Vrijdag 26 Januari 1923.
38»
FRIESCHË BAAI
V
'J
Au. 80.
aaii»\
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
De Kermis.
J. GR UN O'S
J. C. VINK - Axel.
Winschoterkade 13 -
GRONINGEN.
Binnenland.
K
/I
n
Du blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 maanden 75 Centfranco per post 1 Gulden.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER—UITGEVER
Bureau Markt C 4.
Telef. 56. - Postgiro 66383.
aDVERTENTIEN van 1 tot 5 regels 60 Cent; voor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
'plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterlijk tot
Dinsdag- en VrtJdagvoormiddag ELF ure.
De kermis is voor een gemeente iets
bijzonders. Dit is in de laatste zitting
onzer vroede vaderen zoo typeerend
gezegd. Ofschoon ze elk jaar terug
komt, toch is ze iets bijzonders en ze
wordt overal, waar ze nog het voorrecht
heeft te mogen terugkeeren, met een
welkom begroet door jong en oud, arm
en rijk, hoewel niet meer door iedereen
maar daarover straks. Zoo ook is in
ons blad, zoo vaak we Pinksteren na-
derden, de kermis begroet ais een oude
dame, die we gaarne in ons midden
zagen, al was bet ook, dat ze de laatste
jaren minder modieus gekleed was en
soms met wat al te bescheiden costuum
verscheen. Maar ze was er en dat
deed ons goed. Geen wonder, dat „men"
in Axel ook van ooze redactie een
woord ter verdediging wacht, nu de
kermis bedreigd ja veel erger
reeds afgeschaft is. Én we willen die
verwachting niet teleur stellen, en als
tolk onzer medeburgers een poging wa
gen om het genomen besluit nog te doen
herroepen.
De kermis dan zouden we kunnen
beschouwen als een soort privilegie,
door de overheid geschonken en even
als, volgens de historie, de vroegere
bevolking zeer weel prys stelde op het
behoud barer privilegiën, waarvoor zy
zelfs streed als voor een heilig ver
kregen recht, zoo ook wordt gestreden
overal nog voor de kermis, als
die wordt bedreigd. Toch was dat in
onze gemeente niet zoo. Wel werd de
kermis bedreigd, maar strijd werd nog
niet waargenomen. Och, onze bevolking
is over het algemeen kalm en we durven
daar aan toevoegen „waardig". De
Axelaren hebben nooit opgestaan te
genover de overheid, orridat ze daarin
vertrouwen hadden en we kunnen ons
ook niet herinneren, dat het vertrouwen
is teleurgesteld, al is het dat er wel
eens gemopperd werd in de wandeling
over strenge handhaving van distributie-
controle, vervroeging sluiting-uren, ver
hooging belastingen, enz., maar verzet
neen, dat kennen we hier niet. En
zoo ook nu. Men wist, dat de Raad
zou behandelen „afschaffing van de
kermis" en men haf vertrouwen in den
Raad, dat deze de kermis zou behouden.
Helaas is Axel door enkele vertrou
wensmannen teleurgesteld. De kermis
is afgeschaft.
Geen wonder, dat nu de hoofden bij
mekaar werden gestoken, om verzet
aan te teekenen. Vol verontwaardi
ging werd vergadering belegd en be-
besloten om te protesteeren tegen
de afneming van ons privilegie.
Ieder, die kiesgerechtigd, belasting
betaler, of neringdoende is, werd in de
gelegenheid gesteld om door zijn naam
te getuigen, dat hij het niet eens was
met het besluit van den gemeenteraad.
In den aanvang van dit artikel schreven
we, dat de kermis niet door iedereen
werd begroeten dat is zoo, maar als
men ons nu, afvraagt, wie daar dan
tegen is, dan kunnen we gezien de
iysten met handteekeningen byna
piet zeggen, welk soort menschen met
de meerderheid van den Raad mee
gingen, want namen uit alle standen,
richtingen en partijen kwamen we
tegen. We hadden bijna geschreven,
welk soort menschen „op de kermis ge
steld zijn", maar dan hadden we ons
versproken, want och, de kermis is
hoofdzakelijk voor de jongelui en kin
deren (wat zullen'die hun onschuldige
caroussel missen en we weten allen
zeer goed, dat ieder die niet meer ter
kermis gaat, toch nog geen tegenstander
van de kermis is. We herhalen daar
om, dat bijna 1200, een duizend een
bonder en vier en zestig menschen,
hebben verklaard niet in te stemmen
met het besluit van den Raad en als
men zoo hier en daar spreekt over
deze zaak, dan hoort men dat minstens
nog enkele honderden menschen van
hetzelfde gevoelen zijn, maar die,
om welke reden ook, hun naam niet
op het papier wilden zetten.
