!Ho. 49.
Dinsuag 19 Sep 1.922
58
kHS
hfc»l
1
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch -Vlaanderen.
er 'ff <w
I
a it g.
J. C. VINK - Axel.
Huldeblijk H. M. de Koningin.
ZWARE SHAGTABAK
ldf>
"Cf!
1 ft JL j&l ii« ffll ILJ
J.ORUNO
B i»"1
cf "JigerU-
|ro|
de'W
oo J
[A VIJ/'
\\T.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS.;
Per 3 maanden 75 Cer franco oer dos' 1 Gulden.
Afc'f.r demiire 5
DRUKKER—UITGEVER
Bureau Markt C 4.
Telef. 5». - Postgiro 60863.
AÜVERTENTIEN van 1 tot 5 regels 60 Cent; voor
eiken regei meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worder. trarwo ingewacht, uiterlijk tot
Dinsdacs- en Vrij dag voormiddag ELF ure.
Juist op, of even na den 31 sten
Augustus werd in verschillende bladen
herinnerd aan het plan van het Natio
naal Comité tot restauratie van hei Koor
der Nieuwe Kerk te Delft, nl. om door
ons geheele land een nationale inzame
ling te houden, ten einde daaruit de
kosten te bestrijden, die zouden voort
vloeien uit de restauratie van dat Koor.
Verschillende stemmen werden aan
stonds over dit plan gehoord. Niet
zoozeer in de pers ais wel in den volks
mond. Maar wanneer men van den
beginne af had geweten, waarom het
I eigenlijk ging, dan waren die stemmen
i niet gehoord Zoo waren er, die dach-
ten, dat de graven van het Vorstelijk
Huis zelve moesten worden hersteld en
daaruit werd dan de gevolgtrekking
gemaakt, dat het een privé zaak is
van de vorsten om de graven hunner
voorouders te onderhouden of te her
stellen en nu we toch willen trachten
dat idee den kop in te drukken, willen
we het maar eens plat uitdrukken,
dat men dacht dat onze Koningin dit
uit hare i\iime middelen veel beter kon
doen dan het volk. Dat is volkomen
juist en het is zelfs hoogst onbescheiden
om anders te denken. Maar wie zoo
redeneert, de^kt niet verder door. In
ieder gezin en in elke familiekring zal
toch wel al eens een meubelstuk b.v
ten geschenke zijn gegeven, dat toch
ook de begunstigden even goed hadden
kunnen kopenmaar dut wefd ge
schonken uit achting, uit waardeering.
Al was het dus, dat net hier de graven
betrof, uan nog zou er reden toe zijn,
om, als dit H. M de Koningin behagen
kon, ook die graven te restaureeren.
Maar men heed blijkbaar niet goed
gelezen, want he. geldt niet de graven,
maar het koor in de Nieuwe Kerk, d. i.
de omgeving van de praalgraven onzer
Oranje-vorsten. Die omgeving is in
staat van verwaarlozing geraakt, zoo
danig, dat zelfs vreemdelingen zeggen,
hoe is het mogelijk, dat de Regeering
of wie ook, hierin geen v.rbetering
brengén.
Welnu, is het dan geen prachtig
idee, om zulks te bekostigen uit geheel
vrij willige giften van de bevol
king? Kan men, waar het hier de ge
schiedenis raakt van ons Volk en de
Vorsten, die daaraan gedurende eeuwen
ten nauwste verbonden waren, beter
doen dan de gehechtheid aan die ge
schiedenis en dat Vorstenhuis, de
Oranje's, omzetten in klinkende munt,
om ook daardoor te toonen aan de nog
levende telgen uit dat Vorstenhuis en
de leden, die eraan verwant zijn, te
toonen aan onze landgenooten en aan
geheel Europa, dat we dat Oranjehuis
in eere wenschen te houden en de
4$che dier overleden helden wen
schen te zien rusten in een omgeving
hunner Koninklijke Hoogheid waardig
Zeker, we weten wel dat herhaaldelijk
gelegenheid is geweest om blijk te geven
van' onze liefde tot Oranje en daaraan
toch niet getwijfeld wordt, maar het
moet ons juist voldoening geven, dat
wij dat herhaaldelijk kunnen doen, waar
we zooveel aan die vorsten te danken
hebben. En voor wie kunnen we meer
doen, dan voor degenen, die ons het leven
schonken Zoo is het ook met onze
natie. Deze heeft naast God haar be
staan te danken aan de Oranjevorsten
die goed en leven eraan gewaagd heb
ben, en daarom kan die natie nooit
voldoende doen om de eereschuld in te
lossen.
N.V. TABAKSFABRIEK
GRONINGEN
Onwillekeurig denken we dan hierbij
aan den tijd van 350 jaar vroeger. Het
jaar 1572 werd reeds in verschillende
steden als het bevrijdingsjaar herdacht.
