Xo. 1. Zaterdag 3 A 1020. 36e Jaarg.
voor Zeeuwsch-Vlaan deren
Nieuws- en Advertentieblad
Woekerwinsten.
FEUILLETON.
By dit blad behoort een bijvoegsel.
Wegens het Paaschfeest
verschiint a. s. Diasdagavond
de AXELSCHE COURANT niet
Het is voor een groot deel van onze
burgerij een zware tQd. De duurte
blijft aanhouden, al zyn enkele artikelen
in de laatste maanden ook een weinig
in prys gedaald. Maar de prijzen der
eerste levensmiddelen bedragen zeker
neg gemiddeld meer dan het dubbele
van voor den oorlog. En de belasting-
spoken worden steeds dreigender.
Toch ziet men weelde overal. De
kleeding is kostbaarder dan ooit
zelfs al laat men het prijsverschil met
vroeger buiten beschouwing de
concert ea schouwburggelegenbeden,
zoowel op het platteland als in de
steden zijn steeds overvol en in de
restaurants worden door een menigte
gasten greote bedragen verteerd. Het
aantal auto's en motorfietsen maakt het
verkeer op straat onveilig. Hoe is dit
mogelijk, terwijl men overal over de
groote duurte klaagt, terwyl een ieder
doet, alsot het hem bijna niet mogelijk
is rond te komen Het antwoord op
deze vraag, die voor een vreemdeling
in deze wereld wellicht een duister
raadsel zou kunnen lijken, is spoedig
genoeg gevonden. De tegenwoordige
duurte is niet geheel een natuurlijke,
zy spruit niet iu alle opzichten voort
24)
Welk een wereld vol gedachten, zeide
Fröben eens, ligt er toch in dezen
Hesperus Ieder tnenscheUjk gevoel bij
vreugde of smart, bij lièide of haat ligt
daarin open voor ods hij weet, ons,
terwyl we den zoeten geur eener bloem
inademen, hare binnenste deelen, hare
teedere blaadjes, hare fijnste meeldraden,
te beschrijven, zonder dat hij ze vernielt
of ontbladert. Maar hierin ligt, geloof
ik, het groote diepe geheim van dezen
meester, dat hij ieder verborgen gevoel
niet beschrijft, maar aantoont en toch
weer niet vluchtig aantoont, maar ons
als door het fijne microscoop eener
gelijkenis, een diepen blik in de men-
schelijke ziel doet slaan, waarin gedachte
op gedachte rijst, en het oog, verrast
maar verrukt over de wondervolle
schepping, een traan ontlokt.
Gij hebt, hernam de gastvriend, naar
het mij toeschijnt, in deze woorden zijn
geheim ontsluierd. Mij walgt, ik bekeu
het gaarne, niets zoozeer als het zicht
baar zich afmatten van een schrijver,
om den lezer zeer helder en duidelijk
te maken, wat zijn held of zijne heldin,
of een derde of vierde persoon heeft
uit onvermijdelijke oorzaken, als
schaarschte, maar is voor een belangrijk
deel Kunstmatig ia het laven geroepen,
om aan sommige groepen menschen
woekerwinsten te bezorgen. De groot
industrie ontwikkelt zich steeds meer
in de riehting van de trust. Hetzy dat
er vooraf een afspraak is gemaakt em
de pryzen der te leveren artikelen zoo
hoog te houden, dat een moreel onge
oorloofde winst wordt gemaakt, hetzf
dat die afspraak niet bestaat, maar men
er op rekent, dat ieder in zyn eigen
financiëel belang aan de prijsopdrijving
meedoet, zeker is, dat vele groote
ondernemingen winsten hebben gemaakt
welke naar het oordeel van elk wel
denkend mensch ongeoorloofd zijn.
Want die winsten kunnen niet anders
worden behaald dan door de arme
medeburgers dag in dag uit voor .nood
zakelijke levensbehoeften een veel
hoogeren prijs te laten betalen, dan wel
noodig is. De suikerlords, de petroleum-
koningen, de scheepvaartou<iernem9ra,
enz., zijn het die vele artikelen zoo
duur maken, dat ons geheele volk er
onder zwicht. Over de Philips-fabrieken,
die ver over de honderd pet. dividend
uitkeeren, is in de laatste weken genoeg
geschreven, om daarvan varder maar
te zwijgen. Een der bladen noemde
dit terecht aankweekea van bolsjewisme.
