Nieuws- en Advertentieblad voor Zee u vvsc h - V1 aan deren Gevlucht. No. 48. VRIJDAG 14 SEPTEMBER 1928. 44e Jaarg. J. C. VINK - Axel. Het Middenstandscongres. FEUILLETON. Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond ABONNF. MENTSPRIJS: Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden. Afzonderlijke Nos. 5 Cent. DRUKKER-U1TGEVER Bureau Markt C 4. Telef. 56. - Postrek. 60263. tot 5 regels 60 Centvoor Groote letters worden naar ADVERTENTIËN van 1 eiken regel meer 12 Cent. plaatsruimte berekend. Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure. Het Nationaal Middenstands congres, dit jaar te Alkmaar ge houden, heeft weer eens opnieuw de aandacht gevestigd op de be- teekenis en de positie van den handeldrijvenden en industrieelen Middenstand. Reeds gedurende anderhalve eeuw is er een belangrijke ver andering in het economisch leven gaande, en nog steeds werken de krachten, die de structuur van het bedrijfsleven aan verandering on derwerpen, door. Van de tweede helft der achttiende eeuw af tot op den huidigen dag vertoont zich een steeds toenemende con centratie van de productie. De technische besparingen bij de productie in het groot, de voor deden, die het fabriekswerk in vergelijking met de ambachts nijverheid ten aanzien van den kostprijs biedt, hebben het in dustrieele kleinbedrijf al meer en meer doen verdwijnen en zijn plaats doen afstaan aan de groot industrie. De vlucht, die het verkeerswezen kort na den inzet der industrieele revolutie nam, bevorderde de concentratie der productie in weinige centra met groote afzetkringen ten zeerste. In allerlei takken van nijverheid, waarin het productieproces zich voor mechaniseering en het pro duct zich voor vervoer leende, verdrong de fabriek de werk plaats van den ambachtsman. De gemeenschap eischt nu eenmaal de doelmatigst ingerichte pro ductie, en de groot-industrie heeft in deze behoefte voorzien. Omstreeks 1870 had de fabriek al in menige branche definitief overwonnen en was de ambachts nijverheid naar de uitloopers van het vak teruggedrongen of ver nietigd. Niettemin bloeide in dien tijd de middenstand, hetgeen blijkt uit de oprichting van tal rijke credietvereenigingen op par ticulier initiatief. Dertig jaar later echter, bij de verdere doorwer king van denzelfden concentratie- tendenz, gevoelde de middenstand zich bedreigd. 28) Even Da negen weigerde plot seling het zoeklicht, tengevolge van een defect. Terwjjl men dit zoo ving mogeljjk bezig was te repareeren, moest meo zich zoo lang met de acetyleenlantaaru voor aan den boeg tevreden stel len, die slechts een kleine strook voor het schip verlichtte. Onge lukkigerwijs was de maan ge heel achter de wolken schuil gegaan en de Dacht hulde alleg in een ondoordringbare duisternis. De kapitein zag steeds onrus tiger naar den thermometer, die al maar naar beneden liep. Zeker een plotseling dalen van de temperatuur was in deze streek niets bijzonders. Trux was nu echter door een bang voor gevoel vervuld en de duisternis droeg er allesbehalve toe by, hem gerust te stellen. Kevels kwa men ook weer opzetten. Onophoudelijk maande hij door Kyn scheepsroeper den wachter bbd den boeg tot opmerkzaam heid aan, Plotseling bet was juist tien De fabrieken, die op het eind der 18e eeuw en in de eerste helft der 19e eeuw de ambachts nijverheid verdrongen, waren voor onze begrippen beperkt van om vang en eenvoudig van inrichting. Wilden zij de voordeelen van de productie in het groot genieten, dan moesten zij zich tot enkele uniforme producten bepalen, die zich technisch voor productie met eenvoudige machines leenden, en waarvan een voldoende afzet te