1
\o. 1086.
Woensdag 20 Januari 1897.
I2e Jaar^
Nieuws- en Advertentieblad
voor Zeeuwseh-Vlaanderen
F. DIELEMAN,
De nieuwe Kieswet.
AXELSCHE
COIIUNT.
Dit Blad verschijnt eiken Dinsdag- en Vrijdagavond.
ABONNEMENTSPRIJS:
per 3 Maanden
50 centfranco per post 60 cent
voor Bklgië 80 cent. Afzonderl. numm. 5 ct.
DRUKKER - UITGEVER
AXEL.
Advertentiën van 1 tot 4 regels 25 oent
voor eiken regel meer 5 cent. Groote letters worden
naar plaatsruimte berekend. Plaatsing 3/2 maal.
Advertentiën worden franco ingewacht, uiterljjk
tot Dinsdag- en Vrijdagnamiddag TWEE uren.
De leden van de Tweede Kamer der
Staten-Geueraal worden gekozen door de
mannelijke ingezetenen des Rijks, tevens
Nederlanders, die den leeftijd van 25 jaren
hebben bereikt. Vroeger was die leeftijd
op 23 jaren bepaald, de nieuwe kiezers
rullen dus twee jaren ouder zijn dan de
oude, laat ons dan hopen dat ze nog wijzer
zijn zullen ook.
Nu moet men niet denken, dat alle
mannen van 25 jaar kiezer zijn, dat lijkt
er niet naar, maar daarover later. Alleen
zij opgemerkt, dat die leeftijd vóór of op
15 Mei 1897 moet zijn bereikt; wie dus
op 16 Mei 25 jaar wordt, kan dit jaar
oog niet aan de kiespartjj deelnemen.
In de eerste plaats moet men steeds
als men belasting schuldig is, die belasting
over het laatste dienstjaar geheel hebben
betaald en dat wel vóór >f op den 1
Maait van het jaar waarover de kiezers
lijst loopt.
Door belasting verstaat men hier eene
Rijksbelasting, zooals: Grondbelasting,
Vermogensbelasting, Bedrijfsbelasting en
Personeele belasting. De Rjjwielbelasting
Itomt niet in aanmerking.
Men denke evenwel niet, dat men in
al deze belastingen moet zijn aangeslagen
luister slechts
In de Grondbelasting moet men aange
slagen zijn voor minstens één gulden en
dit bedrag geheel hebben betaald vóór of
op l Maart. Heeft men met iemand
anders grond in eigendom en ge betaalt
van het u toebebooresde gedeelte een
gulden of meer mee, dan zijt Ge toch
kiezer, ook al staat de belasting niet op
Uw naam.
Aanslag in d9 Personeele belasting, naar
een of meer der vijf eerste grondslagen,
volgens wet van 16 April 1896 (Stbl. 72)
geeft recht om kiezer te zijn. 'tls de
vraag maar zijt Ge aangeslagen en hebt
Ge op tijd betaald.
Met de Vermogens- en Bedrijfsbelasting
is h«t precies hetzelfde.
Van al deze belastingen geldt de aanslag
van de vrouw voor den man en die van
minderjarige kinderen voor hun vader,
als deze van hunne goederen vruchtgenot
heeft.
En al zegt de wet nu, dat de belasting
voor of op 1 Maart geheel moet zijn vol
daan, toch in het wenschelijk, dat Uwe
belasting vóór 1 Januari bij den ontvanger
is, dat spaart heel wat moeite en feitelijk
is het toch betzelide, daar men toch be
talen moet.
Nu komen we aan de tweede soort
kiezers, de huurkiezers. Dat zijn zij, die
als noofd van het gezin ot als alleen
wonend persoon op den 31en Januari
sedert den len Augustus van het vorig
jaar een huisje hebben bewoond van
zekeren bij de wet vastgestelden huurprijs.
Een deel van een buis is ook voldoende
bovendien mag men binnen den boven
genoemden tijd éénmaal verhuizen, mits
men niet onder den vastgestelden buur
prijs komt en natuurlijk in dezeltde ge
meente blijft.
Men lette er op, dat in de wet sprake
is van wekelijkschen huurprijs. Deze
wordt aldus berekendAls Ge per maand
betaalt, wordt dat bedrag door 4 gedeeld,
betaalt Ge per jaar. dan door 50.
Do wekelijksche huurprijs bedraagt voor
de gemeente Axel in d9 kom, dat is
Wijk A. één gulden en voor hel overige
gedeelte der gemeente, de wijken B. en
C. 80 cent.
De huurkiezers moeten zich op het
gemeentehuis -aangeven tusschen 1 en 15
Februaii en als zij verhuizen, moet er
opnieuw aangifte gedaan worden.
