Ij-*-
No. 1917.
Woensdag 97 1898.
I ie Jaarg.
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwse li-Vlaander en
F. DIELEMAN,
AXEL.
OORLOG-
FEUILLETON.
DE WURGERS VAN PARIJS.
AXELSEIIE
mm.
Dit Blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
per 3 Maanden
50 cent; franco per post 60 cent
voor België 80 cent. Afzonderl. numm. 5 ct.
DRUKKER UITGEVER
Advertentie n van 1 tot 4 regels 25 oent
voor eiken regel meer 5 cent. Groote letters wordei
naar olaatsruimte berekend. Plaatsing 3/2 maal
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterljjk
tot Dinsdag- en Vrijdagnamiddag TWEE uren.
Te gelijk met het lied der Paaschklok,
verkondigend de diepzinnige waarheid van
de opstandig des levens uit den dood,
kwam verleden jaar tot ons de tijding,
dat er oorlog was uitgebroken, dat is dat
er dood zou komen over menig jong
leven. Zoo is het geschied. Dank zij
den vooruitgang heeft de krijg maar kort
geduurd. De tijden van zeven- en van
dertig en van tachtigjarige oorlogen zijn
voorbij. Alleen in Indië kan een worste
ling nog vele jaren duren. De vrede is
hersteld. De orde is wederkeerende. De
landman werkt weer op den akker.
Weer beuren de hoofden zich op, weer
vat men het leven aan. Spoedig zal het
zijn of er geen oorlog is geweest maar
de slagvelden geven de dooden niet weder
de moeder ziet haren zoon, het kind ziet
zijn vader de bruid ziet haren bruidegom
niet terug.
Weer is het vooijaar gekomen, en
weder staan twee natiën gereed om el
kanders krachten te meten, dat is, om
met kruit en lood, met dynamiet en
electriciteit. te vuur en te zwaard een
zoo groot mogelijk aantal van elkanders
burgers onschadelijk te maken. Menschen-
waarde, dat is het woord, door het Chris
tendom verbieid door de beschaving
bovenaan geplaatst op de lijst harer ge
loofsartikelen, door onze eeuw meer dan
door eenige andere verheven tot beginsel
van zedelijkheid en staathuishoudkunde
Eerbied voor de waarde van den mensch
heeft in sommige landen de doodstraf
doen verdwijnen, en waar die straf nog
HOOFDSTUK XVHI.
Leermeester en scholier.
„Laat mjj nu verder verteilen. Ons rij
tuig zette ons voer een huis af dat ik
destjjds in de avenue Trudaine bewoon
de. Wy hadden daar een langdurig ge
sprek.
»Sedert twee jaren had Mathilde geen
naricht meer van mij ontvangen zij aebt
te zich alleen op deze wereld. Zij Had
eene plaats in de ons bekende familie
aangenomen, om op die wijze te Parijs
te komenwant die wereldstad lachte
haar aan. Het was haar, alsof zjj zich
bestemd gevoelde, daar eene rol te spelen
Zy verliet echter weldra hare onderge
schikte betrekking. Zjj ontving aanvra
gen van verschillende zijden, maar zij
wees die alle van de hand, deels uit af
keer, deels uit trotschheid, wellicht alles
uit een beginsel van deugdwant ook
zij heeft hare deugden, die zjj mij te
danken heeft. Ja, gewis van mijwant
als ik handelde in haar belang, dan
was ik een man van beginselen. Men
deed haar op een goeden dag het voor
stel, als actrice op te treden. Zij gaf er
bestaat zie met wat een angstvalligheid
de rechter het voor en het tegen wikt
en weegt, tot in het geringste verzach
tende omstandigheden in aanmerking
nemende, haai fijn het beloop der misdaad
uitrafelend voor en aleer hij hetter
dood schuldig" uitspreekt. Eerbied voor
de waarde van den mensch bestuurt den
wetgever, beheerscht m de samenleving
woord en daad, beperkt zich niet tot des
menschen leven maar strekt zich uit tot
des menschen eer, des menschen naam,
des menschen goed, des menschen ellende.
