BE VERLEIDING. No. 27. Woensdag 8 Juli 1903. 19e Jaarg. M i e u w s- en Advertentieblad J voor Zeeuwsch -Vlaanderen. F. DIELEMAft, AXEL. De Aardappelziekte. FEUILLETON. AXELSCIIE COURANT. Dit Blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond. ABONNEMENTSPRIJS: per 3 Maanden 50 centfranco per post 60 cent voor België 70 cent. Afzonderl. numm. 5 ct. DRUKKER - UITGEVER Advertentiën van 1 tot 4 regels 25 oent voor eiken regel meer 5 cent. Groote letters worden naar plaatsruimte berekend. Plaatsing 3/2 maal Advertentiën worden franco ingewacht, uiterljjk tot Dinsdag- en Vrijdagnamiddag TWEE uren. Deze zoo terecht gevreesde ziekte trad in het jaar 1845 voor het eerst met buitengewone hevigheid op. Wel was zij ook reeds vroeger waargenomen, maar niemand vermoedde toen. dat deze ziek te zulke verwoestingen zoude aanrichten en zooveel armoede zoude in 't leven roepen. Men vond het wel vreemd dat het loof hier en daar. soms plotseling, zwart werd en dat eenige knollen door diep indringende bruine plekken onbruik baar waren maar veel gewicht hechtte men aan dit verschijnsel niet. Trouwens van plantenziekten wist men in dien tijd nog bitter weinig en - laten we he*> maar bekennen ook tegenwoordig weet men er lang nog niet alles van noezeer het ook waar is dat zoo menig natuuronder zoeker zich op dit gebied verdienstelijk maakte. Veel plantenziekten moeten nog nauwkeuriger bestudeerd worden eerst wanneer men het verloop der ziekte goed kent, heeft men de meeste kans een middel er tegen te vinden. Toch is het ook wel voorgekomen - bij menschen- ziekten trouwens ook wel - - dat een ge neesmiddel werd gevonden door iemand die noch van den aard der ziekte, noch van de samenstelling van zijn medicijn iets af wist. Dit zijn echter uitsonde ringen en daarom past het ons niet laag neder te zien op het zoo pijnlijk nauw keurig onderzoek der plantenziekten, als dit onderzoek ons niet voetstoots een middel tot genezing aan de hand kan doen. Natuurlijk, daarom is het ten slotte 67) XXV. 't Was niet alleen op de leerlingen van Helena dat mee 't gemunt kad het was ook op haar zelve. Dp den Donderdag na de opening dei scholen, was een groep leerlingen der Zusters voor Heiena's school tromen spelen zij waren ongeveer een twintigtal zonder iemand die toezicht op haar hield. Aanvankelijk speelden zij luidruchtig, been en weêrioopende, vervolgens had, te midden der verwarde kreeteu als die uit een volière van krijschende vogels zouden komen, een naam Heiena's oor getroffen, de naam Conrtomer. Maar 'twas ondui delijk geweest, zoodat zjj geloofde zich bedrogen te hebben. Het was iD haar geest dat zjj dien naam had, niet in haar ooren. Maar weldra kon zij zich niets meer verbeelden, een zilverachtige stem riep„Courtomer vader en zoon Niet alleen noorde Helen* dien kreet, m.»ar zjj zag ook bet meisje dat hem uitgilde, het boold naar haar venster opgeheven, het gezichtje hoog ïood, den mond wijd open. Siellig begreep dit «ind noen wat zij zeide, nocu wat zij deed zij gehoorzaamde eon bevel, dat haar gegeven was. Hoe te doen, maar soms eerst na tallooze proefnemingen gelukte het hem. dat mid del te vinden en niet altijd is zulk een middel geschikt om in 't groot gebruikt te worden. Maar keeren we tot de aard appelziekte terug. Zooals we zeiden, in het jaar 1845 werden plotseling ge- heele velden ziek en brachten bijna niets op. dan »kwade* aardappelen. Vooral in Ierland was de armoede op het platte land daardoor ontzettend Maar ook in andere streken ondervond men de vree selijke gevolgen van deze plaag En sedert heeft nu eens hier dan weer daar deze ziekte hare verwoestingen aangericht. Bitter is dikwijls voor den arme het lot geweest, als hij zijn voorraad aardappe len tot op de helft ol zelfs nog veel minder zag slinken. Niet alleen echter voor den werkman maar ook voor den verbouwer van aard appelen was deze ziekte meermalen een ware