De uitersts wil.
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch -Vlaanderen.
No, 8.
VRIJDAG 25 APRIL 1930
46e Jaarg.
J. C. VINK - Axel.
Het Juliana van Stolberg-
Monument.
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Cent; franco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-U1TGEVER
Bureau Markt C 4.
Telef. 56 - Postrek. 60263.
ADVERTENT1ËN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Greete letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
Het Juliana van Stolberg monu
ment op het Louise de Coligny-
plein te 's Gravenhage is thans
geheel gereed gekomen en onthuld.
Juliana van Stolberg, de stam-
vrouwe van ons Vorstenhuis, was
de echtgenoote van Willem den
Oude of den Rijke, graaf van
Nassau-Dillenburg, uit welk huwe
lijk vijf kinderen sproten, nl. Jan
de Oude, Willem, Lodewijk, Adolf
en Hendrik. Tot oprichting van
dit monument werd een nationaal
comité gevormd, met als voorzitter
de heer Ph. W- Weber, en als
secretaris E. R. Bijleveld. Ook
waren er provinciale comité's
ingesteld, alsmede plaatselijke
comité's te Amsterdam, Rotterdam
en Den Haag. Voorts in Oost
en West-lndië, terwijl door be
middeling van den Minister van
Buitenlandsche Zaken de corres
pondentie van het Nationaal
Comité met onze gezanten en
consulaire vertegenwoordigers
werd vergemakkelijkt, waardoor
het aan het comité is mogen
gelukken om zooveel rhogelijk
Nederlanders in de geheele wereld
te bereiken, met het gevolg, dat
zelfs uil de meest afgelegen en
verst verwijderde streken gelden
waren binnengekomen.
De Haagsche Gemeenteraad
verleende toestemming om het
monument op te richten in het
plantsoen op het Louise de
Colignyplein.
Door het Nationaal Comité
waren tot het maken van een
ontwerp volgens de gestelde
voorwaarden uitgenoodigd B. A.
M. ingen Housz, mej. G. J. W.
Rueb, Theo van Reyn en L. O.
Wenckebach. Op 30 Januari 1927
werden de vier ingekomen ma
quettes ter bezichtiging gesteld
Na rijp beraad was de keuze
gevallen op het ontwerp Ingen
Housz. De figuur van Juliana
van Stolberg staat op een voetstuk
in een soort nis, omringd door
haar vijf zonen, die iets lager
zijn geplaatst. Zij heeft de handen
XIX.
NAAR PARIJS.
Toen Leontine zich st6rk ge
noeg gevoelde, besioot zij naar
Parys te gaan. Daar wilde zij
op eenvoudigeu voet gaan leven
dood voor de haar dierbaren
en zich verheugende uaet de ge
dachte, twee miunenden geluk
kig te hebben gemaakt, die zy
door een dwaze gril vroeger ge
scheiden had. En als daarby de
gedachte aan haar ouders en de
kleine Eltriede haar droevig
stemde, troostte zy zich met de
hoop, dat zij hen later wellicht
kon wederzien, zonder dat zij
zslve door hen werd opgemerkt.
Voor haar vertrek naar Parijs
kocht zy eenvoudige kleederen
zy dacht er in 't geheel met
aan, zich sierlyk en elegant voor
te doen, maar had alleen het
oogmerk, zich zooveel mogelijk
onherkenbaar te maken. Zij zon
te Parijs een kleine woning
feuren en op de zuinigste wyze
uitgestrekt, als omvat zij de
omgeving, waarin ha,ar zonen zijn
geplaatst. De hoofdfiguur be-
heerscht de compositie, zooals
zij haar omgeving beheerschte.
Haar hooge levensopvatting, haar
groot plichtsbesef werden als het
ware door haar zonen in daden
omgezet. Men kan zeggen „Zij
uitte zich door hare zonen".