De heer Baert had dus wel gelijk,
toen hij als raadslid zeidede afschaf
fing der kermis is een aanslag op de
gemeenschap des volks in onze ge
meente
onder de tegenstanders der kermis zijn,
dan moeten er veel „rechtschen" ge
teekend hebben en als dan bedoeld
wordt rechtzinnigen, dan gelooven we
dat gaarne.
Met dhr. Dieleman zijn we het eens,
als hij zegt dat de politiek niets met
de kermis heeft te maken. Maar als
hij dan sprak over eerbiediging van
wederzijdsche principes, dan vinden
we het jammer, dat hij niet heeft
kunnen voorzien, dat er minstens 1200
menschen tegen de afschaffing der
kermis zijn in Axel, want dan had hij
een prachtige gelegenheid gehad om
eerbied te toonen voor de helft onzer
bevolking in Axel.
Dhr. Dieleman kon over de materi-
eele belangen heenstappen, voor wat
de financiën betreft, doch wees op
een moordgeschiedenis uit het donker
ste hoekje van ons land, die alleen
de juatitie kan dat beoordeelen mis
sohien ook niets met de kermis had
uitstaan. Maar al was dat zoo, dan
nog kunnen we, noch durven we die
op rekening schuiven van een raads
lid. Wij gelooven, dat de verantwoor-
Letter A
Letter B
Letter C
per ons
40 cent
36
30
Letter D 26
de heer Kruijsse had dus wel gelijk,
toen hij als raadslid zeide, dat de ker
mis diep in het volk leeft
de heer Van Dixhoorn had blijkens
de lijsten wel gelijk, toen hij als raads
lid zeide dat de kermis in het belang
der gemeente is;
en ook de heer Van de Bilt had
gelijk, toen hij als wethouder de ker
mis een oeconomisch belang vond voor
Axel.
Maar ook de tegenstanders moeten
we voor eeD deel gelijk geven in hun
betoog, waarom ze tegen de kermis
zijnalleen komen o. i. de motieven,
die ze noemen, niet alle voor rekening
van de kermis, noch voor de verant
woording van een raadslid en behoeven
ze dus de kermis nog niet af te
schaffen.
Als b.v. de heer Weijns zegt, dat
een hoop geld nuttiger kan worden
besteed, dan op de kermis, dan moeten
we dat beamen maar de vraag is of,
als het geen kermis is, dat geld dan
niet even goed voor dezelfde doeleinden
elders wordt gebruikt en of dan niet
nog erger daden plaats hebben met
nog meer gevolgen. We denken er
aan, dat 's avonds om half tien (zonne
tijd) de kermis hier wordt gesloten, en
dan de menschen tot nog toe kalm
huiswaarts gingen. En als dhr. Weijns
zegt, dat veel mensqhen van „linksch''
ding der daden van de kermis berust
bij de ouders. Een goed opvoeder leert
ook zijn kinderen op gepaste wijze
uitspanning (geen uitspatting) genieten
en als deze zich ook bij hun kermis
vermaak de vermaningen der ouders
gedenken, dan drinken ze niet te veel,
noch doen ze dingen, waarvoor zij
zelve of hunne ouders zich moeten
schamen. Het ligt er maar aan of de
ouders den noodigen eerbied (niet de
vrees) in hunne kinderen hebben ge
legd, die hen doet gehoorzamen.
En de principiëele zijde, ja, daar zou
nog wel enkele uren over te boomen
zijn, doch waar zelfs de theologen het
over principes niet eens zijn, daar
durven we ons als leek op dat ijs niet
wagen. Wij zijn wel overtuigd, dat
een anti-revolutionnair wordt voorge
schreven „schaf de kermis at, als ge
kunt", maar toch vragen we ons af,
of er dan in dat kunnen is te lezen
een toevallige gelegenheid waarnemen.
