AXEL, 2 Mei 1913.
Maandagavond traden alhier voorde
liberale kiesvereeniging op de heeren
Jac. Welleman van Krabbendijke en
jhr. R. R. L. de Muralt van Zierikzee.
Aanvankelijk slecht tot matig bezocht,
groeide de vergadering aan tot een
honderdtal personen.
De heer C. P. Minjon, voorzitter van
de liberale kiesvereenigingalhier,opende
de vergadering en gaf het eerst het
woord aan dhr. Welleman.
Deze zeide te spreken tot de kiezers,
en zag zoo gaarne* dat allen bewuste
kiezers waren en eens braken met de
sleur van onverschilligheid, door te
zeggen „Ik doe niet aan politiek".
Hü schryft de oorzaak daarvan meer
toe aan domheid dan aan gebrek aan
belangstelling. Hulde brengend aan
dhr. Vorsterman van Oyen, op't oogen
blik nog de vertegenwoordiger van dit
district in de Tweede Kamer, doch die
wegens hoogen ouderdom zijn mandaat
moet nederleggen, kan spr. de kiezers
feliciteeren met hunne keuze in den
candidaat van den heer De Muralt,
Hij kent hem zeer goed en kan hem
niet dan aanbevelen als een uitstekend
afgevaardigde.
Verder zou spr. in grove trekken
behandelen de landbouwbelangen
verband met de voorgestelde Tariefwet,
Hij betreurt het, dat waar algemeen
erkend wordt, dat de tolheffing op in-
gevoerde waren slechts een maatschap
pelijk belang geldt, zoo'n zaak niet mag
worden besproken in een neutrale ver
eeniging als de Zeeuwsche Landbouw
maatschappijen waarom niet Omdat
naar spr. met citaten van jhr. de
Savornin Lohman bewees, men van
rechts hiervan een politieke kwestie
maakt.
Dp bedoeling der Tariefwet is meer
geld in de schatkist te doen vloeien
en de productie van inlandsche artikelen
te verbeteren.
Men wil 10 millioen gulden uit die
wet halen en zei spr., rechts beweert
men dan, dat dë buitenlanders dat
betalen. In dat geval echter zou spr.
van die buitenlanders maar 20 of 30
mill, probeeren op te strijken
En, vraagt spr. als dat zoo is, waarom
dan steeds geschetterd met weelde
artikelenwat kan het spr. schelen
welke artikelen belast worden, als toch
de buitenlanders die belastingopbrengen
voor ons. Spr. ziet daarin het leugen
achtige van die voorstelling, als zou
tariefwet niet beteekenen liet leggen
van zwaarder druk op middenstanders
en arbeiders. De kapitalisten, neen
die zullen er geen schade door lijden,
want zij hebben zich slechts te ver
eenigen tot een bond van fabrikanten,
en bepalen dan de prystrustvorming
dus. Dood concurreeren ziet men wel
onder de kleinere lagen der maat
schappij, maar de grootere zijn slimmer,
meende spr.
Bovendien kan alleen uit weelde
artikelen die 10 millioen niet komen,
en men heeft vólgens spr. dan ook al
berekend, dat reeds 6 mill, (de grootste
helft) uit verbruiksartikëlen zal getrok
ken worden.
Tariefheffing is dan ook naar 3pr.
meent, geen belasting naar draagkracht
en als ondemocratisch verwerpelijk dus.
Aileen de wijze waarop zoo'n belasting
binnen komt is gemakkelijker er staat
dan niet op het belastingbiljet hoeveel
u betaalt; zij echter, die de huishouding
regelen, de moeders, voelen het maar
al te goed, wanneer de dagelijksche
behoeften opslaan.
Ook de verhouding tot andere landen
zal minder vriendschappelijk worden
en zoo is er kans op een tariefoorlog.
Minister Talma zeide, dat de Neder-
landsche landbouw leeft van uitvoer;
wat moet dat worden, als nu het buiten
land zoo'n belasting op die Nederland-
sche producten legt, dat haarinwouers
het goedkooper elders kunnen krijgen,
vroeg spr.
En nu is het waar, dat die wet is
opgeschort, maar spr. is* daarom niet
gerust, want als het Ministerie Heems
kerk aanblijft, is er nog vóór 1914, aldus
heeft men rechts beloofd, een Tariefwet.