Zij was de ziel van en de
inspiratie voor de groote daden,
door deze voor de zaak der
Nederlanden volbracht, waarvoor
vier ervan ten offer vielen. Onder
haar rechterhand is geplaatst
Willem van Oranje, de Denker
en Zwijger, thans in reismantel
en gelaarsd, om zijn rusteloos
bestaan aan te geven. Aan haar
linkerhand staat Lodewijk, de
groote leidersfiguur in het veld,
met den bevelhebbersstaf in de
hand; op de hoeken ziet men de
jeugdige figuren van Adolf en
Hendrik, beiden in wapenrusting
waarin zij voer de Nederlanden
streden en gevallen zijn, terwijl
Jan de Oude, de stadhouder en
de man van de Unie van Utrecht,
het midden van de achterzijde
inneemt. Boven, tusschen de
figuren zijn toepasselijke wapens
aangebracht. De buitenfiguren
moeten worden gedacht als
schragende de hoofdfiguur. Het
gedenkteeken is ruim vijf meter
hoog en ongeveer 2,75 meter
breed. De figuren op het gedenk
teeken zijn 2,75 meter hoog. In
het aanvankelijk ontwerp van
den heer Ingen Housz zijn echter
gedurende den arbeid eenige
wijzigingen gebracht, hoewel
echter de leidende idee is be
houden. Het gedenkteeken werd
opgetrokken uit 80 grootere en
kleinere steenstukken, welke op
het Louise de Colignyplein ten
opzichte van elkander dusdanig
werden opgestapeld, dat elk
steenstuk de berekende plaats
verkreeg. Vervolgens werd een
houten loods opgetrokken, welke
als werkplaats diende voor den
beeldhouwer om de steenbewer
kingen te verrichten. Naar deze
loods werden verschillende gips
modellen overgebracht, vervaar-
ieven. WaDueer baar middelen
waren uitgeput, zou zij werkeD,
om in baar levensonderhoud te
voorzien. Zij bekommerde zich
weinig daarover; omtrent alles
wat haar zelve betrof, was zij
volkomen onverschillig geworden
haar lijden was zoo groot, dat het
op een weinig meer of minder
Diet aankwam. De tegenwoordige
levenswyze, waarbjj zy alle ge
noegens en weelde en gemak,
waaraan zjj was gewoon geweest,
moest ontberen, scheen haar dra
gelijker toe, dan bet leven van
vroeger, toen zij alles kon krijgen,
wat zij begeerde, maar gekweld
werd door de gedachte dat zij
een hinderpaal was voor het geluk
van haar echtgenoot.
In de nabyheid van de kerk
de la Madeleine bad zij een kleine
woning gehuurd en de stilte, die
in het groote gebouw heerschte,
had een zachten, weldadigeD in
vloed op haar gemoed. Op ze
keren dag kreeg zy toevallig een
stuk van een Duitsch dagblad in
banden en las daarin dat de heer
Bertram S'ewald, die na het ver
lies zijner jeugdige en schoone
gade op zyn landgoed Windiscb-
krona by Biuchthal was gaan
wonen, bij de aanstaande verkie
zingen voor den Landdag als oan»
digd op de ware grootte van het
gedenkteeken, welke gipsafgiet
sels waren gemaakt naar het klei-
model, door den beeldhouwer
ontworpen. Op deze gipsmodellen
verrichtte de heer H. M. Hagen
doorn het puncteerwerk, door er
duizenden vaste punten op aan
te brengen, van waaruit de ver
schillende metingen geschiedden.
Eerst hierna kon met het kapwerk
worden begonnen, hetwelk even
eens door den heer H. M. Hage
doorn werd verricht.
Om het monument zoo volledig
mogelijk tot zijn recht te doen
komen, is het omringende plant
soen daarbij zooveel mogelijk
aansluitend, terwijl er daardoor
tevens voor het publiek gelegen
heid wordt geschapen, het rustig
te beschouwen.
Op het in vlaggentooi gestoken
Louise de Colignyplein heeft
Woensdag in tegenwoordigheid
van de Koningin, de Koningin-
Moeder, Prinses Juliana en vele
genoodigden de plechtige ont
hulling plaats gehad van het
gedenkteeken.
Tot de genoodigden tot bijwo
ning van deze plechtigheid be
hoorden o.m.alle Ministers, de
Voorzitters van de beide Kamers
der Staten-Generaal de vice-
president van den Raad van State,
de oud-opperbevelhebber generaal
Snijders en verschillende andere
autoriteiten van land- en zee
macht, de burgemeester mr. J. A.
