TWEEMAAL
Zaterdag 8 Januari 1921
36e *taarg.
L^¥TI
.JW WAÉJk
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
J. C. VINK - Axel.
Acht uur.
FEUILLETON.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 Maanden 75 Centfranco per post 87 V, Cent.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER—UITGEVER
Bureau Markt C 4.
Telefoon \r. ö3. - Postbox*.
aDVERTENTIEN van 1 tot 5 regels 60 Cent; voor
eiken regel meer 12 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertenties werden franco ingewacht, uiterlijk tot
Dinsdag- en Vrijdag voormiddag are«
Dat was een mooie tijd. Dat ze het
tongen. Acht uur dat klinkt door
alle landen acht uur zij onze
arbeidsduur Vlaggen an idealen voor
hen uit, en 't Mai zonnetje over hun
optochten.
Het is lang geleden. Zij hebben de
acht uur. Zij hebben nog wel vlaggen
maar geen idealen meer voor zich uit.
Ook zingen ze niet meer met hetzelfde
entrain
Het is jammer. Een weg moet voor
ons uit liggen. Een berg moet voor
onzen gezichtseinder staan, met een
fonkelend kasteel daarop: „dat zij ons
hei ei-lig ide aal".
Met een paar centen meer in de
portemanniks, en vele uren gaperige
ledigheid, zijn wij menscheu slecht
geholpen, als onze idealen ons daarbij
worden ontfutseld.
De arbeidsklasse is in een paar jaren
oud geworden. Oud en onttooverd.
Achter iedete ingetrapte poort blijkt
in plaats van een rijkdom een nieuw#
armoe te liggen. Acht uur is bereikt
staatspensioen is bereikt, kiesrecht en
belastingbiljet zijn bereikt; ze hebben
deukhoed, boordje en lichte regen
jas. De nieuwe luchtkasteelen „socia
lisatie" en klein aaDdeelhoudersscbap"
lokken, vanwege de slechte voorbeelden
niet erg. Maar de tevredenheid is niet
bereiktnérgens.
De achturige arbeidsdag is een
Btrop, voor de maatschappij en voor
de arbeiders, moreel en materieel
Historisch verhaal.
De verdreven Stuarts hadden onop
houdelijk pogingen aaDgewend om d
koninklijke waardigheid te heroveren
Een reeks van samenzweringen en moord
aanslagen was hiervan het gevolg ge
weest. Lodewijk XIV had de Stuarts
ondersteund en de hoop op het welge
lukken hunner pogingen steeds bij hen
aangewakkerd; doch na zijn dood kwam
hierin een groote verandering. De regen
Filips van Orleans haastte zich met
Engeland op een goeden voet tekomeD
Hij achtte den invloed en de macht van
Engeland tegen het vijandelijke Spauj
van niet weinig belaDg en deed dus
wat hij kon om den vriendschapsband
met George te versterken. Hoewei de
koningin-weduwe van Engeland nog
altijd op St. Germain haar verblyf hield
was een der hoofdvoorwaarden van bet
tusschen beide vorsten gesloten traktaat
om de JakobieteD, die telkens weer het
booid opstaken, goed in bedwang t
houden. De dolle hertog d'Ormoud i
de graaf de Mar wisten echter de Schot
ten in 1715 tot een opstand aan ie
sporen. Prins Jakob, of Jakob III, zooals
Dit inzicht begint zich te vormen. De
acbt-urige arbeidsdag is een prachtuit-
vinding voor de tappers en slijters
hij deugt ook voor „Schwer-arbeiter",
waarvan hart en spieren weer op
verbaal moeten komenwaarvan de
maatschappelijk-misbruikte en bestolen
levensduur weer tot zijn normale
grenzen moet worden verlengd hij is
magnifiek voor jonge arbeiders, die
zich ontwikkelen willen die leeszalen
en volksuniversiteiten bezoeken, zich
door-studie en-arbeid maatschappelijk
vooruitwerken. Maar by deugt niet
voor de lijntrekkers en luilakken
uit de heele of gecamoufleerde regie-
bedrijven. Eu hy deugt niet voor het
groote gros uit de industrie, dat in
een eerlijk stukloon-premie zijn arbeids-
lust en ijver doelmatig beloond zag.