Geen wonder dat in dit feit een ge
schikte gelegenheid werd gevonden, om
tot inzamelen over te gaan van de gelden
voor bovengenoemd doel, ten einde dan
met de noodige fondsen te kunnen be
ginnen, om het volgend jaar, als we
vieren het 25-jarig regeeringsjubileum
van Koningin Wiinelmina, het werk
voltooid te kunnen opleveren als een
huldeblijk aan onze beminde Vorstin.
Zooals we onlangs schreven werden
in alle provinciën van ons land comité'S
gevormd voor het welslagen van het
doel, waarin men terecht een lands
belang ziet. We beloofden er nader
op terug te komen, omdat plaats en
tijd ons toen ontbraken. Hiermede
achten we aan die belofte voldaan.
Alleen willen we er aan toevoegen, dat
blijkens een in dit nummer voorkomende
bekendmaking van den Burgemeester
onzer gemeente, morgen (Woensdag)
ook hier ter stede zal worden begonnen
met de inzameling van gelden voor de
restauratie. Dit werkje werd opgedragen
aan de Axelsche Padvinders, die altijd
bereid zijn »om goede werken uit te
voeren en dus nu ook met onderlingen
naijver de busjes zullen doen rondgaan
en niemand vergeten. Hopen we dat
bovenstaande opwekking moge bijdragen
tot milde giften, opdat onze gemeente
als steeds, waar zij zich aanhankelijk
mocht toonen aan Oranje, een goed
figuur make. Groote giften worden niet
gevraagd, maar het doel is voornamelijk,
dat iedereen w a t geeft, opdat de hulde
werkelijk zij nationaal, dat is van
geheel ons volk uitgaande.
Ten einde meer bekendheid te geven
aan de kerk, het koor, de monumenten
en de graven, die te Delft zijn te be
zichtigen, verspreidde de heer A. M.
v. T., als archivaris daarover de vol
gende bijzonderheden
De Nieuwe Kerk, oorspronkelijk gewijd
aan de Heilige Maagd, later aan St.
Ursula, is in gothischen stijl gebouwd
van 1383 tot Ï496. Zij heeft toren en
bestaat voorts uit een schip van drie
beuken en een koor. Door goed be- j
doelde, maar slecht uitgevoerde herstel-
lingen in de eerste helft der 19e eeuw
heeft het inwendige zeer geleden. Een
vlakke zoldering verbergt in het mid
denschip en het koor de oorspronkelijke
gewelvende muren en de zandsteenen
zuilen zijn bedekt door een dikke laag
kalk.
Eertijds waren van buiten tegen het
koor huisjes aangebouwd en in verband
hiermede zijn verscheidene koorramen
gedeeiieiijk dicht gemetseld. De huisjes
zijn thans verdwenen, maar de papen
bleven tot dusverre misvormd. Ook de
ongelijke vloer van het koor heeft ver
nieuwing noodig.
Midden in dit armlijke en zwaar ge
schonden koor prijkt nu het prachtige
praalgraf van Prins Willem 1, gebouwd
op last van de Staten Oeneraal door
Hendrick de Keijzer en zijn oudsten
zoon Pieter in de jaren 1614—1622.
Op een steenen verhooging staat de
tombe, eveneens van steen, waarop een
wit marmeren beeld van den Prins rust.
Aan 't hoofdeinde is een tweede beeld
geplaatst, dat den vorst voorstelt in
wapenrusting zittend op een zetel met
kussen. Dit beeld is van metaal. Aan
het voeteinde staat een prachtige metalen
Faam. Om de tombe verheffen zich 22
zuilen van zwart marmer, met wit-mar-
meren voetstukken en kapiteelen. Zij
zijn bekroond met gebogen frontonsvan
wit marmer Tusschen de kolommen
zijn nissen van wit marmer opgesteld,
behangen met gekleurde wapenschilden.
Op voetstukken en in steenen nissen
staan aan de vier hoeken van het ge-
denkteeken metalen vrouwenbeelden, die
de Gerechtigheid, de Vrijheid, den
Godsdienst en de Dapperheid voorstel
len en van passende attributen voorzien
zijn.
Op verschillende plaatsen zijn op
schriften aangebracht, o. a. Je maintien-
drai, prété et justice (Ik zal godsdienst
en gerechtigheid handhaven). Een
zwarte steenen plaat draagt in gulden
letters een opsomming in het latijn van
de groote daden, door den Prins verricht.
Rechts achter het monument bij den
koorwand, ziet men het gedenkteeken
van koning Willem I, in 1847 door W.
Geefs vervaardigd. Op een granieten
voetstuk leunt het wit marnieren beeld
van den Koning tegen een liggenden
leeuw, eveneens van wit marmer. Dit
monument, afkomstig uit het kasteel
Rane bij Aken, werd aangekocht door
de regeering en in 1905 naar Delft
overgebracht.
