Bewogen Huwelijksleven.
Ni e u w s - en Advertentieblad voor Zeeuwsch- Vlaanderen
No. 50.
DINSDAG 28 SEPTEMBER 192(J.
42e Jaarg.
Buitenland.
FEUILLETON.
J. C. VINK - Axel.
Binnenland.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
De Vereenigde Staten ran
Europa.
Er is wel eens twijfel uitgespro
ken over het bestaan van zooiets
als een Europeeschen geest en
deze is dan steeds bestempeld
als iets zeer onwezenlijks. Ten
onrechte, schrijft dr. Herman Vos
in „De Schelde", al is het goed,
aan het begrip een stelligen in
houd te geven. En hij vervolgt
Er is de laatste jaren een vlaag
van orientalisine gekomen over
de Oude wereld. Groote wijs-
geerig-geschiedkundige schema's
werden geschetst en het magi
strale werk van Spengler over
den ondergang van het Westen
liet niet na, diepen indruk te
maken op de geesten der ont
wikkelden. Men weet, dat vol
gens dezen philosoof Europa
over het toppunt van de cultuur,
van zijn eigen cultuur, is heen
geschreden en de decadentie
misschien nog een eeuw kan
duren, maar dat het dan in elk
geval uit is. Het betooverende
werk, rijk aan verassende in
zichten in de Geschiedenis, kan
den aandachtigen en critischen
lezer niet over de tegenstrijdig
heid van den wijsgeerigen grond
slag heenbrengen, dat cultuur, en
cultuurvormen ontstaan en op
bloeien als individualiteiten, maar
dat het juist daarom een valsch
analogie-besluit is, deze indivi-
dueele ontwikkeling, omdat ze
zich laat vergelijken met een na
tuurverschijnsel, bloem of plant,
te prangen irr het generaliseerende
begrip van een noodzakelijke
natuurwet. Ook Spengler, als
trouwens alle historici en wijs-
geeren, gaat uit van een geeste
lijke en cultuureenheid van het
Westen.
Wil men dien grondslag nader
afteekenen, ideëel en cultureel,
dan komt men altijd weer tot
hetgeen ook de schrandere en
diepzinnige Fransche schrijver
Paul Valéry aanduidt als den
oorsprong van de Europeesche
gemeenschapAthene, Rome en
het Cristendom.
(18
»Dat hoop ik; ik verwacht het
zelf» van u. Wilt ge mij veroor
loven, dat ik mijne moeder ver
zoek een geschikte betrekking voor
u ie zoekeD
»Hoe goed zijt gij,« antwoordde
Aueusta op bewogen toon, »ik ver
leek er u om en zal steeds dank
baar uwe deelneming gedenken.*
«Wilt ge nu echter ook hopen
en bedaard zijn Ha, ge lacht,
zoo is het goed. Wilt ge nu
ook den uieuwen vriend, die zich
ongeroepen als zoodanig aan u op
dringt, een dan» schenken, den
eersten opdat ik de overtuiging
krijge, dat ge wilskracht genoeg
bezit, om droevige gedachten te
overwinnen en opdat my voor my-
nen raad een kleine erkentelijk
heid ten deel valt
«Gaarne,» hernam Augusta,
«maar wees zoo goed mij hier te
laten tot die dans beginthet zou
mevouw Gerland met recht ont
stemmen en de gasten verwon
deren, els ik met beweende oogen,
Veoels ik na nog heb, m(j in de
Het Grieksche wijsgeerige in
dividualisme. de Romeinsche
Staatsorde, de Christenlijke ze
denleer zijn de peilers waarop
de Middeleeuwen en de moderne
j tijd rusten. Men kan het daar
over in het algemeen wel eens
zijn, al zijn er, die zeggen, dat
de fascineerende oudheid som
migen alle oog doet verliezen
voor de eigenheid van onzen
tijd en van onze beschaving.
Het debat over de vraag bijv. of
het kapitalisme reeds in de oud
heid, in Griekenland en te Rome,
heeft bestaan of liet Romeinsche
recht geen al te kueilende vorm
is in den geest, welke nog zoo
vele moderne rechtsgeleerden
bezielt, zijn vragen, die verschil
lend worden beantwoord al naar
gelang men min of meer de
waarde schat van het humanisme.
