Nieuws- en Advertentieblad
voor Zee u vvsc h - V1 aan deren
Gevlucht.
No. 48.
VRIJDAG 14 SEPTEMBER 1928.
44e Jaarg.
J. C. VINK - Axel.
Het Middenstandscongres.
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond
ABONNF. MENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-U1TGEVER
Bureau Markt C 4.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
tot 5 regels 60 Centvoor
Groote letters worden naar
ADVERTENTIËN van 1
eiken regel meer 12 Cent.
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
Het Nationaal Middenstands
congres, dit jaar te Alkmaar ge
houden, heeft weer eens opnieuw
de aandacht gevestigd op de be-
teekenis en de positie van den
handeldrijvenden en industrieelen
Middenstand.
Reeds gedurende anderhalve
eeuw is er een belangrijke ver
andering in het economisch leven
gaande, en nog steeds werken de
krachten, die de structuur van het
bedrijfsleven aan verandering on
derwerpen, door. Van de tweede
helft der achttiende eeuw af tot
op den huidigen dag vertoont
zich een steeds toenemende con
centratie van de productie. De
technische besparingen bij de
productie in het groot, de voor
deden, die het fabriekswerk in
vergelijking met de ambachts
nijverheid ten aanzien van den
kostprijs biedt, hebben het in
dustrieele kleinbedrijf al meer en
meer doen verdwijnen en zijn
plaats doen afstaan aan de groot
industrie. De vlucht, die het
verkeerswezen kort na den inzet
der industrieele revolutie nam,
bevorderde de concentratie der
productie in weinige centra met
groote afzetkringen ten zeerste.
In allerlei takken van nijverheid,
waarin het productieproces zich
voor mechaniseering en het pro
duct zich voor vervoer leende,
verdrong de fabriek de werk
plaats van den ambachtsman. De
gemeenschap eischt nu eenmaal
de doelmatigst ingerichte pro
ductie, en de groot-industrie heeft
in deze behoefte voorzien.
Omstreeks 1870 had de fabriek
al in menige branche definitief
overwonnen en was de ambachts
nijverheid naar de uitloopers van
het vak teruggedrongen of ver
nietigd. Niettemin bloeide in
dien tijd de middenstand, hetgeen
blijkt uit de oprichting van tal
rijke credietvereenigingen op par
ticulier initiatief. Dertig jaar later
echter, bij de verdere doorwer
king van denzelfden concentratie-
tendenz, gevoelde de middenstand
zich bedreigd.
28)
Even Da negen weigerde plot
seling het zoeklicht, tengevolge
van een defect. Terwjjl men dit
zoo ving mogeljjk bezig was te
repareeren, moest meo zich zoo
lang met de acetyleenlantaaru
voor aan den boeg tevreden stel
len, die slechts een kleine strook
voor het schip verlichtte. Onge
lukkigerwijs was de maan ge
heel achter de wolken schuil
gegaan en de Dacht hulde alleg
in een ondoordringbare duisternis.
De kapitein zag steeds onrus
tiger naar den thermometer, die
al maar naar beneden liep.
Zeker een plotseling dalen van
de temperatuur was in deze
streek niets bijzonders. Trux was
nu echter door een bang voor
gevoel vervuld en de duisternis
droeg er allesbehalve toe by, hem
gerust te stellen. Kevels kwa
men ook weer opzetten.
Onophoudelijk maande hij door
Kyn scheepsroeper den wachter
bbd den boeg tot opmerkzaam
heid aan,
Plotseling bet was juist tien
De fabrieken, die op het eind
der 18e eeuw en in de eerste
helft der 19e eeuw de ambachts
nijverheid verdrongen, waren voor
onze begrippen beperkt van om
vang en eenvoudig van inrichting.
