No. 26.
Zaterdag 7 Juli 1917
33e «Paan*.
Nieuws- en Advertentieblad voor Zeeuwsph-\ laanderen
F. DIELEMAN,
De opstootjes te Amsterdam.
Dit blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 Maanden 60 Centfranco per post 70 Cent.
Voor België 80 Cent. Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER—UITGEVER
AXEL.
ADVERTENTIEN van 1 tot 4 regels 25-Cent; voor
eiken regel meer 5 Cent. Groote letters worden naar
plaatsruimte berekend.
Advertentiën worden trance ingewacht, uiterlijk tot
Dinsdag- en Vrijdagnamiddag EEN ure.
T Men meldt uit Amsterdam aan de Avp.\
I Burgemeester Teilegen, die ondanks
Kjne in deze woelige uren overstelpende
■rukte, ons gelegenheid gat voor een
kort onderhoud, meende op onze desbe.
effende vraag, dat het gebeurde van
imdagnacht, hoe betreurenswaardig
k, geen aanleiding geett om ongerust
ïijn omtrent den toestand. Er zijn
Aoldoende maatregelen genomen tot het
[bewaren van de orde, twee bataljons
kit Haarlem zijn den afgeloopen nacht
hier gearriveerd en doelmatig over de
Verschillende te bewaken terreinen
Verdeeld, de compagnie, die zich ten
'deele onwillig betoonde, is verwijderd
en de distributie van 7g K.G. aardappe
len voor ieder, heeft thans op ordelijke
jwyze plaats. Het overladen der aard
appelen uit de waggons in de Doklaan
Eeschiedt onder toezicht der infanterie
[geregeld. Mochten od verhoopt de on
geregeldheden van den afgeloopen nacht
ïich herhalen, dan zijn ook voor die
mogelijkheid voorzieningen getroffen.
I Of er groote zendingen aardappelen
[worden verwacht
Dat weet men alleen aan het mini-
iiterie van Landbouw, doch aan drang,
[herhaalden drang van het gemeentebe
stuur om de groote arbeidersbevolking
van een stad van 600.000 zielen niet in
iltten steek te laten, heeft het niet
■ntbroken, zei de burgemeester met
nadruk.
Burgemeester Tellegen verklaarde
[tevens, dat het gezag over de stad nog
[geheel in handen is van de burgerlijke
[autoriteiten, alsook dat hij het van de
«omstandigheden der eerstvolgende dagen
zou laten afhangen om te beslissen, of
hij al of niet gebruik zal maken van
zijne bevoegdheid om voorloopig geen
toestemming te geven tot het houden
van optochten.
Onverantwoordelijk achtte de burge
meester de wijze, waarop het onontwik
kelde publiek omtrent den uitvoer onzer
aardappelen wordt ingelicht. Het ge
meentebestuur van Amsterdam wist
enkele maanden geleden reeds, dat de
regeering, om de kolen voorziening,
'genoodzaakt was een bepaald quantum
van onze vroege aardappelen naar
Duitschland uit te voeren. Wij kunnen
dat stopzetten, doch dan liggen binnen
kort alle industrieën stil, wat werkloos
heid voor duizenden beteekent en ons
,in den a.s. winter in de kou zet.
Van eeuige tegemoetkoming van de
tijde van Engeland in de kolenvoorzie-
ning is geen sprake, dat kan ons blijk
baar met geen stuk kolen bijspringen.
'tls voor ons allen een ellendige
toestand, alhoewel 't nog- slechts om
enkele dagen is te doen, dan moeten
er meer aardappelen komen. Gedurende
dien korten tijd kunnen de menschen,
al hebben ze, wat ik begrijpen kan,
liever aardappelen, toch rijst eten.
Maar dit goede voedsel schijnt bij onze
huismoeders niet populair te kunnen
worden.
'k Wensch er echter nadrukkelijk op
te wjjzen, dat in voldoende hoeveelheid
voedsel aanwezig is en van hongerop-
stootjes dus niet kan worden gesproken.
Door den burgemeester is bepaald,
dat voorloopig in verband met den
toestand, betoogingen van welken aard
ook, in het openbaar niet zijn toegelaten.
De politie heeft strenge orders ont
vangen, om bij blijkbaren onwil, met
kracht op te treden.
De proteststakingen breiden zich uit.
Dinsdagochtend heeft een deputatie
van vertegenwoordigers van Amster-
damsche arbeiders coöperaties een on
derhoud gehad met de ministers Cort
van der Linden en Posthuma, in het
Kabinet van e.g. minister. Het onder
houd was telegrafisch aangevraagd.