Elk jaar roept de Burgemee tei de
huui kiezers en allen die tol aangifte ver
plicht zijn, bij publicatie op. vóór 8
Februari. Vóór dien dag haalt Ge nu
een biljet van het gemeentehuis en vult
daar alle vragen op in, die er gedaan
worden. Dat biljet moet vóói 15 Februari
op het gemeentebuis terugbezorgd zijn.
De buur geldt voor huizen met of
zonder bijbehoorenden grond of lokalen
ot bijgebouwen, niet ter bewoning bestemd.
De derde soort kiezers zjjn dinkomen
of loonkiezers.
Dezen moeten allereerst van 1 Januari
tot 31 Januari van het volgende jaar in
eenzelfde dienstbetrekking zijn. Wie dus
binnen die dertien maanden van betrekking
verandert, kan geen loonkiezer worden.
Onder loon wordt ook kost en inwoning
verstaan.
Nemen we de gemeente Axel. Daar
is, in de kom wel te verstaan, om loon
kiezer te zijn, een som van 300. per
jaar noodig. Verdient nu iemand 100.
per jaar en heeft bij daarbij vrije kost en
inwoning, dan is hij ook kiezer, want dit
wordt hier geschat op 200 per jaar.
Heeft hij alleon vrije inwoning, dan geldt
die voor 37.50, dus moet hij er 262.50
bijverdienen. Voor buiten de kom der
gemeente is een jaarlijksch loon van 275
voldoonde.
Vrije kost en inwoning worden berekend
op 175 en vrije inwoning op 25. -
Indien ge een inwonenden zoon hebt
die 25 jaar is, en U in beroep of bedrijf
bijstaat, dan kan deze ook kiezer worden,
mits ge hem zóóveel geld geeft, dat hij
met vrije kost en inwoning mee, het
vereisente bedrag haalt.
Binnen Axel en ools buiten de kom
zou zoo'n zoon dus van zijn ouders 100
moeten trekten om kiezer te zijn.
Indien iemand gedurende meer dan
twee maanden geen loon ontvangt, bijv
wegens ziekte, dan kan bij geen loon
kiezer zijn.
De loonkiezers moeten zich ieder jaar
vóór 15 Februari opnieuw aangeven op het
gemeentehuis.
We ziju nu gekomen aan de Grootboek-
kiezers.
Dat zijn zij die op 1 Februari in eigen
dom bezitten f 100 nominaal ingeschreven
in de Grootboeken der Nationale Schuld.
Men moet hierover echter de vrije beschik
king hebben. Is het geld onder verband
op liet Giootboek ingeschreven, dan telt
het voor de kiezerslijst niet mee. Zij
moeten zich vóór 15 Februari aangeven
slechts éénmaal.
Spaarbank kiezers. Dat zijn zij, die op
1 Februari sedert een jaar 50 hebben
ingelegd op de Rijkspostspaarbank. Zij
mouten zich vóór 15 Febiuari aangeven,
onder «verlegging van eene verklaring
van deu directeur der Rijkspostspaarbank
welke op schriftelijke aanvraag wordt
verstrekt.
En nu komon we aan de laatste soort,
de Examenkiezers. Dat zijn menschen die
examen hebban afgelegd als dokter,
notaris, onderwijzer, veearts, loods, advo-
kaat, enz.
Alleen die examens gelden, welke door
de wet zijn aangewezen, als noodig ter
vervulling van oen ambt of eene betrek
king of voor de uitoefening van eenig
beroep of bedrijf. Wanneer men niet als
belastingkiezer op de lijst komt, moet
men, om aan de gemeenteraadsverkiezin
gen doel le nemen, ook in de gemeente
belasting zijn aangeslagen. Dit bedrag
is voor Axel (kom) 1, voor buiten Axel
f U,80. Het moet'ook vóór 1 Maart
betaald zijn. Voor alle kiezers, die zich
moeten aangeven, zijn kosteloos modellen
ter invulling op het gemeentehuis ver
krijgbaar.
Volgens deze wet zijn er dus 6 soorten
van kiezers, namelijk
Belastingkiezers.
Huurkiezers.
Inkomen- of Loonkiezers.
Grootboek-kiezers.
Spaarbank-kiezers.
Examen-kiezers.
Nu we gezien hebben, wie wèl gerech
tigd zijn tot kiezen, willen we eens
nagaan wie van het kiesrecht zijn uitge
sloten.
Tot ben behooren allereerst degenen,
die bij een onherroepelijk goworden rechter
lijk vonnis van de uitoefening van het
kiesrecht ontzet zijn menschen die in
de gevangenis zitten en zij die onder
curateele staan.
De bedeelden.
Als men bijv. in 1896 onderstand van
een instelling van liefdadigheid of van
een gemeentebestuur heeft genoten, komt
men in 1897 niet op de kiezerslijst.