verwachten was. Had de ouder- wetsche kleinindustrie voor zijn kleinen localen afnemerskring al naar bestelling tientallen artikelen in velerlei maten en modellen vervaardigd, de fabriek maakte slechts enkele soorten, maar trachtte die in wijden kring te verspreiden. Een kring van ver bruikers had de fabriek echter niet en kon zij niet gemakkelijk vormen de consument verandert alleen van koopgewoonte, wan neer hij er kennelijk op vooruit gaat, en de fabriek kon hem wel een lagen prijs noteeren, maar zij bood hem veel minder keus en zij berokkende hem door haar afgelegenheid veel meer iast dan de ambachtsman. Afzet vond de fabriek alleen door verkoop aan tusschenhandelaars, die, door van talrijke fabrieken te koopen, den consument een ruime keuze kon den bieden binnen hei bereik van den consument. De klein-in- dustrieelen, die vooruitzagen, gingen zich met dien tusschen- handel inlaten. De producten, die de fabriek goedkooper vervaar digde dan zij het zelf konden, betrokken zij van de groot-in dustrie, slechts de overige goe deren bleven zij zelf maken. Zoo doende riep dezelfde tendenz, die den industrieelen middenstand deed afbrokkelen, den handel drijvenden middenstand in het leven. Zelfs gingen tal van in dustrieele middenstanders van lieverlede tot den tusschenhandel over, eerst voor enkele fabrieks- producten, later voor meerdere, om tenslotte alle eigen vervaar diging stop te zetten en zuiver winkelier te worden. De leerbe- unr, snelde een matroos, bleek fan schrik, naar de kommando- brug. IJs nor 0"s kapitein, schreeuwde hij - N .uweijjks tien meter van ons af. Een oogen- blik was Trux als verpletterd. Daar had je nu al, wat hij uren lang gevreesd had. In't dreigend gevaar herkreeg by echter zyo geheele kalmte. »Tegenstroom», donderde by door de spreek bnis naar de machinekamer. De machines zwe gen een seconde Het schip scheen stil te liggeo. Dan bewoog het 2'Ch achteruit. Goddank, dacht de kapitein. Daar voelde hy een zwakke stoot, die het schip deed sidde ren. Een gedurende vele secon den aanhoudend knarsen volgde. Op het promenadedek scheen het zwaar te regenen. Daarop volgde stilte. IJzige lucht omviDg den kapitein. Van den boeg werd gemeld, dat de nevel liehter werd en de weg vrij was. Dadelijk daarop riep iemand Het benedendek is vol Ijs splinters, Een der officieren meldde, dat de ijsberg zijwaarts voorbijgleed, doch het sebip geraakt had, Of werker werd winkelier in leder waren, de rietvlechier ging stoelen en manden verkoopen, die hij van fabrieken betrok, de fijnsmid werd winkelier in ijzerwaren, de schoen maker winkelier in schoenen. Waar de fabriek de eindbewer king van het product nog niet kon overnemen, vond de indus trieele middenstand nog een loo- nend arbeidsveld, werkend met goedkoop half-fabrikaatwaar de fabriek het goed kant en klaar afleverde trad de handeldrijvende middenstand op den voorgrond. De verdere ontwikkeling van de grootindustrie aldus deelt prof. N. Polak ons mede bracht de finale afwerking van het product in de fabriek en het opgeven van de specialiseering, zoodat de fabriek zelf in staat is, een groote keuze van eigen pro ducten aan te bieden. Een en ander tastte de positie van den middenstand ten zeerste aan de industrieele middenstand kon voor de finale afwerking, de handel drijvende voorde verzamelingder producten tot ruime sorteering eer dan tot dusverre worden gemist. Zij waren niet langer een nood zakelijke tusschenschakel, zij zou den als zoodanig slechts hun terrein behouden als hun bemid deling goedkooper was dan direct contact. Velen hebben toentertijd te laat ingezien, dat de tusschen- phase in het economisch