N. Patijn en vertegenwoordigers
van het Dagelijksch Bestuur van
's Gravenhage, enz.
Van verschillende huizen aan
het plein en in de omgeving was
de vlag uitgestoken.
Recht voor het standbeeld was-
een loge gemaakt voor de Kon.
familie, met een breede looper
naar het standbeeld.
De gala-uniformen der mili
tairen en de ambtscostuums der
hooge autoriteiten gaven aan de
plechtigheid een kleurer.rijk en
schitterend cachet.
Om half twee arriveerde de
Koninklijke familie. De Prins
didaat was gesteld. Zij drukte
een kus op den naam van baar
eehtgeDOot en weende bitter.
Eensklaps was baar belangstel
ling in hem weer levendig ge
worden zy verlangde vurig te
weten, hoe hy thans leefde en
wie hij tot gezelschap had oek
wilde zij in het vervolg gedurig
iets omtrent hem trachten te ver
nemen. Zij dacht wel, dat hy
Hedwig nog vooreerst niet huweD
'oubeiden zouden haar nage
dachtecis zeker zooveel eeren,
om niet te spoedig een huwelyk
te sluiten.
Een vol jaar sleet Leontine iD
treurige eenzaamheid en verlaten
heid. Wat zy al dien tyd leed
en boe zwaar het baar viel, bet
brandend verlaDgen van baar
hart, om haar dierbaren terug te
zieD, is Diet te beschryven.
Eindelijk deed de stem der
moederliefde zich zoo luid hooreD,
80 werden de verlatenheid en
eenzaamheid zoo ondragelyk, dat
de yverzncht, de verbittering en
wiok over teleurgestelde liefde
door denonweerstaanbarenwensch
haar kind te zieD, werden onder
drukt. Zij zou er alles op zetten,
om dieD wensoh te bevredigen
en gevoelde zich sterk genoeg
om alles te wagen.
was in het buitenland, zooals
bekend.
De voorzitter, gep. luitenant-
generaal Ph. Weber, hield een
inleidende toespraak, waarin hij
een beeld gaf van de wijze
waarop het monument was tot
stand gebracht, terwijl hij tevens
een verklaring gaf van de ge
dachte, welke bij den beeldhou
wer, den heer Ingen Housz heeft
voorgezeten, toen hij de figuur
van Juliana van Stolberg, zooals
deze hier is voorgesteld, omringd
door hare vijf zonen, ontwierp.
Spr. knoopte aan zijn uiteenzet
ting vast een heilwensch voor
ons Vorstenhuis en het Vaderland
en een woord van dank aan allen
die tot het tot stand komen van
het gedenkteeken hebben mede
gewerkt.
Terwijl de Koninklijke Militaire
Kapel het Wilhelmus inzette en
de klokken uit den toren van de
Wilhelmina-kerk, welke aan het
Louise de Colignyplein staat, hun
zware klanken over de menigte
deden galmen, verliet Prinses
Juliana de Koninklijke loge en
begaf zich naar het monument.
Het hulsel viel af enhetgroot-
sche gedenkteeken vertoonde zich
aan veler oog. De Prinses legde
een krans neer, namens de Ko
ninklijke familie. De linten,
welke aan deze krans bevestigd
waren, droegen het opschrift
„Van de nakomelingen" met
de initialenW. E. H. J.
Daarna werd een krans gelegd
aan den voet van het standbeeld
namens het Dagelijksch Bestuur
van het comité, versierd met lin
ten in de nationale kleuren.
Vervolgens betrad oud-minis
ter, dr. J. Th.- de Visser het
spreekgestoelte om de feestrede
uit te spreken.
Spr. gaf een levendige schets
van de grootsche historische fi
guur van de Stammoeder der
Oranje's, zoowel als vrouw, als
moeder, als Christin en als heldin
des geloofs. Hij deed uitkomen
dat onder allen, die Haar nage
dachtenis eerbiedig eeren, het
ons, Nederlanders past, de eerste
plaats in te nemen.