Want dat is op zijn zachtst uitgedrukt
toch hier geschied En zou dan een
anti-revolutionnair of wie ook
niet verantwoord zijn, als hij weet,
dat door zoo'n gelegenheid aan te grij
pen, hij bijna de geheele bevolking in
stil verzet jaagt en misschien daden
uitlokt, waarvoor hij dan nog veel meer
verantwoording zou dragen, dan voor
die der kermis; als hy ia dergelyk
geval de kermis liet rusten en volgens
zijn overtuiging de misbruiken op
waardige wijze bestreed, door de kermis
te veredelen en daarop vermakelijk
heden te brengen, die de menschen
kunstgenot verschafte in plaats van
drankzucht? En ten bewyze, dat uit
de raadsstemming duidelijk spreekt een
toevallige meerderheid in den raad,
dienen de volgende cijfers, welke we
ontleenen aan de vorige raadsverkie
zing. Er waren toen uitgebracht door
de anti revol. 390., oud Geref. 65 en
Chr. Hist. 150 stemmen, totaal ruim
600, terwijl de vrijzinnigen 380 en de
Kathol. 160 st. is totaal 540 stemmen
telden, zoodat als we by de eersten
rekenen de menschen, die wel rechts,
maar niet anti-kermisgezind zijn, gerust
kan gezegd worden, dat er geen meer
derheid is, die tegen de kermis stemt.
We zouden daarom ernstig in overwe
ging willen geven, om indien een
voorstel aan den raad wordt gedaan
om het besluit in te trekken, dat niet
ter zijde te leggen of af te stemmen,
maar dit aannemen, gezien de houding
der ingezetenen, die toch waardig is,
en gezien de verschillende beweegre
denen, die de menschen hebben geleid
om te teekenen, omdat ze in afschaf
fing over het algemeen zagen het op
leggen van een soort gebod of straf,
zooals men dat ongehoorzame kinderen
oplegt, als ze misbruik maken van
verleende gunsten.
En als we de lijsten beschouwen
niet als een verzet, maar als een ge
tuigenis, een volksstemming, dan zouden
we zeggen, laat de kermis aan degenen,
die er voor zijn, daar degenen, die er
niet van gediend zijn, toch van de
kermis blijven. Zulk een standpunt
zou blijk geven van een ruime opvat
ting en beantwoorden aan de waardig
heid van een lid van den Gemeente
raad, die toch rekening moet houden
met de belangen en de opvattingen van
de bevolking, dus ook met dat groote
gedeelte, dat een andere meening is
toegedaan. Veel, zeer veel zouden we
nog ter verdediging van ae kermis
kunnen aanvoeren, maar we achten dat
overbodig. Alleen nog dit: We hebben
hier zooveel mogelijk de partijen on
genoemd gelaten, maar toch willen we
even wijzen op de tijden, toen de raad
en de geheele gemeente liberaal was,
en toch door dezen nooit of nimmer
gedacht is om een Zondag of Chr.
feestdag zoodanig te gebruiken voor
ontspanning, dat dit aan andersden
kenden reden tot ergernis kon geven,
niet tegenstaande geen enkele veror
dening dat verbood. Evenzoo wenschen
we nu ook de vrijheid geëerbiedigd
voor de minderheid en zyn we vol
hoop, dat op het besluit wordt terug
gekomen.
Zilverbons.
Er worden geen nieuwe zilverbons
meer gedrukt.
De in omloop zynde zilverbons zul
len geleidelyk worden ingetrokken,
ct-
L.
iapitt
iegvelv.
1 opge
(eel
1 wetu
eboren
3-luite
volgd
eo in
rt 1921
DR ge-
rsehei-
nvloog
joeden
o bru
tevens
irzich-
»or hij
omen.
leeren
hibie-
ig) eD
.ndige
linder
n het
j deD
mden
I
cot
aan
'arys
mdat
ïoestj
verd
een
vaar
aide
toen
ater
leeft
van
laag
le-
'ge-
zyn
een.
Het
'or-
tam
tod.
to-
;en
ver
ier
en.
er,
3m
de
ed.
te
AXELSC
ANT.
99
99
0
iD-
8
I