En vele kleinere ondernemers, win
keiiers enz. doen aan deze berooving
van de medeburgers op hunne wyza
in het klein mede. Hoe anders te
verklaren, dat hetzelfde artikel op
denzelfden dag in verschillende winkels
dikwijls een zeer uiteenloopenden prijs
ondervonden of gedaan. Maar onze
dichter hoe heerlijk, hoe rein is ook
hierin zijn vindingrijkheid Wij loven,
denken, weenen onwillekeurig met
Victor, en Clotilde's bleekere wangen,
haar stomme smart treft ons dieper, dan
wij het kunnen zeggen, en bij h6t
warme teedere geluk der mincenden
zouden we zoo gaarne een straal der
avondzon zijn, die in het priëel om
hunDe omarming speelt, of de nachtegaal,
die huD het blijde feest hunner zaligheid
met zijne glasheldere stem opluistert.
Het is zonderling, merkte Josephe op,
de draden van dezen roman, datgene
wat men zijn geraamte uoemt zon oos
by een anderen schijver in het geheel
Diet belangwekkend, misschien wel ge
zocht eu langdradig toeschijnen. Zes
verlorene, verwisselde, wedergevondene
zonen, terwijl bij voorbeeld Walter
Scott er gewoonlijk slechts een heeft, en
zelfs de schrijver van Wladimor er
zich in zijn heerdichf met twee verge
noegt. Eene jonge dame, die tot hare
kwelling door haren broeder bemind
wordt en zelve diens vriend liefheeft,
_eeu klein eenvoudig hof in miniatuur,
een pastorié vol ratten eo kinderen en
eene bezitting van edelen, waar niet
edelen wonendenk u deze gewone
dingen in opvolgende reeks, dan hebt
ge een onzer gewone romans van ver
loren zoons, enz. en niet eens een oprecht
ongeluk, om mij zoo uit te drukken,
heeft, dan daardoor dat sommigen der
winkeliers een abnormale ea daarom
moreel ongeoorloofde winst willen
maken Dit alles komt neer op be
rooving van den consument en maakt
ons land tot één der duurste van de
wereld.
Wanneer tegenwoordig een economi
sche strijd wordt gestreden tusschen
ondernemer en werklieden, weet men
in negen van de tien go vallen al
vooruit, wie bet gelag moet betalen, de
consumentMen komt tot een schik
king, de loouen worden verhoogd,
maar de ondernemer legt onmiddellijk
zooveel op den prys der artikelen, dat
meerdere loonen er wel dubbel of
driedubbel weer uitkomen. .Noodge
dwongen, ziet u, zonder deze prijsver-
hooging zou ik er geld bij moeten
leggenzoe spreekt de ondernemer
en hij beschouwt het groote publiek
als dom genoeg om dit alles maar voor
goede munt aan te nemen. De Haag-
sche Tramwegmaatschappfdie een
reeks van jaren bijzonder groote
winsten heeft gemaakt, geeft hiervan
bij hare houding tegenover de eischen
van het personeel weer een treffend
staaltje. Wordt het verhoogde tarief
toegestaan, den maakt de maatschappij
een mooi zaakje en het publiek betaalt
niet slechts de hoogere loonen van het
personeel, maar ook de nog hoogere
dividenden der aandeelhouders en tan
tièmes der commissarissen.
