Zaterdag 5 April 1919.
«faarg.
Ifl JH 'i S
Nieuws- en Advertentieblad
voor Ze euwsch-Vlaanderen.
J. C. VINK - Axel.
Buitenland.
Binnenland.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vry dagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 Maanden 75 Cent; franco per post 871/» Cent.
Afzonderlijke No». 5 Cent.
DRUKKER—UITGEVER
Bureau Markt C 4.
Telefoon Sr. 56. Posttox 6.
ADVERTENTIEN van 1 tot 5 regels 50 Cent; voor
eiken regel meer 10 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiin worden franco ingewacht, uiterlijk tot
Dinsdag- en Vrijdagmiddag TWAALF ure.
Bjj dit blad behoort een byvoegsel.
Het verleden en de toekomst
van Zeeuwsch Vlaanderen.
I.
Voor eeu goed gevulde zaal sprak
Woensdagavond de heer Mr. P. Diele-
man, lid van Ged. Staten van Zeeland,
te Middelburg, over bovenstaand onder
werp bij dhr. Gilijamse.
Reeds eenigen tijd geleden was in
de wandeling de aandacht op deze
lezing gevestigd, welke ook te Ter
Neuze n was gehouden voor een betrek
kelijk klein gehoor.
En waar r.u in die lezing juist zoo
op deu voorgrond trad de aan gebeurte
nissen en merkwaardigheden rijke
geschiedenis onzer oude veste Axel,
daar is het niet te verwonderen, dat
de nieuwsgierigheid vau veleu geprik
keld was. Wy hebben onze grootvaders
allen wel eens hooren spreken over
dien Franschen tijd en ook in school
wel eens vernomen, dat Axel in den
Spaanschen tyd door Prins Maurits
werd genomen, doch veel meer wist
men er ook niet van.
Welnu, zy die de verwachting koes
terden van den heer Dieleman eenige
wetenswaardigheden omtrent Axel's
historie in 't bijzonder en van Zeeuwsch-
Vlaaudereu in 't algemeen te hooren,
zyn niet teleurgesteld huiswaarts ge
gaan. Het bleek, dat de heer Dieletuau
een grondige studie had gemaakt eu
de oudste bronnen had nageplozen om
zijn onderwerp zoo aantrekkelijk moge
lijk te makeu, niet alleen, maar in de
eerste plaats omdat we weten dit
uit betrouwbare bron de geschiede
nis voor hem een lievelingsvak uitmaakt
eu dau ook zeker wel de geschiedenis
zjjuer geboorteplaats Axel met de
schooue landouwen,- die er omheen
liggen eu met het land van Cadsand
vormen ons Zeeuwsch Vlaanderenhet
Zeeuwsch Vlaanderen, dat thans over
aller lippen gaat en waarover zelfs de
meest gezaghebbende Staatslieden thans
hebben te beslissen, of het zal blijven
onder het door hare bewoners zoo
begeerde bestuur vau het Huis van
Oranje Nassau.
Geen wonder, dat tijdens de hangende
annexatieplannen, nu zoo verschillend
over het recht vau bezit betreffende
Zeeuwsch-Vlaanderen werd geschreven
en geoordeeld, mr. Dieleman, evenals
anderen, maar ook als oud Zeeuwsch-
Vlaming, zijn studie over de geschiede
nis van dat gewest weuschte dienstbaar
te maken aan het protest, dat uit aller
mond klonk tegen de suoode plannen
van sommige BelgeD. Eu dit was hem
aangenaammen kon dat bemerken
uit den gloed, die van zijn voordracht
uitstraalde, uit de verontwaardiging
waarmede hij tegen elke inly ving,
zoowel van land als van water stelling
koo3, uit deu geestdrift waarmede hy als
Zeeuwsch-Viaming sprak over de
roemryke daden ouzer voorvaderen
Eu al is het uu, dat zijn lezing als
protest niet meer zoo noodzakelijk
bleek, toch moeten we den heer Diele
man dankbaar zyD, dat hij bereid
gevonden is om deze nog te houdeD
uit historisch oogpunt.
Voor degenen, die afwezig waten
zullen we trachten een zooveel mogelijk
getrouw verslag te geven van het
gesprokene, alhoewel wij bet voorbehoud
moeten maken, dat wel iets aan onze
pen zal ontglipt zijn van zoovele meer
of min belangrijke bijzonderheden welke
werden opgedischt.