De deputatie wees bij dit onderhoud
op de haars inziens niet juiste uitvoer-
politiek, waardoor de hoofdstad o.a.
onvoldoende van aardappelen voorzien
is. Al keurde zij de relletjes niet goed,
door het nijpende aardappelgebrek kon
de deputatie ze verklaren. Dringend
verzocht zij beiden ministers, dat voor
het vervolg in dezen voor Amsterdam
voldoende zou worden gezorgd.
Minister Van der Linden betuigde zijn
deelneming met de gevallen slachtoffers
en min. Posthuma zette nog eens uiteen
dat uitvoer naar Duitschland met het
oog op Kolen-invoer noodzakelijk was.
En men kon dezen uitvoer niet, zij het
ook slechts eenige dagen stop zetten.
Op een herhaald verzoek om defini
tieve toezegging, beraadslaagden beide
ministers geruimen tijd afzonderlijk,
waarna min. Posthuma aan de delegatie
verklaarde, dat morgen en volgende
dagen 15 a 20 wagons aardappelen naar
Amsterdam zullen worden gezonden
de volgende week mag op normalen
toevoer worden gerekend.
In het bijzijn der deputatie droeg de
minister de Groentencentrale op, daar
voor te zorgen, en verklaarde tevens
dë H. IJ. S. Mpij. last te zullen geven
in dezen mede te werken.
De prijs zal bovendien voor deze
week worden verlaagd tot 11 cent per
K.G.
Min. Cort van der Linden verzocht
ten slotte der deputatie, al haar invloed
aan te wenden om de rust in de hoofd
stad te doen terugkeeren.
Naar wordt medegedeeld, had er bij
een troep soldaten, die Dinsdagnacht
in de Czaar Peterstraat aankwam,
dienstweigering plaats. Toen hun na
melijk werd gecommandeerd op de
menigte te schieten, werd er van de
zijde van het publiek geroepen „Schiet
niet op jullie kameraden!" Hierop
verlieten eenige soldaten de geleaeren
en weigerden verderen dienst, wat met
daverend gejuich begroet werd.
De officieren, blijkbaar niet meer
zeker van hun mannen, commandeerden
toen maar „rechtsomkeert", waarop de
terugtocht werd aanvaard.
Op het hoofdbureau van politie heb
ben Dinsdagnacht de stelling comman
dant, de procureur-generaal, de burge
meester en de hoofdcommissaris gecon
fereerd omtrent de te nemen orde
maatregelen.
Verder is het dien nacht op Katten
burg rustig geweest. Toen de dag
aanbrak kon men feitelijk pas zien wat
er den vorigen avond gebeurd was.
Langs de geheele Handelskade maar
voornamelijk bij de Kattenburgerbrug
lagen tusschen de spoorrails hoeveel
heden aardappelen verspreid. Overal
stonden manden, sommige geheel leeg
geschud andere nog gedeeltelijk gevuld.
Schildwachten stonden van afstand tot
afstand. De toegang tot de Kade was
verboden. Daartoe was een wacht ge
plaatst aan de Oosterdoksbrug en ook
de verschillende spoorweg-overgangen
waren door militairen afgezet.
Bij de Kattenburger-luchtbrug was
in den lantaarn geen ruit meer. Overal
lagen de halve klinkers nog verspreid
waarop de politie en militairen den
vorigen avond waren onthaald.
Op het hier achter gelegen Mariniers
plein was op enkele plaatsen de be
strating opgebroken en zelfs de banden
van de trottoirs waren naar den toegang
van de Brug gesleept.
Toen tegen 6 uur de eerste werk
lieden zich vertoonden om zich naar
hun werk te begeven bij de verschil
lende Stoomvaartmaatschappijen werd
hun aanvankelijk de doortocht belet-
Om half zeven werd verlof gegeven
tot passeeren. In de straten klampten
hier en daar groepjes samen om de
gebeurtenissen van den vorigen avond
te bespreken. Overigens was het vol
komen rustig. De vroeg-trams reden
als gewoon en brachten tal van arbei
ders stadwaarts.
Ook in de Czaar Peterstraat was de
rust weergekeerd.
Uit Haarlem zijn 2 bataillons infan
terie ter versterking van het garnizoen
aangekomen. Een gedeelte daarvan
heeft de Groenmarkt afgezet.