Wilden zij de voordeelen van de
productie in het groot genieten,
dan moesten zij zich tot enkele
uniforme producten bepalen, die
zich technisch voor productie met
eenvoudige machines leenden, en
waarvan een voldoende afzet te
verwachten was. Had de ouder-
wetsche kleinindustrie voor zijn
kleinen localen afnemerskring al
naar bestelling tientallen artikelen
in velerlei maten en modellen
vervaardigd, de fabriek maakte
slechts enkele soorten, maar
trachtte die in wijden kring te
verspreiden. Een kring van ver
bruikers had de fabriek echter
niet en kon zij niet gemakkelijk
vormen de consument verandert
alleen van koopgewoonte, wan
neer hij er kennelijk op vooruit
gaat, en de fabriek kon hem wel
een lagen prijs noteeren, maar
zij bood hem veel minder keus
en zij berokkende hem door haar
afgelegenheid veel meer iast dan
de ambachtsman. Afzet vond de
fabriek alleen door verkoop aan
tusschenhandelaars, die, door van
talrijke fabrieken te koopen, den
consument een ruime keuze kon
den bieden binnen hei bereik van
den consument. De klein-in-
dustrieelen, die vooruitzagen,
gingen zich met dien tusschen-
handel inlaten. De producten, die
de fabriek goedkooper vervaar
digde dan zij het zelf konden,
betrokken zij van de groot-in
dustrie, slechts de overige goe
deren bleven zij zelf maken. Zoo
doende riep dezelfde tendenz, die
den industrieelen middenstand
deed afbrokkelen, den handel
drijvenden middenstand in het
leven. Zelfs gingen tal van in
dustrieele middenstanders van
lieverlede tot den tusschenhandel
over, eerst voor enkele fabrieks-
producten, later voor meerdere,
om tenslotte alle eigen vervaar
diging stop te zetten en zuiver
winkelier te worden. De leerbe-
unr, snelde een matroos, bleek
fan schrik, naar de kommando-
brug.
IJs nor 0"s kapitein,
schreeuwde hij - N .uweijjks
tien meter van ons af. Een oogen-
blik was Trux als verpletterd.
Daar had je nu al, wat hij uren
lang gevreesd had. In't dreigend
gevaar herkreeg by echter zyo
geheele kalmte.
»Tegenstroom», donderde by
door de spreek bnis naar de
machinekamer. De machines zwe
gen een seconde Het schip scheen
stil te liggeo. Dan bewoog het
2'Ch achteruit.
Goddank, dacht de kapitein.
Daar voelde hy een zwakke
stoot, die het schip deed sidde
ren. Een gedurende vele secon
den aanhoudend knarsen volgde.
Op het promenadedek scheen het
zwaar te regenen. Daarop volgde
stilte. IJzige lucht omviDg den
kapitein.
Van den boeg werd gemeld,
dat de nevel liehter werd en de
weg vrij was. Dadelijk daarop
riep iemand
Het benedendek is vol Ijs
splinters,
Een der officieren meldde, dat
de ijsberg zijwaarts voorbijgleed,
doch het sebip geraakt had, Of
werker werd winkelier in leder
waren, de rietvlechier ging stoelen
en manden verkoopen, die hij van
fabrieken betrok, de fijnsmid werd
winkelier in ijzerwaren, de schoen
maker winkelier in schoenen.
Waar de fabriek de eindbewer
king van het product nog niet
kon overnemen, vond de indus
trieele middenstand nog een loo-
nend arbeidsveld, werkend met
goedkoop half-fabrikaatwaar de
fabriek het goed kant en klaar
afleverde trad de handeldrijvende
middenstand op den voorgrond.
De verdere ontwikkeling van
de grootindustrie aldus deelt
prof. N. Polak ons mede
bracht de finale afwerking van
het product in de fabriek en het
opgeven van de specialiseering,
zoodat de fabriek zelf in staat is,
een groote keuze van eigen pro
ducten aan te bieden. Een en
ander tastte de positie van den
middenstand ten zeerste aan de
industrieele middenstand kon voor
de finale afwerking, de handel
drijvende voorde verzamelingder
producten tot ruime sorteering eer
dan tot dusverre worden gemist.
Zij waren niet langer een nood
zakelijke tusschenschakel, zij zou
den als zoodanig slechts hun
terrein behouden als hun bemid
deling goedkooper was dan direct
contact. Velen hebben toentertijd
te laat ingezien, dat de tusschen-
phase in het economisch verkeer
slechts bestaan kan als zij voor
deel geeft boven uitschakeling,
en inderdaad moet de midden
stand de oogen openhouden voor
de bedreigingen van meerdere
zijden, die inet reden op uitscha
keling mogen aandringen, zoodra
de tusschenkomst te duur wordt
berekend.
