35e Jaarg.
1\
101.
Zaterdag 27 Maart 1020
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
J. C. VINK - Axel.
Socialisatie en Middenstand,
FEUILLETON.
Dit blan verscmjm eiken Dinsdss- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 Maanden 75 Cent; franco oer poet 871/, Cent.
Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER—UITGEVER
Bureau Markt C 4.
Telefoon !*r. 56. - Peitbox 6.
ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels 50 Cent; voor
eiken regei meer 10 Cent. Groote letters worden naai
plaatsruimte berekend.
Ad verten tifen worden franco ingewacht, uiterlijk tot
OinRdag- en VrJJdagvoormiddag ELF ore.
Deze week werd te Middelburg doer
de vereeniging „Handelsbelang" een
vergadering gehouden, waarin de heer
O. R. Baraads uit Arnhem een rede
hield over bovenstaand onderwerp.
Een nuchtere en leerzame vergelij
king als doer dhr. Barends blijkens
het verslag in de Midd. Cri. gegeven
tusschen de coöperatie's en het vrye
winkelbedrijf zal. zeker aaa vele
neringdoenden geed doen en misschien
meuigen oppervlakkigea voorstander
van zienswijze does veranderen.
Daarom achtten we het nuttig dat
verslag over te nemen.
De heer Barends stelde de vraag of
socialisatie een verbetering kan bren
gen. Socialisatie is Dog een vry vaag
begrip, al is men door de vergadering
der vakvereenigingen en de S. D. A. P.
wel iets wijzer geworden. Het is spr.
mede gevallen, dat men alleen sprak
over socialisatie van bedrijven, die er
geschikt voor zijn. Nationalisatie van
den grond zal zeker achteruitgang
beteekenen.
Dat men den middenstand wil uit
schakelen, omdat deze winst maakt,
klinkt eigenaardig, daar men toch
erkent dat er uit een bedrijf winst kan
worden gemaakt.
Ook is eigenaardig, dat men zelfs
stukloon wil handhaven, wat bewijst
dat men het egoïsme niet kan negeereu.
De voorspelling van de S. D. A. P.
dat er steeds meer alleen rijk en arm
zal komen, is niet uitgekomen.
Waarlyk, of mijn correspondent in
Londen is een schurk en verdiend
eehangen te worden, of gij meester
Fröchlich kunt wel uurwerken in elkan
der draaien, maar geene stoommachines
zooals ge me hebt wijsgemaakt.
De man scheen diep gekrenkt door de
woorden van deu baron een hoogrood
kleurde zijn gelaat en een bitter woord
«weefde hem op de lippeD. Maar hij
onderdrukte het en .streek met de hand
over zijn dön haar, als wilde hij zijne
inwendige misnoegdheid eren glad
strijken als zijne haren.
Neem me niet kwalijk, heer baron,
antwoordde hij, als men mij de meet
kundige schets en de berekening eener
machine voorlegt en raderwerk en
sehroeven daarbij nauwkeurig geteekend
zijn, dan zal ik deze maehine in elkander
zetten, al heb ik ze van te voren nooit
gezien. Maar, dan moet ik het kunnen
doen, zooals ik wil en dan sta ik er
ook voer in, dat alles goed zal zijn
maar zoo
Nu, omdat ik zeif een weinig mede-
geholpen heb, meeDt ge zeker D.iarop
moet dan alles geschoven worden Ge
Men verwijt de vele kleine bedrijven
dat zij meebrengen concurrentie en
prysverhooging. Maar men zegt dat
laatste ook van monopolies. Br zyn
zeker fouteD, maar het is aan den
middenstand om dia te niet te doen.
Spr. acht het tegenstrijdig dat èn
door versnippering èn door monopolie
de prijzen zullen stijgen. Dit is waar
voor het monopolie, maar niet voor de
versnippering, die juist de prijzen
drukt.
Spr. bepleit nu als een middel tegen
het monopolie het verbieden van de
groote reclame voor een bepaald artikel,
zeoals nu reeds voor geheime genees-
artikelen in voorbereiding is.
De winkeliers moeten als keurders
optreden, waarnaast een scherpe Rijks
keuringsdienst moet staan.