De 8 urige arbeidsdag was een ideaal,
toen wy er vóór stonden. Hij leek
mooi, toen de arbeiders er naar toe
zongen, met jonge kelen, waarin de
kracht was veor nog oen moeilijken
en verren weg. De wereldoorlog heelt
dezen weg te kwader ure gecompri
meerd. Het werkende menechdom is
plotseling in den acht urendag ver
schalkt in plaats hem te veroveren.
En bet zuur rispt ons op. Wy kunnen
er niet tegen. Nóg niet.
De Nederlandsche machinist, die
vroeger overbelast was, die schadelijke
werktijden had, maar die met zijn
machine meereed, met zijn machine
mee in de weer wastot diep in den
nacht of vroeg in den morgen, had
zorg en liefde voor hot instrument
van zijn arheid. Hy ging ca zya 14
uur dienst niet naar huis om te
slapen, vóór hy de slakken en sintels
had weggepord. Tegenwoordig klau
tert na 8 uur een &uder er op. Laat
die porren Laat die poken Laat
die poetsen. Do acht uur zitten er op.
De Middelduitsche Handolskamers
hebben aan den Reichsarbeits-Minister
een stuk gestuurd beft asjeblieft den
8 urigen arbeidsdag voor het Handwerk
op „wegen Betrieps von Schmutzkon-
kurrenz in der Feyerzeit". Ook deze
mannen kunnen er op hun manier
niet tegen.
Ik lees in het jaarverslag van een
Zwitsersche machinefabriek De re
sultaten mot den acht urendag stellen
teleur. De verkorting van den arbeids
tijd wordt overtroffen door de procents
gewyze vermindering der productie.
Het ontstane tekort kan misschien
door de invoering van ractioneele
arbeidsmethoden en een doelmatige
concentratie of veredeling der bedrij
ven, achterhaald worden. Maar dat
wordt een kwestie van jaren in dien
tyd krijgt onze export een deuk. Wij
moeten ons ernstig afvragen of de
verkorting van den arbeidstijd wel het
punt mag overschrijden, waarop z| in
voldoende voortbrenging tekort schiet.
Want dit sta als een axioma voorop
dat de meusch meer gebukt gaat onder
slechte woon-, voedsel- en levensvoor
waarden, dan onder een langoren
werkdag.
Frankrijk staat al een langeren
werkdag toe, mits de meerdere uren
als overwerk betaald worden. België
draait al voor eukelo bedrijven de
10 uur» deur open. In Duitachland
werken de yverigen clandestien weer
hun 10 tot 11 uur; voor zicbselt of in
combinatie. En intusscheu loeit een
proteststorm in da Europeesche pers
op. Is het de wind derreactie
Overal begint do campagne tegen
den acht. urendag.
In een Zweedsche courant staat
Wij moeten ons volk toeroepen niet
in de verkorting, maar in de verlen
ging van den arbeidsdag ligt ons heil.
Slechts door moer arbeid kan de mensch-
heid van de zware wonden, die
haar geslagen zijn, opkomen. Het is
natuurlijk onpopulair dit uit te
spreken."
Vooral begint er verzet te komen
tegen het bolwerk van den 8 uren dag,
in do heele of verkapte regie-be
dryven. Want de tarieven, die spoor,
post, tram, electriciteit straks zullen
vragen, willen ze niet met een deficit
werken, drukken op de heele samen
leving, als een harnas, dat het ademen
en vrijkomen boiemmert.
Niemand wil de harde werkers uit
de regie-bedry ven hun 8 uur ontfutse
len de ambtenaren met inspannenden
loket-dienst, de arbeiders, die kop en
band voortdurend gebruiken. Maar er
wordt buit nat noodeioo9 geluilakt. Op
kantoren en stations van 2 of 3 maal
èón uur drukte daags. Daar kunnen
ze best weer 11 uur „werken".