De Nederlandsche landbouw en handel
is groot geworden zonder protectie,
waartoe dus verandering
Geen wonder dan ook, dat wy land
bouwers ons hiertegen verklaren. Spr.
staat daarbij niet alleen, want verschil
lende grootè vereenigingen, aan het
hoofd waarvan gewichtige personen
staan, protesteeren tegen de Tariefwet.
Adressen tot intrekking zijn verzonden
door de Hollandsche Landbouw Mij.
(de grootste), de Groninger,deZeeuwrsche
en de Geldersche Landb.-maatschap
pijen; het hoofdbestuurvandeDrentsche,
de Nederlandsche Tuinbouwraad.
Spr. merkte op, dat het toch zeker
niet uitsluitend liberalen zijn, die in al
die vereenigingen zitting hebben. Resu-
meerend komt spr. tot de volgende
conclusie's Wy landbouwers moeten
stemmen tegen de Tariefwetomdat
daarmede gezondigd wordt tegen de
eerste beginselen van rechtvaardigheid
in zake belastingheffing, omdat geen
rekening wordt gehouden met draag
kracht
tegen, omdat energie plaats zou maken
voor lamlendigheid
tegen, omdat tariefheffing leidt tot
onzedelijke praktijken en trustvorming
tegen, omdat de weg der bescherming
i^ een hellend vlak
tegen, omdat noodwendig een ver
scherpte loonstrijd moet komen over
de geheele linie van het bedrijfsleven
tegen, omdat de kans groot is, dat
onze verhouding met andere volken
minder vriendschappelijk zal worden
tegen, omdat onze landbouw in zijn
export belemmerd wordt
tegen, omdat we willen vooruitgang
in de uitbreiding van verkeerswezen
en onderwijs, meer intensieve cultuur
waardoor ons gansche volk en niet
enkelingen omhoog wordt geheven
tegen, omdat wij ons gezond gevoelen
en geen krukken willen aanvaarden
overtuigd dat dit ons ballast is.
Spr. wekt daarom ieder op om op
den linkschen candidaat te stemmen,
opdat het gebouw, waarvan dr. Kuyper
zeide, dat reeds de Meiboom in het dak
stond, niet worde voltooid, maar we ons
vry zullen kunnen bewegen, ook in den
handel en we kunnen blijven zingen
Wij leven vrij, enz.
Alsnu werd eene korte pauze gehou
den, waarna de voorzitter het woord
gaf aan den heer jhr. de Muralt, in
wieu we naast mr. P. Dieleman onlangs,
thans een tweeden candidaat voor het
district Oostburg als lid van de Tweede
Kamer hoorden.
Daar dhr. De Muralt aan het eind
zijner rede verklaarde deze slechts uit
gesproken te hebben ter kennismaking
met de kiezers en hij later ook alhier
zijn eigenlijk politiek standpunt hoopt
uiteen te zetten, raeeuen we kort te
kunnen zijn.
Dhr. De Muralt sprak overChristelijke
politiek en had dit onderwerp gekozen,
omdat men in de geconcentreerde vrij
zinnige partyen meende genoodzaakt
te zijn stelling te moeten nemen tegen
de h. i. onware voorstelling, als zou
met den val van een zgn. Christelijke
regeering alle Godsdienst buiten ons
land gesloten worden.
Spr. meende het tegendeel te kunnen
bewijzen door te herinneren aan hetgeen
het Ministerie—Goeman Borgesius heeft
tot stand gebracht. Dit ministerie is
dan ook niet gevallen, omdat het on
christelijk was, maar omdat het zich
verschillende vijanden maakte door het
voorstellen o. a. van Ongevallenwet,
Leerplichtwet, Persoonlijke dienstplicht,
terwijl thans algemeen hetgoede beginsel
dier wetten erkend wordt.
Met tal van feiten trachtte spr. aan
te toonen, dat ook door liberale ministers
wel degelijk rekening wordt gehouden
,me,t den godsdienstzin onzer natie en
pr. zegt daarom met mr. Goeman
Borgesius, die tot de geheele rechter-
zijde in de Tweede Kamer zei: noem
mij ééne kwestie op, waarbij wij ageer
den tegen de christelijke beginselen
ik ben er zpker van, dat geen uwer
dat kan zeggen.