Men schakelt de discussie over
den geestelijken oorsprong van
de Europeesche gemeenschap uit,
wanneer men eenvoudig het
nauwste contact met de Geschie
denis der laatste eeuw bewaart.
Ongetwijfeld is het vertrekpunt
van de stoffelijke organisatie, van
de techniek en het verkeer, dan
aan te wijzen in het oude vaste
land. Hoe hoog men ook de be-
teekenis van het Oosten aanslaat,
ten slotte is toch uit Europa de
intellectueele eenergie gekomen
om de vraagstukken van de mo
derne wereld op" te lossen. Uit
de dichtbevolkte streken van de
gematigde luchtstreek is de kracht
gekomen om de techniek en het
verkeer te doen beantwoorden
aan de behoeften van gevaarlijk
aangegroeide bevolkingscomple
xen. Een noodzakelijk probleem,
waaraan men zich bij het begin
van de 19e eeuw niet kon ont
trekken, tenzij op gevaar af van
ellende en ondergang.
Hier ligt de rechtvaardiging,
niet zedelijk maar historisch-
economisch, van het grootkapi
talisme.
Wat heeft nu dit grootkapita
lisme, die strakke ineenstrenge-
ling door verdeeling en weder-
vereeniging van den arbeid, ver
oorzaakt? Op de eerste plaats
ontvangkamer vertoonde.»
«Goed, ik zal te rechter tijd
wederkomen en ga mij nu haasten,
my voor te stellen aan de dames,
die stellig 7an dezen kant geen
gasten zullen verwachten toen ik
kwam waren alle kamers nog
ledig.»
Felicita luisterde nog verder,
maar alles bleef stilhy was dus
heengegaan. Zij verdiepte zich in
gedachten wie hij zijn kon die
woorden pasten bij geen der jonge
mannen, welke zij in de verloo-
pen jaren hier had leeren kennen,
want die woorden waren hartelijk
en hun tooD was zacht; hij vond
een weerklank in het hart van
Felicita.
Een herhaald kloppen van de
kleine Sophie wekte haar op uit
baar gepeins en zij haastte zich
nu om haar tailet te maken. Zij
koos een zeer eenvoudig wit kleed,
alleen deed zij een snoer kostbare
paarlen, een erfdeel harer moe
der, om haren vollen blaüken hals,
en donkerroode camelia's sierden
hare zwarte lokken, verder zag
men geen versiersel aan baar. En
toch was zy nooit schooner ge
weest dan heden, du de verwach
ting aan hare trekken een bijzon
dere levendige uitdrukking ver
leende. Reeds waren een menigte
DRUKKER-U1TGEVER
Bureau Markt C 4.
Telef. 56. - Postbus No. 6.
een wederkeerige afhankelijkheid
van de volken, vooral van die,
welke hun bestaan slechts kon
den handhaven door ruil van
industrieelen arbeid, van schier
alle Westersche Europeesche lan
den dus. De banen werden ge
opend voor hetgeen men heeft
genoemd een wereldeconomie.
Slechts door te procjuceeren voor
een wereldmarkt kon men zich
economisch staande houden
maar dit beteekende weer, zoo
goed als de voortbrenging door
standartisatie, het voortbrengen
in series, dat het persoonlijk
uitschakelde, een veralgemeening
naar den vorm, een „uniformisa-
lie" van het verbruik en van de
levensgewoonten. Men denke even
in dit verband aan de verdwij
ning van de nationale kleeder
drachten.
Nu heeft de uiterlijke levens
wijze ontegenzeglijk een invloed
ook op de psyche van den mensch.