ramp We weten allen wel. dat op zware gronden de ziekte gewoonlijk zwaarder optreedt dan op lichtere gronden. Ook zal niemand ontkennen, dat in voch tige zomers de aardappels meer worden aangetast, dan in droge zomers. Verder zijn Diet alle soorten even vatbaar voor de ziektein den regel zijn de aardap pels met een fijne schil het spoedigst aangetast. Witte aardappelen lijden er gewoonlijk meer aan dan roode Schrij ver de/,es heeft het in vroegere jaren wel gezien, dat de witte »wo)kammer« bijna niets dan zieke knollen opleverde, terwijl de »Franscne roode* bijna niet waren aangetast, 't Is volstrekt niet zoo maar uit te maken, hoe dit komt, maar een feit is het. durfde men tot zulke middelen tegen haar overgaan 1 Durfde men zich van kinderen bedienen Dat men geen medelijden met haar had, begreep zy, maar was het moge lijk dat men geen medelijden met die meisjes had Weldra was het niet meer een afzonder lijke kreet die haar oor beieikte het was een koor, op de wijs van een lofzang gingen de meisjes, die zich bijeengeschaard hadden processiesgewija voorbij de school alle gezamenlijk zingende»Courtomer vader, Courtomer zoon, Courtomer vader en zoon maar daar het de meisjes vei- veelde altijd op dezelfde wijs te zingen, veranderden zij die en herhaaldenCour- lomer vader en zoon 1 als een psalmgezang. En door haar venster zag Helena Je bewoners van het marktplein, d.e aau bun deuren waren gekomen, gekscbeerend dien rondgang beschouwen, zonder dat er een op de gedachte kwam, zelfs niet Filette die een billardqueu in de hand, voor zijn herberg stond, den troep te doen zwijgen. Da eerste ged,»chte van Helena was zich by den maire te gaan beklagen, maar na eenig overleg deed zij zulks niet en wilde wachten't zou misschien niet meer üeinaald worden. Zij had aile avonden van zeven tot negen uren een school voor oudere meisjes geopendhoewel zij voor het oprichten dezer school dezelfde bezwaren als vooi die der kleinere meisjes ontmoette, bad zjj toch een twaaillal luei lingen verkregen, En wat is nu de oorzaak van deze ziekte Oorzaak van deze ziekte is een zeer klein plantje, dat behoort tot een reeks van planten, die men zwammen noemt, 't Is hier de plaats niet, om uitvoerig uit een te zetten wat zwammen eigenlijk izijn Maar iets willen we er toch wel van zeggen. Allen weten we wel, dat de meeste plan ten bloeien en dat uit de bloem een vrucht ontstaat In zoo'a vrucht zitten één of meer zaden, die dienen om de plant in stand te houden. Maar er zijn ook planten, die nooit bloeien en dus ook geen vruchten of zaad voortbrengen. Toch blyven deze planten bestaan. Wie heeft b. v wel eens wat men hier noemt, kattestaart zien bloeien En wie zag wel eens bloemen aan een paddestoel Niemand Planten, die niet bloeien en geen vrachten of zaden voort brengen. planten zich voort door zeer kleine lichaampjes, die men sporen noemt Als men den „hoed" van een rijpen paddestoel voorzichtig aantikt boven een stuk wit papier, valt op dit papier een bruin poederdat zijn sporen De kleine zwam. die de aardappelziekte veroorzaakt, plant zich ook door zulke kleine, bijna onzichtbare lichaampjes voortzij behoort dus niet tot de zaadpianten. maar tot de sporeplanten. Maar nog een ander belangrijk onder scheid kuDnen we bij de planten opmar- ken De meeste planten nemen hun voedsel op uit den grond en uit de lucht. Maar er zijn ook planten die dat niet doen Zulke planten groeien dikwijls op andere planten. Zij nemen niet de moeite om voedsel uit den bodem op te nemen, zy die, juist, omdat zij den moed gehad hadden te komen, goede, ijverige en aandachtige leerlingen waren, welke nieis anders ver langden dan te leeren. Den dag na dat rumoer tegen acht ureo 's avonds terwijl het donker en regenachtig was en de leer lingen een opstel schreven, 't welk Helena dikteerde, werden plotseling de venster- tuiteu aan de zijde van het marktveld ingeworpen en