Meer naar links tegen den muur van
het koor een gedenkteeken voor prins
Wiilem George Frederik, broeder van
koning Willem 1, aangebracht. Canova
schiep dit schoone kunstwerk in de jaren
1805 -1808. Het is van wit marmeren
stelt in relief een vrouw voor, die voor
over gebogen op een lagen stoei zit.
Het hoofd rust op de rechterhand, de
linker ligt in den schoot. Een pelikaan,
het zinnebeeld der trouwe liefde verge
zelt deze figuur, waarboven het woord
Pietas (Vrouwenliefde) is ingebeiteld
Prins Willem George Frederik is uit
den aard der zaak veel minder bekend
dan zijn broeder. Op jeugdigen leeftijd
onderscheidde hij zich in den oorlog
tegen Frankrijk gedurende de jaren 1793
en 1794. Na het vertrek der stadhou
derlijke familie in 1795 trad de prins in
Oostenrijkschen dienst. Met het leger
van den Nederrijn maakte hij den veld
tocht van 1796 tegen de Franschen mee.
Twee jaar later werd hij opperbevel
hebber van het Oostenrijksche leger in
Italië en kort daarna (6 Januari 1799)
overleed hij te Padua, heeft tot 1896
die kerk versierd, in dit jaar werden
het stoffeliik overschot van den Prins en
het monument naar Deift overgebracht.
Links van dit kunstwerk bevindt zich
een eenvoudig gedenkteeken van prins
Willem Alexander Ernest Casirnir, zoon
van koning Willem 11, en de Russische
grootvorstin Anna Paulowna. Hij over
leed 22 October 1822, weinigemaanden
oud.
Eenige schreden verder is het monu
ment van Hugo de Groot, onzen groo-
ten rechtsgeleerde, geplaatst. De
Delftenaar H. v. Zwol vervaardigde het
in 1781. Een steenen verhevenheid van
drie treden draagt twee hardsteenen
pilasters, waarboven zich een frontispice
verheft. Tusschen de pilasters ziet men
een nis, waarin een pyramide staat van
zwarte steen, waarover een kleed hangt
van wit marmer. Een buste van De
Groot is vóór de pyramide geplaatst en
zij wordt vergezeld door een kinderfiguur
met een neerhangende fakkel in de hand.
De andere hand rust op het wapen
schild van De Groot. Links van de
buste staat een witte steen met een
Latijnsch gedicht in zwarte letters, waar
in de groote geleerde, het „prodigium
Europae" het „wonder van Europa"
wordt gehuldigd.
De bezoeker wordt pijnlijk getroffen
door de scherpe tegenstelling, welke
bestaat tusschen de genoemde, voor het
meerendeel buitengewoon luisterrijke
monumenten en de troostelooze leelijk-
heid van de omgeving. Maar er is nog
een belangrijke reden, die elk warm
vaderlander de plannen tot restauratie
van het koor moet doen steunen onder
het mausoleum van den grooten Zwijger
ligt de grafkelder der Oranjes, aan wie
het land zooveel heeft te danken. De
kelder is aangelegd in het laatst der
zestiende eeuw en vergroot in 1822.
De belangrijkste leden van het vorstelijk
geslacht, wier stoffelijk overschot hier is
bijgezet, zijn
Prints Willem 1, overleden 10 Juli
1584;
Louise de Coligny, gemalin van den
Prins, overleden 9 October 1620;
prins/ Maurits, overleden 23 April
1625;
prins Frederik Hendrik, overleden 14
Maart 1647
prins Willem 11, overleden 6 Novem
ber 1650;
Amalia van Solms, gemalin van Fre
derik Hendrik, overleden 8 Aug. 1675;
prins Willem IV, overleden 22 Octo
ber 1751
Anna, gemaiin van Willem IV, over-
j leden 12 Januari 1759
neen
i.
jjion
iaF'Tte-
,aiiva0' jdt
j Jk in
Boen ieiid(J91
Uc-ier Jf
ma
JWile j00g
ila-axndien
"\kUïi8S»h-
JV >r hij
lvter; f ietr.
B°11' et)reu
1, 2 hen
rv%an ige
nsti jer
xeePriavejet
dr«iui#V
t
w! enf
ïhelt bte
o o Wie, a,
reP po.
V a (eke
au eo i
irdrm i
itui ,akt<t
verstel
ulde w?
de-jcjrdt.
3nlten
ju< i
ïeuv
itsorai
vt
reEr'an
ui,
il let
,u--i;anti
■el uizé
•teil
eLJétrac
efrls?
ti(a Ma
ai Jlijl
pin
elol.s,
ei.Jnl
i id haal
eeldel
ongeil
]eeneil
/ezen|
gd-r
