x«. m.
31e Jaarg.
Woensdag I September 1915
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwsch-Vlaanderen.
F. i)IELEMAi\,
Buitenland.
D't blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
Per 3 Maanden 50 Cent; franco per post 60 Cent.
Voor België 70 Cent. Afzonderlijke Nos. 5 Cent.
DRUKKER—UITGEVER
AXEL.
ADVERTENTIEN van 1 tot 4 regels 25 Cent; voor
eiken regel meer 5 Cent. Groate letters worden naar
plaatsruimte berekend. Plaatsing 3/2 maal.
AdvertentiëD worden franco ingewacht, uiterlijk tot
Dinsdag- en Vrijdagnamiddag TWEE uren.
DE OORLOG.
Nu eenmaal is uitgemaakt, dat de
terugtocht van de centrale Russische
legers, onder de schuts van achterhoede
gevechten, voorloopig onbeperkt zal
worden voortgezet, zullen wij ons niet
bizonder meer hebben te verwonderen
als de Duitschers nu vele gewichtige
plaatsen, de een na de ander, bezetten.
De nadere berichten van Russische
zijde over de ontruiming van Brest
bevestigen, dat wat er nog in den forten
gordel voor weerstand is geboden, niet
ander» dan een achterhoedegevecht was
en de Russen de vesting uit overweging
dat zij onhoudbaar was geworden,
hebben ontruimd.
Nu gaat het daar verder hollende
achteruit. De centralen trokken over
den weg KamienecMyszczyce (aan
den spoorweg, ruim 20 K.M. ten Oosten
van Brest) au rukken ook uit Zuidelijke
richting op Kobryn aan, dat nog onge
veer tweemaal zoo ver naar het Oosten
aan den spoorweg van Brest naar Minsk
ligt. Ook uit het Zuiden, langs den
heuvelrug die van de streek van
Wlodawa afkomt, trekken Duitsche
strijdkrachten, over de Ryta, op Kobrin
aan. Dit zou een hoogst gevaarlijke
beweging voor de Russen zijn geweest
indien zij nog langer bij Brest-Litowsk
zouden zijn gebleven. Nu echter ziet
het er naar uit, dat de Duitschers
Kobrin niet zullen bereiken, voordat de
Russen er reeds voorbij zijn getrokken.
Niet alleen in de streek van Brest-
Litowsk, maar ook ten Noorden daarvan
verplaatst zich de gevechtslinie snel
naar het Oosten. De Lesna Prawa, die
de rechtervleugel van Leopold van
Beieren volgens bericht van gisteren
j tracht te forceeren, stroomt langs den
Zuidwestkant van het bosch van Bia-
lowicz.
Ook ten Noorden van het bosch van
L Bialowicz, op een linie, die Bialystok
W nu aan den Westkant laat liggen, en
tot een punt ten Oosten van de Bere
zowka loopt, gaan de Russen terug.
Grodno, de laatst overgeblevenen ves
ting van de tweede Russische verdedi
gingslinie, wordt daardoor mede van
het Zuidwesten bedreigd, terwijl door de
ontruiming van Olita hetzelfde het geval
4 is vau het Noorden. De ontruiming
van Olita komt niet onverwacht. We
wisten reeds dat de Russen over de
J Njemen teruggingen, in verband met de
bedreiging van den spoorweg van Wilna
Al melden de Duitschers voordeelen
ten Oosten van Kowno, en al blijkt uit
het ofïicieele Russische bericht dat zij
eenigszins dichter bij Dwiusk zijn ge
f komen, toch gaat de opmarsch der
centralen in deze richting zeer laug
zaam. Wilna is, op het oogenblik, dat
wij dit schrijven, nog steeds niet ge-
L nomen.
J Terwijl de Russen eenerzij is krachti
ge maatregelen nemen om de nadering
van dit gevaar te vertragen, hebben
zij er toch reeds van te voren de con
sequentie uitgetrokken en zijn, naar wij
reeds hebben uiteengezet, in vollen
aftocht, hoogstwaarschijnlijk naar de
Dwina. V
Dat deze terugtocht reeds is begonnen
en voor een goed deel voltooid wordt,
vóórdat Wilna gevallen is (de omstan
digheid, welke dezen terugtocht gebie
dend noodig zou maken), zal wellicht
een gunstigen invloed uitoefenen op het
welslagen daarvan. lederen dag tijd
winst kan in dat opzicht van groote
beteekenis zijn.
