning. De vergade
ring was buitengewoon druk be
zocht. Alle tribunes waren dicht
bezet en in de loges bevonden
zich verschillende bekende per
sonen, o.a. verscheidene leden der
Eerste Kamer; de oud-gouver-
neur-generaal Mr. Fock de oud
minister van Marine vice-admi-
raal Rambonnet, de adjudant van
Prins Hendrik, luit. ter zee ter
Mijtelen, enz.
De Minister van Defensie heeft
namens de Regeering, in zake
de muiterij verzekerd, dat de
noodige strijdkrachten, w.o. de
kruiser Hr. Ms. „Java", onderzee
booten met torpedo's en vlieg
tuigen met bommen onderweg
zijn om de muiters op „De Ze
ven Provinciën" tot overgave te
dwingen.
In geen geval zal er met de
muiters worden onderhandeld.
(Bravogeroep in de Kamer).
Geschiedt de overgave niet
vrijwillig, dan zal, zoo noodig,
geweld worden gebruikt. (Groote
instemming).
Tevens zullen krachtige maat
regelen genomen worden tegen
hen, die de geesten bij de Ma
rine voor dergelijke daden rijp
hebben gemaakt. (Geroep juist).
De beide communisten riepen
„Dat is de Regeering, die moet
aftreden. (Gehoon en protesten).
Er is daarna een rumoerig
debat gevolgd over de vraag,
hoe de discussie zou worden
geregeld. Het resultaat was, dat
besloten werd Drop eerst zijn
interpellatie inzake de salarissen
bij de marine te doen houden,
en wanneer de Regeering hierop
zou hebben geantwoord, zou het
debat ook over de regeerings-
verklaring worden geopend.
brieven niet ontvangen.
Hoe heet zij vroeg Theobald
levendig.
Blanche Vertieux, luidde het ant
woord.
Dus is zij 't toch niet, fluisterde
Gerrald tot zichzelf.
Het was stil in de ziekenkamer.
Maurice sliep, de kapitein was met
zijn houten befcn naar de zaal ge
strompeld om met andere kameraden
wat te praten, terwijl Theobald stil
op zijn kussen lag en zich in lachende
beelden de toekomst voor den geest
riep.
Zacht werd de deur geopend. Een
slanke vrouwengestalte trad binnen en
sloeg de sneeuwvlokken van haar
zwart kle.d. Gerrald zag niet op, hij
meende dat het een verpleegster was
en maakte slechts een afwerende be
weging, op den slapende wijzende.
Le lieutenant Maurice de Gorcy
Als een electrische vonk schokte
hem de klank dier stem. Hij richtte
zich overeind en staarde haar aan.
Heluïse 1
Zij ontstelde eveneens en deed
haastig een schrede vooruit,
Theobald I fluisterde zij verbaasd.
Jij hier?
Hij zag haar in het gelaat, dat smal
en bleek tegen den zwarten sluier uit
kwam de oogen stonden mat en
droevig, de lippen waren vast op de
witte tanden gekiemd. Wat was er
met haar gebeurd Dat was de
Heloïse niet meer van vroeger, niet
meer de lachende Satanella van voor
heen, maar een levensmoede, geknakte
vrouw.
Wordt vervolgd»
v
AXELSCHEff COURANT