Toen zy op zekeren dag over
een groot plein ging, zag zy een
klein blond meisje, dat in het
gedrang van hare moeder was
afgedwaald, en nu met de uit
drukking van naamlooze smart
op het door traneB bevochtigde
gelaat om hare mama riep en
luid weenend heen en weer liep
Leontine werd diep geroerd zy
nam hot kind in hare armen en
trachtte het tot bedaren te bren
gen.
Ik ben mama kwyt mijn
gorde mama I snikte de lieve
kleine. Ik wil naar mams.
De moeder vau het kind was
spoedig gevonden. Leontine gat
haar de kleine over en deze
sloeg door hare tranen heen
lachend, haar armpjes zoo vast
om den hals barer moeder alsof
jy die nimmer weder wilde los
laten.
Deze gebeurtenis had Leon
tine zoodanig getroffen, dat zy
geen rust of duur meer had.
Verre van haar, in 't schoone
Duitschland was haar kind, dat
tij zoo teeder beminde, en wel-
j licht even angstig, even onBtni-
mig om haar moeder riep. Zij
kon niet begrypen, hoe het haar
mogelijk was geweest zoo lang
TH haar Eltriede verwijderd te
Spr. noemde de oprichting van
het monument, de betaling van
een eereschuld, waarin de dank
bare erkenning ligt van wat de
Stammoeder der Oranje's en deze
allen met en na Haar voor Ne
derland zijn geweest. En aldus
eindigde spr. zijn rede„Zoo
wordt heden de band sterker ge
snoerd, vernieuwen wij hier de
belofte volksleven en staatsge
bouw te sterken door godsvrucht
en moraliteit, vaderlandsliefde en
trouw aan Oranje, overtuigd dat
de beste speer waarop de Vrij-
heidshoed hoog wordt gedragen,
is en blijft de onverkorte Konings
scheptor in.de vaste hand van
Juliana van Stolberg's nage
slacht."
Na de rede van dr. de Visser
nam de Koningin het woord en
sprak als volgt
Met enkele woorden wensch
ik uiting te geven aan de vreug
de, die mij vervult bij de ont
hulling van dit momument. Een
vreugde, die bovenal haar grond
vindt in de overtuiging, dat de
nagedachtenis van Juliana van
Stolberg zegenend en bevrijdend
kan werken in onze dagen.
De moeiten en zorgen, waar
voor zij stond, waren andere dan
de onze. Maar haar eenvoudig
geloof en innerlijke vrijheid wa
ren dezelfde als waarmede in
alle tijden moeiten en zorgen
overwonnen kunnen worden en
het leven, zoowel van den enke
ling als van de volken, glans er.
inhoud kan verkrijgen.
De gedachte aan deze hoog-
begenadigde Vrouw kan ons dan
ook méér zijn dan een schoone
herinnering, zij kan ons een
kracht zijn in het heden en een
wegwijzer voor de toekomst.
Ik moge den wensch uitspre
ken, dat indien inspiratie van dit
schoone kunstwerk zal uitgaan
dat het velen zal helpen aan
hun leven vastheid en rijkdom te
geven en dat het tot het verre
nageslacht zal spreken van de
rust en zekerheid en daadkracht,
die het deel waren van haar, die
in bewogen tijd op vasten bodem
stond.
blijveD. Was dan by haar ver
langen om voor anderen licha
melijk dood te zyn, tegelyk haar
hart gestorven Thans zou zij
alles willen wsgen om haar kind
te zien. En toch streed zij nog
eenigen tyd met alle kracht
tegen dat innerlijk moederlijk
gevoel. Zy kon en wilde niet
ongedaan maken wat zy een
maal begonnen had zij meende
dat Bertram en Hedwig nn wel
dra in een hnwelijksvereeniging
han hoogste geluk zouden vin
den en zelfs voor de vreugde
van haar kind weder te zien,
wilde zy niet ten tweeden male
kan geluk verstoren.
(Wordt vervolgd).
Nattige wenken.
Koude, oude thee, die men
aDders weggooit, is een goed
middel, om wasdoek (tafelzeiltjes
enz.) mee af to nemeD. Onthoudt
U dat eens,
o—
En weet U wat een goedkoop
middeltje is, om wasdoek een
nieuwe vernislaag te geven Loi
een dubbeltje ljjm op in een
kinine kan water.
AXELSCHE
COURANT.
24)