Zouden wij geen andere men-
schen worden, indien wij het
moderne comfort moesten missen,
gas en electriciteit, drinkwateren
baden Nu weet ik wel, dat een
beroemd psychiater als de Utrecht-
sche hoogleeraar Winkler nog
onlangs verklaarde, dat volgens
hem de achteruitgang van het
menschdom is te wijten aan deze
drie dingende volksregeering,
de vrouwenbeweging, en het
overmatige gebruik van water
maar óók al zou deze boutade
iets bewijzen, dan zou dit onze
stelling bekrachtigen, dat de rna-
terieele, gegeneraliseede levens
voorwaarden den menschelijken
geest en aanleg vonyen of ver
vormen
Er is wel degelijk een Euro
peesche eenheid, al moet men
dit begrip wat ruimer nemen en
al moet het de bedoeling wezen
van allen, die de Westersche
cultuurwaarden nog niet uitgeput
achtten, ook de Nieuwe wereld,
die in- denkenden en scheppen
den arbeid rechtstreeks naar oor
sprong en ontwikkeling van Euro
pa afhangt, binnen zijn kring te
betrekken. Waar eindigt Europa
echter naar het Oosten In Rus
personen verzameld, toen zij de
zaal binnentrad haar vader dreig
de schertsend met zijn vinger,
mevrouw Gerland daarentegen
scheen ontevreden te ziju. Marie
was omringd door vele jonge en
oude heeren, die zoo in het on
derhoud met haar verdiept waren,
dat zij de binnenkomende volstrekt
niet bemerkten. Mevrouw Ger
land was hartelyk verheugd Marie
zag er bij avond werkelyk zeer
aardig uit in haar blauw kleed,
hare oogen schitterden van genot
en levendigheid, als zij aan hare
scherts en luimen den vrijen teu
gel liet en Felicita kwam te laat
om den gunstigen indruk te ver
zwakken, door Marie's verschy-
Ding teweegbracht. Deze bedoe
ling was echter ook vere van het
jonge meisje; zy wilde niet schit
teren, minder nog verduisteren, zij
wilde alleen bemind zijn. De kleine
groep die om den heer Gerland
verzameld was, verwelkomde baar
deels vriendelijk, deels zelfs har
telyk, want op oudere personen,
wie zy naderde in al hare natuur
lijkheid en met eene byna nog
kinderlijke vriendelijkheid maakte
Felicita in den regel een hartver-
overeDden indruk. Langzamerhand
trok zij ook de blikken der jongere
heerea tot zichhet was niet mo-
ADVERTENTIËN van 1 tot 5 regels 60 Centvoor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk
tot Dinsdag- en Vrijdagvoormiddag 11 ure.
land In Azië De grens valt
zeker moeilijk ie trekken. Er zijn
er meer dan ooit, die thans het
bolsjewistische Rusland uit de
Europeesche gemeenschap zou
den willen sluiten. Maar, ten
eerste, is op een in West-Europa
gegroeide gedachte de nieuwe
orde in Rusland opgetrokken.
Hebben sommige socialistische
geleerden niet beweerd, dat de
mislukking volgens hen van de
dictatuur van het proletariaat in
Rusland het gevolg is van het
feit, dat een phase van de eco
nomische evolutie, die West-
Europa heeft gekend en Rusland
niet, werd overgesprongen In
elk geval heeft de Westersche
gedachte in Rusland zich doen
gelden, hoe noodlottig en ver
keerd dan ook, naar sommiger
meening. Maar overigens, wie
nog, als Paul Rohrbach tijdens
den oorlog deed, zou beweren,
dat Rusland niets van cultureele
waarde aan Europa heeft ge
schonken, zal niet worden ge
loofd. In de literateur is er heden
geen sterkere invloed dan die
van Dostojevsky, van eenTolstoï
en van zoovele anderenNiet
alleen de letterkunde, ook de
wetenschap vermeldt namen van
pioniers van het universeele den
ken, een scheikundige als Men-
delejeff, een wiskundige als Lo-
batchefsky. Het geestelijk ruil
verkeer omvat dus ook het groote
Rusland als onontbeerlijk lid.
Hoe manifesteert zich nu die
Europeesche gemeenschap naar
buiten Vormt zich een Rijk
waarvan, naar Nietzsche's profe
tisch woord, in den geest Napo
leon, Goethe, Beethoven, Stend-
bal, Heine, Schopenhauer, de
stichters zijn Is er behoefte aan
eenheid, die zich omzet in orga
nisatorische denkbeelden van
saamhoorigheid Wie kan het
loochenen Het kan nog uto
pistisch zijn, maar het is het
reeds veel minder dan ten dage
van De Laveieye, te spreken van
de Vereenigde Staten van Europa.