verkeer slechts bestaan kan als zij voor deel geeft boven uitschakeling, en inderdaad moet de midden stand de oogen openhouden voor de bedreigingen van meerdere zijden, die inet reden op uitscha keling mogen aandringen, zoodra de tusschenkomst te duur wordt berekend. De beweging tegen den tus schenhandel, die de goederen onnoodig duur zou maken, kwam in de negentiger jaren als gevolg van de verouderde orienteering der winkeliers krachtig op. De van den klein industrieel overge nomen gewoonte om alle artike len met eenzelfden opslag voor algemeene kosten en winst te belasten, maakte de courante ar- bet schip beschadigd was, wist men nog niet. Trux seinde na*r de machine kamer weer vooruit te stoomen eu riep vervolgens den timmer man. Zie eens, hoe groot de sehade is, Wattmaun. Naar ik vermoed, zjjn slechts een paar schotten beschadigd. Zoo sprekend, had hij reeds den heiOoom in beweging ge bracht, die de schotdeuren meest sluiten. De registratietatel, waar op automatisch aangegeven moest worden, dat dit gebeurd was, toonde Diets aan. Trux verbleekte. Funeiionneer- de het contróle-apparaat niet of sloten de schotten niet In vliegende baast droeg hij zyo post aan een officier over od snelde heen. By de machineka mer kwam de timmerman hem al tegemoet. Water in 't ruim, kapitein, Of de schotten sluiten niet of de ysberg heeft de heels flank van het schip opengereten. Trux stuurde de matrozen naar de pompen cd snelde naar het tele* graafburean. Suin direct in alle richtingen, dat wij huip noodig hebben. Hij stelde vervolgens precies tikelen met snellen omzet en ge ring gevaar voor bederf e.d. on evenredig duur, en het was voor de fabrieken gemakkelijk te on- derbieden. Het is de aanpassing aan de veranderde omstandighe den, die den winkelier in het le ven heeft gehouden. Behalve daar, waar smaak en vertrouwen specialisatie naar vakkennis nood zakelijk maken bont, juweelen, kunstvoorwerpen, zeer fijne klee ding heeft men de sorteering tot meerdere productietakken uit gebreid, zoodat men hierin een grooten voorsprong boven de fabrieken verkrijgen kon. Veelal werd de sorteering op consump tie verwante artikelen georiën teerd, wat den consument groot gemak brengt Vond men vroeger in den lederwinkel lederen koffers, in den rietwinkel rieten koffers, thans biedt de winkel voor reis benoodigdheden zoowel lederen als rieten koffers te koop. Deze her-oriënteering van den winke lier is in tal van takken ten zeerste bevorderd door de invoering van het fabrieksmerk, dat voor den verkooper vakkennis grootendëels overbodig maakt. Daardoor is den winkelier in zulke branches wel een groot deel van zijn vak- taak ontnomen, selectie, menging, raadgeving aan de verbruikers, dat ailes is tot een minimum ge reduceerd. Dat deze degradeering tot louter verkooper van verpakte en gemerkte artikelen samenging met verkleining van de winst marge op die artikelen, laat zich begrijpen had de winkelier niet in die verkleining toegestemd, dan was zijn tusschenkomst niet voordeelig geweest en was hij uitgeschakeld. Maar voor den winkelier als koopman is een nieuwe taak ontstaan het voorzien in zooveel mogelijk behoeften van zijn cli entèle. Evenals voor den indus trieel groote omzet met kleine winstmarge de voordeeligste ex ploitatie van zijn productie-appa raat geeft, zoo brengt ook de dure winkelinstallatie het meeste op, als er veel goede waar, zij het ook van heterogeen karakter, vast, waar het schip zich bevond, 41 graden. 