Beperking van plaatsruimte dwingt
ons evenwel slechts in gedeelten weer
te geveD, datgene, wat we naar onze
kantteekeningen hebben kunnen uit
werken tot een uitvoerig verslag.
Na een korte inleiding van den
voorzitter van het annexionistisch
comité, den heer F. Dekker Pz., op
wiens initiatief deze vergadering werd
gehouden, eu die het publiek uitnoo-
digde de vergadering te openen met
het zingen van het •Wilhelmus" begon
mr. Dieleman met een terugblik tot
vóór enkele w^ken.
Et' was toen iets onder de bevolking,
dat het bloed sneller deed stroomen.
Het Vaderlandsch gevoel is weer
ontwaakt. Er dreigde gevaar. Spr.
noemt het geen wonder, dat in kleine
stedeu en dorpen van Zeeland samen
scholingen plaats hadden om te getui
gen van ouze saamhoorigheid bij
Nederland ouder de zegenrijke regee-
riug onzer vorstin uit het Doorluchtige
Huis van OraDje.
Onze buurman is vertrapt door een
machtig rijk. En ondanxs alle lijden
en verdrukking heeft hij glansryk don
strijd doorstaan en vergunnen we het
hem, als hij jubelend zich aanmeldt
tegenover dn geheole wereld, als degene
die het heeft aangedurfd voor het recht
te strijden tegen een overmachtigen
vijand.
Maar er waren er, die in hun over
winningsroes droomden van een grooter
België. Daartegou klonk ons protest.
Niet tegen het Belgische volk, maar
tegen degenen, die een stuk van Neder-
laud wilden voegen bij België of het
bebeerschrecht over de Schelde eischen.
We willen erkennen den moed van
het Belgische volk en de dapperheid
van hun koning met do edelmoedigheid
hunner vorstiD, maar we -ontzeggen
het recht van annexatie aan de Bel
gische drijvers, die ons trachten in te
palmen.
We willen vry zijn; vry, zooak het
door President Wilson is voorgesteld
in zijn volkerenbond, op grond van de
Nederlandsche rechten, zooals die reeds
door Hugo de Groot in rechtskundige
werken werden ontworpen en vastge
legd voor eeuwen terug.
Zoo kwam het dus, dat men in Z.-Vl.
vergaderde eu nog vergadert.
Spr. vindt het nuttig, ook al wak de
lucht ten opzichte der planueu in België
geheel gezuiverd, (wat helaas nog niet
waar is, men is nog begeerig op rechten
over de Schelde en het kanaal Gent
Ter Neuzen) de geschiedenis en de
ontwikkeling van ons gewegt eens nader
te bezien.
De Vredesconferentie.
Uit Amerika komt het opzienbare
bericht, dat de Amerikaansche gedele
geerden het voornemen hebben, zich
van de vredesconferentie terug te
trekken, en aan de mogendheden van
Europa de beschikking van hun eigen
lot over te lateD.
Een groep leden van het congres
die uit Amerika waren overgekomen
om met Wilson over den volkerenbond
te raadplegen verklaarden hem, dat
het Amerikaansche volk in meerderheid
voorstander is van het aan de confe
rentie van Parijs voorgelegde ontwerp
aangaande den Volkerenbond. Opdat
dit ontwerp echter zonder oppositie
door de Amerikaansche Kamer en den
Senaat zal worden aangenomen, is het
noodig, dat er voldoende waarborgen
worden gegeven tan opzichte van de
volstrekte verdediging der Monroe-leer.
Tevens wil het Amerikaansche volk er
van verzekerd zijn dat de aanneming
van het ontwerp niet zal verplichten
tot een militair tusschen beidenkomen
in alle geschillen van weinig gewicht
die Europa zouden kunnen verontrus
ten. Wanneer deze verzekering wordt
gegeven zal de geheele openbare mee-
uing in Amerika het ontwerp steunen.
President Wilson zeide, dat thans de
tyd voor lange beraadslagingen voorbij
is, eu hij liet zich in scherpe bewoor
dingen uit over pogingen om het tot
stand komen van den volkerenbond te
vertragen.
De woorden van Wilson vestigden
deu indruk, dat, indien de tegeawoor
dige toestand üog langer ranboudt, de
preideüt wellicht nog tot een opzien-
barenden stap besluiten zal.