Op de eene of andere wijze moet
de wederkeerige afhankelijkheid
van de Westersche volken zich
gelijk op deD duur, haar niet op
te merkeD, hare schoonheid deed
steeds opnieuw haie rechten gel
den, al hield men haar ook voor
trotsch en zonder hart. De een
na den ander naderde haar, 't was
bijna plicht dat de dochter des
huizes, tot de schoone rijke erf
dochter iets aangenaams te zeggen,
en dezen avond viel het den jon
gen mannen licbt, want Felicita
was nog te kort hier, dan dat hare
moeder gelegenheid gevonden zou
hebben, haar door bitterheid op
nieuw wantrouwen of schuchter
te maken. Zij Dam het vriendelijk,
byna dankbaar aan, het liefs dat
men tot haar zeide, ja, zij geloofde
zelfs daaraan naar de wyze der
meisjes, maar tevergeefs zocht zij
in den kring der jonge mannen,
die haar omgaf, hem te vinden,
die pas geleden de arme verlatene
Augusta zoo vriendelijk getroost
had. Geen enkele kwam overeen
met de voorstelling, die zij zich
vaD hem geman kt had, en zij moest
lachen om zichzelve, dat die voor
stelling steeds opnieuw overeen
kwam met het beeld van dien
jongen officier, dieD zjj weinige
uren geleden ook gezien had als
een vriend der armen en be
droefden,
ïntusieben hadden alle vertrek*
laten herleiden tot een organisch
verbond. Anders blijven de klo
ven van verdeeldheid en van
tegenstelling bestaan en moeten
zij leiden tot een catastrophe.
Nog zijn wij ver van het doel.
De Volkenbond is op verre na
niet hetgeen hij zijn moet en wor
den kan. Maar er schemert reeds
iets door van het juiste inzicht
in de nooden van den tijd, wan
neer wij hooren verklaren, dat hij
een levenlooze romp blijft, zoo
lang Duitscliland en Rusland er
buiten blijven. Komt men een-
maai zóó ver, dan zal de Euro
peesche gemeenschap moeten
laten varen het aan de huidige
rechtstoestanden niet meer beant
woordende begrip van de natio
nale souvereiniteit. Alleen dan
kan er misschien iets komen van
den opbouw van een rechtsge
meenschap der wolken.
Van dien geest moeten wij het
hebben, van onzen wil om de
toekomst te maken- zooals wij
haar wenschen. De remmende
krachten zijn zij, die wijzen op
de feiten, welke onzen wil te
boven gaan en niets anders zijn
dan het nadeelig saldo van oor
log en overwinning.
„Rien de plus misérable qu'un
fait", zeide een Fransch staats
man. De „miserabele" feiten zijn
de door de onwezelijke verdragen
gevestigde hegemonie van Frank
rijk, en de verdrukking van de
overwonnenen. Boven die feiten
moet het nieuwe Europa uitgaan.
En het zal er alleen boven uit
komen, wanneer de geesten wor
den nadergebracht van alle goede
Europeërs.
Een moeilijke poging, welke
niet onmiddellijk zal slagen, doch
hoogst noodig is zóó nuttig, dat
zelfs het streven met sympathie
moet worden begroet.
Kritiek op het inkoopburean.
De Middenstandsraad heeft aan
den minister van Financiën me-
dedeeling gedaan van de con
clusies, waartoe het door den
Raad ingestelde onderzoek ir.
ken zich met gasten gevuld, in
het gegons 7an het praten en
lachen mengde zieh het zachte
stemmen der instrument, d, die
opeens gelijktijdig met een rui-
schenden wals invielen. In een
oogenblik was de dam geregeld,
dien Marie opende; Felicita aar
zelde nog, onwillekeurig begaf zy
zicb met haren danser in de ach
terste ryen, zij was in spanning
oui Augusta's vriend te zien. Hare
blikken bicgen aan de breede
vleugeldeur en du verscheen op
den drempel een bekende gestalte
een edel vriendelijk gelaat met
goedige oogen, die'even aanmoe
digend de kleine bescheiden dan
seres, die aan zyn arm giDg aan
zagen, als voor korten tyd de arme
verlaten vrouw met hare kinderen.
Felicita gevoelde een geheime
vreugde, dat hij het was, dat hare
fantasie niet had gelogen en zij
trok zich nog verder terug, opdat
niemand zien zou hoe zy bloosde
door die plotselinge verrassiDg,
Hy stond dicht bij haar, met den
rug naar haar toe gewend eD hjj
bemerkte haar niet eerder, dan
toen zij zich gereedmaakte om te
gaan dansen.
Wordt vervolgd),
AXELSCHE
COURANT