De beweging tegen den tus
schenhandel, die de goederen
onnoodig duur zou maken, kwam
in de negentiger jaren als gevolg
van de verouderde orienteering
der winkeliers krachtig op. De
van den klein industrieel overge
nomen gewoonte om alle artike
len met eenzelfden opslag voor
algemeene kosten en winst te
belasten, maakte de courante ar-
bet schip beschadigd was, wist
men nog niet.
Trux seinde na*r de machine
kamer weer vooruit te stoomen
eu riep vervolgens den timmer
man.
Zie eens, hoe groot de
sehade is, Wattmaun. Naar ik
vermoed, zjjn slechts een paar
schotten beschadigd.
Zoo sprekend, had hij reeds
den heiOoom in beweging ge
bracht, die de schotdeuren meest
sluiten. De registratietatel, waar
op automatisch aangegeven moest
worden, dat dit gebeurd was,
toonde Diets aan.
Trux verbleekte. Funeiionneer-
de het contróle-apparaat niet of
sloten de schotten niet
In vliegende baast droeg hij
zyo post aan een officier over od
snelde heen. By de machineka
mer kwam de timmerman hem
al tegemoet.
Water in 't ruim, kapitein,
Of de schotten sluiten niet of de
ysberg heeft de heels flank van
het schip opengereten. Trux
stuurde de matrozen naar de
pompen cd snelde naar het tele*
graafburean.
Suin direct in alle richtingen,
dat wij huip noodig hebben.
Hij stelde vervolgens precies
tikelen met snellen omzet en ge
ring gevaar voor bederf e.d. on
evenredig duur, en het was voor
de fabrieken gemakkelijk te on-
derbieden. Het is de aanpassing
aan de veranderde omstandighe
den, die den winkelier in het le
ven heeft gehouden. Behalve
daar, waar smaak en vertrouwen
specialisatie naar vakkennis nood
zakelijk maken bont, juweelen,
kunstvoorwerpen, zeer fijne klee
ding heeft men de sorteering
tot meerdere productietakken uit
gebreid, zoodat men hierin een
grooten voorsprong boven de
fabrieken verkrijgen kon. Veelal
werd de sorteering op consump
tie verwante artikelen georiën
teerd, wat den consument groot
gemak brengt Vond men vroeger
in den lederwinkel lederen koffers,
in den rietwinkel rieten koffers,
thans biedt de winkel voor reis
benoodigdheden zoowel lederen
als rieten koffers te koop. Deze
her-oriënteering van den winke
lier is in tal van takken ten zeerste
bevorderd door de invoering van
het fabrieksmerk, dat voor den
verkooper vakkennis grootendëels
overbodig maakt. Daardoor is
den winkelier in zulke branches
wel een groot deel van zijn vak-
taak ontnomen, selectie, menging,
raadgeving aan de verbruikers,
dat ailes is tot een minimum ge
reduceerd. Dat deze degradeering
tot louter verkooper van verpakte
en gemerkte artikelen samenging
met verkleining van de winst
marge op die artikelen, laat zich
begrijpen had de winkelier niet
in die verkleining toegestemd,
dan was zijn tusschenkomst niet
voordeelig geweest en was hij
uitgeschakeld.
Maar voor den winkelier als
koopman is een nieuwe taak
ontstaan het voorzien in zooveel
mogelijk behoeften van zijn cli
entèle. Evenals voor den indus
trieel groote omzet met kleine
winstmarge de voordeeligste ex
ploitatie van zijn productie-appa
raat geeft, zoo brengt ook de dure
winkelinstallatie het meeste op,
als er veel goede waar, zij het
ook van heterogeen karakter,
vast, waar het schip zich bevond,
41 graden. 46 minuteo Noorder
breedte, 50 graden 14 minuten
Westerlengte.
Terwijl door middel derdraad-
looze telegrafie in alle richtingeu
oen hulp werd geseiüd, volgde
de eene jobstijding op de andere.
Id de machinekamer is water.