Aan de andere zijde is het duidelijk
van welk een allesoverwegende betee
kenis het mede voor den terugtocht is,
dat de Russen den benedenloop van de
Dwina (met Riga) niet verliezen. Daar
van hangen zelfs de kansen, die de
Russen aan deze, hun derde, linie zullen
hebben, geheel at, zooals een blik op
de kaart leert. Ten Zuiden van de
Dwina loopt de Njemenek. Ofschoon
men uit het bericht van den Russischen
stat misschien geneigd zou zijn anders
te besluiten, komt het ons voor, dat de
Duitschers nog niet over de Njemenek
hebben kuunen komen. Dat blijkt o. i.
uit de plaatsen, die het hoofdkwartier
noemt (Bausk en Schoenberg).
Een medewerker van de Dépêche
de Toulouse, die met de Russische
legers in Polen meetrekt, schrijft over
het stelsel van .ontruiming", dat de
Russen daar hebben toegepast. De be
schrijving, naar persoonlijke waar
neming, is van Juli, zonder nadere
dagteekening. Hoe Warschau werd
ontruimd, schildert hij aldus:
Generaal Smirnof had bevel gegeven
rond om de stad een strook vaD 300
werst breedte geheel leege ruimte te
maken. Dat is blijkbaar het senige
middel den alles voor zich uit neer
slaanden opmarsch van de drie vijan
delyke legers tegen te houden. Spook-
legers van onrustbarende beweeglijk
heid, die aan de San plotseling ver
dwijnen om twee dagen later in Koer
and weer op te duiken, duivelschel
legers, die uit Oostenrijkers bestaan, als
Pruisen verkleed en uit Beieren, die
als honved gekleed zijn. Nauwelijks is
bevel gegeven, of de telefonen bellen
en de ordounansen vertrekken, som
migen te paard, anderen op motorfietsen
Brand, brand, overal brand. Hutten en
kasteelen in brand steken, heiden en
weiden in brand steken, ja zelfs de
steenen, als dat mogelijk was. Tot den
boer wordt gezegd: steek je huis in
brand en hij moet zijn eigen huis aan
steken. Den fabrikant wordt bevolen:
verwoest je fabriek. Hij doet het. Tot
allen zeide men: dekt de bronnen toe;
velt de bosschen neer; maakt de straat
wegen onbegaanbaar, maait het nog
groene graan neer. Het gebeurde. Niets
werd gespaard. De prachtige heerlijk
heden met roemrijk verleden, kasteelen
met ophaalbruggen, die eeuwen ge
trotseerd hadden, werden tot puin ge
maakt zoo goed als eeu armzalige
boerehut. Oude meubels, portretten van
voorouders, oude wandschilderingen,
tapijten, een geheele geschiedenis werd
prooi der vlammen. Maar dat was nog
niet alles. Al die daklooza menschen
werden bijeen gedreven en tot hen
zeide menNu de kerken tegen den
grond. Toen wierpen de menschen zich
op hun knieën, smeekend rDat kunnen
wij niet, nu niet en nooitEr moesten
aparte brandstichtersafdeelingen ge
vormd worden. De kerken werden met
petroleum begoten en dynamietpatronen
er tegen aan gelegd. De kerken werden
verwoest, tot met den grond gelijk
gemaakt. Het Polen van nu is een
woestenij, gelijk aan het beeld der
aarde voor de mensch verscheen. Mil-
lioenen menschen waren, zonder iets
te bezitten, aan weer en wind bloot
gesteld. Met koltstooten moesten ze van
de puinhoopen weggedreven worden.
Als in een reusachtig net dreef het
Russische leger deze vrouwen, kinderen
en grijsaards voor zich uit. Velen vielen
in slooten en beeken, de kleintjes en
de heel ouden. De stroom menschen
ging er over heen, naar Warschau, in
de hoop daar een toevlucht te vinden.
Maar reeds stond de Duitscher onder
de muren van Warschau en de ont
ruiming der stad begon.
De correspondent geeft vervolgens
een beschrijving van het leegstroomen
van Warschau. De Russen waren weg
getrokken, de Polen gebleven. De Duit
schers hebben verzoeningsgezinde be
richten aan zich vooraf doen gaan. De
arme menschen in Warschau zoeken
de kerken op. Het geloof gloeit aan als
in de dagen der groote rampeu. In eeu
verafgelegen voorstad heeft het beeld
van de Zwarte jonkvrouw van Tszen-
tochau plotseling bloedige tranen ge
weend en duizenden liggen voor dit
wonderteeken dag en nacht in gebed.
In de woestenij van Polen staat War
schau nog ongeschonden. Wat zal er
echter morgen gebeuren. De wanhoop
der menigte klemt zich vast aan de
verwachting van een wonder.
