Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch - Vlaanderen.
No. <52
DINSDAG 8 NOVEMBER 1927.
-13e Jaarg.
J. C. VINK - Axel.
10 jaar geleden.
FEUILLETON.
Raadsverslag.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNF. MENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER-U1TGEVER
Bureau Markt C 4.
Telef. 56. - Postrek. 60263.
ADVERTENT1ËN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
We leven in een tijd van het
vieren van kroonjaren en zoo
heeft onze gemeente heden ook
een kroonjaar te gedenken,
waaraan misschien weinigen de
aandacht hebben geschonken.
En toch is de datum van 8 No
vember 1917 een onvergetelijke
geworden voor sommigen. Het
was een dag, die ieder met ont
zetting vervulde en meer dan
ooit is het verschrikkelijke van
oorlogsdaden dien dag tot ons
doorgedrongen, ofschoon we reeds
ruim drie jaren allerlei ellende
hadden gelezen ën op foto's
hadden bekeken, hoe sommige
onschuldige dorpen in één opslag
in rouwe werden gedompeld.
Tien jaren geleden scheelde
het ook hier niet veel of er waren
dooden gevallen door oorlogs
geweld. De lezer heeft misschien
reeds geraden, dat we den bom
aanslag op het oog hebben,
's Morgens te kwart voor vieren
werden we opgeschrikt door een
hevig gekletter als van het ratelen
van een donderslag, die de huizen
te pletter slaat. Levendig zal
ieder het zich herinneren, welk
een „opstand" die bomaanval in
ons stadje veroorzaakte in letter
lijken zin, want niemand bleef te
bed durfde te bed blijven.
Men vloog naar buiten of kroop
in kelders want.... het monster
kwam terug en wie weet, wat
nog gebeuren zouGelukkig
echter vertrok de vliegenier weer
dadelijk en had men van hem
verder geen directen last meer.
Maar het was ook meer dan
genoeg. Welk een toestand in het
Buitenwegje. Geen huis, of de
pannen waren er weggeslagen,
menschen verwond, ramen stuk,
in blinden en deuren waren stuk
ken ijzer geslagen.
En dan de gasfabriek. Treurig
was het om te zien. Niet minder
dan 66 gaten waren in den gas
houder geslagen, terwijl in de
woning stukken ijzer van het
projectiel vlogen, alsof er geen
deuren en ramen waren. Twee
kinderen ontkwamen ter nauwer-
nood aan een ongeluk, want ter
wijl ze op bed lagen, vloog een
stuk ijzer over hun ledikant. Uit
het waterbassin spoot langs alle
kanten het water weg, zoodat de
gashouder, de klok, al spoedig
naar beneden ging. Maar ook het
gas stroomde weg, zoodat gevaar
voor ontploffing niet denkbeeldig
was. Onmiddellijk werden daar
om alle menschen tot voorzich
tigheid aangespoord en van het
terrein gestuurd, terwijl bevolen
werd om alle gaskranen te sluiten
en geen gaspitten te gebruiken.
Met bewonderenswaardige snel
heid, gepaard aan practisch den
ken en technische ervaring werd
gewerkt, zoodat er 's middags
reeds een paar uren gas geleverd
werd om het eten te kunnen
koken en 's avonds om half zes
kon weer iedereen zijn gaslamp
ontsteken. Er werd nu nl. van af
de fabriek direct (dus zonder
gashouder) gas gedistribueerd.
Dit klinkt eenvoudig, maar het is
voor ingewijden geen kleinigheid,
want dat eischt veel inspanning
en hard werken, terwijl men on
afgebroken in de machinekamer
moest vertoeven en de productie
geen oogenblik mocht stilstaan
Er werd toen gedurende 17
dagen met 5 retorten gewerkt,
welke door ze op buitengewoon
hooge temperatuur te brengen in
één uur 70 Ms. gas produceerden.
Daardoor was het mogelijk voor
onze burgerij om geregeld gas te
kunnen gebruiken en behoudens
die enkele uren op den dag van
8 Nov. heeft onze gemeente nooit
op rantsoeneering van gas ge
staan, zoodat we geen gaslooze
dagen of uren hebben gekend,
tot groote verwondering van de
vreemdelingen, die in onze ge
meente van over de Schelde kwa
men en over die gaslooze tijden
maar al te zeer klaagden en daar
bij lafig niet de kwaliteit gas
kregen, die wij hier hadden.