De hulpbehoevende te hulp te komen
wordt het niet door dienzelfden eerbied
voor den mensch als een plicht geëischt
Dit alles nu, hoe schoon het ook zij be
schreven door onze voorgangers en dich
ters, door onze oeconomen en philant
hropen, houdt op als het oorlog is. Want
oorlog beteekent juist het tegenoverge
stelde. Wien oorlog voert, is het niet
te doen om te behouden maar om te
verdelgen niet om te sparen maar om
te vernietigen, niet om des anderen leven
maar om des anderen dood. Oorlog
dat wil zeggen, dat de bloem der natie
wordt vertreden onder de hoeven der
paarden wordt verminkt door sabelhouwen
dat de borst der jongelingen tot schijf
dient aan scherpschutters. Oorlog
dat wil zeggen, dat menschen, die elkan
der nooit hebben ontmoet, en die hadden
zij eikander ontmoet misschien voor
elkander de grootste achting en de innig
ste vriendschap zouden koesteren, zich
op elkander werpen als wilde dieren. Op
vele gedenkteekenen staan de namen ver
meld van de inwoners der plaats, die in
een of anderen oorlog sneuvelden. Maar
gehoor aan en op den avond dat ik haar
wedervond, trad zij pas voor de derde
maal op.
>Ik zeide haar oogenblikkelijk, dat het
ook de laatste maal geweest was.
»Zij onderwierp zich aan mjjn wil, zoo
als ,zg altijd al mijne wenscben vervuld
had. Zij wist nu ook, dat zij het tooneel
niec meer noodig had, om van te leven.
Ik was immers weer bij haar, ik, die het
haar nooit aan iets had laten ontbreken.
„Waai om ik haar uit eene levensbaan
terug trok, op welke zij eer en geluk had
kunnen inoogsten Wel, omdat ik droom
de en nog droom van eene grootscher
toekomst voor haar.
»De drie voorstellingen, in welke zij
opgetreden was, hadden den voormaligen
handelaar Claude Guérin op haar te doen
verlieven. Hij schreef haar gloeiende
liefdesverklaringen, die Mathilde mij als
welopgevoed meisje, toonde. Hij deed
haar schitterende voorstellen duizend
ja, twee duizend francs per maand, equi
page, brillanten, allerlei kostbare zaken
en verlangde daarvoor slechts, dat
zij het theater vaarwel zeide.
„Nu, ik verlangde dat ook Op dit
punt dachten wij dus volkomen gelijk
zonder elkander te kennen. Dat bracht
mij op een idee. Ik dacht bij mij zeiven
als deze mensch Mathilde van het theater
nemen wil, dan moet hij werkelijk ern
stige voornemens met haar hebben. En
als hij haar om haar bevallig uiterlijk
wat zou achter eiken naam geschreven
staan als er het hoe van dat sterven
was bijgevoegd'? Hoe sterven zij, die
sterven in den krijg? Ja hoe? Hier
blijft de scherpste vei beelding beneden
de werkelijkheid. Wat Victor Hugo,
wat Bertha van Suttner er over schreven
het blijft nog beneden dat sterven
zelf. Sterven op het slagveld, in den
nacht, wegkrimpend van de pijn, ten
prooi aan feilen dorst, aas van de „hy
enas", ver weg van geliefden en vrienden
het is misschien maar goed dat niet
achter eiken naam kan worden opge-
teekend hoe de drager van dien naam
den laatsten adem uitblies. Het is mis
schien maar goed, dat dit niet kan. En
wie zijn het, die zoo sterven
Daags na eene oorlogsverklaring trad
v. d Palm op voor de schare en sprak
naar aanleiding van de woorden van
Koning David „Zie ik heb gezondigd, en
ik, ik heb onrecht gehandeld, maar wat
hebben deze schapen gedaan Genialer
greep deed een redenaar zelden, zelden
trof een spreker juister het hart van zijn
onderwerp. Deze schapenZij. die de
bloem en de hope zijn van het vaderland
worden als er een oorlog is uitgebroken
in de armen des doods gevoerd als schapen
naar de slachtbank als schapen, die geen
deel hebben aan de oorzaken om welke
de strijd wordt gevoerd. Zoo worden de
zonden der vaderen bezocht aan de
kinderen van een ver nageslacht.
Oorlog dat is een slag in het aan
gezicht der beschaving dat is hoon ge
pleegd aan zedelijkheid en godsdiensc;
oorlog dat is de hel
Zou het waar zijn, dat het'alleen af-
reeds zoo groote aanbiedingen doe*:, vrat
zoude hij haar dan kunnen weigeren,
wanneer hij haar in haar beminnelijken
omgang leerde kennen. Dat zoude eene
toekomst zijn Een gelukkig huwelijk
Wie weet het 1 Mathilde is eerbaar, trots
haar Feeëncostuum en zoo zal zij blijven
als Claude Guérin haar huwen zou. Zij
is daartoe kloek genoeg. Ik trok thans
mijne voorstellen in. Claude Guérin was
bezitter van huizen, rijk en ongehuwd,
buigzaam, een weinig geesteloos, van een
zwak karakter, gemakkelijk te leiden en
bejaard.