de stukken glasscherven waren in het midden der school gevallen. A nvankelijk ontstelden alle aanwezigen, doch spoedig had men begrepen wat er gebeurd was; eenvoudig eenige steenwor pen in de vensterruiten. Nu kon Helena niet langer zwijgen er bestond een misdrjjfingeworpen glas ruiten. voorts waren de verschrikte leer lingen, waaronder twee die lichte kwets uren ontvangen hadden, zeer verbitterd. Den volgenden morgen had de maire een onderzoek mgesteld, dat natuurlyk zich niet bij het steeneo-werpen bepaald hadhjj had, in weerwil van Heiena's afkeer, tot het rumoer moeten opklimmen en hadden de nasporingen geenerlei resul taat opgeleverd betreffende het steenen- werpen, zulks was niet hetzelfde met bot rumoer geweest. Men bad degenen gezien die voor de school waren komen zingen men had ze schier allen herkend, en Filette die out wapend was als bij lachte, bad weder zjjn wapens opgenomen toen hij uitgelachen had, en vooial na oeD vermaning te hebben vinden hun maaltijd reeds gereed gemaakt in de planten, waarop zy groeien. Zulke planten nu die groeien op andere planten ten koste van die andere planten, noemt men woekerplanten Op klaver hebben we b. v. wel eens van die lange bruinachtige planten zien groeien, die van onder met een dikke zuigwortel in de klaverpiant zitten. Klaverbremraap heet zoo'n „uit zuiger.* Ook het beruchte warkruid be hoort tot die leelijke familie. Welnu, dit zijn beide woekerplanten. En de zwam, die de aardappelen ziek maakt, is geen haar beter. Zy groeit ook op een andere plant, omdat zij onmachtig is uit den grond haar voedsel te halen. Maar zy is daarbij nog feller in haar optreden. De bremraap zuigt uit eu langzaam gaat de klaverplaat dood de zwam op den aard appel doodt in korten tijd het loof vol komen en stelt zich met dat loof niet tevreden, maar tast ook de knollen aan. In Juni of Juli neemt men de ziekte ge woonlijk het eerst waar. De bladeren krijgen bruine plekken en verspreiden een walgelijken geur, In korten tijd zijn soms ai de bladeren geheel aangetast. Blijft het weer vochtig, dan blijven de zieke bladeren slap en zacht, maar komt er droog weer, dan worden zij hard en „rammelen* in den wind. Het plotseling optreden der ziekte heeft wel eens aan leiding gegeven tot de meening, dat zij door kwade dampen in de lucht werd veroorzaakt. Dit is echter niet waar. Het kwaad zit niet in de lucht, maar in de plant zelf. De oorzaak van het plot seling optreden der ziekte zit alleen in zooverre in de lucht, dat regen en warmte haar zeer bevorderen. Doch daarover ontvangen van den maire over z^n schul dige onverschilligheid, die schier mede plichtigheid was. Men had de ouders en de kinderen laten halen door den veldwachtermen had hen achtereenvolgens in verboor genomen, en hoewel 'tonmogelyk was geweest op nauwkeurige wyze te vernemen wat aan de kinderen het denkbeeld had gegeven om onder de vensters der onderwijzeres «Courtomer vader en zoonte roepen, was de vrees, welke de maire had weten in te boezemen, toch voldoende geweest om zulke tooneelen niet meer te zien herhalenmen wilde de oaderwijzeres wel plageD, mits men daarvoor niet gevat zou worden. Deze twee voorvallen hadden niet plaats gehad, zonder te Yvranches twisten te doen ontstaan, en ieder had partij gekozen, naar zijne meaning en betrekkingen men had getwist, elkander gescholden en beleedigd. Ook de kinderen hadden er zich natuur lyk meê bemoeid, niet alleen de meisjes, maar ook da jongens, die zich aan de zijde hunner zusters of kameraads hadden geschaard en terwijl de ouders zich tevre den stelden met de tong te vechten, had den de kinderen met de handen gevoch ten bij het uitgaan der scholen, ol elkander met steenen geworpen, en die kinderen, welken veraf woonden en over velden en door bosschen moesten gaan om te huls te komen, hadden hun-twisten uitgevoch-

Krantenbank Zeeland

Axelsche Courant | 1903 | | pagina 1