Later werd natuurlijk een on
derzoek ingesteld naar de „schul
dige" van dit snood, bedrijf. Het
bleek spoedig, dat de vriendschap
van Engelschen oorsprong was
Aarzelend nam de jonge man
een sigaar. De matroos knikte.
»Goed zoo Ober, nog een glas.»
Toen ging hij aan het tafeltje by
Felix Üeiliu zitten. »En dan ga
ik er van door. U moet namelijk
weten*, wendde hij zich tot Felix,
wieBs rustige manier van doen
hem een zeker vertrouwen scheen
in te boezemen, »U moet name-
lyk weten, mijn vrouw wacht op
mij. Ik heb haar van uit Ham
burg geschreven dat ik tegen
negen uur thuis zou zyn. Nou,
en dan moet ik mijn woord hou
den, nietwaar
Dellin knikte glimlachend.
»Maar ik heb myn vrouw ook
wat moois meegebracht. Iets wat
U nog nooit gezien hebt, jonge
man.* Met een gewichtig gezicht
greep hij naar zyn borstzak en
nam er een langwerpig, in vloei
papier verpakt voorwerp uit.
»Weet U, wat dat is
Felix schudde het hoofd.
De matroos pakte het uit. Een
langwerpige, ateenen staaf met
en een vergissing de oorzaak was
geweest. De Engelsche Regee
ring bood ons daarom f 5000
schadevergoeding, die echter niet
evenredig was aan de werkelijk
geleden schade. Toch zou het
gemeentebestuur erin hebben be
rust, indien niet de Directeur
onzer gasfabriek had aangedron
gen en volhard in een eisch van
het „dubbele" en werkelijk heb
ben we later ook de 10 000 pop
gekregen.
een knop, waarop menschelijke
trekken te zien waren, kwam te
voorschijn.
»Weet U wat dat is?* vroeg
de vreemdeling.
Dellin knikte van neen.
»Dat is een Iudiaansch amulet*,
legde de zeeman uit. »Het is een
groote zeldzaamheid. Ik heb het
persoonlijk van een medicijnman
gekocht. Bekijkt U het maar eens
goed, het is een prachtig stuk
werk.*
Toen reikte hij den jongeman
de steenen staat toe. Felix Dellin
strekte de hand naar voren
hetzij dat bij het onhandig aan
pakte ol dat de andere niet meer
heel zeker van zijn bewegingen
was het volgend oogenblik
viel het amulet kletterend op den
vloer en brak in duizend stukken.
De zeeman spioug op.
»En nu heb ik mijn vrouw
zoo nieuwsgierig naar dat ding
gemaakt. En nu nu weet ik
niet hoe ik haar onder de oogen
moet komen. U moet mijn vrouw
kennen*, voegde hy er met een
bitter lachje aan toe, »de eerste
veertien dagen heb ik gewooD
geen leven, dat vertel ik U. Kon
ik nu nog maar iets anders koo-
pen I* Hy keek op zyn horloge.
»Neen, het is negen uur. De win»
Het doet wel eens goed daaraan
te herinneren juist in een tijd,
dat zoo met modder naar de
persoon van onzen Directeur
wordt gesmeten. We weten, en
het is in geheel Nederland een be
kend feit geworden, dat er in de
gaswereld geknoeid is. Maar
daarmede is niet uitgemaakt, w i e
dat hebben gedaan en allerminst
of ook de Directeur te Axel
daaraan debet is. We herhalen,
het is niet uitgemaakt en alzoo
nemen we een objectief stand
punt aan. Maar alzoo willen we
ook de laatsten zijn om, alvorens
een onderzoek is beëindigd, reeds
het schuldig uit te spreken. En
nu is dat in letterlijken zin in de
laatste gemeenteraadsvergadering
ook wel niet gebeurd, maar toch
is o.i. op zijn zachtst uitgedrukt,
de bespreking van die zaak, zoo
als ze daar in het openbaar werd
gehouden, beneden peil.