46 minuteo Noorder breedte, 50 graden 14 minuten Westerlengte. Terwijl door middel derdraad- looze telegrafie in alle richtingeu oen hulp werd geseiüd, volgde de eene jobstijding op de andere. Id de machinekamer is water. Iu het postkantoor zwommen pakketten en postzakken plotse ling in een langzaam, doch van alle zyden bionenstroomenden vloed. De verschrikte postambte naren moesten de vlucht nemen. Bulier, die bleek, maar lustig op zijn post is, geheel vervuld door de gedachte, dat hy momen teel alleen de verbinding tusschen het in gevaar verkeerend schip eu de wereld vormt, waar van daan misschien nog hulp kan komen opdagen, kry'gt opdracht: »Geef noodsignalen. Wij zinken. Aan uitpompen is niet te den ken. c Van minuut tot minuut werd hjj op de hoogte gehouden van den steeds ernstiger wor denden toestand, Onophoudelijk seint hij 8 O 8.- signaal, de formule voor schepen in uitersten nood, door deo don keren nacht. De kapitein geeft bevel, uia goedkoop wordt verkocht. Juist door de combinatie van consump- tie-verwante artikelen trekt de winkelier den verbruiker, om zijn behoeften steeds in zijn winkel te dekken juist door die geringe winstmarge wordt de fabrikant ervan weerhouden, de beslom meringen en risico's van directen afzet, waar de indirecte toch al zoo goedkoop is, op zich te laden. Als de winkelier slechts zorgt goedkoop te zijn een zorg, die hij met vrijwel iederen pro ducent en handelaar gemeen heeft dan wordt een afzet verkregen, die loonend kan zijn, en zal de winkelier niet in zijn bestaan worden bedreigd. Wanneer de middenstand zich maar steeds aan de veranderde omstandigheden weet aan te pas sen, behoeft voor zijn toekomst niet te worden gevreesd. En met name bestaat er geen reden voor de dikwijls uitgesproken veron derstelling, dat de middenstand nog eens tusschen kapitaal en loonarbeid zal worden doodge drukt doordat deze beide groot machten elkaar de hand zouden reiken bij een maatschappij-vor ming, waarin de middenstand zou kunnen worden ontbeerd. Het is juist de middenstand, die groep van trouwe Nederlanders, die zich den ganschen dag moeten in spannen voor den strijd om het bestaan, welke een dam vormt tegen elementen, die het maat schappelijk evenwicht willen ver breken en onze samenleving op andere fundamenten willen her bouwen het is deze groote middengroep, die aan den Staat dat stevige evenwicht geeft, waar door deze velerlei schokken zon der gevaar voor ontwrichting kan doorstaan Geve dan de Staat aan dien middenstand wederzijdsch uit erkentelijkheid zouden we bijna zeggen moreelen en finan- ciëelen steun, waartoe verschil lende wegen openstaan. Zonder deze zal het den middenstander vrijwel onmogelijk zijn om goed koop te leveren en (volgens bo de booten klaar te maken. Plotseling staat mr, Cartergin voor htm Bleek, sidderend. Het conceit is bijna afgelooper, het orkest moet nog een paar num mers spelen. Een toeval hei ft mr. Cartergin naar dek gevoerd, waar hy allen in de weer vindt, vunrpylen ziet opstijgen en het bevel hoortbooten klaarmaken' Wat is er gebeurd sta melt hij, den arm van den kapi tein krampachtig grijpend. Botsing met een ysberg. Wy zinken. Ik laat de booten in ge reedheid brengen Zorg u ervoor, dat er geen paniek ontstaat, ant woordt Trux kortaf en zakelijk, om weer aau zijn werk te gaan. Geen woord van verwijt is over zys lippen gekomen. Waar toe ook? Waartoe kunnen ver wijten nu nog dieDBD Cartergin staat een oogen blik als door den bliksem getroffen. Dan sneit hy terug Daar de con certzaal, dringt zonder op iets te letteD, tot den dirigent door en fluistert hem toeWy hebben een ongeval. Probeer dat nie mand ontydig ongerust wordt. Laat maar spelen, het komt er niet op aan wat, zonder pauze {Wordt vervolgd

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1928 | | pagina 1