De acht-urige werkdag is uit den
hazengeest geboren. Dezelfde
hazengeesr, die d8 burgerwachten
schiep. Hij is au fond van reactionnaire
geboorte. Een moedige meet komen.
bij zich noemde, werd uitgenoodigd naar
Engeland over te steken en zich aan
de spits de opstandelingen te stellen
Tengevolge hiervan verliet de prenten
dent de hem aangewezen verblijfplaats
en trachtte incognito van Bar naar Bre
tagne te reizen, waar hij te Sint-Malo
naar Schotland wilde inschepen. Zijne
moeder vreesde evenwel de spionnen,
die Eagelaod er op nahield, en verzocht
daarom in den medegedeelden brief de
bescherming van den regem. 't Is nu
licht te begrijpen, dat die briet den
regent ernstig en verdrietig moest stem
men, daar die reis van den prentendent
de vriendschappelijke verhouding tos
schan Engeland en Frankryk zeer in
gevaar zou kunnen brengen. Koning
George bad in het traktaat een regent
in zeker opzicht voor alle dwaze streken
van de Stuarts aansprakelijk gesteld.
Als de prentendent uit Frankrijk ont
snapte, koo Engeland den regent op
ziju minst verwijten de belangen van
zijn bondgenoot verzuimd te hebbeD, en
wie zou zeggen hoeveel strijd en bloed
vergieten hiervan het gevolg konden
zijD Aan den anderen kant deinsde
de goedhartige regent voor het denkbeeld
terug, om een joogeo, opgewonden priDS
die voor zijn vermeende rechten streed,
aaü zijn vijanden over te leveren en op
het schavot te brengen want het Eu
geUcüa parlement verstond in dergelijke
zaken geen schertsPrins Jakob of
ridder George had bovendien een soort
van nimbus om zijn hoofd. Zijn lotge
vallen, de treurige toestand zijDer ouders,
de geheimzinnige omstandigheden bij
zyne geboorte, hadden hem tot een be
langwekkend personage gemaakt. De
ongelukkige prinsen hebDen menigmaal
in de geschiedenis de rol van martelaars
gespeeld, en ook prins Jakob Eduard
was daartoe door het noodlot bestemd.
Men had de rechtmatigheid zijner ge
boorte in twijfel getrokken en hield
hem voor een ondergeschoven kind6D
nu hij een onderneming wilde wagen om
het noodlot ten zyneu gunste te dwingen
zou de regent du medewerken om
hem in den val te lokken Filips rid
derlijke natuur kwam hiertegen op. Hij
besloot diplomatisch te went te gaan
en te doen alsof hij niets vaD des priu-
san plannen wist, maar onder de hand
elke poging tot zijne inhechtenisneming
te verijdelen. Niettemin had die brief
hem zeer ontstemd.
Hy zocht en vond afleiding in che
mische studies. In zijn vryen tyd hield
hij zich hiermede gaarne bezig en had
een klein rerwelld zijvertrek tot labo
ratorium ingericht. Zijne dochter, de
prinses van Cuartres, was hem dikwijls
biermede behulpzaam. Zoo stond hy
ook nu met een paar flesscheu met pre
paraten in de hand, toen de deur weid
geopend en Ibagnet lord Stairs aandiende.
Lord Stairs was de Engelsche gezant
aan het Parijsohe hof. De regent wierp
een schninscben blik door de openstaan
de deur van het kabinet, waar de be
wuste brief onder het boek lag verbol
gen. AU Stairs wist, wat ik weet, zou
hij in staat zijn die armen pretendent
aan de galg te brengen,* dacht hij.
»Maar ik zal mij goed houden Laat
rnylord oinnenkomeu gebood hy.
Lord Stairs verscheen. Hij was een
lang man, niet juist leelijk, maar met
een echt EngeUch bulhondengelaat.
»Weikom, myiord riep de regent
hem toe. »Wat voert u al zoo vrot
hierheen
»lk maak verontschuldigingen u hu
andere gewichtige bezigheuen op te
houden, Monseigneur!* antwoordde
Stairs.
»Wel neen,* verzekerde da regent.
»Ik ik las.*
>Ik meende aan die flosschen met
preparaten to zien, dat ge u met che
mische analysen bezighieldt.*
s'tls waar, ik heb er nog een in do
hand I* zeide de regent, terwijl Dij de
llescn lachende neerzette.
»Een gevaarlijke kunst, Monseigneur
hernam de ander.
»Niet, als tnen er verstandig mede
weet om te gaan.*
Wordt vervolgd>j