De persoon, van wie de schuld
is gebleken en die daarvoor zelfs
zijn straf heeft ondergaan, mocht
niet in het geding komen. Maar
wel mocht hij met zijn bezoedelde
vingers anderen aanwijzen en
openbaar beschuldigen. Dat in de
krant zulks reeds gedaan was is
toch geen motief, dat ook een
overheidsbestuur de op sensatie
beluste pers navolgen moet, of
het op sensatie beluste publiek
happig moet maken om verdacht
makingen tot feiten uit te dijen
en voet te geven aan, indien ze
grond tot waarheid mochten be
vatten, verhalen, die zoo sterk
overdreven worden, dat het lijkt
of men met misdadigers van de
ergste soort te doen heeft.
Naar onze meening had men
fier moeten staan tegenover den
heer Van der Stel en zeggen:
we hebben uw hulp niet noodig
en zullen thans zelfstandig han
delen. We zeggen met „De Rot
terdammer" mee: „De eer is te
groot voor een man als dezen,
om van zijn geschrijf notitie te
nemen."
We willen een klein voorbeeld
noemen van de waardeering, die
de Directeur ondervond, van de
zijde van den Raad, om even te
doen zien, hoe die onevenredig
was aan de verguizing, die hij
thans ondervindt. Toen nl- dan
die f 10.000 schadevergoeding
was ontvangen, werd ook gedacht
aan een belooning voor den Di
recteur voor de buitengewone
activiteit, die destijds door hem
als hoofd van het gasbedrijf was
getoond en men schonk hem f 40,
zeggeveertig gulden. En dat
was in een tijd toen zijn salaris
f90 per maand bedroeg, terwijl
in dien gouden tijd gewone werk
lieden f40 per week verdienden.
De belooning van f 40 komt dus
zoowat overeen met f2.50 per
dag aan overwerk, gedurende de
17 dagen, dat men dag en nacht
vol spannende zorg leefde voor
het bedrijf, ja zelfs een wethou
der zich er over verwonderde,
dat directeur en fitter niet zenuw
ziek werden.
Zoo mag de medaille wel eens
aan twee zijden bekeken worden.
kels zyn dicht.*
Hij ging langzaam zitten eu
staarde voor zich uit, terwyl hy
het bootd op zijo hand liet rus-
ten. »NeeD, ik ga niet naar huis*,
herhaalde hij terneergeslagen, »ik
ga niet naar huis
Felix Dellin keek besluiteloos
naar den lichtzinniger], onhandi-
gen gast. Alle bezoekers waren
naderby gekomen en keken met
goed moedigen spot naar den ter
neergeslagen matroos. Een van
hen klaarblijkelijk 'n chauffeur
met een lange jas aan en een
pet op, die zijn gezicht haast be
dekte, bukte zich naar de over
blijfselen, die op den vloer glins
terden en plotseling hoorde Felix
Dellin, hoe een bekende stem
hem in het oor fluisterde
»Breügt U hem naar Uw anti
quair.*
Verbaasd keek hij om dechauf
feur richtte zich weer kalm op
schoof zyn bril recht en ging met
snelle schreden de deur uit.
Wareu dat niet de figuur en
d$ stem van Herbert Porter
Ja, zonder twijfel. Dat was een
bevel geweest. Dellin wendde
zich tot den vreemdeling, die nog
steeds star voor zich uitkeek en
zeide
sik kan nog wel een »ak
Zitting van Donderdag 3 Nov. 1927
des nam. 2 ure.
Voorzitter de heer F. Blok,
burgemeester, secretaris de heer
J. L. J. Maris.
Aanwezig alle leden.
2. Ingekomen stokken.
li. Rapport van de commissie
van advies voor werkverruiming
in de vlasindustrie.
(Dit rapport is reeds in ons
vorig nummer afgedrukt. Aan
gaande de bespreking was echter
een gedeelte weggevallen, waar-
aanwijzen, waar meD U nog wel
iets wii verkoopen. Gaat U maar
mee.*
Felix Dellin en zyn begeleider
giugen bet huis biuneu, waarin
August Wermke, de antiquitei
tenhandelaar woonde. De zeeman
schudde Felix de hand.
»Ik dank U wol.* Het was niet
moeilijk te merken dat de vreem-
deiiug alleen binnen wilde gaan.