Wijzende op verschillende maatrege
len, als defensie, boterwet, jachtwet,
enz. die z. i. met chr. beginselen niets
te maken hebben betoogde spr., dat
het in 't oog loopt, dat juist bij wetten,
waar die beginselen op den voorgrond
treden, als bij loterijwet, eedswet, dood
straf, echtscheiding, armenwet en zede-
lijkheidswet, men het in de- coalitie
nooit eens kan worden. Dat men dan
ook de Zondagswet maar laat rusten
baart spr. geen verwondering, als hij
let op de Zondagsheiliging van de anti
revolutionnairen.
Na nog even gewezen te hebben op
de souvereiniteit, welke men van rechts
aan het Koningschap wil verleenen;
komt spr. tot de Grondwetsherziening,
waarbij hij inzonderheid waarschuwde
voor het gevaar dat z. i. de Nederl.
Herv. Kerk dreigt in zake het verleenen
vau evenveel subsidie aan alle kerk
genootschappen die thans bestaan en er
dan nog komen zullen.
Spr. ziet daarin dezelfde splijtzwam,
als die men in het onderwijs heeft.
Ook uit de benoeming van tegenstan
ders van de Herv. kerk tot professoren
van de toekomstige herv. dominees
blijkt volgens spr. het gevaar voor
die kerk.
Spr. herhaalde, dat de kleine wetjes
niets met de chr. beginselen hebben te
maken, terwijl men rechts meende, dat
men ook bij de groote sociale wetten
niet zoozeer op die beginselen mocht
letten. Wanneer dan wel, vroeg spr,
en zoo nooit, waarom dan een Christelijk
ministerie? Volgens spr. niet omdat
er naar gehandeld wordt.
Wél voor den godsdienst der kleinere
luiden heeft spr. respect, doch wanneer
hij let op het werk hunner leiders, dan
kan hij bij dezen niet veel bemerken
van deD ernst van de door hen ver
kondigde leer. Bovendien moet men
volgens spr. al sterk zijn om ter wille
van een of andere goede betrekking
niet kerksch te worden, waar tegen
woordig volgens spr. zooveel bevoor
rechting wordt toegekend aan die eigen
schap. Intusschen leidt dit tot huichelarij,
wat spr. afkeurt.
Spr. eindigt zijn herhaaldelijk door
applaus onderbroken rede met een
krachtig protest tegen het tegenwoordig
regiem van politiek Christendom.
Hij geeft den kiezers in overweging
daaraan een einde te maken, door hun
stem op den linkschen candidaat uit
te brengen.
Van de gelegenheid tot debat werd
geen gebruik gemaakt, zoodat de ver
gadering hierna werd gesloten met een
woord van dank voor het aandachtig
gehoor.
Bij gelegenheid van den vierden
verjaardag van ons Prinsesje wapperde
in onze gemeente lustig de geliefde
driekleur. In onze hoofdstraat woei zij
bijna huis aan huis. Tegen den avond
waren de verwachtingen tamelijk hoog
gespannen, daar het bekend was, dat
niet minder dan drie gezelschappen een
concert op de muziektent zouden geven.
Dit is daD ook gebeurd, doch men kon
niet eerder beginnen, dan nadat een
zware onweersbui was overgedreven.
Om half 8 kwam dan eerst „Hosannah",
daarna de zang vereeniging „Orelio" en
ten slotte .Concordia", zoodat er tot
10 uur voor de talrijke marktbezoekers
muziek en zang te genieten was.
Het is toch wel prettig en voorzeker
een groot voorrecht, dat een gemeente
bij dergelijke gelegenheden vereeni
gingen heeft, die zich belangeloos be
schikbaar stellen om hunne stadge-
uooten een aangenamen avond te ver
schaffen. Dit mag dan ook wel zeer
op prijs worden gesteld en het is de
plicht van allen om deze vereenigingen
zoo krachtdadig mogelijk te steunen.