Te Brussel is een soldaat aangebon
den, omdat hij voor 600 franc zijn
beenen heeft verkocht, wel te verstaan
de kunstbeenen, welke de Staat hem
heeft verschaft voor de beide beenen,
welke hij in den oorlog verloor. Men
is zeer benieuwd of hij ook in rechten
kan worden vervolgd.
De Braakman.
De heer Buysse, Kumerafge vaardigde
voor Gent, heeft naar de N. R. Crt.
uit Brussel verneemt, de volgende vraag
aan de regeering gesteld
Uit bepaalde inlichtingen blykt, dat
tijdens den oorlog, ten gevolge van de
indijking van de ondiepte in den Braak
man, tusschen de sluizen Philippine en
Isabella, de steiger voor de visschers
van Bouchaute-Olmandijkje is verdwe
nen. Die visschers hebben thans geen
landingsplaats meer en zijn gedwongen
by Piiilippiue vast te tnereu. Deze
toestand is schadelijk vo.-r de Belgische
bevolking, daar de Belgische visschers,
volgens de bestaande verdragen, het
recht hebben de voortbrengselen van
hun vangst in België ta verkoopeu.
De bevolking van Bouchaute lijdt ern-
Btig en zal waarschynlyk ten deele van
woonplaats moeten veranderen. Kan
de minister geen maatregelen nemen
door b.v. stappen te doen tot den aanleg
van een kanaal van de Schelde naar
de sluis Isabella, waar men, zonder de
bestaande verdragen te wijzigen, een
steiger zou kunnen maken. Bovendien
belemmeren de nieuwe indijkingen de
draineering van de streek en het kanaal
zou tot resultaat hebben, deze onregel
matigheid tevens te regelen.
De regeering heeft het volgende ant
woord verstrektHet vraagstuk be
treffende de indijking van een gedeelte
van den Braakman was op het moment
van het uitbreken van den oorlog aan
een Belgisch-Nederlandsche commissie
ter onderzoek voorgelegd. Nederland
heeft tijdens den oorlog tot de indijking
doen overgaan volgens een der plannen,
die by de commissie waren ingediend.
De kwestie van de afwateringswegen
in Vlaanderen en die betreffende de
visschers van Bouchaute is in haar
geheel aan de vredesconferentie voor
gelegd. Het is noodig haar besluiten
af te wachten alvorens zich uit te
spreken of eenigen maatregel te treffen.
Koffie.
De aanvoer van nieuwe koffieroorra-
den vindt niet zoo spoedig plaats als
aanvankelijk gehoopt isde mogelijk
heid is daarom niet uitgesloten, dat de
rantsoeneering ook nog gedurende de
maand Mei zal moeten gehandhaafd
blijven.
Aangezien voor het ApriL-rantsoen de
laatste boa der thee- en koffiekaart
wordt aangewezen en uit den aard der
zaak voor de beschikbaarstelling van
nog slechts één rantsoen geen nieuwe
kaarten zullen worden uitgereikt, ligt
het in het voornemen het rantsoen
voor do maand Mei eventueel verkrijg
baar te stellen tegen overgifte van het
lichaam der thaos nog geldige thee en
koffiekaart.
De byzondere aandacht van het pu
bliek wordt er derhalve op gevestigd
voorloopig dat lichaam der thee- en
koffiekaart met de zelfde zorg te bewa
ren als waren daaraan nog bons be
vestigd.
De Prov. Statenverkiezing.
Blijkens den niet-officieelen uitslag
der Prov. Statenverkiezing in Limburg
zijn gekozen 37 R.-Kath., 4 Soc.-Demo-
crateii, o. w. een vrouween lid der
Chr. Historische Partijeen lid vau de
Kerkrader Volkspartijeen lid van den
Ec. Bond eu eeu Vryz. Dem. Tot nog
toe hadden de R. Kath. alle 45 zetels
bezet.
De sigarenpryzeu.
De firma P. van Gardiuge en Comp,
sigarenfabrikanten te Eindhoven, heeft
een circulaire rondgezonden, waarin zij
als haar oordeel weergeeft dat do toe
namende werkloosheid en de onrustba
rend stijgende crisiskosten (als ean ge
volg daarvan) ten slotte tot een
catastrophe moeten leiden. Oerwegen-
de dat wij de om3taudigheden mo ten
bedwingen en offers moeten brengen in
overeenstemming met de nooden vaa
den tyd, heeft de firma besloten haar