N. R. crt.
Een Reuter-correspondent aan de
Dardanellen seint d.d. 19 Aug. aan de
Engelsche bladen over de gevechten,
die na de landing aan de Soewla-baai
hadden plaats gehad, en die na een
week waren tot staan gekomen. Over
een kranig stukje van de Australiërs
meldt hij
In het geheel werden drie loopgraaf
linies over een breedte van zoowat
360 M. veroverd. In die linies kan
men nog het zware balk- en bintwerk
zien waarmee de Turken de loopgraven
hadden afgedekt. De Australiërs, die
de bestorming uitvoerden, msesten laugs
deze balk-zolderingeu dwalen tot zij
een gat vonden, groot genoeg om daar
de balken op te lichten, zoodat zij een
opening kregen, waardoor zij de loop
graven konden binuendriugeu. Dat
moest verricht worden onder een kogel
regen uit de Turksche machinegeweren
Zoodra er een groot gat was gemaakt
moesten de Australiërs 2 a 3 M. naar
beneden springen, waar de Turken hen
stonden af te wachten mst bajonet, bom
en geweer. De mannen moesten een
uur lang in onze loopgraaf, van waaruit
gevuurd werd, wachten voor zij tot den
aanval konden overgaan9n intusschen
werd hun dekking door Turksche gra
naten stuk geschoten. Toen moesten
zij 50 M. door open terrein, blootgesteld
aan allerlei soort vuur, en moesten zij
zich nog een weg banen door de dak
bedekking van de Turksche loopgraven.
Toch aarzelde er niet een. De helden
daden waren zoo talrijk, dat het onmo
gelijk is ze apart te vermelden. Deze
Turksche loopgraven, die in werkelijk
heid een zeer sterk verdedigingswerk
vormden, waren in twee uur vermees-
terd. Er werden 120 gevangenen
gemaakt en 500 Turken zijn er begraven
maar het geheele gevecht was slecht»
een incident in den algemeenen strijd
voor de beste posities.
De Turken lieten uit Kojadere ver
sterkingen aanrukken en voerden ge
durende 72 uur onophoudelijk tegenaan
vallen uit. Zij namen één loopgraaf,
doch werden er weer uitgegooid. Tus-
schen de aanvallen door werd vooral
's nachts bijna voortdurend met
handbommen gestreden.
De verliezen der Turken op dit ge
deelte van het front van 31 Juli tot 10
Augustus worden geschat op 4900 man.
In Beauce, het groote vlakke stuk
van Frankrijk, dat om zijn graanbouw
bekend is en dat zich uitstrekt over
de departementen Loir-en-Cher en
Eure-en-Loir, is een proefneming gedaan
met gekleurde arbeidskrachten. De
oogst moest in Beauce binnengehaald
worden en men kwam er handen tekort.
Een jaar duurt dat tekort aan arbeids
krachten voor den landbouw nu voort.
Het ministerie van landbouw heeft er
in voorzien door Algerijnsche kabielen
ter beschikking te stellen. Dezen had
den als arbeiders in Europa reeds hun
sporen verdiend door te werken in
mijnen en in de peeën districten in
Noord Frankrijk. Eind Juni heelt de
Fransche minister van landbouw zich
met Lutaud, den gouverneur-generaal
van Algerië in verbinding gesteld.
Midden Juli zijn er duizend kabielen te
Marseille ontscheept en de prefect van
Eure en-Loir heeft ze in zijn departe
ment aan het werk gezet. Van Juni
tot October zijn er in Beauce gemeenlijk
20,000 veldarbeiders aan het werk, van
wie 7000 Belgen en Bretagners. De
overigen zijn uit de streek. Dit jaar
ontbraken er, ondanks de hulp van
militaire zijde, 60 tot 70 pet. arbeids
krachten. De Matin deelt thans mede
dat men, overal waar de kabielen
veldarbeid gedaan hebben, tevreden
over hen is, en naar de prefect van
Eure-en Loir aan een vertegenwoordiger
van het blad heeft medegedeeld, het
volgend jaar zal de verhuizing der
kabielen landbouwers met groote zorg
ter haud genomen en voorbereid worden
want het is wel te vreezeu, dat na den
oorlog de steden toch nog menschen
aan de reeds ontvolkte velden zulleü
onttrekken. En men zal dan wel ge
dwongen zijn buitenlandsche arbeids
krachten in te voeren. Vijftigduizend
kabielen, zegt de Matin, die bij ons
komen maaien en den graan- en wijn
oogst bezorgen, zullen welkom zijn op
den ouden Franschen grond. N.R.Crt
AXELSCHE
COERANT.