Onderstand noemt de wet elke onder
steuning in geld of andere benoodigdheden
tot leniging van nood aan b6hoettigen
verstrekt.
Heeft iemand dus van de Diaconie of
het Armbestuur iets ontvangen, hetzij
geld, levensmiddelen, brandstoffen, kle
dingstukken of geneesmiddelen, al is het
ook maar één fleschje, dan is hij zijn
kiesrecht kwijt.
Particuliere weldadigheid blijft buiten
beschouwing. Geef ik een armen drommel
een ouden ias cadeau, dan is hij daarmee
zijn kiesrecht niet kwijt, want ik ben
geen instelling.
Alle korporaals en soldaten zijn uitge
sloten zoolang zij onder de wapenen zijn.
Dit geldt voor land- en zeemacht, Is
een vrijwilliger echter belasting- oi huur
kiezer, dan kan hij stemmen, ook al is hij
onder de wapenen.
En hiermede hebben we genoeg van
de kiezers gezegd. Laten we nog even
aanstippen, dat het gemeentebestuur ieder
jaar de kiezerslijsten opmaaxt, waarop
degenen voorkomen, die gerechtigd zijn
tot kiezer van leden van de Tweede
Kamer, Provinciale Staten en gemeente
raad.
Deze lijst wordt vastgesteld op den
22 Maart en ligt van dien datum ai' tot
21 April voor een ieder ter inzage op hot
gemeentehuis. Is iemand dus van meenin
dat hij kiezer is, dan kan h|j eens gaan
zien of hij wel op die ljjst staat en staat
hjj er niet op, dan kan hij daar tegen
opkomen, waartoe tot 15 April gelegen
heid bestaat. Men kan zich ook gaan
overtuigen of personen op de lijst voor
komen, die om de een ot andere reden
daarop niet mogen staan en ook daaro7er
kan men zijn klacht indienen.
We hebben vroeger gezegd, dat, als
men geen belastingkiezer Is, men zich
moet aangeven. Voor hen die niet schrijven
kunnen ziet dit er nogal bezwaarlijk uit;
maar dit is geenszins het geval. Wie
niet schrijven kan, teekent op het gemeen
tehuis het stuk dat men hem voorlegt
maar met een kruisje, dan komt het
zaakje toch in orde. Neg zij opgemerkt
dat ieder verplicht is, de door den burge
meester gevraagd woidende inlichtingen
te geven, want in de wet zijn ook eenige
strafbepalingen opgenomen, waarbij onwil-
ligen en overtreders met boete en hechte
nis worden gestraft
Gaan wij thans na, op welke wijze de
leden onzer Tweede Kamer gekozen
worden.
De wijze van kiezen en stemmen is
volgens de nieuwe wet een geheel andere
dan de vroegere. De wet maakt onder
scheid tusschen den dag der verkiezing
en den dag der stemming.
De dag der verkiezing is die dag,
waarop offioieel de candidaten worden
gesteld.
Dit gaat aldus in zijn werk. Op den
dag der verkiezing moet men de candidaten
aan den burgemeester opgeven. Veertig
kiezers of meer moeten een brief onder-
teekonen, waarin zij verklaren dezen of
genen candidaat te stellen, 't Is dus zaak,
dat meu hiermede vooraf gereed is. In
dien brief, welke men voor niemendal op
hel gemeentehuis kan bekomen, moeten
de namen en voornamen van den candi
daat duidelijk worden opgegeven, het stuk
moet secuur worden ingevuld en de 40
of meer kiezers moeten er eigenhandig
hun naam onder plaatsen.
Deze brief moot op de dag der ver
kiezing bij den burgemeester bezoigd
worden van des morgens 9 tot des na
middags 4 ure. Wie dus met zijn candi
daat om vijf minuten over 4 ure komt
aanzetten, had evengoed thuis kunnen
bl|jven, daar zijn man niet op de ljjst
komt.
Niet bij iederen burgemeester kan men
den biief bezorgen, neen, hij moet bezoigd
worden bij den burgemeester van de
hoofdplaats van het kiesdistrict. Als w|j
das hier in Axel een candidaat stellen,
moet de blief bij den burgemeester van
Oostburg worden gebracht,
Het spreekt vanzeli dat, als er maar
één candidaat gesteld wordt, dat deze
dan de gekozene is, wat wij straks zullen
zien.
Het is hier wel de gelegenheid om er
even op te wijzen, dat deze wet een
prikkel geeft aan de kiezem om zich te
vereenigen, want, als aan een oproeping
tot de kiezers om ter vergadering te
komen, slechts weinigen gevolg geven, hoe
zal men dan aan 40 bandteekeningen
moeten komen, of men zou de kiezers
aau huis moeten opzoeken- Misschien zal