Woensdagochtend omtrent 1 uur
kwam over onze plaats een vliegma
chine. Het was een tweedekker en
zooals te begrijpen is, liep al wat beenen
had uit, om dit nog niet alledaagsch
verschijnsel waar te nemen. Naderhand
vernamen we, dat hy te Clinge was
neergestreken om naar den weg te
vragen. Het was een jonge Franschman
die denzeltden ochtend van Parijs was
komen vliegen. Het doel van zijn tocht
was Hamburg. Hij is deelnemer aan
een wedstrijd die dezer dagen gehouden
wordt. Misschien komen er dus den
een'of anderen dag nog wel meer van
die vreemde vogels overvliegen.
Woensdagmiddag werd alhier in
het hotel Rolff ten overstaan van de
notarissen Dregmans te Axel en Pilaar
te Goes verkocht 13 H.A.,' 91 A. en 20
c.A. of 31 gem., 65 r. bouwland, ge
legen in den polder beoostenblij be
noorden, gem. Axel en eigendom van
mevr. de wed. en erven dr. Persant-
Snoep te Kapelle.
Kooper werd de heer F. Dekker Fz.,
alhier voor de som van 1010 per gem.
totaal 31.533,03.
Kooper had het land in huur voor
936.63 per jaar.
Gisteren had alhier een ongeval
plaats, dat zich ernstig liet aanzien, doch
betrekkelijk goed is afgeloopen.
Terwijl de voermansknecht M. Dr.
alhier de eenigszins hellende Zeestraat
afreed met een wagen verhuisgoed, gleed
hij uit en viel voor den wagen, zoodat
een voorwiel over de beide beenen ging.
De man had gelukkig zooveel tegen
woordigheid van geest, dat hij zijn beenen
direct van onder den wagen trok en de
paarden inhield. Hoewel de getroffene
veel pijn had, verklaarde de geneesheer,
dat de beenen niet gebroken waren.
Aan de gisteren alhier gehouden
gaaischieting, uitgeschreven door »Ons
Vermaak", namen 35 schutters deel. De
hoogvogel werd geschoten door P. Die-
rinck, Absdale, de zij vogels door L. Ver-
streepen, Overslag en Jul. Kint, Ossenisse
en de kallen door L. Kint, Ossenisse en
G. de la Ruelle van Overslag.
Naar we in de Midd. Crt. lezen,
is onze vroegere stadgenoot de heer C. J.
Bakker, hoofd der o. 1. s. te Ouwerkerk,
no. 1 op de voordracht geplaatst voor
hoofd eener o. 1. s. te Middelburg.
Aan de Rijksnormaallessen alhier
zijn bevorderd
Tot de vierde klasse J. A. Breepoel
J. C. J. Olijslager A. J. Schieman te
AxelC. F. Notschaele te Westdorpe
B. J. S. Goor te HoekF. S. Lansen te
Neuzen en J. J. P. Stoffels te Sas van
GeDt.
Tot de derde klasse A. A. A. Minjon
A. J. Platteeuw te AxelP. P. de Block
te Stoppeldyk J. C. Eijke te Zaamslag
C. P. Feyen A. E. M. Pladet te West
dorpeH. Ivens te HontenisseM. Jurry
te Hoek P. Kerckhaert te Hengstdijk
E. J. F. Lansu H. L. M. Eggermont
B. H. HuberJ. E. Huber te Clinge;
H. J. PauwG. D. van der Peyl te
Neuzen en A. H. d'Haens te Hulst.
Tot de tweede klasse R. M. Bauwens
A. C. Pluym te WestdorpeJ. V. Cas-
tenmillerJ. Serrarens te Stoppeldyk
A. Dhaeze; C. P KolijnA. de Vos;
J. de VriesP. de ZeeuwR. B. Hel-
linga; C. E. van Luyk te Neuzen; A.
J. Waelput te ZuiadorpeW. V.
d'Haens te Hulst; L. J. Nijssen te
Sluiskil en C. J. A. de Smidt te Sas
van Gent.
Tot de voorbereidende klasse, 2e af-
deeling J. H. Goslinga C. C. Bakker
G. F. Eekman F. M. Mangold te Axel
G. Lauret te OverslagC. J. L. Wort
man te Zaamslag en A. F. Reinhoud
te Hulst.
Bij het te Middelburg gehouden
onderwijs examen zyn o. m. geslaagd de
heeren S. J. Koster van Ter Neuzen,
A. Dees- van Zaamslag, J. Woltert van
Hoek en E. H. de la Ruelle van Zuid-
P. E