Ook de daling in het transportbedrijf
zou wel eens op zoodanige wijze kun
nen eindigen, dat het publiek in nog
meerdere mate de dupe wordt. De
zooals de moord van Le Beau door den
hofjonker, of het tragische einde van den
lord in het vijfde bedrijf. Maar welk
een leven, welk een wereld spreekt uit
deze geschiedenis als die dichter haar
zijn bloemenmantel omhangt! Welk
een hemelsche adem, heiliger, reiner dan
onze aardscbe, waait ons tegen uit de
eerbiedige lielde van Victor en Clotilde
voor hunnen leermeester Emanuel, welk
een weemoed, uit de misleiding van een
koud leven, als Victor en dat beminnens
waardig wezen elkander miskennen en
niet vinden welk een weelde eindeljjk,
als hunne zielen onder den Dachtelijken
sterrenhemel in de smart derscheiding zich
ontsluiten en overvloeien van liefde
Ja, zei de jonge raaD, onze dichter is
ais een groot musicus. Hij heeft een
uitgespeeld, oud, langgehoord thema voor
zich, maar terwijl hij den gang van het
oude liedje houdt, voert hij de gedachte
uit op eene wijze, die ons zoo verrast,
zoo nieuw toeschijnt, dat we het thema
vergeten, en slechts luisteren naar de
wendingen, waarin hij overgaat, waarin
hij den hemelladder der tonen als een
engel op en afgaat en ons in den droom
een open, zaligen hemel toont, terwijl
wij wellicht als Jacob in werkelijkheid
op een zeer hard bed liggen. Nu eens
is hij zacht als een fluit, doordringend
als oen hobo, dan weder vol en roerend
als een waldhoorn in de verte, dan
weder bruischt hij voort als een machtige,
greote scheepvaartendernemingen heb
ben tijdens den oorlog reusachtige
winsten gemaakt en het lijkt er veel
op, dat zij die zelfde winsten willen
blyvea behalen. Vast aaneengesloten,
kannen zij de tarieven van de scheep
vaart, bij onvoldoende buitenlandsche
concurrentie bijna even hoog opvoeren,
als zij dit wenschen. En het gevaar
is niet denkbeeldig, dat zq, als straks
een schikking in het geschil met de
arbeiders zal zyn getroffen, die de
maatschappijen iets meer zal kosten,
noodgedwongen natuurlykde trans
portkosten opnieuw zoodanig zullen
verhoogen, dat de winsten der onder
nemingen nog zullen toenemen. Beide
partyen, de arbeiders en de onderne
mers zullen dan ever den afloop van
den stryd tevreden zijn, maar het
groote publiek, en vooral zy, die niet
bij machte zijn de hoogere levensba
hoeften op anderen te verhalen, zullen
er weder de dupe van worden. De
rubriek der nieuwe armen zal steeds
toenemenIs het niet mogelijk zoe
vragen wy daarom, dat villen van de
consumenten tegen te gaan Wij weten
het, wy hebben het weder gezien bij
de nu verworpen Duurtewet,
hoe moeilijk het is voor don wetgever,
om in 't economische leven in te grypen.
Maar toch de zaak is te ernstig om
geen poging te wagen.
Geschiedt dit niet, dan zal het villen
van de consamenten steeds grooter af
metingen aannemen, want het gegeven
voorbeeld werkt aanstekelijk. En de
steeds toenemende trustvorming is een
dreigend gevaar in deze richting. Het
diepe bas, majestueus, verheven, of zacht
lispelend als de Eolusharp of in weemoed
opgelost, als de tonen der harmonica.
Hoeveel heb ik hem te danken, zeide
Josephe bewogen, dat hij verzoeDt, dat
hij de wonden van onzen weemoed heelt
Het stond in zijne macht Clotilde te
doen bezwijken van smart, over hare
onbeantwoorde liefde. Voor haren dood
zou Victor haar nog toegeroepen hebben
>Ik bemin u boven alles en lachend
zon ze zijn ingeslapen. Denk u de
verschrikkelijke amart, de verbittering
tegen het lot, als wij deze menschen
hadden zien bezwijken zonder hoop,
zonder troostMaar dat ware niet
mogelijk geweest. Victor zou zoo lang
niet bemind hebben, hij zou zich hebben
overgegeven of aan Joachine of aan de
vorstin want een man k$m niet lang
beminnen, als zyo3 liefde niet beant
woord wordt
Gelooft ge dat werkelijk, hernam
Fröben weemoedig lachend. O hoe
slecht moet ge ons kennen, hoe min
moet ge over ons deokeD,.dat wij niet
eens den moed zouden hebben, dit
korte leven door trouw te beminnen,
ook zonder wederbemiud te worden.
Bijvrouwen acht ik dit voor mogelijk,
seide Josephe liefde zonder wederliefde
is een groot ongeluk, eu vrouwen zijn
meer geschikt, levenslang een verborgen
lijden te dragan, dan gijlieden.
Wordt vervolgd).