Iu het postkantoor zwommen
pakketten en postzakken plotse
ling in een langzaam, doch van
alle zyden bionenstroomenden
vloed. De verschrikte postambte
naren moesten de vlucht nemen.
Bulier, die bleek, maar lustig
op zijn post is, geheel vervuld
door de gedachte, dat hy momen
teel alleen de verbinding tusschen
het in gevaar verkeerend schip
eu de wereld vormt, waar van
daan misschien nog hulp kan
komen opdagen, kry'gt opdracht:
»Geef noodsignalen. Wij zinken.
Aan uitpompen is niet te den
ken. c
Van minuut tot minuut werd
hjj op de hoogte gehouden
van den steeds ernstiger wor
denden toestand,
Onophoudelijk seint hij 8 O 8.-
signaal, de formule voor schepen
in uitersten nood, door deo don
keren nacht.
De kapitein geeft bevel, uia
goedkoop wordt verkocht. Juist
door de combinatie van consump-
tie-verwante artikelen trekt de
winkelier den verbruiker, om zijn
behoeften steeds in zijn winkel
te dekken juist door die geringe
winstmarge wordt de fabrikant
ervan weerhouden, de beslom
meringen en risico's van directen
afzet, waar de indirecte toch al
zoo goedkoop is, op zich te laden.
Als de winkelier slechts zorgt
goedkoop te zijn een zorg,
die hij met vrijwel iederen pro
ducent en handelaar gemeen heeft
dan wordt een afzet verkregen,
die loonend kan zijn, en zal de
winkelier niet in zijn bestaan
worden bedreigd.
Wanneer de middenstand zich
maar steeds aan de veranderde
omstandigheden weet aan te pas
sen, behoeft voor zijn toekomst
niet te worden gevreesd. En met
name bestaat er geen reden voor
de dikwijls uitgesproken veron
derstelling, dat de middenstand
nog eens tusschen kapitaal en
loonarbeid zal worden doodge
drukt doordat deze beide groot
machten elkaar de hand zouden
reiken bij een maatschappij-vor
ming, waarin de middenstand zou
kunnen worden ontbeerd. Het is
juist de middenstand, die groep
van trouwe Nederlanders, die zich
den ganschen dag moeten in
spannen voor den strijd om het
bestaan, welke een dam vormt
tegen elementen, die het maat
schappelijk evenwicht willen ver
breken en onze samenleving op
andere fundamenten willen her
bouwen het is deze groote
middengroep, die aan den Staat
dat stevige evenwicht geeft, waar
door deze velerlei schokken zon
der gevaar voor ontwrichting kan
doorstaan
Geve dan de Staat aan dien
middenstand wederzijdsch uit
erkentelijkheid zouden we bijna
zeggen moreelen en finan-
ciëelen steun, waartoe verschil
lende wegen openstaan. Zonder
deze zal het den middenstander
vrijwel onmogelijk zijn om goed
koop te leveren en (volgens bo
de booten klaar te maken.
Plotseling staat mr, Cartergin
voor htm Bleek, sidderend. Het
conceit is bijna afgelooper, het
orkest moet nog een paar num
mers spelen. Een toeval hei ft
mr. Cartergin naar dek gevoerd,
waar hy allen in de weer vindt,
vunrpylen ziet opstijgen en het
bevel hoortbooten klaarmaken'
Wat is er gebeurd sta
melt hij, den arm van den kapi
tein krampachtig grijpend.
Botsing met een ysberg. Wy
zinken. Ik laat de booten in ge
reedheid brengen Zorg u ervoor,
dat er geen paniek ontstaat, ant
woordt Trux kortaf en zakelijk,
om weer aau zijn werk te gaan.
Geen woord van verwijt is
over zys lippen gekomen. Waar
toe ook? Waartoe kunnen ver
wijten nu nog dieDBD
Cartergin staat een oogen blik
als door den bliksem getroffen.
Dan sneit hy terug Daar de con
certzaal, dringt zonder op iets te
letteD, tot den dirigent door en
fluistert hem toeWy hebben
een ongeval. Probeer dat nie
mand ontydig ongerust wordt.
Laat maar spelen, het komt er
niet op aan wat, zonder pauze
{Wordt vervolgd