Spr. acht een gelyk© verdeeliag aan
allen niet gewenschtdit heeft de
distributie gedurende den oorlog bewe
zen, en niet minder de run op do
winkels bij het begin van den oorlog.
Spr. waarschuwt voor te veel organi
satie en wijst op Duitschers van wie
een hem zeide Wij organiseeren ons
dood".
De winkeltoestand kan, zooals ook
mr. Treub toegaf, hetzelfde presteeren
als de coöperatieen de socialisatie is
slechts een verder uitgewerkte coöpe
ratie. Mr. Treub bleef in een debat
met spreker in gebreke te bewijzen,
dat er een artikel is dat de coöperatie
goedkooper levert, en hij moest toege
ven, dat er bedrijven zyn, die niet
voor coöperatie in aanmerking komen.
Gedurende den oorlog heeft men
zegt 7-elve, dat ge zulk eerae machine
nog nooit gezien hebt en ik heb er al
wel een, ja wel twee of drie gezien, in
irankrijk en Engeland, en weet zeer
goed, dat de grootere raderen in het
midden van deD cilinder ingrijpen en
de kleinere van voren aangebracht
worden
Maar lieve heruel, uwe genade, vergun
my te zeggen, hernam de kunstenaar
ongeduldig, dat deze stoommolen op een
andere wijze is samengesteld, dat ziet
men al aan de teekeuing
Wat teekeningStoommolens zijn
stoommolens en de eene ziet er uit als
de andere. Bedrogen ben ik, van alle
kanten! Mijn geld is weggesmeten!
Fröben had intusscheo de teekeningen
ter hand genomen en nagezien. Hij meen
de dat het samenstel van deze molen zeer
eenvoudig en schoon was, en als de
genommerde schroeven en raderen pasten,
zeer gemakkelijk in elkander zou zijn
te zetten. Vroeger had hij meetkunde
en werktuigkunde grondig bestudeerd,
hij had bovendien met zijn vriend de
beroemdste machinerieën gezien en leeren
kennen, maar stood, daar hij er zelden
over sprak, by deu heer Voa Faldner,
die zich ongemeen kuap waande, in de
verdenking, weinig ot niets van het
machioewezen te verstaan. Hij wendde
zich nu, toen Faldner's misnoegdheid nog
grooter dreigde te worden, tot deu werk
tuigkundige, vroeg naar desa en gene
reeds een voorproefje van socialisatie
gehad, al geaft spr. toe, dat de haast
waarmede zy is opgezet en het gebrek
aan goede ambtenaren in dezen de
zaak niet bevorderden.
Spr. wyst speciaal ep de steenkolen-
distributie. die zeker noodig was, maar
reeds direct wees spr. er teen op, dat
ook olie, hout, turf, enz. enz. meesten
worden gedistribueerd, maar eerst na
een half jaar greep Minister Posthuma
verder in er was toen reeds een feut
gemaakt.
De reeds gesocialiseerde bedrijven,
die in één hand zyn, bewyzen reeds
welke fouten er aan kleven, in de
eerste plaats de langzame wyze, waar-
ep gewerkt wordt.
Spreker vreest van socialisatie
slechte kwaliteiten en wijst ep do
knoeiergen by de distributie, gezien do
millioenen van de veevoederfabrieken
en op den aankoop van het huis van
nar. Rink te Tiel, alles een gevolg er
van als alles door ambtenaren wordt
bestuurd. Spr. heeft niets tegen amb
tenaren, maar by hen ontbreekt het
noodige egoïsme om de zaak vooruit te
brengen. De ambtenaar doet zyn
plicht en niets meer; dit leidt tot sleur
en tot versteening. Eu iedere ambte
naar wil gaarne weer anderen onder
zich zien en het aantal breidt zich
dan ook steeds uit.
Een bewijs van langzaamheid is de
rechtbank als daarby concurrentie
was, zou een zaak geen 3 jaar ol
langer op afdoening wachten.
Bij onderwijs heeft men de socialisa
tie verlaten.
stukken die op de teekening aangegeven
waren en toen deze ze aanwees, toen
men zag hoe goed ze in elkander pasten,
zeide hij tot FaldnerIk durf wedden
dat ge in het geheel niet bedrogen zijt
want evengoed als hier F., en H. in P.
passeD, ge ziet, het zijn de hoofdschroeven
waardoor de stampmolen met de oliepers
iü verbinding wordt gesteld evengoed
moet zich ook al het overige voegen.