»Ik gaf Mathilde alzoo geld en zeide
haar, dat zij eene bescheidens, doch com
fortabele woning zoude huren, waarin het
eenen burger bebagelijk moest voorkomen.
Ik wilde niet te voorschjjn komen maar
mij geheel terug trekken. Ik had mij
gewend, mp klein, nederig, rustig en
teruggetrokken te leven. WatSimonnet
betalt, dien waaude men immers lang
dood. De voormalige handelsreiziger, de
Weener bedelaar, de latere avonturier en
negerhandelaar was verloren geraakt in
de eene of andere zandwoestijn, in de
bedding van een stroom ot in aen muil
van een zeer verscheurend dier. Ik gaf
daarvan ieder de vrije keuze, wanneer
men slechts meent, dat ik niet meer
besta.
»Mijn olan gelukte aanvankelijk. Claude
Guérin voelde zich ongemeen gestreeld
dat Mathilde om zijnentwil het theater
hangt van den wil der regeeringen of er
al dan niet oorlog zal zijn Dit voor
zeker mag worden aangenomen, dat hoe
langs zoo meer die krijg een onmogelijk
heid zal worden, die niet wordt gevraagd
door de volkendat er hoe langs zoo
meer door de regeeringen geen oorlog zal
worden verklaard, dan wanneer de volken
den oorlog eischen. De wet van oorzaak
en gevolg heerscht overal ook in de
wereldgeschiedenis. Aan de oppervlakte
ligt alleen de aanleiding de oorzaken
liggen in de diepte. Eu die oorzaken
liggen op zedelijk gebied. Wanbeheer,
verdrukking, vertreding van het mensche-
lijke losbandigheid, zedeloosheid zonde -
ziedaar de oorzaken van den oorlog.
Eeuwen lang kunnen deze toestanden
duren maar zij kunnen niet blijvend be
staan. Eens komt de ure, waarin de
beker overloopteens komt het tijdstip
waarop het niet langer zoo kan
dan komt het onweder, dat den damp-
ring zuivert dan komt de krijg. Hij
komt dan naar aanleiding van eene bot
sing, die in gezonde tijden niet eens zou
zijn opgemerkt of zou zijn opgelost door
enkele regels schrift Hulde aan hen,
die altijd zouden willen laten uitmaken
door een scheidsgerecht wat nu nog
wordt uitgemaakt door het zwaard. Nie
mand echter meene dat de fouten van
vele jaren worden hersteld door het over
leggen gedurende eenige dagen. Als de
volken en de regeering die het verdient
- recht en gerechtigheid zoeken dan zal
de oorlog veidwijnen van den aardbodem.
Waar het lijk is daar vergaderd de
gieren zich. Maar van het levende
daarvan blijven de gieren af.
Wie meent den oorlog te kunnen afschaf
fen door afschaffing van de legers is na
ïef Weerbaar zij een volk. Dit slechts
worde niet vergeten dat de weerbaarheid
vaarwel zei. Haar bescheiden houding
en lieftallige manieren volmaakten zgn
hoogen dunk van haar. Hij dacht bij
zich zei ven, wat voor 't overige waar
wasdit arme, ouderlooze meisje heeft
het tooneelspel aangegrepen, om haar le
ven op te frisschen, maar is daarbij eer
baar en braaf gebleven. Reeds ua drie
maanden sprak hij van trouwen. Slechts
ééne zaak hield hem daarvan nog terug.
Hij vreesde echter eenen broeder en eene
nicht te zullen vertoornen, die eens zijne
bezittingen hoopten te erven. Eindelijk
echter overwon hij ook deze laatste en
er werd tot het huwelijk besloten."
Siinonnet hield plotseling even op met
vertellen, h p op Lorenz toe, die tegen
den haard geleund stond en zeide, hem
in de oogen ziende:
»Daar verscheent gij 1"
De jonge man bewoog zich niet, en Si
raonnet vei volgde
„Daar verscheent gij, om al mjjne vo
rige plannetjes te vernietigen, om het le
ven van Mathilde en het mijne te ver
woesten en ook dat van vele an
deren."
Doze laatste woorden deden Lorenz
beven als iemand in doodsangst. Maar
hij zweeg.
Wordt vêrvêlgd