De matroos belde aan de voor
deur. Dadelijk werd opengedaan.
Fel x Dellin bleef een poosje treu
zelend staan, toen draaide hij zich
om en wilde langzaam heengaan
Op dat moment kloDk er een
vreeselijke gil.
Dellin herkende oogenblikke-
lijk de stem vau den man, dieu
hy zoo juist verlaten had; by
keerde om eu liep hem bard na,
door de deur, die Dog open stond.
In een hoek, de bevende han
den afwerend uitgestrekt, leunde
half bewusteloos de vreemde
matroos, de oogen, vol krankzin
nigen angst, gericht op den ouden
man, die achter de toonbank stond.
Vreemd, dat was niet de anti
quair, dien Dellin kende. Neen,
dat was een vreemde man. De
oude man kwam achter de toon»
bank vandaan en ging op den
matroos toe, die nog steeds tegen
om we deze hier herhalen. Red
Dhr. 't Gilde wenschte aan dit
rapport nog toe te voegen, dat
het buitengewoon pover resultaat,
waarmede de commissie haar
werkzaamheden ziet bekroond
niet op rekening van de commissie
mag worden geschoven.
Dit bleek het best in de ver
gadering, welke met de werkge
vers is gehouden, waar deze bij
na zonder uitzondering onver
schillig waren voor de pogingen
door het gemeentebestuur aan
gewend.
Een dier heeren twijfelde aan
de uitvoerbaarheid van het plan,
dat aanvankelijk zuiver en alleen
voor de vlassers bedoeld was en
gat als zyn meening te kennen,
dat er werkgevers zouden zijn,
die b.v. een man of 8 hun congé
zouden geven en dan daarvoor
werkloozen in de plaats nemen,
waarvoor hij dan de helft van
het loon terugkreeg en men op die
manier met een tiental werkkrach
ten een koopje zou hebben.
Een ander werkgever veron
derstelde dat de tewerkgestelden
weer anderen werkloos zouden
maken.
Een lid van de Zeeuwsch-
Vlaamsche commissie tot werk
verruiming gaf zijn bevreemding
te kennen dat de plaatselijke
commissie, die in deze vergade
ring alleen door den voorzitter
en spr. vertegenwoordigd was,
door afwezigheid schitterde en
twijfelde aan de controleerbaar
heid van de aanvankelijk voor
gestelde regeling.
Weer andere heeren waren bang
de andere categorieën van werk
gevers voor het hoofd te stooten
of twijfelden aan de geschiktheid
van verschillende arbeiders en
spraken verder op een hoogstens
te verwachten beknepen bedrijf,
terwijl het toch met het oog op
de risico onmogelijk zou zijn
zelfs met 50 pCt. toeslag te wer
ken. Ook de wisselvalligheid in
den vlashandel werd als ongun
stige factor genoemd.
Aldus werd door de" ernstigen
geredeneerd en de aanwezigen
die het luchtiger opvatten spra-
den muur leunde en hy zei, ter
wijl bij hem de hand op den
arm legde
Ernst Robertson, ik arresteer
u. Drie jaar geleden hebtgy Wil
helm Prank in Leipzig vermoord.*
De vreemdeling openda een
paar maal d6n mond, maar kon
geen woord uitbrengen.* Toen
keerde de man met den grijzen
baard zicb naar Dellin toe en
fluisterde hem in
»Ik ben Herbert Porter.*
»Het is een geluk,* begon hy,
»dat wij dezen vjiend nog gesnapt
hebben. Want het bad maar een
haartje gescheeld ot U was ver
dacht de moordenaar van Wil
helm Prank te zijn.*
»Wilhelm Prank*, herhaalde
Felix Dellin ademloos, »Wilhelm
Prank, die drie jaar geleden ver
moord is, was een broer van myn
moeder.*
«Zeker,knikte de oude man.
»dat is ook de reden, waarom
men u de doos in uw banden
getooverd beeft. Begrijpt U dat
nietP*
(Slot volgt.)
Geeft U gerust over aan uwen on-
zichtbaren Leidsman. Zijn keus is de
beste en het einde zal altijd heerlijk
xijm Elise v. Calear.