Ach, gij zijt een bode des hemels,
riep de werktuigkundige verheugd uit,
dat ge dit zoo goed hebt overdadhtJa,
de F. is de hoofdschroefde/H. grijpt
in het staugenwerk en hier wordt het
rad K. L. bevestigd. De machine is
zeer eenvoudig, ging Fröben voort, en
do geheele dwaliug van rnya vriend
komt daaruit voort, dat hij den bouw
van groote werken voor oogen heeft, die
er waarlijk anders uitzien. Overigens
zult ge u herinneren, dat we in Devons
hire bij Sir Henry Smit een oliemolen
zagen, die bijna geheel «naar dit plan
;emaakt was.
De baron verborg zijne verwondering
lachte een ironisch lachje, waarmede by
nu eens zijn vriend, dan weder deu
werktuigkundige aanzag. Zeg wat ge
wilt, zeide hij onverschillig, ik geel de
geheele geschiedenis verlorenhet zou
beter geweest zijn dat ik een Engelsch
werktuigkundige had laten medekomen.
Beproef uw geluk maar aan dit heilloos
schroefwerkIk denk, als ik u binnen
Andere bedryven, die gesocialiseerd
zija, als post en telefoon, bewyzen
maar te goed, hoe men by zulke be
dryven bediend wordt, al erkent spr.
dat deze, zooals eok gas, electriciteit
enz., gaen concurrentie toelaten.
Spr. keurt het maken van winst bjj
gemeentebedrijven at, omdat het drukt
ep den middenBtaQd in het algemeen.
Een andere vorm van gemonopoli
seerde bedryven zyn de tabaksraene-
polie, epiummonopolie enz. Frankrijk
bewijst, dat do tabaksmonopoiie slechte
en dure waar tot gevolg heeftboven
dien worden de winkels aan vriendjes
vergeven, maar het ergste is wel, dat
de politiek zich er mede gaat bemoeien.
De Handelskamer en dergelyke instel
lingen koopen zonder den smaak en
den wensch van het publiek te kennen,
omdat zij niet met het publiek in
aanraking komen.
De middenstand is de schakel tus
schen producent en consument, hetzij
langs korteren of laageren weg.
Spr. toont aan, dat meerdere coöpe
raties reeds achteruit gaan, zooals to
Arnhem het geval is en zelfs oek met
de groote coöperatie in den Haag.
De middenstand is de overbrenger
van alle wenschea aaa de leveranciers.
De coöperatie moet beschouwd wor
den als een gewoon concurreatje.
Ken andere wijze van distributie is
het vestigen van filialen door den
groothandelaar, maar hierbij komt de
warenkennis in gedrang de filiaalhou
der moet napraten wat zy a principalen
voorzeggen.
De middenstand kan niet worden
eenige ureD afhaal, dat ge dan wel
genoeg zult hebben van dit machine
abc, waot daarin zijt ge vrijwel een
onbekende! Fluitend verliet hij het
gebouw, zette zich te paard en reed het
woud in.
Fröben echter liet dadelijk weder
datgene uit elkander nemen, wat naar
het eigenmachtig plan van den baron
samengevoegd was. De nummers werden
gerangschikt en hy werd onder deze
bazigheid hoe langer hoe vroolijker,
want daardoor werden de donkera beelden
welke ham voor den geest zweefden
verdreven, en niet zonder vreugde
bemerkte hij, hoe de werktuigkundige
hem met schitterenden blik beschouwde,
en hoe zijne gezellen ed jongens hem
eerbiedig aanzageu als ware hij eea
meester in hunne kunst. Er was
reugde en levendigheid gekomen in de
werkplaats, waar men 's morgeus slechts
de bevelen en vloekan van dan baron,
de beden en tegenwerpingen van den
meester gehoord had. Spoedig werd
alles in orde gebracht en toen de baron
s avonds uil het woud terugkwam, om
zijn gast af te halen, stond hij verbaasd
en scheen zich in het eerste oogenblik
uiet eens te verheugen over de zichtbare
vorderingen van het werk.
Wordt vervolgd