De bootwerkers, ongeveer 200, der
Maatschappij „Nederland", besloten
Dinsdag bij wijze van protest tegen den
aardappelnood het werk neer te leggen.
Het heele havenbedrijf ligt stilde
arbeiders behoorende tot de haven-
reseive, weigerden hun boekje te laten
afstempelen.
Nad et lezen we in de N. R. Crt
Woensdagmiddag om ongeveer halt
vier schoolden een 300 mannen en
vrouwen op de Keizersgracht tusschen
Prinsenstraat en Brouwersgracht samen,
naar verluidde ten einde de schepen,
die in den wal lagen, te plunderen.
Intus8chen konden zij dit plan ten ge
volge van bet cordate optreden van de
politie, welke onder commando van den
inspecteur Voordewind terstond ingreep,
niet volvoeren. Met medewerking van
de militairen werd terstond een charge
uitgevoerd. Op de Brouwersgracht
raakte pnen evenwel nogmaals met de
politie slaags en toen uit de Binnen
Brouwerstraat een schot op de politie
werd gelost, bleef er voor haar niet
anders over dan terug te vuren, zonder
dat echter iemand eenig letsel kreeg.
De soldaten behoefden niet te vuren,
daar, toen er aanstalten tot een salvo
werden gemaakt, de menigte snel de
vlucht nam.
Op de Prinsengracht bleef het nog
geruimen tijd daarop woeligeen keil-
ner, uit Krasnapolsky, die zich niet
naar de bevelen van de politie wilde
gedragen en, herhaaldelijk tot door-
loopen aangemaand, staan bleef en
tegenpruttelde, werd gearresteerd en
naar het bureau Westerstraat overge
bracht. De woede der Jordaners bleef
zich tegen de politie keeren, zoodat
het noodzakelijk werd geoordeeld om
de geheele Westerstraat te ontruimen
en af te zetten. Toen wij om half vijf
ter plaatse waren, zagen wii slechts
militairen en politieagenten, die aan de
doorlaat-consignes zeer streng de hand
hielden.
Een jongen, die een aardappelenkar
voortduwde en daarmede naar de Palm
straat moest, zocht assistentie bij de
politie tot het vervoeren van zijn last.
Onder begeleiding van eenige bereden
agenten kon hij zjjn opdracht volvoeren.
De Jordaan-bevolking scheen nog vrij
zenuwachtig sommige mannen liepen
met ontbloote borsten en tartten de
politie om toch maar vooral op hen los
te schieten.
Tegen half zes was de rust in dit
stadsgedeelte weergekeerd.
Een aantal winkeliers ontruimden
hun etalagekasten en blindeerden, zoo
eenigszins mogelijk, met luiken of plan
ken hun vensters.
Reeds omstreeks halfacht was het
s avonds in den Jordaan, met name
op de Prinsengracht in de omgeving
van de Elandstraat zeer rumoerig. Op
alle politiebureaus; en posthuizen in de
omgeving waren echter vele militairen
samengetrokken ook de geneeskundige
dienst had zich op alle mogelijkheden
voorbereid. Een zeer groote menschen-
massa had zich opgehoopt, en toen deze
de politieagenten begon te tarten en
uit te jouwen, waren in minder dan
geen tijd de afdeelingen infanterie bij
de hand, die een groot gedeelte van
de Prinsengracht en de heele Elands
gracht afzetten.
Hierbij was het herhaaldelijk noodig
de zich zeer vijandig en onwillig too-
nende menigte door schoten in de lucht
schrik aan te jagen. Niettemin bleet
het afzetten met groote moeilijkheid
gepaard gaan. Maar plotseling ver-
scneen een sterke afdeeliug cavalerie,
en alleen het zien daarvan was vol
doende voor de menschenmassa om in
dollen angst op de vlucht te slaan.
De cavaleristen draafden er in volle
galop, zwaaiend met de getrokken
sabels achteraan zoo kostte het weinig
moeite om de gracht en de daarop uit-
loopende grachten schoon te vegen.
Maar herhaaldelijk moesten door ca
valerie en iufanterie woe3te charges
gemaakt worden om de oproerige
menigte te verspreiden.
In de Beerenstraat kreeg een jongen
een schram met een sabel. Eenige
malen is het voorgekomen, dat met
steenen gegooid is.
Bevel werd gegeven alle deuren en
ramen te sluiten.
Omstreeks halftieu liet de toestand
zich in dit stadsgedeelte hoogstzorgelijk
